Full text

FIL-PRIM’ AWLA TAL-QORTI ĊIVILI

IMĦALLEF

ONOR. ROBERT G. MANGION

SEDUTA TAT-28 T’APRIL 2022

Kawża Numru: 5

Rik. Ġur. 552/2019 RGM

Helen Schembri

vs.

GlobalCapital Financial Management Limited

(C 00053)

Il-Qorti:

Rat ir-rikors ġuramentat ta’ Helen Schembri ippreżentat fl-4 ta’

Ġunju, 2019 li permezz tiegħu ppremettiet u talbet is-segwenti:

1. Illi l-esponenti Helen Schembri hija mara ta' 61 sena, separata

legalment u hadmet bhala seftura fid-djar tan-nies. Prezentement, hija

tahdem bhala carer f'dar tal-anzjani.

2. Illi meta sseparat f’Settembru 2008, l-esponenti talbet parir lissocjeta’ konvenuta GlobalCapital Financial Management Ltd dwar kif

l-ahjar tinvesti l-unici flejjes li qatt kellha, fis-somma ta’ kwazi

2

€40,000, u li rceviethom mal-bejgh tad-dar taz-zwieg. Is-socjeta’

konvenuta accettat dan l-inkarigu u tat lill-esponenti ktejjeb tat-"Terms

of Business" u l-"Agreement" li jirregolaw l-ghoti ta’ dan is-servizz.

3. Illi s-socjeta’ konvenuta assenjat lil Financial Planning Manager

Mandy Schembri biex taghti s-servizz ta' investiment mitlub lillesponenti u din tal-ahhar tat parir lill-esponenti biex tinvesti s-somma

ta' €37,269.97 fil-Keydata Lifemark Secure Income Bond.

4. Illi fil-15 t'April 2011, is-socjeta’ konvenuta avzat lill-esponenti

li dan l-investiment fil-Keydata Lifemark Secure Income Bond kien qed

jissospendi l-hlas tal-imghax u l-kapital izda "l-emittenti ghadu jahdem

fuq il-possibilta' ta' pjan ta' ristruturar" u li s-socjeta konvenuta

wieghdet li "se nkomplu nsegwu mill-qrib it-sitwazzjoni u bi hsiebna

nikkomunikaw maghkom".

5. Illi wara dan, is-socjeta’ konvenuta baqghet tittama lill-esponenti

li setghet tirkupra flusha, u l-imghaxijiet, inkluz kull meta baghtitilha

korrispondenza bil- pagamenti akkont mill-bejgh tal-assi tal-Fond misSecurity Trustee, fil-15 t'April 2011, 18 ta' Mejju 2011, l-1 ta'

Novembru 2012, 14 ta' Mejju 2013, Novembru 2013, Jannar 2014,

April 2014 u Dicembru 2014.

6. Illi kien biss mal-pagament ta' Jannar 2016 li l-esponenti giet

avzata li dan kien l-ahhar pagament li kienet ser tircievi, u li ghalhekk

kienet ser tkun irceviet biss porzjoni zghira ta’ 16.1% tas-somma

investita.

7. Illi dan l-investiment tal-Keydata Lifemark Secure Income Bond

huwa strument finanzjarju kumpless u ta' riskju gholi u s-socjeta’

konvenuta, b’nuqqas ta’ prudenza, diligenza u attenzjoni, u bi ksur car

tal-obbligi legali taghha, tat parir lill-esponenti tinvesti flusha kollha

f'dan il-prodott spekulattiv minkejja li l-esponenti kienet iddikjarat li

3

ma riditx tiehu riskju ghal kapital, kif ser jirrizulta ahjar fil-kors ta’ din

il-kawza.

8. Illi s-socjeta’ konvenuta, kemm oralment kif ukoll permezz ta’

brochure li ddistribwiet lill-esponenti, zvijatha meta qaltilha u ttamatha

li dan l-investiment kien ta’ riskju baxx.

9. Illi l-esponenti ma kellha l-ebda taghrif, tahrig jew esperjenza fittip ta' investiment li s-socjeta’ konvenuta tatha parir tixtri, u bieghetilha

bil-mezz tar-rapprezentant taghha Mandy Schembri.

10. Illi l-investiment imsemmi li l-esponenti kienet indotta

tinvesti flusha kollha fih la kienet suitable u lanqas appropriate ghaliha,

kif lanqas kien kompatibbli mac-cirkostanzi taghha, mat-taghrif u lesperjenza precedenti taghha u mal-loss absorption capacity taghha, kif

mehtieg mir-regim regolatorju applikabbli fiz-zmien tal-bejgh, inkluz

il-Markets in Financial Instruments Directive, 2004/39EC, u r-Regoli

tal-MFSA li dahhluha fis-sehh f’Malta.

11. Illi inoltre, is-socjeta’ konvenuta naqset li taghti lill-esponenti linformazzjoni kollha mehtiega w rilevanti dwar in-natura ta’ dawn linvestimenti u r-riskji involuti fihom, u naqset li taccerta ruhha li lesponenti kienet kapaci tifhem r-riskji u kapaci tiehu decizjoni

infurmata qabel tinvesti fil-Keydata Lifemark SIB.

12. Illi huwa ghalhekk car li s-socjeta’ konvenuta naqset fil-konfront

tal-esponenti mill-obbligi taghha li taghtihom servizz b’diligenza,

sengha, hila u kura; ghall-kuntrarju, is-servizzi provduti mis-socjeta’

konvenuta lill-esponenti nghataw bi traskuragni w negligenza

kuntrattwali grossolana u bi ksur w inadempjenzi tal-obbligi

kuntrattwali, rizultat ta' nuqqas ta' client due diligence u product due

diligence, bi ksur car tal-ligijiet u r-regim regolatorju applikabbli, u talobbligi fiducjarji taghha.

4

13. Illi inoltre, is-socjeta` konvenuta approfittat ruhha min-nuqqas ta’

gharfien tal-esponenti, u min-nuqqas ta' taghrif u esperjenza taghha filqasam tal-investimenti, u bi traskuragni u b’qerq u bi ksur tal-obbligi

professjonali u fiducjarji taghha, ottjeniet minghandha firem ghal

dikjarazzjonijiet u kundizzjonijiet li l-esponenti qatt ma setghet tifhem

il-portata taghhom, u dan b’espressjonijiet mhux gusti u pprojbiti, bi

prattici kummercjali mhux gusti, b'atti u ommissjonijiet qarrieqa,

b’nuqqas ta’ diligenza professjonali, b’influwenza mhux xierqa u blisfruttament ta’ posizzjoni ta’ poter mill-istess konvenuti fil-konfront

tal-esponenti bhala retail investor.

14. Illi b’rizultat ta’ dawn in-nuqqasijiet kollha tas-socjeta’

konvenuta, l-esponenti garrbet danni ingenti konsistenti f’telf massicc

tal-kapital investit u tad-dhul iehor relattiv, ghal liema danni ghandha

twiegeb wahedha s-socjeta’ konvenuta.

Ghaldaqstant, ghar-ragunijiet premessi u dawk kollha li jirrizultaw filkors tas-smigh tal-kawza, prevja kull dikjarazzjoni ohra li tista’

tirrizulta mehtiega, l-esponenti titlob bir-rispett li din il-Qorti

joghgobha:

(i) tiddikjara u tiddeciedi li s-socjeta’ konvenuta naqset mill-obbligi

kuntrattwali, legali u professjonali taghha fil-konfront tal-esponenti, flghoti tas-servizzi ta’ investiment fuq imsemmi;

(ii) tiddikjara u tiddeciedi li, b’rizultat ta’ dan l-agir u tan-nuqqasijiet

attribwibbli lill-konvenuta, l-esponenti sofriet danni ingenti konsistenti

f’telf ta’ kapital u qligh;

(iii) tillikwida d-danni kollha hekk sofferti mill-esponenti bi htijiet

tas-socjeta’ konvenuta;

5

(iv) tikkundanna lis-socjeta’ konvenuta thallas lill-esponenti ssomma hekk likwidata u dovuta.

Bl-ispejjez u bl-imghax, kontra s-socjeta’ konvenuta li tibqa' ngunta

minn issa ghas-subizzjoni, u b’rizerva ghal kull azzjoni ohra kompetenti

lill-esponenti fir-rigward.

Rat ir-risposta ġuramentata ta’ GlobalCapital Financial

Management Limited ippreżentata fit-12 ta’ Lulju, 2019 fejn jingħad

kif ġej:

Il-Fatti

1. Illi b’referenza ghall-ewwel (1) paragrafu tar-rikors promotur, issocjeta intimata tghid illi l-fatti hemm allegati mhux kontestati in

kwantu din l-informazzjoni rigward l-attrici tirrizulta mill-‘Know Your

Client Form’ datata 03 ta’ Ottubru 2008 (‘KYC’) (hawn annessa bhala

Dok ‘GC2’) liema formola mtliet ftit zmien qabel ma l-attrici investiet

fil-‘Lifemark S.A. - Secure Income Bond Issue 4’, b’dan pero’ li fizzmien li fih l-attrici ghamlet l-investiment mertu tal-kawza hija kellha

51 sena u mhux 61 sena;

2. Illi fir-rigward tat-tieni (2) paragrafu tar-rikors promotur, is-socjeta

intimata tafferma illi kuntrarjament ghal dak li jinghad rigward ilprovenjenza tal-flejjes li ntuzaw mill-attrici ghax-xiri tal-investiment,

fiz-zmien in kwistjoni l-attrici qatt ma kienet iddikjarat illi l-flus li

riedet tinvesti gejjin mill-bejgh tad-dar taz-zwieg (kif jirrizulta millistess KYC); Fil-fatt hemm indikat fl-istess KYC illi l-attrici hija s-sid

tal-proprjeta taghha;

3. Illi rigward tal-paragrafi tlieta (3) u disgha (9) tar-rikors promotur, issocjeta intimata tghid illi mhuwiex minnu illi Mandy Schembri giet

assenjata mill-intimata biex taghti parir dwar l-investiment lill-attrici ;

6

4. Illi s-socjeta intimata tispejega ghal kull buon fini illi fit-03 ta’ Ottubru

2008 l-attrici kienet inkarigat lis-socjeta intimata, fil-vesti taghha ta’

intermedjarja licenzjata taht l-Att Dwar Servizzi ta’ Investiment (Kap.

370), sabiex takkwistalha zewg investimenti, ossia: (i) investiment ta’

€6,000 f’ ‘Aberdeen Global-European High Yield Bond Fund - A2’ ; u

(ii) investiment ta’ €37,269.97 fil- ‘Lifemark S.A. Secure Income Bond

Issue 4 – QI’ ; Illi madankollu kif inhu evidenti mir-rikors promotur ttalbiet attrici huma limitati espressament ghall-investiment li sar

minnha f’ ‘Lifemark S.A. Secure Income Bond Issue 4-QI’ (‘SIB’); Illi

fir-rigward ta’ dan l-investiment qed tigi ezebita kopja tal-"Purchase

Contract Note" relattiva ghax-xiri tal-istess investiment SIB li sar millattrici tramite s-servizz ta’ intermedjazzjoni tas-socjeta

eccepjenti (Dok. GC3);

5. Illi b’referenza ghall-paragrafu erbgha (4) tar-rikors promotur, l-attrici

qed tkun dizonesta’ billi qed tikkwota parzjalment u barra mill-kuntest ;

Illi fil-fatt fil-5 ta’ Marzu tas-sena 2010, l-esponenti fil-vesti taghha ta’

intermedjarja, kienet diga’ baghtet cirkolari bl-Ingliz u bil-Malti lillklijenti taghha kollha li kienu nvestew fl-SIB, inkluz lill-attrici, biex

tinfurmahom illi kienu gew appuntati “provisional administrators”

ghall-fond ghal perjodu ta’ sitt xhur “bl-akbar setghat estensivi, li

jinkludu s-setgha li jakkwistaw u jirrealizzaw assi” u allura sa minn dakinhar diga kien evidenti ghall-attrici li s-socjeta emettenti ma kinitx

sejjra tajjeb (Dok ‘GC4’) ; Illi di piu’ fl-ahhar ta Marzu tas-sena 2010

kif ukoll f’Lulju tas-sena 2010, l-esponenti, dejjem fil-vesti ta’

intermedjarja, kienet baghtet zewg ittri ohra biex tavvza lill-klijenti

taghha, inkluz lill-attrici illi Lifemark S.A. kienet harget avviz lillazzjonijisti kollha rigward in-nuqqas ta’ pagamenti tal-imghax kif ukoll

rigward possibilita’ ta’ ristrutturar (Dok ‘GC5i’ u Dok ‘GC5ii’);

Ghalhekk, kif ser ikompli jirrizulta fil-kors tal-kawza, l-attrici kienet

konsapevoli ferm qabel April tas-sena 2011 illi l-hlasijiet ta’ imghaxijiet

kienu gew sospizi kif ukoll li s-socjeta emettenti Lifemark S.A. kellha

problemi serji;

7

7. Illi b’referenza ghal paragrafi hamsa (5) u sitta (6) tar-rikors promotur,

is-socjeta intimata tghid, fl-ewwel lok, illi l-‘Bondholder Notices’

nhargu mis-Security Trustee u mhux minnha ; Fit-tieni lok il-pagamenti

relattivi saru mill-istess Security Trustee u mhux mill-esponenti li kienet

qed tagixxi biss ta’ intermedjarja ; Tghid ukoll illi fi kwalsiasi kaz listess ‘Bondholder Notices’ kienu cari u ma taw l-ebda tama lillinvestituri li dawn kienu ser jirkupraw flushom u l-imghaxijiet kif tghid

l-attrici ; Anzi jghidu car u tond li "Based on current information it

remains expected that the total amount that will be paid to the Paying

Agents for distribution will be the equivalent of approximately 12%

(twelve per cent) to 15% (fifteen per cent) of the nominal amount of the

issued bonds (or capital invested) which will be returned over a number

of distributions. These estimates are inclusive of the distributions made

to date" (ara ‘Bondholder Notice’ datata Novembru 2013 hawn annessa

bhala Dok ‘GC6’) ; Ghalhekk, anki f’dan ir-rigward huwa car li l-attrici

qed tipprova tizvija lil din il-Qorti u li dak li qed tghid fil-hames (5) u ssitt (6) paragrafu tar-rikors promotur ma huwiex minnu ;

8. Illi b’referenza ghall-paragrafi sebgha (7), tmienja (8) u ghaxra (10) tarrikors promotur, s-socjeta intimata tichad fermament illi hija agixxiet

“b’nuqqas ta’ prudenza, diligenza u attenzjoni, u bi ksur car tal-obbligi

legali taghha”; Illi apparti minn hekk abbazi tal-informazzjoni li kienet

tezisti dwar l-investiment in kwistjoni fiz-zmien li fih sar dan linvestiment, l-istess investiment ma kienx meqjus bhala wiehed

spekulattiv jew ta’ riskju gholi u abbazi tas-"suitability test" li sar lillattrici dan l-investiment setgha jinbiegh lilha skond ir-regoli vigenti fizzmien in kwistjoni, kif ser ikompli jirrizulta fil-kors tal-kawza; Illi

ghalhekk mhuwiex minnu li l-esponenti zvijat lill-attrici dwar ir-riskju

tal-investiment u/jew li inducietha biex taghmel investiment li ma kienx

idoneju ghaliha skond l-informazzjoni li kellha l-esponenti fiz-zmien in

kwistjoni;

8

9. Illi fir-rigward tal-paragrafiu hdax (11) tar-rikors promotur, is-socjeta

intimata tafferma illi kuntrarjament ghal dak allegat, l-attrici kienet ben

konsapevoli illi l-investiment mertu tal-kawza odierna kellu element

ta’ riskju abbinat mieghu ; illi inoltre s-socjeta intimata tichad lallegazzjoni li hija naqset milli taghti l-informazzjoni kollha dwar innatura tal-investiment u r-riskji involuti, kif ukoll li naqset li taccerta

ruhha li l-attrici kienet kapaci tifhem r-riskji involuti; Illi rappresentanti

tas-socjeta intimata kienu spjegaw lill-attrici li l-investiment kien

jikkomporta element ta’ riskju kif jirrizulta anki mill-brochure tal-SIB

(mahrug mis-socjeta Key Data) li nghata lill-attrici mill-esponenti ;

Inoltre jirrizulta mill-‘file note’ relattiv ghall-investiment in kwistjoni

u iffirmat mill-istess attrici (kopja annessa u mmarkata bhala Dok GC

7) illi l-attrici stess ikkonfermat, fost affarijiet ohra, illi kienet fehmet

kif jahdem l-investiment de quo u r-riskji abbinati mieghu; apparti

minn hekk ikkonfermat ukoll illi hija kienet giet imwissija illi l-valur

tal-investiment u l-qliegh relattiv jista’ jitla’ kif ukoll jinzel u li jista’

jkun ukoll illi tiehu lura anqas mis-somma investita minnha;

10. Illi b’referenza ghal paragrafu tnax (12) tar-rikors promotur, is-socjeta

intimata tirrespingi bhala infondata fil-fatt u fid-dritt l-allegazzjoni talattrici illi hija tat servizz b’nuqqas ta’ diligenza, sengha, hila u kura u

li agixxiet bi traskuragni w negligenza grossolana u bi ksur u

inadempjenzi tal-obbligi kuntrattwali u/jew nuqqas ta’ client due

diligence u product due diligence bi ksur tal-ligijiet u r-regim

regolatorju u l-obbligi fiducjarji (minghajr ma lanqas biss tispecifika

liema huma dawk il-ligijiet, regolamenti u/jew obbligi li qed tirreferi

ghalihom) ;

11. Illi b’referenza ghal paragrafu tlettax (13) tar-rikors promotur, s-socjeta

intimata tirrespingi bhala kompletament infondati fil-fatt u fid-dritt ilvarji allegazzjonijiet maghmula mill-attrici ; Illi l-esponenti tichad

fermament illi hija ottjeniet minghand l-attrici firem ghal

dikjarazzjonijiet u kundizzjonijiet li ma setghetx tifhem il-portata

taghhom u tasserixi illi kwalunkwe dokument iffirmat mill-attrici gie

9

iffirmat minnha liberament u xjentement; Illi minghajr pregudizzju

ghall-premess, is-socjeta intimata issostni illi hija agixxiet in buona

fede u wettqet l-inkarigu taghha fedelment in konnessjoni mal-akkwist

tal-investiment de quo mill-attrici kif ser jirrizulta ulterjorment fil-kors

tal-kawza;

12. Illi fir-rigward tal-paragrafu erbghatax (14) tar-rikors promotur, issocjeta intimata tghid illi hija ma ghandha l-ebda responsabbilta’ jew

htija ghat-telf li setghat garrbet l-attrici u li l-pretensjonijiet tal-attrici

fil-konfront taghha huma kompletament infondati fil-fatt u fid-dritt;

13. Illi l-fatti indikati fil-paragrafi suriferiti ta’ din ir-risposta huma

maghrufin lir-rapprezentanti tal-esponenti in kwantu jaf bihom filmansjoni tieghu bhala ufficjal tas-socjeta intimata; illi inoltre huwa

jikkonferma wkoll bil-gurament tieghu illi s-socjeta intimata ma hijiex

debitrici tal-attrici.

L-Eccezzjonijiet

Ghaldaqstant in vista tas-suespost is-socjeta intimata ghandha ssegwenti eccezzjonijiet xi tressaq kontra t-talbiet tar-rikorrenti:

(1) Illi preliminarjament u minghajr pregudizzju ghall-eccezzjonijiet lohra, t-talbiet tal-attrici huma preskritti a tenur tal-art. 2153 tal-Kap. 16

tal-Ligijiet ta’ Malta;

(2) Illi, preliminarjament u minghajr pregudizzju ghall-eccezzjonijiet lohra, l-azzjoni odjerna hija preskritta ai termini ta’ l-Artikolu 2156(f)

tal-Kap.16 tal-Ligijiet ta’ Malta;

(3) Illi, preliminarjament u minghajr pregudizzju ghall-eccezzjonijiet lohra, in kwantu l-attrici qed tallega illi l-eccipjenti ottjeniet

10

minghandha, bi traskuragni, qerq u ksur ta’ ligi, firem ghal

dikjarazzjonijiet u kundizzjonijiet li ma setghatx tifhem il-portata

taghhom, u ghalhekk vizzju tal-kunsens tal-attrici minhabba ghemil

doluz, l-azzjoni odjerna hija perenta ai termini ta’ l-Artikolu 1222(1)

tal-Kap.16 tal-Ligijiet ta’ Malta;

(4) Illi fil-mertu, u minghajr pregudizzju ghall-eccezzjonijiet l-ohra, lewwel (1) talba tal-attrici hija infondata fil-fatt u fid-dritt in kwantu u

s-socjeta intimata ma naqsitx mill-obbligi kuntrattwali, legali u

professjonali taghha fil-konfront tal-attrici fl-ghoti tas-servizz ta’

investiment li attwalment inghata lill-attrici;

(5) Illi fil-mertu, u minghajr pregudizzju ghall-eccezzjonijiet surriferiti, ttalbiet kollha l-ohra tal-attrici huma kollha infondati fil-fatt u fid-dritt

in kwantu, apparti li ghad trid issir il-prova tad-dannu li qed jigi allegat

mill-attrici, s-socjeta intimata mhiex responsabbli versu l-attrici ghal

ebda dannu jew telf li seta gie soffert minnha u ghalhekk is-socjeta

intimata ma ghandhiex tigi kkundannata thallas l-ebda ammont in linea

ta’ danni jew telf lill-attrici u ghaldaqstant it-talbiet tal-attrici filkonfront tal-eccepjenti ghandhom jigu respinti;

(6) Salvi eccezzjonijiet ulterjuri;

Bl-ispejjez kollha kontra l-attrici.

Rat l-atti kollha tal-kawża;

Rat in-nota ta’ sottomissjonijiet tal-attriċi ppreżentata fit-23 t’Awwissu

20211

kif ukoll in-nota ta’ sottomissjonijiet tas-soċjeta konvenuta

ppreżentata fid-29 t’Ottubru 20212

;

1 Paġna 818 et seq tal-proċess.

2 Paġna 837 et seq tal-proċess.

11

Rat illi l-kawża tħalliet għal-lum għas-sentenza.

Ikkonsidrat;

Fatti pertinenti għal każ

F’Settembru 2008 l-attriċi talbet parir lis-soċjeta konvenuta dwar kif laħjar tinvesti s-somma ta’ kważi €40,000. Is-soċjeta konvenuta tat lillattriċi ktejjeb tat-Terms of Business u l-Agreement li jirregolaw l-għoti

ta’ dan is-servizz. Kienet Noelene Mangion, li tat parir lill-attriċi sabiex

tinvesti s-somma ta’ €37,269.97 f’Keydata Lifemark Secure Income

Bond. L-attriċi rċievet il-pagament ta’ imgħax fis-somma ta’ €635.83

fis-16 ta’ Frar 2009, fit-13 ta’ Mejju 2009, fis-17 t’Awwissu 2009 u fl20 ta’ Novembru 2009. Fil-5 ta’ Marzu 2010, is-soċjeta konvenuta

bgħatet ċirkolari tinforma lill-klijenti tagħha li kienu ġew appuntati

amministratturi proviżorji għal perjodu ta’ sitt xhur għal fond mertu talkawża. Fi ftit aktar minn ħmistax-il jum wara u ċioe fit-22 ta’ Marzu

2010, is-soċjeta konvenuta kienet avżat lill-attriċi li l-bond li nvestit fih

kien qiegħed jissospendi l-ħlas tal-imgħax u l-kapital iżda li kien hemm

il-possibilita ta’ ristrutturar. F’Novembru 2013 u għal tlett darbiet fissena 2014, l-attriċi reġgħet irċeviet il-ħlas ta’ €3,167.95 f’Novembru

2013, €521.41 f’Jannar 2014, €876.77 f’April 2014 u €702.58

f’Diċembru 2014. Mal-pagament ta’ Jannar 2016 li kien fis-somma ta’

€526.14, l-attriċi ġiet avżata li ma kienx ser isir aktar pagamenti u li dak

kien l-aħħar wieħed fejn b’dan hija kienet irċeviet biss persentaġġ żgħir

tas-somma investita minnha.

Ikkunsidrat;

Provi

L-attriċi xehdet permezz t’affidavit. Hija qalet li hija ħarġet mill-iskola

ta’ 14-il sena u ftit li xejn taf skola u li l-ingliż tagħha batut. Bħala

12

xogħol hija ħadmet bħala machine operator ġo fabrika u imbagħad

bħala chambermaid ġewwa lukanda. Wara s-separazzjoni fis-sena

2008, hija bdiet taħdem bħala seftura u carer mal-anzjani. L-attriċi

spjegat li d-dar matrimonjali inbiegħet u sehem tagħha kien ta’ €37,269.

Kompliet tgħid li hija riedet li tinvesti dik is-somma bl-aħjar mod u lgħan tagħha kien li jkollha dħul minnhom fejn il-kapital kien jibqa’

garantit. Qalet li investimenti qatt ma xtrat qabel u ma tifhimx fihom, u

kien għalhekk li maret titlob parir mingħand is-soċjeta konvenuta, wara

li kienet ilha żmien tisma b’ħafna riklami tagħha.

Kien fl-ewwel ġimgħa t’Ottubru 2008 meta maret f’waħda mill-fergħat

tas-soċjeta konvenuta biċ-ċekk ta’ €37,269.97 f’idejha. Hemmhekk

tkelmet ma’ Joe Camilleri li kien għaddiha ma’ Noelen Mangion. Hija

qalet li lil Mangion kienet qaltilha li xtaqet tinvesti basta ma titlifx

minnhom. Spjegat li Mangion kienet serħitilha rasha u li kienet tatha

parir sabiex tinvesti f’xi ħaġa soda li tagħtiha 7% imgħax fis-sena u

b’riskju baxx. L-investimnet kien Keydata Lifemark Secure Income

Bond u kienet tatha fuljet pero ma tiftakarx li qaltilha jew tatha aktar

informazzjoni.

Tgħid li hija fdatha u għadditilha ċ-ċekk. L-attriċi qalet li fl-ewwel

laqgha Mangion kienet mliet il-karti bl-informazzjoni tagħha. Tgħid li

hija informatha li hija investimenti oħra qabel ma kellhiex u li ma kinitx

ta’ skola u f’dawk l-affarijiet ma kinitx tifhem. Tgħid li hija kienet

qaltilha wkoll li kellha somma żgħira ġewwa kont mal-Bank of Valletta

u Mangion kienet issuġġeritilha li tinvestihom ukoll. Eventwalment dik

is-somma kienet investitha wkoll fuq l-istruzzjonijiet mogħtija lilha

minn Mangion. Xi ġranet wara rċievet kopja tal-kuntratti talinvestimenti li hija kienet għamlet fuq l-istruazzjonijiet ta’ Mangion.

Tgħid li hija tiċħad li qatt qalet lil Mangion li kienet tippreferi li

tkellimha jew tiktibilha bl-Ingliż. Tinsisti li hija tkellmet u ingħatat parir

minn Noelene Mangion biss u żgur li qatt ma ltaqat ma xi ħadd bl-isem

J M Rusher. L-attriċi tkompli hekk:

13

“Fuq il-Keydata jien ircevejt b’kolloex erba’ hlasijiet ta’ imghax.

Dak li suppost thallas fi Frar 2010 baqa’ ma wasalt. Ghall-ewwel ma

tantx tajt kaz ghax hsibt li jista’ jkun normali li imghax jasal xi ftit

tard. Pero’ cxahar wara rcevejt ittra minn ghand il-Global.

Ghalkemm ma fhimthiex kollha indunajt li kien hemm xi problmei

dwar l-imghax. Cempilt fuq is-soltu numru lil Noelene Mangion pero

qaltli li ma ghadhiex tahdem hemm ussugeritli mmur fl-ufficju talkumpanija l-Gzira. Ghamilt hekk, u kellmitni certa Mandy Schembru

li qaltli biex ma ninkwetax wisq ghax l-affarijiet jistghu jitrangaw u

jkun hemm ristrutturar. Qaltli biex ma ninfaxxax rasi qabel naqsamha

ghax l-investiment kien baqalu sa Ottubru 2013 biex jaghlaq u

jithallas lura. [...] Wara dan, pero, bqajt nircievi ittra wara l-ohra. Ta’

kull darba kont jew immur fl-ufficju tal-Gzira jew incempel u kull

darba Mandy Schembri kienet isserrahli rasi.”3

F’Novembru 2013 u għal tlett darbiet fl-2014, l-attriċi irċeviet ħlas wara

ieħor u kien hawn fejn hija bdiet taħseb li l-affarijiet bdew jiċċaqalqu u

li s-soċjeta konvenuta kienet qiegħda tagħmel minn kollox biex tagħti

lura l-kapital u l-imgħax.

Pero f’Jannar 2016 irċeviet ittra fejn ġiet informata li l-ħlas li kien

hemm mal-ittra kien l-aħħar ħlas li kienu ser jagħmlu. Spjegat li hija

m’għamlet xejn għajr inkwetat sakemm f’Marzu 2019, xi ħadd mixxogħol tagħha kien issuġġerilha li tkellem lil ċertu Paul Bonello u hi

hekk għamlet. Spjegat li hija tagħtu l-kunsens sabiex jagħmel ittra ta’

lment mas-soċjeta konvenuta u fil-fatt huwa bagħat l-ittra f’April 2019.

Qalet li f’Mejju 2019 hija rċeviet ittra mingħand is-soċjeta konvenuta

fejn qalulha li bħala kumpanija hija m’għandhiex tort u bagħtulha wkoll

kopja tal-file note. Hija maret b’dawn il-karti għand Bonello u kien

issuġġerilha li tkellem avukat.

3 Paġna 40 tal-proċess.

14

In kontro-eżami l-attriċi ġiet mistoqsija jekk kienx minnu li qabel

Marzu 2019 hija m’għamlet xejn u l-attriċi wieġbet li hija kienet

iċċempel lis-soċjeta konvenuta biex tara jekk rranġawx is-sitwazzjoni

li kellhom u huma kienu jgħidulha biex ma tinkwetax pero tikkonferma

li qabel Marzu tal-2019 hija ma kinitx maret għand avukat.

L-attriċi ppreżentat rapport tekniku ex parte imħejji minn Paul Bonello,

accountant u investiment manager. Fir-rapport jispjega li ċ-ċirkostanzi

personali ta’ investitur huma importanti sabiex wieħed jevalwa liema

huma l-aħjar investimenti għall-klijent li l-investment services provider

għandu jagħti. Dawn iċ-ċirkostanzi partikolari jinkludu l-eta, l-istat

ċivili, jekk jaħdmix bi qligħ jew huwiex pensjonant, jekk hux impjegat

jew self employed, id-dħul finanzjarju, il-patrimonju u l-pożizzjoni

finanzjarja tiegħu, il-membri tal-familja li ekonomikament jiddependi

fuq l-investitur, il-livell akkademiku ġenerali tiegħu, l-għarfien

teoretiku fil-qasam tal-investimenti, l-esperjenza li kellu fl-investimenti

tiegħu, it-tip ta’ impjieg jew xogħol tiegħu, l-objettivi finanzjarji tieghu,

l-attitudni tiegħu fir-rigward tar-riskju finanzjarju kif ukoll is-saħħa

psikol-fiżika tal-istess investitur. Mir-rapport tekniku jirriżulta li lattriċi ingħatat kopja tal-file note għall-ewwel darba fis-17 ta’ Mejju

2019 u kopja tal-formularjuu KYC ma kienx ingħata lilha mal-ittra tas17 ta’ Mejju 2019 iżda wasal f’idejha mar-risposta ġuramentata.

L-espert tekniku ex parte spjega li l-kapital mitluf mill-attriċi huwa ta’

83.9% tal-ammont investit u ċioe il-kapital ta’ €31,269.50. Jgħid ukoll

li l-attriċi ma rċievet l-ebda imgħax mid-data tal-20 ta’ Novembru 2009.

Dwar il-prodott ta’ investiment, l-espert jagħmel is-segwenti

osservazzjoni:

“Is-sottoskritt dahal f’korrispondenza mal-FSCS izda din tal-ahhar

qalet li l-Prodott Keydata Lifemark distrbwit Malta kien sar mnn

Keydata International Ltd li hija kumpanija ibbazata fil-Gzejjer

Cayman u li ma kienetx awtorizzata fir-Renju Unit, u ghaldaqstant ilProdott Keydaya Lifemark li nbiegh Malta ma kienx kopert

15

minnhom. Dan minkejja li l-marketing material kien identiku bhal

dak uzat fir-Renju Unit.”4

Għamel referenza għall-opinjoni mogħtija mill-European Securities

and Markets Authority fejn fiha ingħad li l-prodott Keydata Lifemark

huwa kumpless u dan peress li huwa prodott magħmul minn “one or

more underlying financial instrument(s) that are difficult to value, or

are combined in such a way so as to make it difficult to assess the risks

invovled and the likely perfomance scenarios” u “it has a fixed

investment term of a number of years with barriers to exit”.5 L-espert

jindika wkoll li ġaladarba li l-kumpanija li bdiet tippromwovi l-Prodott

Keydata Lifemark lejn pajjiżi barra r-Renju Unit kien permezz ta’

Keydata International Ltd, kumpanija ġewwa l-gżejjer tal-Cayman, illivell ta’ regolazzjoni tal-industrija hu inferjuri għal dak tal-Unjoni

Ewropeja.

L-espert ex parte għamel referenza għar-regoli tal-MFSA li l-materjal

ta’ marketing irid ikun fair, clear and not misleading. Jgħid li fil-każ

tal-brochure tal-Keydata Lifemark SIB jagħti deskrizzjoni illi ma tistax

ma tinftiehemx mill-konsumatur medju li l-prodott, jekk mhux

b’kapital garantit, tal-inqas huwa prodott ta’ riskju baxx. Insista firrapport tiegħu li r-riskji kienu mniżżlin b’tipa rqieqa u li fil-verita lprodott li investit fih l-attriċi ma kienx investiment b’riskju baxx kif

jagħti l-impressjoni l-ktejjeb li ingħatalha.

Paul Bonello spjega hekk: “Id-distrubuzzjoni ta’ dan il-brochure ma

jistax ma jigix ikkunsidrat bhala li jikkostitwixxi “prattici kummercjali

mhux gusti” u “deskrizzjonijiet qarrieqa” meta dan il-materjal

pubblicitarju jaghti f’okkazjonijiet deskrizzjoni esplicita u

f’okkazzjonijiet ohra implikazzjoni cara, u li ma tistax ma tinftiehemx

mill-“konsumatur medju” bhala li huwa ta’ riskju baxx.”6

4 Paġna 49 tal-proċess.

5 Paġna 61 tal-proċess.

6 Paġna 68 tal-proċess.

16

Rigwardanti kif sar is-suitability test mis-soċjeta konvenuta, l-espert ex

parte jgħid li huwa tal-fehma illi kieku t-test sar b’mod korrett, u mhux

li jsir biss, kellhom joħorġu fost oħrajn is-segwenti konklużjonijiet:

a. L-attriċi riedet prodott fejn il-kapital ikun stabbli u mhux f’riskju

li jintilef fil-waqt li jirrendi dħul regolari, xi ħaġa li l-investiment li

għamlet l-attriċi ma kienx jissodisfa;

b. L-attriċi kellha dħul anqas mill-paga minima peress li kienet

taħdem bħala part-time b’tifel totalment indipendenti fuqha u bla dħul

ieħor;

c. Mix-xogħlijiet li l-attriċi wetqet kien evidenti li l-attriċi ma kinitx

kapaċi tifhem aħjar l-instrumenti finanzjarji, speċjalment dawk

kumplessi u r-riskji tagħhom;

d. L-attriċi ma kellha l-ebda esperjenza ta’ investiment;

e. L-attitudni għar-riskju kien wieħed konservattiv u għalhekk ma

setgħatx tingħata parir biex tinvesti fi prodott b’riskju għoli.

In oltre jindika li l-attriċi ma rċevitx informazzjoni dwar irremunerazzjoni tas-soċjeta konvenuta fir-rigward tas-servizz li ngħatat.

Dan in-nuqqas jispjega l-kunflitt ta’ interess li remunerazzjoni għolja li

kien jaqla’ l-provditur fuq il-bejgħ tal-prodott Keydata Lifemark SIB

kien joħloq u x’ġara fil-każ odjern. Bin-nuqqas ta’ żvelar ta’ din linformazzjoni jfisser li l-għan tal-provditur ta’ servizz inbidel minn dak

li jbiegħ ‘l aktar strument u investiment idoneju għall-attriċi għal għan

li jinbiegħ l-istrument li jagħmel l-aktar qligħ għas-soċjeta konvenuta.

L-espert ex parte waqt il-kontro-eżami, kkonferma li ma kinx preżenti

waqt il-laqgħat li l-attriċi kellha mar-rappreżentanti tas-soċjeta

konvenuta u jgħid li dan qalu wkoll fir-rapport tiegħu. Jgħid li fil-fatt

huwa straħ fuq dak li qaltlu l-attriċi taħt ġurament. Dwar l-ittri li huwa

annetta mar-rapport tiegħu, Paul Bonello spjega li huwa kien

konsapevoli ta’ x’jingħad fl-ittri għaliex l-attriċi ma kinitx l-unika

17

klijenta tiegħu dwar dan il-prodott, pero l-ittri personalizzati kienet

tathomlu l-attriċi.

Ix-xhud spjega li huwa jifhem x’jgħidu l-ittri; hu jifhem li meta ittra

tgħid li ħa tirċievi 12% sa 15% tal-valur nominali tal-bonds ifisser li

hemm l-inkwiet imma l-attriċi dan ma tafux aktar u aktar meta l-attriċi

wara dawn l-ittri kienet ġiet informata li m’għandhiex għalfejn

tinkwieta għaliex l-investiment għadu ma mmaturax.

Is-soċjeta konvenuta resqet lil Michael Schembri, MLRO u

compliance manager, bħala xhud tagħha.

Dwar il-każ speċifiku, huwa spjega li s-soċjeta konvenuta kienet

qiegħda taġixxi bħala intermedjarja u mhux bħala prinċipal, fejn dan

ifisser li bħala intermedjarja kienet irċeviet l-ordnijiet tal-attriċi biex

tixtri l-investiment in kwistjoni u hi ttrażmetiet dawk l-ordinijiet lil

terzi.

Il-file note tirrifletti l-punti prinċipali li ġew diskussi, liema dokument

jinżamm għal skopijiet interni kif ukoll biex tottempora ruħha marregoli tal-MFSA. Jgħid li skont dan id-dokument, l-attriċi ġiet informata

mil-prodotti varji li kien hemm fis-suq li kienu addattati għaliha u ġew

spjegati lilha d-dettalji ta’ dan il-prodott u r-riskji involuti liema

jirriżultaw mill-brochure tal-prodott li ngħata lill-attriċi. Ix-xhud

jagħmel referenza għal Know Your Client Form li tinkludi

informazzjoni miġbura mingħand il-klijenta stess.

Jgħid li dan id-dokument jindika li l-attriċi kellha l-attitudni għal riskju

kien “I am fairly conservative but will accept a reasonable level of

risk”, liema skont ix-xhud kien konformi mal-investiment in kwistjoni

li fl-isfond tal-informazzjoni uffiċċjli li kienet teżisti fiż-żmien li sar linvestiment , kellu l-premessi kollha neċessarji biex jiġi offert lilha

stante li r-riskju kien limitat u ma kienx suġġett għal riskju kbir.

18

Ix-xhud ikkonferma li l-attriċi rċeviet is-somma totali ta’ €5,794.85 in

kapital, liema ħlas ġie aċċettat mingħajr riserva. Is-soċjeta konvenuta

ħalset lill-attriċi s-somma ta’ €2,641.35 rappreżentanti imgħax liema

somma tinkludi fiha imgħax fl-ammont ta’ €98.03 mogħti fid-19 ta’

Frar 2009. Jgħid li mill-esperjeza li huwa għandu, mid-dokumenti li ra

fil-file tal-attriċi rriżulta li kienet aċċettat il-kontenut ta’ dawk iddokumenti, tant illi ffirmathom. Jgħid li Helen Schembri qatt ma

ilmentat mas-soċjeta konvenuta rigward l-investiment tagħha fl-SIB;

lanqas qatt ma rċeviet xi ittra uffiċjali jew ilment ippreżentat quddiem

l-Arbitru għas-Sevizzi Finanzjarji ta’ Malta fir-rigward tal-investiment

tagħha.

In kontro-eżami Michael Schembri spjega li hu ilu jokkupa l-kariga ta’

MLRO u Compliance Manager mill-2015 pero’ huwa beda jaħdem

mas-soċjeta konvenuta mis-sena 2009 sas-sena 2012 bħala assistant

complaince officer. Huwa t-termina l-impjieg tiegħu fis-sena 2012 iżda

fl-2015 reġgħa beda jaħdem mas-soċjeta konvenuta. Jikkonferma li

huwa ma kienx involut fl-għoti tas-servizzi minn Noelene Mangion jew

Rusher lill-attriċi u għalhekk l-informazzjoni li huwa ta fl-affidavit

tiegħu huwa mir-rekors li hemm fil-file tal-klijenta.

Jikkonferma wkoll li biex wasal għall-konklużjonijiet tiegħu huwa ma

tkellimx mal-persuni li taw servizz lill-attriċi. Jgħid ukoll li mal-attriċi

huwa qatt ma tkellem jew iltaqa u l-fatti personali tagħha huwa ma

jafhomx; l-informazzjoni li huwa jaf biha tirriżultalu minn dak li sab

fil-file li s-soċjeta konvenuta għandha.

Dwar jekk kellix investimenti oħra, ix-xhud jgħid li kienet għamlet

investiment ieħor magħhom u jaf li kellha kont mal-BoV pero ma jafx

jgħid x’kienet in-natura tal-kont għax ma jkollhomx informazzjoni

dettaljata. Jikkonferma li s-soċjeta konvenuta kienet tat il-parir li

jinxtara l-investiment in kwistjoni, liema investiment skont ix-xhud

kien b’kapital garantit b’underlying policies u ċioe li l-fund jixtri poloz

sekondarji. L-investiment mar ħażin għaliex daħal likwidatur u l-valur

19

tal-invetiment niżel. Kien hemm l-intenzjoni li jitniżżel fl-istock

exchange tal-Lussemburgu iżda wara li ġara ġewwa l-Ingilterra waqaf

kollox. Jispjega li dokumenti ta’ due diligence ma sabx, jaf biss li

Lussemburgu kienu stqarru li hemm secure income bond. Jgħid li lprodott ikun il-prospectus u jimxu miegħu. Jgħid li huwa kien sema’ li

sar due diligence fuq SIB in kwistjoni iżda huwa fittxu iżda ma sabux,

li sab kien il-prospectus meta kienet marret għandhom l-attriċi.

Jgħid ukoll li huwa ma kienx sab l-aħħar rapport annwali għas-snin li

eżista l-prodott inkluż tas-sena 2007. Jikkonferma li l-formoli li huwa

semma’ aktar ‘l fuq huma standard forms. Meta ġie mistoqsi fuq illivell ta’ riskju li kellu Keydata Lifemark SIB, ix-xhud jgħid li kellu

naqra aktar riskju minn dak ta’ kont fis mal-bank. Ix-xhud ma setax

jikkonferma b’ċertezza iżda jimmagġina li l-kontenut tal-brochure

kienu korretti la ġew approvati mir-regolatur finanzjarju ta’

Lussemburgu.

Jikkonferma li fis-sena 2007 kien hemm diġa fis-seħħ obbligi ulterjuri

fuq is-service providers skont il-MiFiD. Fil-file lanqas ma sab

informazzjoni u lanqas ma staqsa fuq ir-rimunerazzjoni li tħallsu min ta

parir jew minn biegħ dan l-investiment u fuq il-kummissjoni li għamlet

is-soċjeta konvenuta. Dwar dak li hemm fis-suitability test li l-attriċi

kellha investiment ieħor qabel sar l-investiment mertu tal-kawża x-xhud

ma setax jgħid għaliex fil-file ma kellhomx dettalji u lanqas sab

dokumentazzjoni dwaru.

Ikkunsidrat;

Preskrizzjoni

Is-soċjeta konvenuta qajmet tlett eċċezzjonijiet relatati ma’

preskrizzjoni - l-Artikolu 2153, l-Artikolu 2156 (f) u l-Artikolu 1222

(1) ilkoll tal-Kodiċi Ċivili. Il-Qorti sejra titratta dawn l-eċċezzjonijiet

separatament.

20

Il-liġi tagħraf tliet għamliet ta’ azzjoni għad-danni għall-finijiet ta’

preskrizzjoni:

(a) dawk derivanti minn delitt veru u proprju, f’liema każ iż-żmien talpreskrizzjoni huwa dak imfisser mil-liġi biex issir l-azzjoni kriminali

dwar l-istess reat (regolat bl-Artikolu 2154 (1) tal-Kapitolu 16);

(b) azzjoni għall-ħsarat imnisslin minn delitt jew kważi-delitt (‘l hekk

imsejħa culpa aquiliana), f’liema każ il-preskrizzjoni hija ta’ sentejn -

prinċipju rifless fl-Artikolu 2153 tal-Kodiċi Ċivili; u

(c) azzjoni għall-ħsarat imnissla minn nuqqas ta’ twettieq ta’ obbligu

naxxenti minn kuntratt li mhux imfisser f’att pubbliku, f’liema każ ilpreskrizzjoni hija dik ta’ ħames snin.7

Preskrizzjoni taħt l-Artikolu 2153.

Permezz tal-ewwel eċċezzjoni tagħha s-soċjeta’ attriċi teċċepixxi illi lazzjoni attriċi hi preskritta ai termini tal-Artikolu 2153.

Hu paċifiku illi l-preskrizzjoni bjennali prevvista mill-artikolu 2153,

tal-Kodiċi Ċivili tikkolpixxi “l’azione per risarcimento del danno

derivante dal fatto illecito, e non quello del risaricimento del danno

contrattuale, soggetta quest’ultima azione alla prescrizione confacente

al determinato contratto”.8

Għaldaqstant il-preskrizzjoni ta’ sentejn imsemmija fl-Artikolu 2153

tal-Kodiċi Ċivili, minbarra li ma tapplikax għall-ħsara maħluqa minn

għemil li jikkostitwixxi reat, lanqas ma tapplika fejn l-allegat ħsara

titnissel minn ksur ta’ patt kuntrattwali.

7 Ara Raymond Grech et vs. Stefan Borg (Ċit Nru 2165/2000) deċiża mill-Qorti Ċivili, Prim’Awla fl14 ta’ Ġunju 2001.

8 Kollez. Vol. XXVIII P I p 726

21

Il-kwistjoni in eżami hija jekk il-kolpa allegata fil-każ preżenti kinitx

kontrattwali jew extra-kuntrattwali / akwiljana naxxenti mid-delitt jew

kważi delitt.

Id-distinzjoni ġiet ikkunsidrata fid-detall fis-sentenza Mario Pace vs.

Corinthia Palace Hotel Co Ltd (Rik Ġur 353/2005) minn din il-Qorti

diversament presjeduta fit-13 ta’ Ġunju 2013:

“L-Onorabbli Qorti tal-Appell fil-kawza “Joseph Busuttil v

Emmanuel Schembri” deciza fid-19 ta' Frar 1954 per Sir. Luigi

Camilleri, irriteniet li “wiehed mill-kriterji sabiex jigi deciz jekk ilfatt hux kolpa kontrattwali jew aquiliana, vwoldiri li, meta hemm

kuntratt, il-kolpa tista' tkun aquiliana biss meta l-fatt ikun

indipendenti u awtonomu mir-rapport kontrattwali." (enfasi talQorti.) Din il-Qorti irriteniet li fatt ta' negligenza u imperizja li

jikkostitwixxi inadempjenza kuntrattwali, li jista' ikun non factum

jew anke male factum ma tistax tkun kolpa aquiliana imma damnum

injuria datum li jista' isir fl-okkazzjoni ta' kuntratt. Il-Qorti ccitat

Laurent [Principji Diritto Civile Vol. XVI. p 225] li jghallem "Il

delitto e' una lesione dell'ordine pubblico, e parimenti il quasi delitto

interessa la sicurezza delle persone.... la cosa e' affatto diversa in

materia di obbligazioni convenzionali. L'inadempimento di impegni

da taluno stipulati non produce che un danno pecuniario."

Din il-Qorti taghmel riferenza wkoll ghall-awturi BaudryLacantinerie [Tratt.Teorico Pratico di Diritto CIvile, Vol XXVIII

Della Prescrizione pag 488] li jghidu "La prescrizione dell'azione

pubblica non si applica all' azione civile se non quando questa abbia

esclusivamente per base un crimine, un delitto, una

contravvenzione; e' inapplicabile quando l'azione all'infuori di un

fatto delittuoso, ha la sua base in un contratto anteriore a questo

fatto o in una disposizione di diritto civile."

22

Hu ammess il-konkors bejn ir-responsabbilita' kontrattwali u dik

extra kontrattwali. Kif gie deciz fis-sentenza fil-kawza fl-ismijiet

“Vassallo vs Mizzi et”, deciza fid-9 ta’ April 1949, (Vol.

XXXIII.II.379) il-Qorti kkunsidrat illi “l-htija meta tigi kkunsidrata

fl-entita’ taghha, hija wahda; u taht dan l-aspett ma hemmx

distinzjoni bejn kolpa kontrattwali u dik komunement imsejha

aquiliana, li titnissel minn delitt jew kwazi delitt. Id-differenza

bejniethom tinsab fil-kawza u fil-grad. In kwantu ghall-kawza, ilhtija kontrattwali tippresupponi obbligazzjoni pre-ezistenti li

maghha hija marbuta; mentri l-htija aquiliana tippresupponi fatt li

minnu titnissel 'ex nunc'. In kwantu ghall-grad id-differenza hija

riposta fl-estensjoni tar-responsabbilita’ fis-sens illi fil-kolpa

kontrattwali wiehed jista’ jirrispondi ta’ htija hafifa skont il-kaz,

mentri fil-kolpa aquiliana r-responsabbilita’ testendi ruhha b’mod

li dwarha ma hemmx grad.””

B’mod ġenerali, ingħad fis-sentenza fl-ismijiet Frank German vs.

Domenico Azzopardi, deċiża mill-Qorti tal-Kummerċ fit-18 ta’ Jannar

1950 li ‘(L)-indoli ta’ l-azzjoni tiġi desunta mhux tant mill-kliem piu o

meno eżatti tal-att istituttiv tal-ġudizzju, imma mill-iskop li għalih huwa

intiż il-ġudizzju.’ Minn dan isegwi li għall-finijiet tal-eċċezzjoni talpreskrizzjoni sollevata mis-soċjetà konvenuta, huwa neċessarju li ssir

indaġni dwar il-veru natura tal-azzjoni li qiegħda tiġi eżerċitata millattriċi.

Hija l-azzjoni kif arġinata fil-parametri tal-premessi u talbiet tagħha li

għandha tidditermina liema huwa l-perjodu preskrittiv applikabbli.

Wieħed irid iqis allura jekk l-artikolu tal-liġi invokat mis-soċjeta

konvenuta sabiex isejjes l-eċċezzjoni tagħha ta’ preskrizzjoni

japplikawx għall-azzjoni odjerna kif ippostulata.

L-Artikolu 2153, li fuqha qiegħda tippernja l-ewwel eċċezzjoni tagħha

s-soċjetà konvenuta taqra hekk:

23

“L-azzjoni għall-ħlas tal-ħsarat mhux ikkaġunati b’reat taqa’ bi

preskrizzjoni bl-egħluq ta’ sentejn.”

In sostenn ta’ din l-eċċezzjoni s-soċjeta konvenuta tagħmel referenza

għas-sentenza Carmel Ciscaldi et vs. Global Capital Financial

Management Ltd (Rik Ġur 402/2014) deċiża mill-Qorti Ċivili,

Prim’Awla fil-5 ta’ Mejju 2017. Minn qari ta’ dik is-sentenza jidher li

l-Qorti aċċettat l-argument tas-soċjetà konvenuta li “...huma l-kawżali

attriċi li jiddeterminaw il-bażi tal-azzjoni u għalhekk il-preskrizzjoni

applikabbli għalihom”, u kkunsidrat li “... l-ewwel żewġ talbiet attrici

m’humiex riferibbli għal ksur da parti tas-soċjetà konvenuta tal-obbligi

kuntrattwali per se iżda għall-allegat ksur tal-liġi, senjatament lartikolu 51A, 51B, 51C, 51D u 51E tal-Kap 378 tal-Liġijiet ta’ Malta

(l-ewwel talba) u l-allegat ksur tad-dmirijiet fiduċjarji tagħha skont illiġi u tal-Istandard Licence Conditions u Regolamenti dwar lInvestimenti tal-MFSA (it-tieni talba)”. Wara din il-konsiderazzjoni dik

il-Qorti għaddiet biex iddeċidiet li l-kolpa attribwita lis-soċjetà

konvenuta kienet waħda akwiljana li għaliha kienet applikabbli lpreskrizzjoni ta’ sentejn a tenur tal-artikolu 2153 tal-Kapitolu 16.

Fil-każ odjern iżda, kemm il-premessi kif ukoll it-talbiet tal-ilment

imressaq tal-attriċi ma jippostulawx l-azzjoni attriċi taħt il-kulpa

akwiljana. Dan magħdud, jirriżulta wkoll li dak il-każ għadu sub-judice.

Il-Qorti tagħmel referenza għal sentenza aktar riċenti mogħtija millQorti tal-Appell (sede Superjuri) fl-ismijiet Roland Darmanin

Kissaun et vs. Global Capital Financial Management Ltd. (App Ċiv

323/2014) deċiża mill-Qorti Ċivili, Prim’Awla fl-1 ta’ Ġunju 2017 u

kkonfermata mill-Qorti tal-Appell (sede Superjuri) fid-29 ta’ Marzu

2019:

“Fil-kuntest tal-aggravju marbut mal-eccezzjoni tal-preskrizzjoni ta’

sentejn a tenur tal-artikolu 2153 tal-Kodici Civili, din il-Qorti taqbel

ma’ dak deciz mill-ewwel Qorti li din il-kawza ma hijiex wahda

24

aquiliana. Hu car li l-azzjoni attrici hija bazata fuq kuntratt u ksur

tal-istess daparti tas-socjeta` konvenuta. L-attur avvicina lis-socjeta`

konvenuta biex jiehu parir dwar kif jinvesti flusu bi qligh ghalih, u

hekk kif is-socjeta` konvenuta accettat li taqdi lill-attur u toffrilu sservizzi professjonali taghha, hija dahlet f’relazzjoni kuntrattwali

mal-attur, b’obbligu li ssegwi d-dmirijiet legali u fiducjarji imposti

fuqha u li jemergu mill-kuntratt ta’ din ix-xorta. Dak li qed ikun

allegat huwa inadempjenza ta’ obbligazzjoni, u allura ilpreskrizzjoni tal-azzjoni ma hijiex dik ta’ sentejn imsemmija flartikolu 2153 (ara “Naudi v. Zammit”, deciza minn din il-Qorti fid9 ta’ Marzu, 1925) (Kollez. Vol. XXVI.i.54). Dak li qed jigi allegat

li sehh mhux indipendenti u awtonomu mir-rapport

kontrattwali li inholoq bejn il-partijiet, u t-talba ghad-danni hija

meqjusa mhux biss meta jkun hemm agir delitjuz, izda anke u

aktar meta jigi allegat agir bi ksur ta’ kuntratt.” (enfasi tal-Qorti)

Sentenzi oħra fejn ġie kjarifikat u konkluż li azzjoni għal danni in

segwietu għal investimenti finanzjarji jaqa’ fil-parametri ta’

operazzjoni kummerċjali u kuntrattwali u m’huwiex riżultat ta’

responsabbiltà akwiljana jinkludu Rosina Agius vs. Global Capital

Financial Management Ltd (App Ċiv 59/2018) deċiża mill-Qorti talAppell (sede Inferjuri) fit-28 t’Ottubru 2020, Paul Portelli et vs.

Global Capital Financial Management Ltd (App Ċiv 154/2018)

deċiża mill-Qorti tal-Appell (sede Inferjuri) fit-12 ta’ Ġunju 2020,

Louis P. Naudi et vs. Global Capital Financial Management Ltd

(App Ċiv 82/2018) deċiża mill-Qorti tal-Appell (sede Inferjuri) fil-21

t’Ottubru 2019, Joseph Said vs. Global Capital Financial

Management Ltd (App Ċiv 55/2017) deċiża mill-Qorti tal-Appell

(sede Inferjuri) fil-21 t’Ottubru 2019, Saviour Zahra et vs. Global

Capital Financial Management Ltd (App Ċiv 53/2017) deċiża millQorti tal-Appell (sede Inferjuri) fil-21 t’Ottubru 2019, Conrad

Micallef vs. vs. Global Capital Financial Management Ltd (App Ċiv

20/2017) deċiża mill-Qorti tal-Appell (sede Inferjuri) fil-21 t’Ottubru

2019 u diversi oħra kontro Global Capital Financial Management Ltd.

25

Il-każ in eżami m’hu l-ebda eċċezzjoni għal dawk hawn kwotati. Din

il-Qorti analizzat b’reqqa l-atti tal-kawża odjerna u tikkonkludi illi bejn

l-atturi u s-soċjetà konvenuta kien hemm relazzjoni kuntrattwali.

Tibda billi tirreferi għal Client Notification Form li speċifikament tgħid

li r-relazzjoni bejn il-partijiet hija regolat bit-Terms of Business talkumpanija.9 L-istess Terms of Business b’mod ċar u espliċitu tgħid li lkumpanija għandha tibgħat lill-klijent nota ta’ kuntratt jew konferma

għal kull negozju effettwat f’isem il-klijent.10 Hemm ukoll Purchase

Contract Note għax-xiri ta Lifemark S.A. Secure Income Bond 4 Eur

datata 31 t’Ottubru 2008.11 Il-File Note iffirmata mill-attriċi, li permezz

tagħha awtorizzat lis-soċjeta konvenuta tinvesti f’isimha f’Lifemark

S.A. – Secure Income Bond, hi formola standard. Fil-każ tal-lum huwa

evidenti mill-premessi u talbiet attriċi li l-azzjoni odjerna m’hijiex

ibbażata fuq fatti u ċirkostanzi previsti mill-Artikoli 1031 u 1032(1) talKodiċi Ċivili iżda huwa evidenti li r-relazzjoni ta’ bejn il-partijiet hija

waħda kuntrattwali.

Fil-fehma tal-Qorti t-talbiet attriċi huma bbażati fuq l-Artikoli 1125 u

1135 tal-Kodiċi Ċivili in kwantu li huma msejsa fuq ir-relazzjoni

kuntrattwali bejn il-partijiet u mhux fuq ħtija akwiljana.

Ir-rapport bejn il-kontendenti kien beda fl-istadju li l-prodott finanzjarju

ġie offrut għall-bejgħ lill-atriċi u l-attriċi aċċettat l-offerta. L-attriċi

tallega li sofriet danni konsistenti fit-telf tal-flus investiti konsegwenza

li s-soċjeta konvenuta naqset mill-obbligi kuntrattwali tagħha u li ġie

mibjigħ lilha prodott finanzjarju li ma kienx adattat għaliha, liema

prodott kien ferm aktar riskjuż minn dan li ġie spjegat lilha mis-soċjeta

konvenuta meta aċċettat li tinvesti fl-istess. Dan kollu juri biċ-ċar illi

dak li qiegħda titlob l-attriċi m’huwiex danni emanenti minn delitt jew

9 Paġna 113 tal-proċess.

10 Paġna 104 tal-proċess.

11 Paġna 115 tal-proċess.

26

kważi delitt, imma bbażata fuq allegazzjoni li s-soċjeta konvenuta

naqset fl-obbligi kuntrattwali tagħha versu l-attriċi inkluż li ma

ssodisfatx it-termini tal-liġi applikabbli, u allura, in-natura tal-azzjoni

hija waħda ta’ allegata inadempjenza ta’ obbligu legali impost fuqha

riżultat tar-relazzjoni kuntrattwali ta’ bejnithom u mhux danni

akwiljani.

Minkejja li huwa minnu li l-attriċi tallega li s-soċjeta konvenuta

aġġixxiet b’nuqqas ta’ prudenza, diligenza u attenzjoni, u bi ksur ċar

tal-obbligi legali tagħha, hija tispjega li dan in-nuqqas seħħ fit-twettiq

tal-inkarigu tagħha u b’nuqqas ta’ ħarsien tad-dmirijiet fiduċjarji u

ċertament m’humiex ibbażati fuq ħtija akwiljana.

In oltre l-Qorti tqis li s-soċjeta’ konvenuta offriet is-servizzi tagħha bi

ħlas li jikkonferma rabta kuntrattwali bejn l-attriċi u s-soċjeta

konvenuta.

Għaldaqstant din il-Qorti hija tal-fehma li l-eċċezzjoni tal-preskrizzjoni

a tenuit tal-Artikolu 2153 tal-Kapitolu 16 mhux applikabbli u dan

għaliex kif rajna r-relazzjoni bejn il-partijiet hija waħda kuntrattwali

f’ambitu ta’ relazzjoni kontrattwali bejn konsumatur u provditur tasservizz fil-qasam tas-servizzi finanzjarji liema provditur kien liċenzjat

mill-MFSA biex joffri dan is-servizz.

Il-Qorti ssib illi ladarba l-ħsara li l-attriċi tallega li ġarrbet tinsilet

proprju mill-patti kuntrattwali u obbligazzjonijiet fiduċjarji li hija tgħid

li s-soċjeta konvenuta naqset milli tħares, il-preskrizzjoni applikabbli

f’dan il-każ m’hijiex dik stipulata fl-artikolu 2153 tal-Kapitolu 16.

Għaldaqstant qed tiċħad l-ewwel eċċezzjoni tas-soċjeta’ konvenuta li

permezz tagħha eċċpiet li l-azzjoni attriċi hi preskritta bis-saħħa talartikolu 2153 tal-Kap. 16.

27

Preskrizzjoni taħt l-Artikolu 2156 (f) tal-Kap. 16.

Is-soċjeta konvenuta għaddiet sabiex tissoleva terminu ta’ preskrizzjoni

ieħor li hija applikabbli għal relazzjoni ġuridika differenti, fis-sens illi

filwaqt li fl-ewwel eċċezzjoni dwar preskrizzjoni tqis illi l-azzjoni

attriċi hija waħda għad-danni akwiljani, fit-tieni eċċezzjoni tagħha ssoċjeta’ konvenuta tqis l-azzjoni attriċi bħala waħda għad-danni

kontrattwali.

Artikolu 2156 (f) tal-Kodiċi Ċivili:

“L-azzjonijiet hawn taħt imsemmija jaqgħu bi preskrizzjoni blegħluq ta’ ħames snin:

[...]

(f) l-azzjonijiet għall-ħlas ta’ kull kreditu ieħor li ġej minn

operazzjonijiet kummerċjali jew minn ħwejjeġ oħra, meta l-kreditu

ma jkunx jaqa’, skont din il-liġi jew liġijiet oħra, taħt preskrizzjoni

aqsar, jew ma jkunx jirriżulta minn att pubbliku;”

Ma’ dan l-artikolu rrid jinqara l-Artikolu 2137 tal-Kodiċi Ċivili li

jipprovdi li l-preskrizzjoni tibda tgħaddi minn “dak in-nhar li din lazzjoni tista’ tiġi eżerċitata”.

Is-soċjeta konvenuta tissottometti li d-dekorriment tal-preskrizzjoni

beda mill-mument tal-bejgħ tal-prodott u ċioe meta sar l-inkontru bejn

is-soċjeta konvenuta u l-attriċi. Is-soċjeta konvenuta għamlet imbagħad

referenza għas-sentenzi Saviour Zahra et vs. Global Capital Financial

Management Ltd (App 53/2017) u Joseph Said vs. Global Capital

Financial Management Ltd (App 55/2017) it-tnejn deċiżi mill-Qorti talAppell (sede Inferjuri) fejn fihom saret referenza għad-data tal-1 ta’

Novembru 2012 u ċioe d-data li kien evidenti għall-ewwel darba li linvestiment kien ser jiġi likwidat minħabba li falla.

Din il-Qorti ma taqbilx mas-sottomissjoni tas-soċjeta konvenuta.

28

Din il-Qorti hija tal-fehma li meta l-liġi tgħid li l-preskrizzjoni tibda

tgħodd “minn dakinhar li din l-azzjoni tista’ tiġi eżerċitata” ifisser li lattriċi ma setatx tieħu azzjoni minn dakinhar li nbiegħilha l-prodott,

għaliex l-andament ta’ prodott finanzjarju ma jseħħx, u ma seħħx, minn

dakinhar li nxtara. Għaldaqstant ma jistax ikun, kif qiegħda tallega ssoċjeta konvenuta, li l-azzjoni setgħet tiġi eżerċitata mill-attriċi minn

dakinhar li ingħatat is-servizz.12

Ingħad ukoll mill-Qorti tal-Appell (sede Inferjuri) fis-sentenza Angelo

Zahra et vs. Global Capital Financial Management Ltd (App

10/2017) deċiża fil-21 t’Ottubru 2019 dwar il-preskrizzjoni fuq bejgħ

tal-istess investiment lil terzi:

“22. Il-qorti ma taqbilx mal-appellanti li l-preskrizzjoni bdiet tgħaddi

mid-data li tat il-parir lill-appellat sabiex jinvesti fil-Lifemark. F’dak

l-istadju l-konjuġi Zahra kienu għadhom ma sofrew l-ebda

preġudizzju fil-patrimonju tagħhom. L-investiment seta’ mar tajjeb

jew mar ħażin. Hu veru li kien hemm żmien meta l-valur talinvestiment beda nieżel. Pero’ hu evidenti li kien għad m’hemm xejn

ċert. L-investiment kien għadu ma mmaturax, u fl-avviżi li

ntbagħatu lill-appellati intqal li kienu jnfurmati li l-issuer kien filproċess li jagħmel restructuring plan u dettalji kienu ser jitħabbru

iktar ‘il quddiem. Għalhekk żgur li sa dak iż-żmien ma kienx ċert li

l-appellati sofrew preġudizzju fil-patrimonju tagħhom, fis-sens li ma

kinux ser jirċievu lura l-kapital kollu li investew fil-prodott li lappellanti tathom parir sabiex jinvestu fih.”

Il-Qorti hija tal-fehma li l-attriċi setgħat taġixxi ġudizzjarment kontra

s-soċjeta’ minn dakinhar li avveraw ċirkostanzi li juru illi l-investiment

12 Ara Conrad Micallef vs. GlobalCapital Financial Management Ltd (App 20/2017) deċiża millQorti tal-Appell (sede Inferjuri) fil-21 t’Ottubru 2019 u Miriam Fenech Russell et vs. GlobalCapital

Financial Management Ltd (App 9/2017) deċiża fit-12 ta’ Novembru 2019

29

ma kienx ser jiġi rkuprat u li s-servizz mogħti mis-soċjeta’ konvenuta

kien bi ksur tal-obbligi kontrattwali tagħha versu l-attriċi.

Isegwi għalhekk illi li l-attriċi sertgħat tieħu azzjoni kontra s-soċjeta’

konvenuta minn meta kellha biżżejjed fatti f’idejha biex tiskopri li ssoċjeta konvenuta ma kinitx onorat l-obbligazzjonijiet tagħha.

F’ Lulju 2010 l-attriċi irċievit ittra li ‘no further notice will be given to

the holders of Bonds upon the occurrence of any future Event or Default

or Potential Event of Default relating to the suspension of interest

payment after the date of this notice unless otherwise required by the

trustee’.

Sussegwentement, b’ittra tal-15 t’April 201113 l-attriċi ġiet infurmata li

mill-10 ta’ Marzu 2011 ġew sospiżi l-ħlasijiet kollha fil-bond mertu talkaż odjern iżda fl-istess ittra ingħad ukoll li kienet għada għaddejja lħidma ta’ pjan ta’ ristrutturar. B’ittra tat-18 ta’ Mejju 201114 ġiet

informata li l-avviż tal-10 ta’ Marzu 2011 m’għandux jitqies bħala

proċedura ta’ insolvenza jew likwidazzjoni ġudizzjarja. Permezz ta’ dik

l-ittra l-attriċi kellha kull raġun tittama li l-affarijiet setgħu jitrangaw u

tirkupra l-investiment tagġha. Wara kollox sa dak l-istadju issitwazzjoni ma kinitx ċara li l-investituri mhux ser jikupraw il-kapital.

Anzi l-messaġġ li tat s-soċjeta konvenuta kien li l-issuer kien qiegħed

jaħdem sabiex isib soluzzjoni fl-interess ta’ kulħadd.

Kien biss lejn l-aħħar tas-sena 2012 li l-investituri rċevew cirkolari li

seta’ jagħtihom x’jifhmu li l-prodott seta’ jfalli pero’ wieħed irid iqis

ukoll illi min-Novembru 2013 l-attriċi reġgħet bdiet tirċievi ċekkijiet

mis-soċjeta konvenuta u baqgħet tirċievi dawn iċ-ċekkijiet sa Diċembru

2014. Għalhekk sa almenu Diċrmbru 2014 l-attriċi kellha raġunijiet

validi tibqa’ tittama li ser tirkupra l-investiment li għamlet tramite s13 Paġna 280 tal-proċess.

14 Paġna 285 tal-proċess.

30

soċjeta’ konvenuta u għalhekk sa dakinhar ma kienx għadu skatta tterminu tal-preskrizzjoni għall-azzjoni għad-danni kontrattwali.

Fl-ittra annessa maċ-ċekk ta’ Diċembru 2014, l-attriċi ġiet informata li

“the residual estate will be retained pending the run-off of the

arrangements with the Securities Intermediary which should be

finalized in approximately two years’ time. It is therefore anticipated

that a final distribution will be made towards the end of 2016 of

approximately 1% of the nominal value of the issued bonds, the

timing and quantum of this final distribution will be determined by

the Trustee in its reasonable discretion.”15 L-aspettattivi li l-attriċi

tirkupra għall-inqas il-kapital minnha investit sfaxxat pero b’mod

definittiv f’Jannar 2016 meta hija rċeviet il-final distribution payment

fis-somma ta’ €526.14.

Għalhekk jirriżulta illi kien biss f’Diċembru 2014 illi l-attriċi ġiet

informata li ma kienx hemm possibilita’ li tirkupra l-investiment li

kienet għamlet bl-intervent tas-soċjeta’ konvenuta.

Fil-fehma tal-Qorti il-ħlasijiet li saru bejn Novembru 2013 u Diċembru

2014 interrompew kwalunkwe it-terminu preskrittiv li seta’ kien qed

jiddekorri sa dakinhar.16 Il-ħames snin minn Diċembru 2014 jagħlqu

f’Diċembru 2019. L-azzjoni odjerna ġiet intavolata f’Ġunju 2019 u

għalhekk qabel l-iskadenza tat-terminu preskrittiv ta’ ħames snin.

Għal dawn ir-raġunijiet il-Qorti qiegħda għalhekk tiċħad ukoll it-tieni

eċċezzjoni tas-soċjeta konvenuta dwar il-preskrizzjoni kontrattwali ai

termini tal-Artikolu 2156 (f) tal-Kap. 16.

Preskrizzjoni taħt l-Artikolu 1222 tal-Kap. 16.

15 Paġna 297 tal-proċess.

16 Paul Portelli et vs. Global Capital Financial Management Ltd (App 154/2018) deċiża mill-Qorti

tal-Appell (sede Inferjuri) fit-12 ta’ Ġunju 2020.

31

It-tielet eċċezzjoni tas-soċjeta konvenuta imbagħad tagħmel referenza

għall-Artikolu 1222 tal-Kodiċi Ċivili. Dan l-artikolu jaqra hekk:

“(1) Meta l-liġi f’xi każ partikolari ma tistabbilixxix żmien aqsar, lazzjoni għar-rexxissjoni minħabba vjolenza, żball, għemil doluż, stat

ta’ interdizzjoni, jew nuqqas ta’ età, taqa’ bil-preskrizzjoni egħluq

sentejn.

(2) Dan igħodd ukoll għar-rexxissjoni ta’ obbligazzjonijiet mingħajr

kawża, jew magħmulin fuq kawża falza.”

L-Artikolu 1222 tal-Kodiċi Ċivili jirrigwarda l-preskrizzjoni għallazzjoni ta’ nullità u ta’ rexxissjoni biex jiġi annullat kuntratt li jkun

nieqes minn xi waħda mill-kundizzjonijiet neċessarji għall-eżistenza

tiegħu jew għaliex ikollu xi vizzju li jirrendih invalidu jew leżiv għal xi

wieħed mill-kontraenti.

Din il-Qorti tqis illi l-artikolu surriferit m’huwiex applikabbli għall-każ

tal-lum għaliex l-azzjoni odjerna m’hijiex għar-rexxissjoni tal-kuntratt

eżistenti bejn il-partijiet. Li kieku kien hekk, l-azzjoni attriċi kienet tkun

monka in kwantu kolpita b’talbiet konfliġġenti fejn filwaqt li tkun qed

titlob danni naxxenti minn kuntratt fl-istess nifs titlob ir-rexxissjoni talistess kuntratt. Għall-kuntrarju l-attriċi mhux talli ma hiex qed titlob irrexxissjoni tal-kuntratt ta’ bejn il-partijiet talli b’konferma tal-eżistenza

tiegħu qed titlob id-danni naxxenti minn allegat inadempjenza da parti

tas-soċjeta’ konvenuta ta’ obbligi naxxenti mill-istess kuntratt.

L-azzjoni tal-lum hija ppernjata fuq l-inadempjenza kuntrattwali li

allegatament wasslet sabiex l-attriċi tiffirma dokument u tawtoriżża lissoċjeta’ konvenuta tagħmel għan-nom tagħha l-investiment in

kwistjoni. Hija qiegħda titlob likwidazzjoni ta’ danni minħabba f’hekk,

u mhux restituzzjoni konswegwenza ta’ rexxissjoni tal-kuntratt.

32

Fis-sentenza sureferita fl-ismijiet Roland Darmanin Kissaun et vs.

Global Capital Financial Management Ltd. (App Ċiv 323/2014), ilQorti tal-Appell (sede Superjuri) wkoll kellha l-opportunita li

tikkunsidra l-Artikolu 1222 u waslet għas-segwenti konklużjoni:

“Ikkonsidrat issa l-eccezzjoni tal-preskrizzjoni ta’ sentejn a tenur talartikolu 1222 tal-Kodici Civili, din il-Qorti tqis li anke dan l-artikolu

mhux applikabbli ghall-kaz. L-attur ma talabx ir-rexxissjoni talkuntratt li kellu mas-socjeta` konvenuta, u l-fatt li jallega li gie

ingannat u gie indott fi zball, ma jfissirx li l-azzjoni hija wahda intiza

ghar-rexxissjoni tal-kuntratt. Kif sewwa qalet l-ewwel Qorti, l-attur

ma huwiex qieghed jitlob ir-rexxissjoni tal-kuntratt konsegwenza talvizzju fil-kunsens tieghu, izda jikkontendi li l-vizzju tal-kunsens

huwa konsegwenza tal-inadempjenza kuntrattwali da parti tassocjeta` konvenuta. Il-bazi tal-azzjoni hija din l-allegata

inadempjenza kuntrattwali, u ghalkemm dan jista’ jkun rizultat ta’

ingann da parti tas-socjeta` konvenuta, l-attur mhux qed jitlob li lkuntratt konsegwenzjali jigi rexxiss, izda li jigi kkumpensat ghat-telf

li garrab. Huwa fuq l-azzjoni hekk kif proposta mill-attur li l-Qorti

trid taghti l-gudizzju taghha, u mhux fuq x’azzjoni seta’ jew messu

ressaq l-attur.

Kull min jagixxi in mala fede, kif qed jallega wkoll l-attur, jirrispondi

ghad-danni, u l-fatt li effett ta’ dak il-mala fede wassal ghall-vizzju

tal-kunsens, ma jaghmilx l-azzjoni wahda ta’ rexxissjoni, izda tibqa’

wahda ghall-konsegwenzjali danni.”

Għal dawn ir-raġunijuiet il-Qorti qed tiċħad it-tielet eċċezzjoni tassoċjeta’ konvenuta dwar il-preskrizzjoni ai termini tal-Artikolu 1222

(1) tal-Kap. 16.

Ikkunsidrat;

33

Fil-mertu

M’huwiex ikkontestat li l-investiment mertu tal-kawża jirrigwarda lprodott finanzjarju fl-isem Keydata Lifemark – Secure Income Bond

Issue 4, liema investiment kien sar mill-attriċi fil-31 ta’ Ottubru 2008

bis-soċjeta konvenuta intermedjarja. L-attriċi kienet investit is-somma

ta’ €37,269.97.

L-attriċi tinsisti li hija qatt ma kellha esprjenza f’investimenti u dan kien

l-ewwel investiment f’bonds li kienet qiegħda tagħmel. Tinsisti li hija

għamlitha ċara mar-rappreżentant tas-soċjeta konvenuta li hija riedet

investiment fejn il-kapital ikun garantit filwaqt li tallega li l-prodott li

ġie mibjugħ lilha kien wieħed kompless u ta’ riskju għoli u għalhekk

tikkontendi l-attriċi illi s-soċjeta konvenuta aġġixxiet b’nuqqas ta’

prudenza, diliġenza, sengħa, ħila u kura u bi ksur tal-obbligi tal-liġi.

Il-verżjoni attriċi hija kontestata mis-soċjeta’ konvenuta in kwantu

tirritjeni illi hija ma naqsitx mill-obbligi kuntrattwali fl-għoti tasservizz. Skont is-soċjeta konvenuta meta sar l-investiment, dan ma

kienx meqjus bħala wieħed spekulattiv jew ta’ riskju għoli u a bażi tassuitability test li sar lill-attriċi dan l-investiment setgħa jinbiegħ lilha

skont ir-regoli viġenti fiż-żmien in kwistjoni.

Regoli applikabbli – uħud mid-dmirijiet tas-service provider

L-Investment Services Providers bħal ma hija s-soċjeta konvenuta

huma gwidati b’numru ta’ regoli u leġislazzjonijiet. Fost dawn din ilQorti tirreferi għal Investment Services Rules for Investment

Services Providers, Part B1, Standard Licence Conditions (li ħarġet

l-MFSA) kif ukoll id-Direttiva 2004/39/KE dwar is-swieq flistrumenti finanzjarji temenda d-Direttivi tal-Kunsill 85/611/KEE

u 93/6/KEE u d-Direttiva 2000/12/KE tal-Parlament Ewropew u

34

tal-Kunsill u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 93/22/KEE liema

direttiva daħlet fis-seħħ fl-1 ta’ Novembru 2007 u aġġornata fl-4 ta’

Novembru 2009 hekk magħrufa bħala MiFID (Markets in Financial

Instruments Directive).

Bir-Regoli tal-MFSA, Investment Services Rules for Invesvtment

Service Providers17, l-ISP huma obbligati jottjenu informazzjoni u

dokumentazzjoni dwar il-klijent jew klijent potenzjali u x’assessjar irid

jagħmel. Din il-Qorti tibda billi tirreferi għar-regola 2.01 li tgħid illi:

“When providing Investment services to clients, a licence holder

shall act honestly, fairly and professionally in accordance with the

best interests of its clients and shall comply with the relevant

provisions of the Act, the Regulations issued thereunder, these Rules

as well as with other relevant legal and regulatory requirements, in

particular those set out in the Prevention of Money laundering Act,

1994, and the Prevention of Financial Markets Abuse Act, 2005, and

Regulations issued thereunder. The Licence Holder is also expected

to take due account of any relevant Guidance Notes which may be

issued by the MFSA or other relevant Body to assist the Licence

Holder in complying with its legal and regulatory obligations”18

Fir-regola 2.03 jiġi provdut li:

“Before providing an Investment Service, the Licence Holder shall

classify the client or potential client to whom the Service is to be

offered as a Professional Client, Retail Client or an Eligible

Counterparty in terms of the Glossary to these Rules and the

following Rules.

17 Paġni 364 sa 417 tal-proċess.

18 Paġna 368 tal-proċess.

35

Moreover, the Licence Holder shall notify new clients and existing

clients which it has newly categorised, of their categorisation as a

Retail Client, a Professional Client or Eligible Counterparty.”

Ir-regola ta’ wara tipprovdi li

“The Licence Holder shall implement appropriate written internal

policies and procedures to categorise clients. [...]

Regola 2.08 tiddetermina min għandhu jiġi meqjus bħala Professional

Client u Retail Client:

“The Licence Holder shall treat clients which do not fall under the

definition of a Professional Client in terms of the Glossary to these

Rules19, including public sector bodies anf private individual

investors, as Retail Clients, unless they have clearly elected not to

be so treated. [...]”20

Regola 2.13 taqra:

“When providing investment advice or portfolio management

services, the Licence Holder shall obtain the necessary information,

in accordance with SLCs 2.16 to 2.20 and SLCs 2.22 to 2.24

regarding the client’s or potential client’s knowledge and experience

in the investment field relevant to the specific type of product or

service, his financial situation and his investment objectives so as to

enable the licence Holder to recommend to or, in the case of

portfolio management, to effect for the client or potential client,

the investment services and instruments that are suitable for him”

Referenza għanda ssir ukoll għar-regola 2.16:

19 Professional client tfisser: “A client who possess the experience, knowledge and expertise to make its

own investment decisions and properly assess the risks that it incurs. [...]” – Paġna 414A tal-proċess.

20 Paġna 369 tal-proċess.

36

“The Licence Holder shall obtain from clients or potential clients,

such information as is necessary for the Licence Holder to

understand the essential facts about the client and to have a

reasonable basis for believing, giving due consideration to the

nature and extent of the service provided, that the specific

transaction to be recommended, or entered into in the course of

providing a portfolio management service, satisfies the following

criteria:

a) it meets the investment objectives of the client in question;

b) it is such that the client is able financially to bear any related

investment risks consistent with his investment objectives;

c) it is such that the client has the necessary experience and

knowledge in order to understand the risks involved in the

transaction or in the management of his portfolio”

Regola 2.21 tirregola x’għandu jsir waqt Assessment of

appropriateness:

“When assessing whether an Investment Service, other than

investment advice or portfolio management, is appropriate for a

client, the Licence Holder shall be required to determine whether

that client has the necessary experience and knowledge in order to

understand the risks involved in relation to the product or Investment

Service offered or demanded.

For these purposes, a Licence Holder shall be entitled to assume that

a Professional Client has he necessary experience and knowledge in

order to understand the risks involved in relation to those particular

Investment Services or transactions, or types of transaction or

product, for which the client is classified as a Professional Client.”21

21 Paġna 370A tal-proċess.

37

Ir-regolament jkompli hekk dwar assessment of suitability and

appropriateness:

2.22 Information regarding the client’s knowledge and experience

in the investment field includes the following, to the extent

appropriate to the nature of the client, the nature and extent of the

Service to be provided and the type of product or transaction

envisaged, including their complexity and the risks involved:

a. The types of Service, transaction and Instrument with which the

client is familiar;

b. The nature, volume, frequency of the client’s transactions in

Instruments and the period over which they have been carried out;

c. The level of education, profession or relevant former profession

of the client or potential client.

2.23 A Licence Holder shall not encourage a client or potential

client not to provide information required for the purposes of SLCs

2.13 and 2.14.

2.24 A Licence Holder shall be entitled to rely on the information

provided by its clients or potential clients unless it is aware or ought

to be aware that the information is manifestly out of date. inaccurate

or incomplete.”22

Regola 2.27 tistipula li:

“The licence holder shall provide appropriate information, in a

comprehensible form to its clients or potential clients such that they

are reasonably able to understand the nature and risks of the

investment service to be provided by the licence holder and of the

22 ibid.

38

specific type of instrument that is being offered, and consequently to

take investment decisions on an informed basis. This information

may be provided in standardized format and should include details

about:

a) the licence holder and its services;

b) Instruments and proposed investment strategies. This should

include appropriate guidance on and warnings of then risks

associated with investments in those instruments or in respect of

particular investment strategies;

c) execution venues;

d) costs and associated charges.”23

Hemm qbil bejn il-partijiet li kienet is-soċjeta konvenuta li tat il-parir

lill-attriċi sabiex tinvesti fil-prodott Keydata Lifemark – SIB. Dan

rifless ukoll fil-KYC tal-attriċi fejn fil-paġna 3 hemm speċifikament

indikat li t-tip ta’ servizz kien advisory.

24

Ingħad fis-sentenza Saviour Cutajar vs. All Invest Company

Limited (Rik Ġur 458/2012) deċiża fit-18 ta’ Jannar 2019 li :

“Sabiex jigi stabbilit imbaghad jekk ir-rakkomandazzjoni inghatatx

fuq konsiderazzjoni tac-cirkostanzi partikolari tal-klijent, il-Qorti

ghandha thares b’mod partikolari lejn in-natura tal-informazzjoni

migbura mill-provditur tas-servizz u il-mod illi l-provditur ikun

pprezenta l-mistoqsijiet tieghu. Rigward x’ghandhom jitqiesu bhala

c-cirkostanzi partikolari tal-klijent, intqal illi dawn jinkludu kemm

informazzjoni fattwali, bhal per ezempju informazzjoni dwar lintrojtu tal-persuna, l-indirizz u s-sitwazzjoni maritali taghhom, u kif

ukoll informazzjoni soggettiva rigward il-htiegijiet u x-xewqat

taghhom, bhal per ezempju x’livell ta’ riskju huma lesti li jassumu,

23 Paġna 371A tal-proċess.

24 Paġna 20 tal-proċess.

39

kemm jixtiequ protezzjoni minn certu riskju u x’inhuma l-ghanijiet

taghhom fir-rigward tal-investiment.”

L-attriċi tippremetti li (a) hija ingħatat prodott b’riskju għoli meta hija

kienet qiegħda tfittex investiment b’kapital garantit u għalhekk riskju

baxx u wkoll (b) li s-soċjeta konvenuta naqset li tagħti lill-attriċi linformazzjoni kollha meħtieġa u rilevanti dwar in-natura ta’ dawn linvestimenti inkluż r-riskji involuti fihom. Dan jissejjaħ mis-selling.

Spjegazzjoni għal kunċett ta’ mis-selling tinstab fis-sentenza tal-Qorti

tal-Appell (sede Inferjuri) fl-ismijiet Andrew Azzopardi et vs. Global

Capital Financial Management Ltd (App Ċiv 66/2018) mogħtija fl-1

ta’ Lulju 2020:

“Misselling ta’ prodott finanzjarju jseħħ meta tiġri waħda, jew aktar,

minn dawn l-eventwalitajiet:

• Ma jiġix spjegat ir-riskju involut;

• Meta ma jingħatax tagħrif kif il-flus ikunu ser jiġu investiti;

• Meta l-prodott ma jissodisfax il-bżonnijiet (not suitable) u lattitudni tar-riskju tal-investitur;

• Meta ma jiġix spjegat il-prodott mibjugħ;

• Meta ma jiġux spjegati l-kundizzjonijiet u t-termini marbutin malprodott;

• Meta jingħata tagħrif qarrieqi (misleading) dwar il-prodott;

• Meta ma jiġux spjegati c-charges rilevanti u l-penalitajiet marbuta

għal min joħroġ kmieni mill-prodott;

• Ma jiġix spjegat id-dritt tal-cooling-off period u d-dritt li bniedem

jikkanċella fejn il-prodott finanzjarju jitlob dan.

Din il-lista hija waħda eżemplikattiva u m’hijiex eżawrjenti.”

Sabiex jiġi determinat jekk kienx hemm mis-selling jeħtieġ li l-ewwel

jiġi analizzat in-natura tal-investiment kif ukoll iċ-ċirkostanzi personali

tal-attriċi u l-esperjenza tagħha f’investimenti.

40

In-natura tal-prodott mibjugħ ġie mistħarreġ fid-dettal mill-Arbitru

għas-Servizzi Finanzjarji fis-sentenza Josephine Agius Scicluna vs.

Global Capital Financial Management Ltd ikkonfermata mill-Qorti

tal-Appell (sede Inferjuri) fid-9 ta’ Ġunju 202125

. Il-prodott ġie spjegat

hekk:

“Dan il-prodott, l-SIB, kien ibbażat fuq negozju fil-pensjonijiet dwar

il-ħajja fis-suq Amerikan. Dan il-każ jittratta dwar il-bejgħ talprodott Keydata International Secure Income Bond, Issue 4 (SIB) li

kif jidher mill-brochure ippreżentat mill-ilmentatriċi, dan il-prodott

ippronunzja ruħhu bl-aktar mod enfatiku li jagħti qligħ ta’ 7.5% kull

sena fl-iSterlina u 7% fis-sena fid-Dollaru u l-Ewro għall-perijodu ta’

ħames snin.

L-SIB kien investiment tal-kategorija asset-backed securities.

Mingħajr ma wieħed joqgħod jidħol fid-dettall tal-istruttura legali (u

kumplikata tiegħu), l-SIB kien jinvesti f’bonds (security bonds) li lassi underlying taghhom kienu poloz tal-assikurazzjoni fuq il-ħajja

ta’ individwi Amerikani.

Dan il-prodott, fost affarijiet oħra, falla għaliex l-analiżi talaspettattiva tal-ħajja/mewt tal-life-assured ma kinitx korretta. Aktar

ma wieħed idum ħaj, aktar irid idum iħallas premium biex il-polza

tibqa’ ħajja inkella titlef fil-valur. Dan joħloq problema ta’ likwidità

biex tkompli ssostni finanzjarjament il-mudell kompost minn diversi

poloz ta’ assikurazzjoni fuq il-ħajja.

Dan kien riskju li ħafna analisti ma tawx kasu. Imma kien, fil-fatt,

aspett importanti ħafna. Minħabba l-avvanzi fil-mediċina, ħafna nies

jibqgħu jgħixu għal żmien itwal u b’hekk il-premium irid idum

jitħallas għal numru ta’ snin aktar.

25 Ara wkoll Paul Portelli et vs. Global Capital Financial Management Ltd (App 154/2018)

ikkonfermata mill-Qorti tal-Appell (sede Inferjuri) fit-12 ta’ Ġunju 2020.

41

Jekk l-analisti u nies professjonali li kellhom esperjenza biex

janalizzaw dawn il-prodotti ma waslux għal dan, allura, lanqas

wieħed jistenna li retail investor, bħalma hi l-ilmentatriċi ma

kienet f’qagħda li tagħmel dan.

Apparti l-fatt ukoll li l-isem SECURE INCOME BOND jagħti lillinvestitur bla esperjenza x’jifhem li l-investiment huwa wieħed

sikur u bla riskji, jew riskji baxxi u limitati.

Jekk wieħed iħares lejn il-brochure tipiku tal-SIB, jara li mal-ewwel

faċċata, bi prominenza kbira, hemm rati tajba ta’ dħul (Annual

Income Over 5 Years), ritratt kbir ta’ lighthouse (simbolu tas-sigurtà)

u b’indikazzjoni ta’ x’inhuma l-benefiċċji u l-kwalità tal-prodott:

‘Aims to provide return of capital after 5 years:

Bond invests in cash and assets by institutions rated ‘A’ or better by

Standard and Poor’s or equivalent;

Quarterly income option available’.

Għalkemm fl-istess brochure jissemma li jista’ jkun hemm xi riskju

għall-kapital, u jista’ jkun hemm xi tnaqqis fl-aħħar jew jekk tiġbed

l-investiment qabel, però, l-enfasi qiegħda fuq il-benefiċċji li kien

joffri dan il-prodott.

Taħt it-titolu, Benefits at a Glance, hemm dan it-test:

‘➢ An investment with NO Stock Market Exposure

➢ Investing in cash and assets issued by institutions rated ‘A’ or

better by Standard & Poor’s or equivalent

➢ Available via banks, stockbrokers and direct investment

42

➢ Low minimum investment – Only

GBP10,000/USD20,000/€10,000

➢ The bond will be listed on the Luxembourg Exchange

➢ The issue is regulated and authorised by the CSSF the Financial

Regulator in Luxembourg.’

• Hemm ukoll dan b’tipa kbira:

‘A lower risk profile and a higher level of income allows you to

receive the income you need without the worry of stock market

falls’.

• Fil-qiegh ta’ pagna 9 hemm dan il-kliem:

‘Capital is not guaranteed. Like all investments there are certain

risks involved which are highlighted within the section ‘Key

Features” on page 13.’

Il-prodott kellu riskji – il-kapital ma kienx garantit, u kif kien ser imur

kien pjuttost ibbażat fuq il-performance ta’ prodotti oħra simili ta’

dak iż-żmien, apparti l-mudelli matematiċi u l-assumptions li jiġu

ma’ dawn il-mudelli.

Ir-riskji kif deskritti forsi kienu jagħtu l-impressjoni li ma kinux

ivarjaw wisq minn uħud mill-prodotti l-oħra ta’ investiment li forsi

kienu qed jiġu offruti lil investituri oħra. Il-prodott fl-ebda mument

ma kien iwiegħed protezzjoni assoluta għall-kapital.

Però, ma jistax jitqies li dak iż-żmien li nbiegħ l-SIB, kien

investiment b’riskju baxx. Anzi, kien investiment f’kategorija ta’

riskju medju għal riskju għoli.

43

Dan mhux qed jingħad with the benefit of hindsight, imma għaliex

in-natura tal-prodott – li jinvesti f’bonds li jinvestu f’poloz talassikurazzjoni fuq il-ħajja – u l-istruttura innifisha tal-investiment

kienu jagħmlu l-SIB investiment riskjuż li ma kienx addattat għal

retail investors kif kienet l-ilmentatriċi.

Dawn it-tip ta’ investimenti huma Asset-Backed Securities li huma

prodotti kumplessi u ta’ riskju għoli.

Meta l-MFSA, li hija r-regolatur f’dan il-qasam, rat li kienu qed

jinbieghu prodotti li huma Asset-Backed Securities bħal dan ilprodott, interveniet billi ħarġet: Warning to prospective investors

about Asset-Backed Securities bħalma hu l-Lifemark, fejn qalet: (fn.

9 MFSA Consumer Media Release 13/11/2009 (ref. 05/2009)) :

‘The Malta Financial Services Authority (MFSA) has come across

local media adverts, reports and product documentation about

investments in “bonds” or “fund accounts” whose performance is

linked to assets, such as life insurance policies or currencies

(referred to as asset-backed investments). By their very nature, these

investments are not easy to understand.

Despite the fact that they may be promoted as “alternative” to

traditional or conventional investments, these are investment

opportunities which involve substantial risks, in particular liquidity

risks, whereby the investor may be unable to sell his investment …’

‘When it comes to redemption (selling) of these investments, these …

restrict the investor from selling his holdings before the investment

matures …

Consumers should be aware that the characteristics of these

products make them unsuitable for unsophisticated investors.

These products are generally considered appropriate for investors

44

who have experience and knowledge to understand how these

financial instruments work and can afford to take the relevant

risks.’

Huwa minnu li dan l-avviz lill-investituri ħareġ wara li nbiegħ ilprodott de quo lill-ilmentatriċi, imma li qalet l-MFSA kien proprju

deskrizzjoni tal-prodotti li kienu qed jinbiegħu (bħall-SIB) u r-riskji

li rat l-MFSA kienu diġà jeżistu fil-prodotti li nbiegħu, u li lprovdituri tas-servizz kienu jew konxji tagħhom u xorta biegħu ilprodotti, jew m’għamlux due diligence serju tal-prodott qabel ma

biegħuh.

Fiż-żewġ xenarji, il-provditur tas-servizz iġorr ir-responsabbiltà talprodott li jbiegħ.”

Il-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili fis-sentenza fl-ismijiet Evelyn Farrugia

et vs. Global Capital Financial Management Unit Ltd (Rik Ġur

963/2015) deċiża fil-11 ta’ Lulju 2016, qalet hekk dwar dawn it-tip ta’

prodotti:

“Hu minnu illi ma jfissirx li investment li jkun sigur, dan ma jistax

ifalli xorta, iżda investiment f’kumpaniji ta’ life insurances ma

jistghux jitqiesu bħala investimenti siguri għall-aħħar. Il-Qorti

tirreferi għal dak li jgħid f’artikolu ppubblikat fl-14 ta’ Frar 2014, ilFinancial Conduct Authority tar-Renju Unit li jitkellem fuq traded

life policy investments kif jidher li kien kostitwit dan il-fund. Jintqal

hekk:

“Traded life policy investments (TLPIs), which are sometimes called

'death bonds' - are complicated products generally unsuitable for the

mass retail market.

They are also known as 'death bonds' because the ultimate investment

is in life assurance policies, typically of US Citizens. Investors hope

45

to benefit by buying the right to the insurance payouts upon the death

of the original policyholders.

They are sometimes also known as 'traded life settlements' or 'senior

life settlements'.

TLPls may pay a regular income or can aim to grow in value over

time. Most death bonds are sold as unregulated collective investment

schemes (UCIS), but some take other legal forms.

Our review of sales in the TLPI market revealed high levels of

unsuitable advice. We are worried that this market could grow and

cause further customer losses in the future.

As a result, we have recommended that these products should not

reach ordinary retail investors in the UK. This would mean that firms

should not be marketing, recommending or selling these products to

the mass retail market.”

Il-fuljett mogħti lill-attriċi b’tipa irqiqa spjega li “The Plan offers

investors the opportunity for quarterly or annual income (or

reinvestment of income to provide growth) with the potential for full

capital repayment at the end of the investment term. The return of

capital is not guaranteed and it is possible for investors to get back

less than the original investment at the end of the term or if they cash

in the investment early.”

26 Mill-qari ta’ dan il-paragrafu mill-ewwel

jidher li r-ritorn tal-kapital ma kienx wieħed garanteed. Kemm mixxhieda tal-attriċi u kemm mill-provi l-oħra ma jirriżultax li kien ġie

spjegat sew ir-riskju li kienet ser tieħu l-attriċi bix-xiri tal-prodott

inkwistjoni, jiġifieri mhux biss jekk hija kinitx ser tieħu flusha lura

qabel id-data ta’ maturità, iżda wkoll x’kien ir-riskju tagħha f’każijiet

bħal falliment kif fil-fatt ġara.

26 Paġna 4 tal-fuljett li jinsab a fol 251 tal-proċess.

46

Skont Regola 2.16 tal-Investment Services Rules for Invesvtment

Service Providers ġaladarba l-ilmentatriċi ingħatat advisory service

kellu jsir suitability assessment. Għalhekk, il-provditur tas-servizz kellu

jistabbilixxi jekk il-prodott:

“a) meets the investment objectives of the client in question;

b) it is such that the client is able financially to bear any related

investment risks consistent with his investment objectives;

c) it is such that the client has the necessary experience and

knowledge in order to understand the risks involved in the

transaction or in the management of his portfolio.”

Fi kliem ieħor, fil-bejgħ tal-prodott in kwistjoni, is-soċjetà konvenuta

kellha tkun ċerta li l-klijenta hija kapaċi tifhem u tapprezza r-riskji

legali involuti, li kapaċi taqla’ daqqa finanzjarja f’każ li l-investiment

ifalli u li l-attitudni tal-klijenta huwa kompatibbli ma’ dak il-livell ta’

riskju.

Fir-rigward tal-ewwel kriteju, jidher ċar li l-prodott SIB ma kienx jilħaq

l-objettivi tal-klijenta għaliex hija ddikjarat li kienet konservattiva u

riedet tieħu biss riskju baxx. L-SIB ma kienx prodott b’riskju żgħir u

għalkemm il-provditur tas-servizz jgħid li l-fuljett min ħarġu indikah

bħala ‘low risk’, mill-analiżi li sar aktar mill-arbitru ikwotat aktar ’il

fuq, joħroġ ċar li dan il-prodott kellu riskju ferm aktar minn small jew

low risk.

Dan anke ġie kkonfermat mill-Qorti tal-Appell f’deċiżjonijiet li tat listess Qorti kontra l-istess provditur tas-servizz f’diversi każi, fosthom,

fil-kawża fl-ismijiet Miriam Fenech Russell et vs GlobalCapital

Finacial Management Ltd (App 9/2017) deċiża fit-12 ta’ Novembru

2019, fejn ġie kkonfermat li dan il-prodott kellu riskju għoli u ma hux

47

ta’ difiża għas-soċjeta’ konvenuta li fil-brochure kien iddikjarat li kien

low risk.

Fl-istess sentenza l-Qorti tal-Appell ikkunsidrat ukoll li l-provditur tasservizz kellu jagħmel due diligence indipendenti u jasal għallkonklużjonijiet tiegħu fuq il-prodott li kien qed ibiegħ lill-attiriċi u

mhux jistrieħ fuq min kellu interess li jbiegħ il-prodott. Michael

Schembri fix-xhieda tiegħu ma kienx f’pożizzjoni li jipprovdi

informazzjoni dwar due diligence u għalkemm lilu qalulu li dak ilproċess kien sar, dan il-fatt waħdu ma jserraħ xejn moħħ il-Qorti li due

diligence kien sar tenut kont li kopja tad-due diligence ma ġietx

ippreżentata in atti.

Mill-provi mressqa mill-attriċi jirriżulta bl-aktar mod ċar illi l-prodott

ma kienx jolqot l-għanijiet tal-attriċi għaliex kuntrarjament għal dak li

intqal lill-attriċi mir-rappreżentanta tas-soċjeta’ konvenuta sabiex

tħajjar lill-attriċi tixtri il-prodott, dan l-investiment kellu riskju għoli li

l-investitur ma jieħux lura l-investiment tiegħu jew tagħha. Lanqas kien

protett minn xi arranġament għal kumpens statutorju fl-eventwalità li lfond ifalli.

Il-Qorti żżid ukoll li kien dmir tas-soċjetà konvenuta li filwaqt li tara li

l-prodott li toffri lill-attriċi kien xieraq għaliha u tipprovdilha ddokumentazzjoni relattiva, tispjegalha wkoll il-prodott in kwistjoni

b’mod li setgħat tifhem ir-riskju li dan l-investiment kien iġorr miegħu.

Fis-sentenza fl-ismijiet Evelyn Farrugia et vs. Global Capital

Financial Management Unit Limited (Rik Ġur 963/2015) deċiża

minn din il-Qorti diversament presjeduta fil-11 ta’ Lulju 2016 ingħad li

“is-soċjeta konvenuta kellha d-dmir versu l-klijent li talab is-servizzi

tagħha biex tagħtih kull informazzjoni rilevanti biex tgħinu jasal għal

deċiżjoni informata u libera.”

Għal dawn ir-raġunijiet jirriżulta sodisfaċentement li l-prodott in

kwistjoni ma kienx jilħaq l-objettivi tal-investiment tal-attriċi li kienet

48

mara b’tifel dipendenti fuqha u għalkemm ma kinitx għada laħqet l-eta

ta’ irtirar meta għamlet l-investiment, l-istess ma kinitx f’pożizzjoni li

tissogra l-kapital kollu li kellha f’idejha f’dak il-mument.

It-tieni kriterju tas-suitability assessment huwa li l-klijenta riedet tkun

tiflaħ it-telf li kien relatat mal-objettivi tal-investiment tagħha. Issoċjeta konvenuta bl-ebda mod ma pprovat li l-attriċi setgħet titlef

ammont daqshekk kbir ta’ flus. M’hemm l-ebda kontestazzjoni li lprovditur tas-servizz investielha somma qawwija ta’ kważi erbgħin elf

ewro fi prodott wieħed. Is-soċjeta konvenuta kienet indifferenti għallvulnerabilita’ ta’ persuna li ma kelliex il-fakultà li jekk titlef flusha

terġa’ tibda tfaddal mill-ġdid biex tirkuprahom.

Mill-KYC kien jidher ferm ċar li l-attriċi kienet mara separata

b’impjieg ta’ cleaner fuq bażi part-time. Skond dan id-dokument

ippreparat mis-soċjeta’ konvenuta, il-lingwa li l-attriċi kienet tippreferi

kienet l-Ingliż; iżda l-attriċi dan tiċħdu u tgħid li l-ingliż tagħha mhux

tajjeb u kienet informat lil Noelene Mangion li kienet tippreferi li lkommunikazzjoni issir kollha bil-lingwa Maltija.

Fl-istess dokument hemm imniżżel li l-attriċi għandha tifel li jiddependi

fuqha. Id-dħul tagħha indikat kien ivarja minn Lm0 sa Lm10,000 fissena fejn l-ispejjeż fix-xahar ivarjaw bejn Lm200 u Lm500. L-unika

assi immobbiljarju li l-attriċi għandha hija d-dar residenzjali tagħha u

xejn aktar. Bħal flus, mill-KYC jidher li l-attriċi kellha s-somma ta’

Lm6,000 f’kont fis mall-BoV liema somma jirriżulta mill-atti ġew

miġbuda sabiex jiġu investiti fi prodott ieħor wara li ġiet imħajra minn

Noelene Mangion li tagħmel hekk.

Meta tieħu kont ta’ dawn il-fatturi kif ukoll l-età tagħha, l-attriċi ma

kinetx tiflaħ li titlef ammont sostanzjali meta l-objettiv tagħha kien li

riedet tieħu biss riskju żgħir b’attitudni konservattiva għall-aħħar u blintendiment ċar magħruf lis-soċjeta konvenuta li l-kapital kellu jkun

garantit.

49

It-tielet kriterju jirrigwardja jekk ‘the client has the necessary

experience and knowledge in order to understand the risks involved

in the transaction or in the management of his portfolio’.

Il-fatt waħdu li l-attriċi kellha xi flus marbutin ma’ bank lokali u l-fatt

li l-attriċi kienet investit f’ishma differenti mal-istess soċjeta konvenuta

fl-istess ġurnata li għamlet l-investiment odjern, ma jwassalx sabiex

jingħad li l-attriċi kellha xi esperjenza f’dan il-qasam. Ma jirriżultax li

l-attriċi kienet xi persuna midħla tas-servizzi finanzjarji, u l-fatt li ssoċjeta konvenuta stess kienet investitilha f’prodott ieħor b’daqshekk

hija ma kellhiex dik l-esperjenza meħtieġa biex tifhem ir-riskji speċifiċi

li kellu l-SIB. L-attriċi straħet fuq il-kompetenza tar-rappreżentanta tassoċjeta konvenuta.

Il-prova dokumentarja hija xhieda tal-fatt li s-soċjeta konvenuta kellha

tagħraf sew in-nuqqas ta’ esperjenza tal-klijenta pero’ hija naqset minn

dan l-obbligu. Dan jingħad b’referenza għall-KYC, fejn l-istess

impjegata tas-soċjeta konvenuta indikat li l-attriċi ma kellha l-ebda

investiment ieħor għajr għal xi depożitu bankarju. Għalhekk, qabel ma

xtrat il-prodott Lifemark l-attriċi ma kinitx għamlet investimenti oħra

biex seta’ jingħad li hija akkwistat l-esperjenza neċessarja sabiex tifhem

in-natura u r-riskji ta’ dan il-prodott.

In oltre, kif diġa ġie ritenut aktar ‘l fuq, il-prodott SIB kien prodott

kumpless u, kif anke aċċennat il-Qorti tal-Appell fid-deċiżjoni Miriam

Fenech Russell vs Global Capital Financial Management Ltd fuq

imsemmija il-fuljett kien miktub f’lingwaġġ tekniku li trid tkun midħla

tal-mistier biex tifhmu. Għalhekk, l-attriċi ma setgħetx tieħu deċiżjoni

infurmata dwar ir-riskji li kienu abbinati mal-SIB.

Għal dawn ir-raġunijiet, il-kriterji stabbiliti għas-suitability assessment

ma ġewx sodisfatti u l-prodott SIB ma kellux jinbiegħ mis-soċjeta’

50

konvenuta lill-attriċi għaliex ma kienx addattat għaliha. B’hekk seħħ

bejgħ ħażin tal-prodott.

Di piu, is-soċjeta konvenuta m’aġixxietx b’mod professjonali meta

investitilha s-somma sostanzjali ta’ kważi erbgħin elf ewro fi prodott

wieħed meta hi ma kinitx xi persuna ta’ mezzi kbar jew li riedet tieħu

riskju kbir billi tinvesti fi prodott wieħed. Dan juri li l-provditur tasservizz kien aktar iffokat biex ibiegħ il-prodott milli jħares l-interessi

ta’ retail client li tatu l-fiduċja tagħha biex jeħdilha ħsieb flusha.

Dan iwassal lil din il-Qorti tikkonkludi li s-soċjeta konvenuta ma

qditx l-obbligu ewlieni msemmi fid-Direttiva MiFID u fir-regoli li

ħarġet l-MFSA aktar ’il fuq indikati.

In oltre, din il-Qorti ma tistax ma tosservax li s-soċjeta konvenuta kellha

kull opportunita li ttella’ lil Noelene Mangion bħala xhud, il-persuna li

kienet biegħet il-prodott lill-attriċi, kif ukoll ir-rappreżentanti l-oħra li

assistew lill-attriċi. Minflok għażlet li tipproduċi lil Michael Schembri,

li ma kien qatt iltaqa’ mal-attriċi u ma kellu l-ebda involviment dirett

mal-attriċi bil-konsegwenza li dan seta’ jixhed biss minn fuq il-File

Note, u sostna li din kienet xhieda ta’ kif seħħet dik it-tranżazzjoni. IlQorti tagħraf dan kollu u tgħid li l-provi mressqa mis-soċjetà konvenuta

ma jservux sabiex iqiegħdu fid-dubju jew jikkontradixxu dak li xhedet

l-attriċi dwar l-insistenza tagħha li l-investiment kellu jkun wieħed fejn

il-kapital jinżamm sigur.

Għaldaqstant il-Qorti qed tikkonkludi illi l-attriċi rnexxielha

tipprova b’mod sodisfaċenti illi fiż-żmien qabel sar l-investiment

hija kienet għamlitha ċara mas-soċjeta konvenuta li riedet prodott

li jippreservalha l-kapital. Ġie ppruvat illi s-soċjeta’ konvenuta

induċiet lill-attriċi tixtri prodott bil-maqlub ta’ dak li espressament

riedet. Ksur lampanti tal-obbligi kontrattwali tas-soċjeta

konvenuta versu l-attriċi.

51

Ikkunsidrat;

Danni

Is-soċjeta konvenuta teċċepixxi li hija m’hijiex responsabbli għaddanni fil-konfront tal-attriċi, la fil-fatt u lanqas fil-liġi. Tgħid illi linvestiment in kwistjoni mar ħażin għal raġunijiet barra mill-kontroll

tagħha, liema ċirkostanzi skond is-soċjeta’ konvenuta kienu

mprevedibbli.

Kif diġa ġie kkunsidrat aktar ‘l fuq, l-obbligu tal-konvenuta bħala

financial advisor kien li tħares l-interessi tal-attriċi qua klijenta tagħha.

Kienet taf x’riedet il-klijenti tagħha. L-attriċi riedet investiment li kellu

riskju baxx. Ġara iżda li minflok, l-attriċi ingħatat parir sabiex tinvesti

f’prodott li fih kien hemm inċertezza kbira u li wassal sabiex tilfet ilparti l-kbira tal-kapital li investit. Is-soċjeta konvenuta kellha d-dmir li

tagħmel stħarriġ indipendenti, hekk magħruf bħala due diligence,

sabiex tkun tista’ tidentifika r-riskju tal-prodott meta tirrakkomandah

lill-klijenti tagħha u mhux tinħebha wara d-deskrizzjoni tiegħu

mogħtija minn min kellu kull interess li jbiegħu.

Din il-Qorti tagħmilha ċara li m’hijiex seja tillikwida danni għal xi ħtija

ta’ falliment tal-prodott finanzjarju in kwistjoni. In-nuqqas attribwit lissoċjeta konvenuta hu li naqset fid-doveri tagħha bħala provditur ta’

servizz finanzjarju u li kienet negliġenti b’mod grossolan meta tat

advisory services lill-attriċi biex tixtri prodott finanzjarju li ma kienx

addattat għalilha. Ladarba s-soċjeta konvenuta biegħet lill-attriċi

prodott finanzjarju li ma kienx xieraq għaliha, l-attriċi għandha dritt li

tirkupra l-ammont sħiħ li investit fil-prodott. Ma jispettax lil din il-Qorti

toqgħod tispekula x’seta’ ġara li kieku l-attriċi investit flusha f’prodott

finanzjarju ieħor.27

27 Ara Evelyn Farrugia et vs. Global Capital Financial Management Ltd (App Ċiv 963/2015) deċiża

mill-Qorti tal-Appell (sede Superjuri) fis-17 ta’ Frar 2022.

52

Likwidazzjoni tad-danni

Fid-dawl tal-konklużjoni li s-soċjetà konvenuti hija responsabbli għal

mis-selling, il-Qorti tqis illi t-talba tal-attriċi għad-danni hija fondata

għaliex huma danni konsegwanzjali għall-ksur tal-obbligi kontrattwali

tas-soċjeta konvenuta fil-konfront tal-attriċi.

Din il-Qorti hija tal-fehma li d-danni spettanti lill-attriċi għandhom jiġu

likwidati fl-ammont ta’ kapital li l-attriċi tilfet kif ukoll id-dħul li

suppost dak l-investiment kellu jirrendilha tenut kont illi

b’konsegwenza tan-nuqqas tas-soċjeta’ konvenuta, l-attriċi tilfet lopportunita’ li tinvestihom mod ieħor.

Għalhekk id-danni likwidati huma s-segwenti:

(i) l-ammont investiet u ċioe s-somma ta’ €37,269.97, nieqes issomma ta’ €6,000.47 li l-attriċi irċeviet akkont tal-kapital kif fuq

ingħad, u ċioe’ s-somma ta’ wieħed u tletin elf, mitejn u disgħa u sittin

ewro u ħamsin ċenteżmu (€31,269.50)

(ii) l-imgħaxijiet bir-rata ta’ 7% fis-sena u ċioe it-total ta’ €13,044.49

għal ħames snin, u li minnhom ukoll għandu jitnaqqas il-pagament ta’

€2,608.90 rappreżentanti l-pagamenti magħmula għal sena waħda biss

mis-soċjetà konvenuta fir-rigward ta’ dawk l-imgħaxijiet.

Id-danni komplessivi dovuti mis-soċjeta konvenuta lill-attriċi qegħdin

għalhekk jiġu likwidati fis-somma ta’ wieħed u erbgħin elf, seba’ mija

u ħames ewro (€41,705).

28

28 Ara Godfrey Calleja vs. Global Capital Financial Management Ltd (App 37/2018) deċiża millQorti tal-Appell (sede Inferjuri) fil-15 ta’ Lulju 2020.

53

Decide

Għal dawn il-motivi l-Qorti qed taqta’ u tiddeċiedi l-kawza billi,

1. Tiċħad l-eċċezzjonijiet kollha tas-soċjeta konvenuta;

2. Tilqa’ l-ewwel talba. tiddikjara li s-soċjeta konvenuta naqset

mill-obbligi kuntrattawli, legali u professjonali tagħha fl-għoti tasservizzi ta’ investiment fuq imsemmi lill-attriċi;

3. Tilqa’ t-tieni talba, tiddikjara li b’riżultat ta’ dan l-aġir u tannuqqasijiet attribwibbili lis-soċjeta konvenuta, l-attriċi sofriet danni

konsistenti f’telf ta’ kapital u qligħ;

4. Tilqa’ t-tielet talba, tillikwada d-danni konsegwenzjali sofferti

mill-attriċi fis-somma komplessiva ta’ wieħed u erbgħin elf, sebgħa

mija u ħames ewro (€41,705);

5. Tilqa’ r-raba’ talba, tikkundanna lis-soċjeta konvenuta tħallas lillattriċi s-somma hekk likwidata ta’ wieħed u erbgħin elf, sebgħa mija u

ħames ewro (€41,705).

Bl-imgħax legali fuq is-somma hawn likwidata, dekoribbli mid-data ta’

din is-sentenza sad-data tal-pagament effettiv.

Spejjeż a karigu tas-soċjeta konvenuta.

Moqrija.

Onor. Robert G. Mangion

Imħallef

28 t’April 2021

54

Lydia Ellul

Deputat Reġistratur