Δικαιώματα των θυμάτων - ανά χώρα

Ποια είναι η διαδικασία για την αξίωση αποζημίωσης από τον δράστη; (π.χ. δικαστική προσφυγή, αστική αξίωση, πολιτική αγωγή);

Η τέλεση αξιόποινης πράξης και η επακόλουθη καταδίκη συνεπάγεται ότι ο παθών μπορεί να διεκδικήσει αποζημίωση. Στο ιταλικό δίκαιο προβλέπονται δύο τρόποι διεκδίκησης αποζημίωσης για τη ζημία που υποστήκατε:

• Μπορείτε να δηλώσετε παράσταση πολιτικής αγωγής στην ποινική διαδικασία.
• Μπορείτε να υποβάλλετε χωριστή αγωγή.

Η επιλογή είναι δική σας, καθώς η νομοθεσία διαχωρίζει τις δύο διαδικασίες: την ποινική και την αστική διαδικασία.

Μόνο κατόπιν αιτήματος παραπομπής της υπόθεσης σε δίκη ή παραπομπής σε δίκη (σε επ’ ακροατηρίου συζήτηση) μπορείτε, με τη βοήθεια του συνηγόρου σας, να δηλώσετε παράσταση πολιτικής αγωγής και να γίνετε επομένως διάδικος στη διαδικασία, με πλήρη δικαιώματα εκπροσώπησης. Κατά την απαγγελία της ποινής, το ποινικό δικαστήριο θα σας επιδικάσει ένα ποσό, το λεγόμενο προσωρινό ποσό που είναι άμεσα εκτελεστό, παραπέμποντας την απόφαση για το συνολικό και οριστικό ποσό αποζημίωσης στο πολιτικό δικαστήριο, που θα καθοριστεί μόνο αφού η ποινική απόφαση αποκτήσει ισχύ δεδικασμένου.

Εναλλακτικά, αντί να συμμετάσχετε στη διαδικασία ως πολιτικώς ενάγων, μπορείτε να υποβάλλετε χωριστή αγωγή αποζημίωσης για τη ζημία που υποστήκατε λόγω της συμπεριφοράς του δράστη.

Το δικαστήριο διέταξε τον δράστη να μου καταβάλει αποζημίωση/αποκατάσταση. Πώς μπορώ να διασφαλίσω ότι ο δράστης θα καταβάλει την αποζημίωση/αποκατάσταση;

Όταν το δικαστήριο διατάσσει τον δράστη να καταβάλει αποζημίωση για τη ζημία ή τη βλάβη που προκάλεσε σε θύμα που συμμετέχει στη διαδικασία ως πολιτικώς ενάγων, τότε το δικαστήριο μπορεί να προβεί σε μία από τις παρακάτω τρεις ενέργειες: να προβεί σε διακανονισμό ως προς την αποζημίωση, να εκδώσει γενική διαταγή αποζημίωσης ή να εκδώσει διαταγή καταβολής προσωρινού ποσού.
Η καλύτερη περίπτωση για το θύμα είναι αυτή στην οποία η απόφαση διατάσσει τον οριστικό διακανονισμό της αποζημίωσης: σʼ αυτή την περίπτωση, είναι δυνατό να ενημερωθεί ο δράστης σχετικά με την απόφαση και τη διαταγή πληρωμής (atto di precetto - ειδοποίηση πληρωμής που πρέπει να εκδοθεί πριν την κίνηση διαδικασίας εκτέλεσης), να διαταχθεί επομένως η καταβολή του οφειλόμενου ποσού και να ληφθεί το πρώτο απαραίτητο βήμα για την έκδοση μέτρων εκτέλεσης σε περίπτωση επίμονης άρνησης του δράστη να προβεί στην καταβολή (σ’ αυτήν την περίπτωση, συνιστάται πάντα η διενέργεια προκαταρκτικής έρευνας όσον αφορά τα περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να διεκδικηθούν).

Εκτός αν ορίζεται ρητά ότι απόφαση με την οποία επιδικάζεται η αποζημίωση είναι προσωρινά εκτελεστή, η εκτέλεση συναρτάται από το αν θα ακυρωθεί ή όχι η απόφαση, δηλαδή από το αν θα ασκηθεί ή όχι ένδικο μέσο εντός της προθεσμίας.

Επομένως, η εντολή πληρωμής μπορεί να κοινοποιηθεί μαζί με την απόφαση, μεταξύ άλλων σε υποθέσεις όπου με την απόφαση διατάσσεται η καταβολή προσωρινού ποσού το οποίο, επιπλέον, πάντα κηρύσσεται άμεσα εκτελεστό. Ωστόσο, το εν λόγω αποτέλεσμα δεν είναι πάντα ικανοποιητικό για το θύμα. Επομένως, αν δεν το θεωρείτε ικανοποιητικό, πρέπει να υποβάλλετε χωριστή αγωγή μέσω της οποίας μπορεί να διεκδικηθεί τυχόν υπόλοιπη αποζημίωση και να επιβληθεί νέα, διαφορετική ποινή στον δράστη.

Η αστική διαδικασία είναι πάντα απαραίτητη στην τρίτη περίπτωση, όπου το ποινικό δικαστήριο απλώς εκδίδει γενική εντολή διατάσσοντας τον δράστη να καταβάλει αποζημίωση, χωρίς να καθορίζει το ποσό, λόγω έλλειψης επαρκών σχετικών αποδεικτικών στοιχείων

Εάν ο δράστης δεν πληρώσει, μπορεί το κράτος να μου καταβάλει προκαταβολή; Υπό ποιες προϋποθέσεις;

Με βάση την οδηγία 2004/80/ΕΕ που μεταφέρθηκε στην Ιταλία με τις προαναφερθείσες διατάξεις, το κράτος πρέπει να διασφαλίζει δίκαιη και κατάλληλη αποζημίωση στους Ιταλούς πολίτες και στους αλλοδαπούς που είναι θύματα βίαιου εγκλήματος που τελείται με δόλο (ανθρωποκτονία εκ προθέσεως, βαριά σωματική βλάβη εκ προθέσεως, επίθεση κατά της γενετήσιας ελευθερίας) που διαπράχθηκε στην ιταλική επικράτεια, εάν ο δράστης δεν έχει ταυτοποιηθεί ή δεν έχει προσαχθεί στη δικαιοσύνη ή, σε κάθε περίπτωση, αν δεν έχει τους οικονομικούς πόρους για να αποζημιώσει τα θύματα για τη ζημία που τους προκάλεσε ή, αν το θύμα απεβίωσε, για να αποζημιώσει τις οικογένειές τους.

Δικαιούμαι να λάβω αποζημίωση από το κράτος;

(Βλ. ανωτέρω)

Δικαιούμαι αποζημίωση αν ο δράστης δεν καταδικαστεί;

Αν ο κατηγορούμενος κριθεί αθώος στην ποινική διαδικασία, αυτό δεν σας εμποδίζει να υποβάλλετε αγωγή αποζημίωσης στα πολιτικά δικαστήρια, εκτός αν παραιτηθήκατε από αυτό το δικαίωμα με τη συμμετοχή σας στην ποινική διαδικασία ως πολιτικώς ενάγων.

Δικαιούμαι πληρωμή έκτακτης ανάγκης εν αναμονή της απόφασης σχετικά με την αίτησή μου για αποζημίωση;

Αν συμμετάσχετε στην ποινική διαδικασία ως πολιτικώς ενάγων ώστε να ζητήσετε αποζημίωση, με την έκδοση της απόφασής του το δικαστήριο αποφασίζει και όσον αφορά τις αστικές πτυχές της υπόθεσης σύμφωνα με το άρθρο 533 ΚΠΔ. Στις περιπτώσεις που αποδεικνύεται ότι υπήρξε ζημία ως αποτέλεσμα αξιόποινης πράξης (an debeatur) αλλά όχι η έκταση αυτής της ζημίας (quantum debeatur) το δικαστήριο εκδίδει γενική απόφαση όσον αφορά την αστική ευθύνη και παραπέμπει τα μέρη σε πολιτικό δικαστήριο για τη διευθέτηση του ποσού (άρθρο 539 ΚΠΔ). Ωστόσο, ο πολιτικώς ενάγων μπορεί να ζητήσει την επιδίκαση προσωρινού ποσού από το ποινικό δικαστήριο, εντός του ορίου της ζημίας που ήδη έχει τεκμηριωθεί βάσει στοιχείων. Συγκεκριμένα, η προσωρινή απόφαση θα διατάσσει τον δράστη και τον αστικώς υπεύθυνο να καταβάλουν ένα ποσό ως αποζημίωση για ζημία που προκλήθηκε, πριν τον οριστικό υπολογισμό της εν λόγω ζημίας. Η απόφαση αυτή είναι άμεσα εκτελεστή. Πρόκειται για μέσον που, κατόπιν αιτήματός σας, αιτιολογεί την διαταγή προς τον δράστη για καταβολή προσωρινού ποσού, όταν το δικαστήριο θεωρεί ότι υπάρχουν ήδη συγκεκριμένες αποδείξεις ως προς την ευθύνη, η οποία περιορίζεται στο ποσό σε σχέση με το οποίο επιδικάζεται το προσωρινό ποσό· πράγματι, ακόμη και στην ποινική διαδικασία «δεν είναι απαραίτητο για τους σκοπούς του υπολογισμού του προσωρινού ποσού να προσκομιστούν αποδεικτικά στοιχεία όσον αφορά το ίδιο το ποσό της ζημίας, επαρκεί όμως να είναι βέβαιο ότι η ζημία πράγματι υπήρξε έως το ποσό που επιδικάστηκε» (ποινικό τμήμα ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου, αρ.12634/2001).