Ποιας χώρας το δικαστήριο είναι αρμόδιο;

1 Πρέπει να απευθυνθώ στα τακτικά πολιτικά δικαστήρια ή σε κάποιο ειδικό δικαστήριο (για παράδειγμα εργατοδικείο);

Η αγωγή ασκείται ενώπιον του δικαστηρίου που είναι καθ’ ύλην και κατά τόπο αρμόδιο για την εκδίκαση της εκάστοτε υπόθεσης, ενώ οι ειδικές υποθέσεις εκδικάζονται από ειδικά δικαστήρια. Εντούτοις, μόνο στην Πόλη του Ζάγκρεμπ (Grad Zagreb) λειτουργούν δημοτικό πολιτικό δικαστήριο (Općinski građanski sud) και δημοτικό εργατοδικείο (Općinski sud radni) ως ειδικά δικαστήρια για τις εν λόγω υποθέσεις, με αποτέλεσμα στις υπόλοιπες περιοχές οι υποθέσεις αυτές να υπάγονται κατά κανόνα στην αρμοδιότητα των τακτικών δημοτικών δικαστηρίων (Općinski sudovi).

2 Όταν έχουν αρμοδιότητα τα τακτικά πολιτικά δικαστήρια (δηλαδή αυτά τα δικαστήρια είναι αρμόδια για τις εν λόγω υποθέσεις), πώς μπορώ να βρω σε ποιο πρέπει να απευθυνθώ;

Οι κανόνες που ρυθμίζουν την αρμοδιότητα των δικαστηρίων περιλαμβάνονται στον νόμο περί πολιτικής δικονομίας (Zakon o parničnom postupku).

Ειδικότερα, κατά τόπο αρμόδιο είναι το δικαστήριο της γενικής δωσιδικίας του εναγομένου, δηλαδή το δικαστήριο που διαθέτει γενική δωσιδικία βάσει του τόπου προσωρινής ή μόνιμης διαμονής του εναγομένου ή, αν ο εναγόμενος είναι νομικό πρόσωπο, βάσει του τόπου της έδρας του. Στην περίπτωση αγωγής κατά επαρχίας, της Πόλης του Ζάγκρεμπ, δήμου ή κοινότητας, το αρμόδιο κατά τόπο δικαστήριο καθορίζεται βάσει του τόπου της έδρας του οργάνου εκπροσώπησης του εναγομένου.

Ωστόσο, στην περίπτωση αγωγής κατά της Δημοκρατίας της Κροατίας, το αρμόδιο κατά τόπο δικαστήριο καθορίζεται βάσει του τόπου της μόνιμης διαμονής ή της έδρας του ενάγοντος στην Κροατία. Αν ο ενάγων δεν διατηρεί μόνιμη διαμονή ή έδρα στην Κροατία, αρμόδιο κατά τόπο για την εκδίκαση αγωγής κατά της Δημοκρατίας της Κροατίας είναι το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται ο τόπος όπου εδρεύει το κροατικό κοινοβούλιο (Hrvatski Sabor).

2.1 Υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ κατωτέρων και ανωτέρων τακτικών πολιτικών δικαστηρίων (για παράδειγμα τα πρωτοδικεία ως κατώτερα δικαστήρια και τα περιφερειακά δικαστήρια ως ανώτερα δικαστήρια) και αν ναι, ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο για την υπόθεση μου;

Υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ κατώτερων και ανώτερων δικαστηρίων. Τα δημοτικά δικαστήρια (Općinski sudovi) και τα εμποροδικεία (Trgovački sudovi) είναι δικαστήρια πρώτου βαθμού, ενώ τα επαρχιακά δικαστήρια (Županijski sudovi) και το Ανώτερο Εμποροδικείο της Δημοκρατίας της Κροατίας (Visoki trgovački sud RH) είναι δικαστήρια δεύτερου βαθμού. Ειδικότερα, τα επαρχιακά δικαστήρια εκδικάζουν τις εφέσεις κατά αποφάσεων των δημοτικών δικαστηρίων και το Ανώτερο Εμποροδικείο της Δημοκρατίας της Κροατίας εκδικάζει τις εφέσεις κατά αποφάσεων των εμποροδικείων.

Τα επαρχιακά δικαστήρια και το Ανώτερο Εμποροδικείο της Δημοκρατίας της Κροατίας εκδικάζουν υποθέσεις σε πρώτο βαθμό μόνο στις περιπτώσεις που αυτό προβλέπεται ειδικά από τον νόμο, στις οποίες περιπτώσεις οι αποφάσεις τους μπορούν να προσβληθούν ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου της Δημοκρατίας της Κροατίας (Vrhovni sud RH).

Ως εκ τούτου, τα ανώτερα δικαστήρια μόνο κατ’ εξαίρεση είναι αρμόδια να εκδικάζουν υποθέσεις, περιπτώσεις κατά τις οποίες τα κατώτερα δικαστήρια διαπιστώνουν την αναρμοδιότητά τους και παραπέμπουν την υπόθεση για εκδίκαση.

2.2 Κατά τόπον αρμοδιότητα (είναι αρμόδιο για την υπόθεση μου το δικαστήριο της πόλης Α ή το δικαστήριο της πόλης Β;)

Ο καθορισμός του δικαστηρίου που είναι αρμόδιο στην εκάστοτε υπόθεση εξαρτάται από διάφορες περιστάσεις, πλην όμως, κατά κανόνα, αρμόδιο είναι το δικαστήριο της γενικής δωσιδικίας του εναγομένου.

2.2.1 Ο βασικός κανόνας της κατά τόπον αρμοδιότητας

Ο βασικός κανόνας της κατά τόπο αρμοδιότητας είναι ότι αυτή καθορίζεται βάσει του τόπου προσωρινής ή μόνιμης διαμονής του εναγομένου ή, αν ο εναγόμενος είναι νομικό πρόσωπο, βάσει του τόπου της έδρας του.

2.2.2 Εξαιρέσεις στον βασικό κανόνα

2.2.2.1 Πότε μπορώ να επιλέξω ανάμεσα στο δικαστήριο του τόπου κατοικίας του εναγομένου (το δικαστήριο του βασικού κανόνα) και κάποιο άλλο δικαστήριο;

2.2.2.2 Σε ποιες περιπτώσεις υποχρεούμαι να επιλέξω δικαστήριο άλλο από αυτό της κατοικίας του εναγομένου (το δικαστήριο του βασικού κανόνα);

2.2.2.3 Μπορούν οι διάδικοι να αναθέσουν αρμοδιότητα σε δικαστήριο που άλλως δεν θα είχε αρμοδιότητα;

Κατά παρέκκλιση από τον βασικό κανόνα της γενικής δωσιδικίας, ο νόμος περί πολιτικής δικονομίας (στα άρθρα 50-66) προβλέπει ειδική δωσιδικία για τις περιπτώσεις ομοδικίας, τις διαφορές που αφορούν διατροφή από τον νόμο, τις διαφορές που αφορούν αποζημίωση, τις γαμικές διαφορές, τις διαφορές που αφορούν δικαιώματα που απορρέουν από εγγυήσεις του κατασκευαστή, τις διαφορές που αφορούν αναγνώριση ή προσβολή πατρότητας ή μητρότητας, τις διαφορές που αφορούν ακίνητα περιουσιακά στοιχεία και τις διαφορές που αφορούν προσβολή δικαιωμάτων κυριότητας, τις διαφορές που αφορούν αεροσκάφη ή πλοία, τις διαφορές που αφορούν πρόσωπα για τα οποία δεν υπάρχει γενική δωσιδικία στη Δημοκρατία της Κροατίας, τις διαφορές στις οποίες η κατά τόπο αρμοδιότητα θεμελιώνεται βάσει του τόπου στον οποίο είναι εγκατεστημένο το υποκατάστημα νομικού προσώπου, τις διαφορές στις οποίες η κατά τόπο αρμοδιότητα θεμελιώνεται βάσει του τόπου στον οποίο είναι εγκατεστημένο το γραφείο εκπροσώπησης αλλοδαπού προσώπου στη Δημοκρατία της Κροατίας, τις διαφορές που απορρέουν από σχέσεις με οργανωτικές μονάδες των ενόπλων δυνάμεων της Δημοκρατίας της Κροατίας, τις κληρονομικές διαφορές, τις διαφορές που αφορούν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης ή πτωχευτικές διαδικασίες, τις διαφορές στις οποίες η κατά τόπο αρμοδιότητα θεμελιώνεται βάσει του τόπου πληρωμής, τις εργατικές διαφορές και τις διαφορές στις οποίες η κατά τόπο αρμοδιότητα θεμελιώνεται βάσει της αρχής της αμοιβαιότητας για αγωγές κατά αλλοδαπών πολιτών.

Στις προαναφερθείσες περιπτώσεις, ο ενάγων μπορεί πάντοτε, αλλά δεν υποχρεούται ποτέ, να επιλέξει δικαστήριο διαφορετικό από εκείνο του τόπου διαμονής του εναγομένου, στο οποίο παραπέμπει ο γενικός κανόνας.

Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 70 του νόμου περί πολιτικής δικονομίας, οι διάδικοι μπορούν με συμφωνία τους να καταστήσουν κατά τόπο αρμόδιο άλλο καθ’ ύλην αρμόδιο δικαστήριο, αλλά μόνο αν δεν πρόκειται για δικαστήριο με αποκλειστική αρμοδιότητα.

3 Όταν έχουν αρμοδιότητα τα ειδικά δικαστήρια, πώς μπορώ να βρω σε ποιο πρέπει να απευθυνθώ;

Ανάλογα με το αν πρόκειται για αστική ή για εμπορική διαφορά, η αγωγή ασκείται ενώπιον του δημοτικού δικαστηρίου (Općinski sud) ή ενώπιον του εμποροδικείου (Trgovački sud). Στην Πόλη του Ζάγκρεμπ, η αγωγή μπορεί επίσης, στην περίπτωση εργατικής διαφοράς, να ασκηθεί ενώπιον του δημοτικού εργατοδικείου (Općinski radni sud).