

Βρείτε πληροφορίες ανά περιφέρεια
Στην Πολωνία, οι αστικές υποθέσεις εκδικάζονται από τα τακτικά δικαστήρια (sądy powszechne) και το Ανώτατο Δικαστήριο (Sąd Najwyższy) (βλ: Συστήματα απονομής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη – Πολωνία), εκτός εάν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των ειδικών δικαστηρίων.
Ο κώδικας πολιτικής δικονομίας περιλαμβάνει διατάξεις για την αρμοδιότητα των δικαστηρίων (ΚΠολΔ, Kodeks Postępowania Cywilnego), στα άρθρα 16-18 και 27-46.
Στα τοπικά δικαστήρια (sądy rejonowe), οι αστικές υποθέσεις εξετάζονται από τα ακόλουθα τμήματα:
Πολιτικά
Οικογενειακά και ανηλίκων (οικογενειακά δικαστήρια, sądy rodzinne) – για οικογενειακές υποθέσεις και υποθέσεις επιτροπείας υποθέσεις ηθικής διαφθοράς ανηλίκων και κολάσιμες πράξεις που τελούνται από ανηλίκους υποθέσεις θεραπείας ατόμων εθισμένων στο αλκοόλ, σε ναρκωτικές ή ψυχοτρόπες ουσίες καθώς και υποθέσεις που σύμφωνα με άλλη νομοθεσία εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου της επιτροπείας
Εργατικά και κοινωνικής ασφάλισης (εργατικά δικαστήρια, sądy pracy) – για υποθέσεις εργατικού δικαίου και κοινωνικής ασφάλισης
Εμπορικά (εμποροδικεία, sądy gospodarcze) για υποθέσεις αστικού και εμπορικού δικαίου μεταξύ επιχειρηματικών οντοτήτων, όσον αφορά τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες υποθέσεις που αφορούν τις εταιρικές σχέσεις σε ανώνυμη ή προσωπική εταιρία υποθέσεις κατά μελών του διοικητικού συμβουλίου εταιριών, που αφορούν αξιώσεις από ψευδείς δηλώσεις που υποβλήθηκαν από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου στο εθνικό δικαστικό μητρώο υποθέσεις κατά επιχειρηματικών οντοτήτων για την έκδοση διαταγής για την παύση της περιβαλλοντικής ζημίας και πτωχευτικές υποθέσεις
Κτηματολογικά – για την τήρηση των κτηματολογίων και τη διευθέτηση άλλων αστικών υποθέσεων που αφορούν τη διαδικασία κτηματογράφησης
Τα περιφερειακά δικαστήρια (sądy okręgowe) της Πολωνίας διαθέτουν αντίστοιχα τμήματα, εκτός από κτηματολόγια, οικογενειακά τμήματα και τμήματα ανηλίκων. Τα περιφερειακά δικαστήρια της Πολωνίας διαθέτουν πολιτικά οικογενειακά τμήματα που είναι αρμόδια ιδίως για την εκδίκαση υποθέσεων διαζυγίου, δικαστικού χωρισμού και λύσης του δικαστικού χωρισμού, ακύρωσης γάμου, αναγνώρισης του υποστατού ή μη του γάμου ή κήρυξης της εκτελεστότητας αλλοδαπών αποφάσεων σε οικογενειακές υποθέσεις.
Περαιτέρω, το Περιφερειακό Δικαστήριο Βαρσοβίας διαθέτει τις εξής πρόσθετες μονάδες που λειτουργούν ως τμήματα:
Δικαστήριο προστασίας του ανταγωνισμού και των καταναλωτών (Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów), με αρμοδιότητα εκδίκασης υποθέσεων που αφορούν την πρόληψη των μονοπωλιακών πρακτικών και υποθέσεων εποπτείας ενέργειας
Δικαστήριο κοινοτικών σημάτων και βιομηχανικών σχεδίων (Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych), που εκδικάζει υποθέσεις παραβιάσεων, επαπειλούμενων παραβιάσεων ή έλλειψης παραβιάσεων βιομηχανικών σχεδίων και εμπορικών σημάτων, ακύρωσης ενός κοινοτικού σχεδίου, λήξης ή ακύρωσης ενός εμπορικού σήματος και των συνεπειών της παραβίασης ενός εμπορικού σήματος.
Επιπλέον, στις 1 Ιανουαρίου 2010 το Τοπικό Δικαστήριο του Lublin ορίστηκε αρμόδιο για την εκδίκαση υποθέσεων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα άλλων τοπικών δικαστηρίων με μια ηλεκτρονική διαδικασία αίτησης έκδοσης διαταγής πληρωμής.
Ο γενικός κανόνας είναι ότι τα πρωτοδικεία είναι αρμόδια για τις αστικές υποθέσεις στον πρώτο βαθμό. Τα τοπικά δικαστήρια (sądy rejonowe) είναι αρμόδια για όλες τις υποθέσεις εκτός από όσες επιφυλάσσονται με νόμο (άρθρα 16 και 507 του ΚΠολΔ) στα πρωτοδικεία.
Τα περιφερειακά δικαστήρια είναι αρμόδια στον πρώτο βαθμό για τις υποθέσεις του άρθρου 17 του ΚΠολΔ, και συγκεκριμένα:
1) για μη περιουσιακά δικαιώματα και περιουσιακές αξιώσεις που εγείρονται από κοινού με τα εν λόγω δικαιώματα, εκτός από τις υποθέσεις αναγνώρισης ή προσβολής της συγγένειας τέκνου, ακύρωσης της αναγνώρισης πατρότητας και λύσης της υιοθεσίας
2) για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συναφών δικαιωμάτων, καθώς και για υποθέσεις που αφορούν εφευρέσεις, υποδείγματα χρησιμότητας, βιομηχανικά σχέδια, εμπορικά σήματα, γεωγραφικές ενδείξεις και τοπογραφίες ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, και υποθέσεις προστασίας άλλων δικαιωμάτων επί άυλων περιουσιακών στοιχείων
3) για αξιώσεις που απορρέουν από το δίκαιο του τύπου
4) για περιουσιακά δικαιώματα, αν η αξία του αντικειμένου της διαφοράς υπερβαίνει το ποσό των εβδομήντα πέντε χιλιάδων ζλότι, εκτός από υποθέσεις διατροφής, παραβίασης κατοχής, αναγνώρισης της διανομής των περιουσιακών στοιχείων των συζύγων, προσαρμογής των κτηματολογικών εγγραφών στο πραγματικό νομικό καθεστώς, και υποθέσεις που εξετάζονται σε ηλεκτρονική διαδικασία αίτησης έκδοσης διαταγής πληρωμής
5) για την έκδοση απόφασης επέχουσας θέσης απόφασης διάσπασης ενός συνεταιρισμού
6) για την κατάργηση, ακύρωση ή αναγνώριση του μη υποστατού των αποφάσεων των διοικούντων οργάνων των νομικών προσώπων ή των οργανωτικών μονάδων που δεν είναι νομικά πρόσωπα άλλα έχουν αποκτήσει εκ του νόμου νομική προσωπικότητα
7) για την πρόληψη και καταπολέμηση του αθέμιτου ανταγωνισμού
8) για αποζημίωση ζημίας που προκλήθηκε από την έκδοση παράνομης τελεσίδικης απόφασης.
9) για απαιτήσεις που απορρέουν από παραβιάσεις δικαιωμάτων που απορρέουν από κανόνες περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Περαιτέρω, η αρμοδιότητα των πρωτοδικείων καταλαμβάνει, για παράδειγμα:
1) υποθέσεις ανικανότητας
2) υποθέσεις επίλυσης διαφορών που αφορούν τη λειτουργία των κρατικών επιχειρήσεων: μεταξύ του συμβουλίου της επιχείρησης και του μέλους του διοικητικού συμβουλίου της επιχείρησης, των διοικούντων οργάνων της επιχείρησης και των ιδρυτικών της οργάνων και μεταξύ των διοικούντων οργάνων και του εποπτεύοντος οργάνου της επιχείρησης
3) την αναγνώριση αποφάσεων των αλλοδαπών δικαστηρίων και την κήρυξη της εκτελεστότητάς τους (άρθρα 11481 και 11511 του ΚΠολΔ).
Σε υποθέσεις περιουσιακών δικαιωμάτων, ο ενάγων υποχρεούται να προσδιορίσει την αξία του αντικειμένου της διαφοράς στην αγωγή του, εκτός αν αντικείμενο της διαφοράς είναι συγκεκριμένο χρηματικό ποσό.
Σε υποθέσεις χρηματικών αξιώσεων, ακόμη και αν έχουν εγερθεί σε επικουρική βάση άλλης αξίωσης, το χρηματικό ποσό που προσδιορίζεται συνιστά την αξία του αντικειμένου της διαφοράς.
Σε άλλες περιουσιακές υποθέσεις, ο ενάγων υποχρεούται να προσδιορίσει την αξία του αντικείμενου της διαφοράς, παραθέτοντας το χρηματικό ποσό στην αγωγή, σύμφωνα με τα άρθρα 20-24 του ΚΠολΔ.
Πρβλ. παράγραφο 2.
Ο κώδικας πολιτικής δικονομίας της Πολωνίας διακρίνει τέσσερα είδη δικαστικής αρμοδιότητας: γενική (άρθρα 27-30), συντρέχουσα (άρθρα 31-37), αποκλειστική (άρθρα 38-42) και ειδική (άρθρα 43-46).
Η κατά τόπον αρμοδιότητα έχει περιγραφεί λεπτομερώς στις παραγράφους 2.2.1 έως 2.2.3
Γενική κατά τόπον αρμοδιότητα
Οι αγωγές πρέπει να ασκούνται ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου πρωτοβάθμιου δικαστηρίου του τόπου κατοικίας του εναγομένου (άρθρο 27 του ΚΠολΔ).
Σύμφωνα με το άρθρο 25 του αστικού κώδικα, ως κατοικία του φυσικού προσώπου νοείται η κοινότητα/πόλη στην οποία διαμένει το πρόσωπο με πρόθεση μόνιμης διαμονής. Εάν ο εναγόμενος δεν είναι κάτοικος Πολωνίας, η γενική αρμοδιότητα καθορίζεται σύμφωνα με τον τόπο διαμονής του και αν αυτός είναι άγνωστος ή βρίσκεται εκτός Πολωνίας, οι αγωγές πρέπει να κατατίθενται σύμφωνα με την πιο πρόσφατη κατοικία του εναγομένου στην Πολωνία.
Αγωγές κατά του Δημόσιου Ταμείου πρέπει να κατατίθενται στο αρμόδιο δικαστήριο της έδρας της οργανωτικής μονάδας που αφορά η διαφορά. Όταν το Δημόσιο Ταμείο εκπροσωπείται από τη γενική εισαγγελία της Δημοκρατίας της Πολωνίας (Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej), οι αγωγές πρέπει να κατατίθενται στο αρμόδιο δικαστήριο της έδρας του παραρτήματος της εισαγγελίας που είναι αρμόδιο για την οργανωτική μονάδα που αφορά η αξίωση.
Οι αγωγές κατά άλλων νομικών προσώπων και οντοτήτων που δεν είναι φυσικά πρόσωπα πρέπει να κατατίθενται στο αρμόδιο δικαστήριο της έδρας τους (άρθρο 30 του ΚΠολΔ).
Βλέπε σημείο 2.2.2.1.
Η συντρέχουσα κατά τόπον αρμοδιότητα παρέχει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις στον ενάγοντα το δικαίωμα επιλογής του δικαστηρίου. Ο ενάγων μπορεί συνεπώς να ασκήσει αγωγή ενώπιον του δικαστηρίου που έχει γενική αρμοδιότητα ή ενώπιον άλλου δικαστηρίου, το οποίο προσδιορίζεται στα άρθρα 32 έως 371 του ΚΠολΔ.
Συντρέχουσα κατά τόπον αρμοδιότητα θεμελιώνεται στις εξής περιπτώσεις:
H αποκλειστική αρμοδιότητα ενός δικαστηρίου έχει την έννοια ότι η υπόθεση μπορεί να εκδικαστεί μόνον από το δικαστήριο που ορίζει ο κώδικας. Αποκλειστική αρμοδιότητα θεμελιώνεται στις εξής περιπτώσεις που αφορούν:
Ως ειδική αρμοδιότητα νοείται η δυνατότητα διαφορετικού καθορισμού της αρμοδιότητας σε περιπτώσεις που ορίζει ειδικός νόμος:
Ο ενάγων έχει λάβει το δικαίωμα παρέκτασης της αρμοδιότητας.
Εάν δικαιολογείται η αρμοδιότητα περισσότερων δικαστηρίων ή εάν η αγωγή ασκείται κατά περισσότερων μερών για τα οποία είναι αρμόδια διάφορα δικαστήρια βάσει της νομοθεσίας για τη γενική αρμοδιότητα. Το ίδιο ισχύει εάν το ακίνητο του τόπου που αποτελεί τη βάση καθορισμού της δικαστικής αρμοδιότητας υπάγεται σε περισσότερες αρμοδιότητες.
Έχει χορηγηθεί το δικαίωμα παρέκτασης αρμοδιότητας και στους δύο διαδίκους βάσει συμφωνίας ή κοινού αιτήματος.
Οι διάδικοι μπορούν να συμφωνήσουν γραπτώς να υπάγουν μια ήδη υφιστάμενη διαφορά ή οποιαδήποτε διαφορά ενδεχομένως να προκύψει στο μέλλον από μια συγκεκριμένη έννομη σχέση, σε πρωτοβάθμιο δικαστήριο που δεν είναι κατά τόπον αρμόδιο βάσει του νόμου. Το δικαστήριο θα είναι τότε αποκλειστικά αρμόδιο, εκτός αν οι διάδικοι έχουν άλλως συμφωνήσει ή εκτός εάν ο ενάγων κατέθεσε την αξίωσή του με την ηλεκτρονική διαδικασία της αίτησης έκδοσης διαταγής πληρωμής. Οι διάδικοι μπορούν επίσης να περιορίσουν, με γραπτή συμφωνία, το δικαίωμα του ενάγοντα να επιλέξει μεταξύ περισσότερων δικαστηρίων που είναι αρμόδια για τις εν λόγω διαφορές.
Οι διάδικοι, ωστόσο, δεν μπορούν να μεταβάλουν την αποκλειστική αρμοδιότητα.
Οι συμφωνίες για την αρμοδιότητα του δικαστηρίου πρέπει να είναι γραπτές. Μπορεί να απαρτίζουν μια συμφωνία του ουσιαστικού δικαίου (ρήτρα αρμοδιότητας) ή να συνιστούν αυτοτελή συμφωνία.
Σε υποθέσεις εργατικού δικαίου και κοινωνικής ασφάλισης, το αρμόδιο δικαστήριο μπορεί, έπειτα από κοινό αίτημα των διαδίκων να παραπέμψει την υπόθεση προς εκδίκαση σε άλλο ισόβαθμο δικαστήριο που επιλαμβάνεται υποθέσεων εργατικού δικαίου και κοινωνικής ασφάλισης, όταν αυτό δικαιολογείται για λόγους σκοπιμότητας.
Το αρμόδιο δικαστήριο καθορίζεται από το ανώτερο δικαστήριο ή το Ανώτατο Δικαστήριο.
Εάν το αρμόδιο δικαστήριο παρεμποδίζεται στην εκδίκαση της υπόθεσης ή στην ανάληψη άλλης πράξης, το ανώτερο δικαστήριο θα ορίσει άλλο δικαστήριο. Ο εν λόγω ορισμός επιτρέπεται μόνον λόγω φραγμού που παρεμποδίζει την εκδίκαση της υπόθεσης, λ.χ., λόγω αποκλεισμού δικαστή ή ανωτέρας βίας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο υποχρεούται να ορίσει το δικαστήριο ενώπιον του οποίου πρόκειται να ασκηθεί η αγωγή εφόσον είναι αδύνατος ο καθορισμός της κατά τόπον αρμοδιότητας βάσει των περιστάσεων της υπόθεσης, σύμφωνα με τον κώδικα (άρθρο 45 του ΚΠολΔ).
Ειδικά δικαστήρια είναι τα διοικητικά δικαστήρια (sądy administracyjne) και τα στρατοδικεία (sądy wojskowe).
Η λειτουργία των στρατοδικείων ρυθμίζεται με τον νόμο για την οργάνωση των στρατοδικείων (Prawo o ustroju sądów wojskowych) της 21ης Αυγούστου 1997. Γενικά, τα εν λόγω δικαστήρια είναι αρμόδια για ποινικές υποθέσεις στις ένοπλες δυνάμεις της Πολωνίας. Η παραπομπή άλλων υποθέσεων στην αρμοδιότητά τους επιτρέπεται αποκλειστικά με νόμο.
Η λειτουργία των διοικητικών δικαστηρίων ρυθμίζεται από τον νόμο οργάνωσης των διοικητικών δικαστηρίων (Prawo o ustroju sądów administracyjnych) της 25ης Ιουλίου 2002. Τα διοικητικά δικαστήρια απονέμουν δικαιοσύνη με την εποπτεία των δραστηριοτήτων των αρχών της δημόσιας διοίκησης, καθώς και με επίλυση των διαφορών καθ’ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητας μεταξύ των αρχών της τοπικής αυτοδιοίκησης και των αρχών της κεντρικής κρατικής διοίκησης. Δεν αποκλείεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις ένα διοικητικό δικαστήριο, στο πλαίσιο των εποπτικών του καθηκόντων που άπτονται των δραστηριοτήτων των αρχών της δημόσιας διοίκησης, να μπορεί να αποφασίσει επί μιας αστικής υπόθεσης.
Την έκδοση αυτής της σελίδας στην εθνική γλώσσα διαχειρίζεται ο αντίστοιχος αρμόδιος επαφής του ΕΔΔ. Οι μεταφράσεις έχουν γίνει από την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι τυχόν αλλαγές που επιφέρει η αρμόδια εθνική αρχή στο πρωτότυπο ενδέχεται να μην έχουν περιληφθεί ακόμα στις μεταφράσεις. Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο δεν αναλαμβάνουν καμία απολύτως ευθύνη όσον αφορά πληροφορίες ή δεδομένα που περιέχονται ή αναφέρονται στο παρόν έγγραφο. Βλ. την ανακοίνωση νομικού περιεχομένου για τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας που ισχύουν στο κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την παρούσα σελίδα.