A. Verloopt het onderzoek anders omdat ik buitenlander ben?

Ja, in feite omdat er bepaalde aanvullende rechten en waarborgen gelden (zie ook hieronder).

B. Welke fasen zijn er in het onderzoek?

i. Bewijsgaring/onderzoeksbevoegdheden

De handelingen op initiatief van de justitiële politie (Polizia Giudiziaria) zijn vastgelegd in de artikelen 347 tot en met 357 en die van het openbaar ministerie (pubblico ministero) in de artikelen 358 tot en met 378 van het Italiaanse wetboek van strafvordering (codice di procedura penale).

ii. Inverzekeringstelling

In artikel 384 van het wetboek van strafvordering wordt bepaald dat, wanneer er concrete elementen zijn die, zelfs in verband met de onmogelijkheid om de verdachte te identificeren, doen vermoeden dat er sprake is van een gegrond vluchtgevaar, de officier van justitie beveelt tot voorlopige inverzekeringstelling (of dat, voordat het openbaar ministerie het onderzoek heeft overgenomen, de recherche op eigen initiatief tot inverzekeringstelling overgaat) van de persoon op wie een ernstige verdenking rust van een strafbaar feit waarop krachtens de wet levenslange gevangenisstraf of een gevangenisstraf van ten minste twee jaar en ten hoogste zes jaar staat, of van een strafbaar feit met oorlogswapens en explosieven, of van een strafbaar feit dat is gepleegd met een terroristisch oogmerk, met inbegrip van internationaal terrorisme, of van ondermijning van de democratische orde. Dit geldt niet in gevallen van heterdaad, waarin de justitiële politie overgaat tot verplichte aanhouding of facultatieve aanhouding bij betrapping op heterdaad.

iii. Verhoor

Zelfs als de inverdenkinggestelde in voorlopige hechtenis is genomen of om een andere reden wordt vastgehouden, neemt hij of zij in vrijheid deel aan het verhoor, onverminderd de voorzorgsmaatregelen die nodig zijn om vlucht- of geweldsgevaar te voorkomen. Er mag geen gebruik worden gemaakt van methoden of technieken die van invloed zijn op de vrijheid van zelfbeschikking of die het vermogen tot herinnering en beoordeling van de feiten aantasten, zelfs niet met instemming van de ondervraagde persoon.

iv. Voorlopige hechtenis

Voorlopige hechtenis en andere persoonlijke conservatoire maatregelen worden geregeld in de artikelen 272 tot en met 315 van het wetboek van strafvordering. Het stelsel van persoonlijke conservatoire maatregelen gaat uit van de beginselen van geschiktheid en evenredigheid. In het algemeen geldt dat enerzijds de rechter bij het gelasten van de maatregelen rekening moet houden met de specifieke geschiktheid van elke maatregel in verhouding tot het soort en de mate van voorzorg die in het concrete geval vereist is, en dat anderzijds elke maatregel evenredig moet zijn met de omvang van het strafbare feit en de straf die is of naar verwachting zal worden opgelegd.

C. Wat zijn mijn rechten tijdens het strafrechtelijk onderzoek?

i. Heb ik recht op een tolk en op vertaling van de stukken?

U hebt daar recht op overeenkomstig artikel 143 van het wetboek van strafvordering.

ii. Heb ik recht op informatie en op inzage in mijn dossier?

De kennisgeving van afsluiting van het vooronderzoek­ – die aan de verdachte en zijn advocaat wordt betekend – bevat een beknopte uiteenzetting van het feit waarvoor de procedure is ingesteld, de wettelijke bepalingen die beweerdelijk zijn geschonden, en de datum en de plaats van de feiten. Er wordt bovendien op gewezen dat de documentatie betreffende het verrichte onderzoek wordt bewaard bij het secretariaat van het openbaar ministerie en dat de verdachte en zijn advocaat het recht hebben deze in te zien en te kopiëren. Voorts worden onder meer specifieke regels vastgesteld inzake het recht op informatie en het recht op toegang tot de stukken van het dossier, met name wat betreft het verhoor of de onderwerping aan een persoonlijke conservatoire maatregel.

iii. Heb ik recht op toegang tot een advocaat en het recht om een derde op de hoogte te stellen van mijn situatie?

De verdachte/beklaagde heeft het recht ten hoogste twee advocaten aan te wijzen. Een verdachte die geen advocaat heeft aangewezen of geen advocaat heeft, wordt bijgestaan door een ambtshalve advocaat. Onder meer voor inspecties en huiszoekingen gelden er specifieke bepalingen op grond waarvan de betrokkene het recht heeft zich te laten bijstaan door een persoon van zijn of haar keuze, mits deze persoon geschikt en gemakkelijk te bereiken is.

iv. Kom ik voor rechtsbijstand in aanmerking?

U hebt recht op rechtsbijstand als wordt voldaan aan de voorwaarden van de desbetreffende bepalingen.

v. Wat moet ik weten over:

a. het vermoeden van onschuld

Krachtens artikel 27 van de Grondwet van de Italiaanse Republiek worden beklaagden niet als schuldig beschouwd, zolang zij niet definitief zijn veroordeeld.

b. het zwijgrecht en het recht om niet aan mijn eigen veroordeling te hoeven meewerken

In dit verband zij er onder meer op gewezen dat betrokkenen vóór het begin van het verhoor moeten worden gewaarschuwd dat hun verklaringen altijd tegen hen kunnen worden gebruikt en dat zij – afgezien van de verplichting hun persoonsgegevens op te geven – het recht hebben geen enkele vraag te beantwoorden, maar dat de procedure hoe dan ook haar beloop zal hebben. Niet-naleving van deze bepalingen maakt de verklaringen van de ondervraagde onbruikbaar.

c. de bewijslast

In het algemeen ligt de bewijslast voor feiten in verband met de tenlastelegging, de strafbaarheid en de vaststelling van de straf of beveiligingsmaatregel bij het openbaar ministerie.

vi. Welke speciale waarborgen zijn er voor kinderen?

De regels voor strafrechtelijke procedures tegen minderjarigen zijn opgenomen in Presidentieel Besluit nr. 448 van 22.9.1988, waarvan de bepalingen in het algemeen uitgaan van het “favor rei”-beginsel voor verdachten/beklaagden, zowel in het stadium van het vooronderzoek als tijdens het proces.

vii. Welke speciale waarborgen zijn er voor kwetsbare verdachten?

Voor kwetsbare verdachten zijn in het algemeen de gewone regels inzake de bescherming van de betreffende individuele rechten van toepassing.

D. Wat zijn de wettelijke termijnen tijdens het onderzoek?

In de regel moet het openbaar ministerie – tenzij het om seponering moet verzoeken – strafvervolging instellen binnen zes maanden vanaf de datum waarop de naam van de persoon aan wie het strafbare feit wordt toegeschreven, in het register van strafbare feiten is opgenomen. Als de procedure is ingesteld voor een van de misdrijven zoals bedoeld in artikel 407, lid 2, punt a), van het wetboek van strafvordering (georganiseerde misdaad, terrorisme, misdrijven met wapens of verdovende middelen en andere ernstige misdrijven) geldt een termijn van een jaar. Het openbaar ministerie kan hoe dan ook voor het verstrijken van de termijn aan de onderzoeksrechter (giudice per le indagini preliminari) om verlenging van bovengemelde termijn vragen, als daarvoor een redelijke grond bestaat. In het algemeen geldt dat het openbaar ministerie om aanvullende verlengingen kan verzoeken als het onderzoek buitengewoon complex blijkt of als het objectief onmogelijk is het binnen de verlengde termijn af te ronden. Elke verlenging moet worden goedgekeurd door de onderzoeksrechter voor een duur van ten hoogste zes maanden. In de regel mag het vooronderzoek, met inbegrip van de verlengingen, niet langer duren dan achttien maanden. Als het vooronderzoek echter een van de misdrijven betreft zoals bedoeld in artikel 407, lid 2, punt a), of in een beperkt aantal andere gevallen waarin de wet specifiek voorziet, is de maximale duur twee jaar.

E. Wat gebeurt er vóór het proces? Zijn er bijvoorbeeld alternatieven voor voorlopige hechtenis of kan ik naar mijn eigen land worden overgebracht (Europees surveillancebevel)?

Behalve voorlopige hechtenis in de gevangenis kunnen ook de volgende persoonlijke conservatoire maatregelen worden opgelegd: een verbod op het verlaten van het grondgebied, een meldingsplicht bij de justitiële politie, verwijdering uit de gezinswoning, een gebiedsverbod voor plaatsen waar het slachtoffer vaak komt, een verblijfsverbod en verblijfsplicht, huisarrest, voorlopige hechtenis in een inrichting voor gematigde hechtenis voor gedetineerde moeders (Istituto a custodia attenuata per detenute madri), voorlopige hechtenis in een zorginstelling.