Τακτικά δικαστήρια — εισαγωγή

Δικαιοδοσία σε αστικές υποθέσεις

Οι αστικές υποθέσεις εκδικάζονται από τοπικά δικαστήρια (okresní soudy), περιφερειακά δικαστήρια (krajské soudy), ανώτερα δικαστήρια (vrchní soudy) και το Ανώτατο Δικαστήριο της Τσεχικής Δημοκρατίας (Nejvyšší soud České republiky).

Δικαστήρια πρώτου βαθμού

Τα τοπικά δικαστήρια εκδικάζουν και κρίνουν διαφορές και άλλες νομικές υποθέσεις αστικού, εργατικού, οικογενειακού και εμπορικού δικαίου, εφόσον ο νόμος δεν προβλέπει καθ' ύλην αρμοδιότητα άλλου δικαστηρίου.

Άλλες υποθέσεις που δεν εμπίπτουν στο ιδιωτικό δίκαιο (που αφορούν, για παράδειγμα, τον διορισμό και την παύση διαιτητών, την ακύρωση διαιτητικής απόφασης κ.λπ.) εκδικάζονται και κρίνονται από τα τοπικά δικαστήρια με τη διαδικασία εκδίκασης των αστικών υποθέσεων, εφόσον αυτό προβλέπεται από τον νόμο.

Οι υποθέσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των τοπικών δικαστηρίων εκδικάζονται συνήθως από έναν δικαστή.

Οι εργατικές υποθέσεις και άλλες υποθέσεις που καθορίζονται από τον νόμο εκδικάζονται από τριμελές δικαστήριο, αποτελούμενο από έναν δικαστή και δύο λαϊκά μέλη.

Τα περιφερειακά δικαστήρια ενεργούν ως δικαστήρια πρώτου βαθμού στις υποθέσεις και στις διαφορές που προβλέπονται στο άρθρο 9 παράγραφος 2 και στο άρθρο 9a του κώδικα πολιτικής δικονομίας.

Οι υποθέσεις που φέρονται ενώπιον περιφερειακού δικαστηρίου σε πρώτο βαθμό εκδικάζονται και κρίνονται από έναν δικαστή· όπου αυτό προβλέπεται από τον νόμο, οι υποθέσεις εκδικάζονται και κρίνονται σε πρώτο βαθμό από τριμελές τμήμα, αποτελούμενο από τον πρόεδρο του τμήματος και δύο δικαστές.

Το Ανώτατο Δικαστήριο ενεργεί ως δικαστήριο πρώτου βαθμού στις περιπτώσεις του άρθρου 51 του νόμου 91/2012 περί ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Στις περιπτώσεις αυτές, το Ανώτατο Δικαστήριο αναγνωρίζει τελεσίδικες αποφάσεις αλλοδαπών δικαστηρίων.

Το Ανώτατο Δικαστήριο συνεδριάζει ως τμήμα ή ως τμήμα μείζονος σύνθεσης.

Δικαστήρια δεύτερου βαθμού

Όταν μια υπόθεση εκδικάζεται σε πρώτο βαθμό από τοπικό δικαστήριο, σε δεύτερο βαθμό (κατ' έφεση) εκδικάζεται από περιφερειακό δικαστήριο.

Όταν μια υπόθεση εκδικάζεται σε πρώτο βαθμό από περιφερειακό δικαστήριο, σε δεύτερο βαθμό εκδικάζεται από ανώτερο δικαστήριο.

Τα ανώτερα δικαστήρια συνεδριάζουν ως τμήματα, αποτελούμενα από τον πρόεδρο του τμήματος και δύο δικαστές, εκτός αν ειδικός νόμος προβλέπει διαφορετικά.

Νομικές βάσεις δεδομένων

Η νομοθεσία της Τσεχικής Δημοκρατίας δημοσιεύεται στον επίσημο ιστότοπο της τσεχικής κυβέρνησης.

Η πρόσβαση στη βάση δεδομένων παρέχεται δωρεάν;

Ναι, μόνο ο συγκεκριμένος ιστότοπος παρέχει δωρεάν πρόσβαση σε νομοθετικά κείμενα.

Δικαιοδοσία σε ποινικές υποθέσεις

Οι ποινικές υποθέσεις εκδικάζονται από τοπικά δικαστήρια (okresní soudy), περιφερειακά δικαστήρια (krajské soudy), ανώτερα δικαστήρια (vrchní soudy) και το Ανώτατο Δικαστήριο της Τσεχικής Δημοκρατίας (Nejvyšší soud České republiky).

Δικαστήρια πρώτου βαθμού

Εκτός αν ο νόμος 141/1961 περί ποινικής δικονομίας προβλέπει διαφορετικά, αρμόδια σε πρώτο βαθμό είναι τα τοπικά δικαστήρια.

Οι ποινικές υποθέσεις εκδικάζονται είτε από τμήμα είτε από έναν δικαστή· ο πρόεδρος του τμήματος ή ο μόνος δικαστής αποφαίνεται μόνος του μόνο όταν αυτό προβλέπεται ρητά από τον νόμο. Τα τμήματα των τοπικών δικαστηρίων συντίθεται από τον πρόεδρο του τμήματος και δύο λαϊκούς δικαστές. Πρόεδρος τμήματος ή τακτικός δικαστής μπορεί να ενεργήσει ως μονομελές δικαστήριο. Μόνο τακτικός δικαστής μπορεί να οριστεί πρόεδρος τμήματος.

Τα περιφερειακά δικαστήρια είναι αρμόδια σε πρώτο βαθμό για τις ποινικές υποθέσεις που αφορούν αδικήματα για τα οποία ο νόμος προβλέπει ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον πέντε ετών ή ειδική ποινή. Επίσης, τα περιφερειακά δικαστήρια είναι αρμόδια σε πρώτο βαθμό για τα αδικήματα που προβλέπονται από το άρθρο 17 παράγραφος 1 του νόμου περί ποινικής δικονομίας, ακόμη και αν προβλέπεται μικρότερη στερητική της ελευθερίας ποινή.

Τα περιφερειακά δικαστήρια δικάζουν σε τμήματα. Δικάζουν ως μονομελή δικαστήρια στις περιπτώσεις που προβλέπουν οι σχετικές νομοθετικές πράξεις για τις ποινικές δίκες.

Τα τμήματα των περιφερειακών δικαστηρίων συντίθεται από

1. τον πρόεδρο του τμήματος και δύο λαϊκούς δικαστές όταν κρίνουν σε πρώτο βαθμό ποινικές υποθέσεις·
2. τον πρόεδρο του τμήματος και δύο τακτικούς δικαστές στις υπόλοιπες περιπτώσεις.

Πρόεδρος τμήματος ή τακτικός δικαστής μπορεί να ενεργήσει ως μονομελές δικαστήριο. Μόνο τακτικός δικαστής μπορεί να οριστεί πρόεδρος τμήματος.

Δικαστήρια δεύτερου βαθμού

Οι εφέσεις κατά των αποφάσεων των τοπικών δικαστηρίων εκδικάζονται από το περιφερειακό δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται το οικείο τοπικό δικαστήριο. Οι εφέσεις κατά των αποφάσεων των περιφερειακών δικαστηρίων σε πρώτο βαθμό εκδικάζονται από το ανώτερο δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται το οικείο περιφερειακό δικαστήριο.

Τα ανώτερα δικαστήρια συνεδριάζουν ως τμήματα, αποτελούμενα από τον πρόεδρο του τμήματος και δύο δικαστές, εκτός αν ειδικός νόμος προβλέπει διαφορετικά.

Δικαιοδοσία σε διοικητικές υποθέσεις

Αποστολή της διοικητικής δικαιοσύνης είναι η προστασία των δημόσιας φύσης ατομικών δικαιωμάτων των φυσικών και των νομικών προσώπων.

Την αποστολή αυτή επιτελούν τα διοικητικά δικαστήρια (správní soudy). Πρόκειται για ειδικευμένα τμήματα του συστήματος περιφερειακών δικαστηρίων τα οποία λειτουργούν ως πρωτοβάθμια διοικητικά δικαστήρια.

Τα διοικητικά δικαστήρια συντίθενται από: τον πρόεδρο του περιφερειακού δικαστηρίου, αντιπροέδρους και δικαστές. Οι υποθέσεις εκδικάζονται από τμήμα αποτελούμενο από τρεις δικαστές.

Τα διοικητικά δικαστήρια δικάζουν υποθέσεις με αντικείμενο:

1. προσφυγές κατά διοικητικών αποφάσεων που έχουν εκδοθεί από εκτελεστική αρχή, αρχή τοπικής αυτοδιοίκησης, φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή άλλη αρχή εξουσιοδοτημένη να καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις φυσικών και νομικών προσώπων στον τομέα της δημόσιας διοίκησης (εφεξής: «διοικητική αρχή»)
2. προστασία κατά της παράλειψης διοικητικής αρχής
3. προστασία κατά παράνομης παρέμβασης διοικητικής αρχής
4. προσφυγές για θέματα δικαιοδοσίας
5. υποθέσεις που αφορούν τις εκλογές και τα τοπικά/περιφερειακά δημοψηφίσματα
6. υποθέσεις που αφορούν πολιτικά κόμματα και κινήματα
7. πλήρη ή μερική ακύρωση μέτρων γενικού χαρακτήρα λόγω αντίθεσης προς τον νόμο
8. υποθέσεις που αφορούν την πειθαρχική ευθύνη δικαστών, δικαστικών υπαλλήλων, εισαγγελέων και δικαστικών επιμελητών, και
9. υποθέσεις που αφορούν ορισμένους επαγγελματικούς και δεοντολογικούς κανόνες.

Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο (Nejvyšší správní soud) είναι το διοικητικό δικαστήριο τελευταίου βαθμού δικαιοδοσίας και συντίθεται από τον πρόεδρο του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, αντιπροέδρους και δικαστές. Οι υποθέσεις εκδικάζονται συνήθως από τμήμα αποτελούμενο από τρεις δικαστές.

Εκτός από την εκδίκαση ένδικων μέσων, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο εκδικάζει υποθέσεις που αφορούν τη διάλυση πολιτικών κομμάτων ή πολιτικών κινημάτων, την αναστολή ή την επανάληψη των δραστηριοτήτων τους και προσφυγές σχετικά με τη δικαιοδοσία ή την πλήρη ή μερική ακύρωση μέτρων γενικής φύσης. Άλλες καθ' ύλην αρμοδιότητες του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου προβλέπονται από ειδικούς νόμους.

Περισσότερες λεπτομέρειες δημοσιεύονται στον ιστότοπο Ευρωπαϊκός δικαστικός άτλας στον τομέα των αστικών υποθέσεων — Το δικαστικό σύστημα της Τσεχικής Δημοκρατίας.

Περισσότερες λεπτομέρειες δημοσιεύονται στον ιστότοπο: Nejvyšší správní soud (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο).

Σχετικοί σύνδεσμοι

Δικαστικό σύστημα