Προθεσμίες των διαδικασιών

1 Ποια είναι τα είδη προθεσμιών που εφαρμόζονται στις αστικές διαδικασίες;

Στο γαλλικό δίκαιο γίνεται διάκριση μεταξύ του χρόνου παραγραφής, των αποκλειστικών προθεσμιών και των δικονομικών προθεσμιών.

Ο χρόνος παραγραφής είναι το χρονικό διάστημα μετά τη συμπλήρωση του οποίου ένα πρόσωπο αποκτά εμπράγματο δικαίωμα μέσω χρησικτησίας (στην περίπτωση αυτή γίνεται λόγος για «κτητική παραγραφή») ή δεν ασκεί ένα δικαίωμα οπότε το χάνει ή αυτό αποσβέννυται (στην περίπτωση αυτή γίνεται λόγος για «αποσβεστική προθεσμία»). Η παραγραφή μπορεί να ανασταλεί ή να διακοπεί.

Η αποκλειστική ή προκαθορισμένη προθεσμία είναι μια ιδιαίτερα αυστηρή προθεσμία, η οποία κατά κανόνα προβλέπεται στο νόμο για την ανάληψη συγκεκριμένης δράσης. Κατά την παρέλευσή της, η αξίωση θεωρείται παραγραφείσα. Οι αποκλειστικές προθεσμίες δεν αναστέλλονται και, καταρχήν, δεν διακόπτονται. Εντούτοις, σύμφωνα με τα άρθρα 2241 και 2244 του αστικού κώδικα, διακόπτονται με ορισμένες πράξεις, όπως άσκηση αγωγής ή πράξη εκτέλεσης (όπως η κατάσχεση).

Οι δικονομικές προθεσμίες εφαρμόζονται στις διαδικαστικές πράξεις στο πλαίσιο μιας δίκης. Τάσσονται από τον νόμο ή από τον δικαστή, αναλόγως. Σε αντίθεση με τις αποκλειστικές προθεσμίες, οι προθεσμίες που τάσσονται για τη διενέργεια διαδικαστικής πράξης δεν επισύρουν παραγραφή της αξίωσης. Οι προθεσμίες αυτές δεν μπορούν να διακοπούν ή να ανασταλούν.

2 Κατάλογος των αργιών που προβλέπονται βάσει του κανονισμού (ΕΟΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1182/71, της 3ης Ιουνίου 1971.

Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας θεωρούνται αργίες:

• η 1η Ιανουαρίου·
• η Δευτέρα του Πάσχα·
• η Πρωτομαγιά
• η 8η Μαΐου·
• η εορτή της Αναλήψεως
• η Δευτέρα της Πεντηκοστής
• η 14η Ιουλίου·
• η Κοίμηση της Θεοτόκου (15η Αυγούστου)·
• η εορτή των Αγίων Πάντων (1η Νοεμβρίου)·
• η 11η Νοεμβρίου·
• η ημέρα των Χριστουγέννων (25η Δεκεμβρίου).

Σε ορισμένα διαμερίσματα και εδαφικές ενότητες προβλέπονται οι εξής αργίες για τον εορτασμό της κατάργησης της δουλείας: η 27η Μαΐου στη Γουαδελούπη, η 10η Ιουνίου στη Γουιάνα, η 22α Μαΐου στη Μαρτινίκα, η 20η Δεκεμβρίου στη Ρεϊνιόν και η 27η Απριλίου στο Μαγιότ.

Στα διαμερίσματα της περιφέρειας Αλσατίας-Μοζέλα, είναι αργία η δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων και η Μεγάλη Παρασκευή.

3 Ποιοι είναι οι ισχύοντες γενικοί κανόνες για τις προθεσμίες στις διάφορες αστικές διαδικασίες;

Μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου αριθ. 2008-561 της 17ης Ιουνίου 2008 (που περιλαμβάνει μεταβατικές διατάξεις), σύμφωνα με το κοινό δίκαιο, η αποσβεστική προθεσμία είναι 5 έτη (από 30 έτη που ήταν προηγουμένως).

Ωστόσο, η αρχή αυτή έχει πολλές εξαιρέσεις, για παράδειγμα ως προς τις αγωγές αστικής ευθύνης για σωματική βλάβη, για τις οποίες η παραγραφή ορίζεται σε 10 έτη.

Η διάρκεια των αποκλειστικών και των δικονομικών προθεσμιών ποικίλλει ανάλογα με το θέμα και τη διαδικασία.

4 Όταν μια πράξη ή μια διατύπωση πρέπει να διενεργηθεί εντός μιας συγκεκριμένης προθεσμίας, ποιο είναι το χρονικό σημείο έναρξης της προθεσμίας;

Όσον αφορά τις δικονομικές προθεσμίες, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 640 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, αν μια πράξη ή μια διατύπωση πρέπει να ολοκληρωθεί πριν τη λήξη συγκεκριμένης προθεσμίας, η προθεσμία αρχίζει από την ημερομηνία της πράξης, του γεγονότος, της απόφασης ή της κοινοποίησης από την οποία αρχίζει να τρέχει.

Η αφετηρία της αποσβεστικής προθεσμίας στο κοινό δίκαιο των ενοχικών αξιώσεων και των εμπράγματων δικαιωμάτων επί κινητών ορίζεται για «την ημέρα κατά την οποία ο δικαιούχος γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει τα πραγματικά περιστατικά που του επέτρεπαν να ασκήσει τα δικαιώματά του». Ειδικές αφετηρίες ορίζονται σε ορισμένες υποθέσεις όπως η αγωγή αστικής ευθύνης λόγω γεγονότος που επέφερε σωματική βλάβη. Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 2226 του Αστικού Κώδικα, η αφετηρία της δεκαετούς προθεσμίας παραγραφής είναι η παγίωση της αρχικής ή της επιδεινωθείσας σωματικής βλάβης.

5 Μπορεί η έναρξη της προθεσμίας να επηρεαστεί ή να τροποποιηθεί από τον τρόπο κοινοποίησης ή επίδοσης εγγράφων (προσωπική επίδοση από δικαστικό επιμελητή ή ταχυδρομική επίδοση);

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 664-1 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, όταν η κοινοποίηση γίνεται από δικαστικό επιμελητή (επίδοση), ως ημερομηνία επίδοσης θεωρείται η ημερομηνία κατά την οποία η πράξη επιδίδεται άμεσα στο πρόσωπο προς το οποίο απευθύνεται ή στον τόπο διαμονής ή κατοικίας του εν λόγω προσώπου, ή η ημερομηνία σύνταξης της έκθεσης στην οποία ο δικαστικός επιμελητής αναφέρει τις προσπάθειες που έκανε για την ανεύρεση του προσώπου προς το οποίο απευθύνεται η επίδοση, εφόσον το εν λόγω πρόσωπο δεν έχει κατοικία, διαμονή ή γνωστό τόπο εργασίας.. Η ημερομηνία και η ώρα της επίδοσης με ηλεκτρονικά μέσα είναι η ώρα και η ημερομηνία αποστολής της πράξης προς το πρόσωπο προς το οποίο απευθύνεται.

Κατ’ εφαρμογή των άρθρων 668 και 669 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, η ημερομηνία κοινοποίησης μέσω ταχυδρομείου είναι, για τον επισπεύδοντα, η ημερομηνία αποστολής, και για το πρόσωπο στο οποίο αυτή απευθύνεται, η ημερομηνία παραλαβής της επιστολής. Ως ημερομηνία αποστολής κοινοποίησης μέσω ταχυδρομείου θεωρείται η ημερομηνία που αναγράφεται στη σφραγίδα του ταχυδρομείου αποστολής. Ως ημερομηνία παράδοσης θεωρείται η ημερομηνία της απόδειξης παραλαβής ή υπογραφής περιθωρίου. Ως ημερομηνία παραλαβής κοινοποίησης με συστημένη επιστολή με απόδειξη παραλαβής θεωρείται η ημερομηνία που τίθεται από την ταχυδρομική υπηρεσία κατά την παράδοση της επιστολής στο πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται.

Κατά παρέκκλιση από τις προαναφερθείσες διατάξεις, το άρθρο 647-1 του κώδικα πολιτικής δικονομίας προβλέπει ότι ως ημερομηνία κοινοποίησης εξωδικαστικής ή δικαστικής πράξης στη Γαλλική Πολυνησία, στις νήσους Ουάλις και Φουτούνα, στη Νέα Καληδονία, στις γαλλικές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου και της Ανταρκτικής ή στο εξωτερικό θεωρείται, έναντι του επισπεύδοντα, η ημερομηνία αποστολής της πράξης από δικαστικό επιμελητή ή από τη γραμματεία του δικαστηρίου ή, αν δεν υπάρχει, η ημερομηνία παραλαβής από την αρμόδια εισαγγελία.

6 Αν η επέλευση ενός γεγονότος αποτελεί την έναρξη της προθεσμίας, η ημέρα επέλευσης του γεγονότος συνεκτιμάται στον υπολογισμό της προθεσμίας;

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 641 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, για τον υπολογισμό προθεσμίας που προσδιορίζεται σε ημέρες δεν λαμβάνεται υπόψη η ημέρα της πράξης, του γεγονότος, της απόφασης ή της κοινοποίησης από τις οποίες αρχίζει να τρέχει η προθεσμία. Ο κανόνας αυτός ισχύει για τις δικονομικές προθεσμίες.

Ομοίως, ο χρόνος παραγραφής υπολογίζεται σε ημέρες κατά τις οποίες δεν λαμβάνεται υπόψη η ημέρα από την οποία αρχίζει να τρέχει η παραγραφή. Ειδικότερα για τις προθεσμίες άσκησης αγωγής, σε περίπτωση έμμεσης επίδοσης, ορισμένες διατάξεις επιτρέπουν να διαφοροποιηθεί το σημείο έναρξης της προθεσμίας, ώστε αυτή να αρχίσει να τρέχει από την ημερομηνία αυτοπρόσωπης επίδοσης της πράξης ή λήψης μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης βάσει της πράξης.

7 Όταν μια προθεσμία προσδιορίζεται κατά ημέρες, ο αριθμός των αναφερόμενων ημερών περιλαμβάνει τις ημερολογιακές ημέρες ή τις εργάσιμες ημέρες;

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 642 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, η προθεσμία που θα έληγε κανονικά Σάββατο, Κυριακή ή αργία παρατείνεται μέχρι την αμέσως επόμενη εργάσιμη ημέρα.

Κατά συνέπεια, η προθεσμία εξακολουθεί να τρέχει τις Κυριακές και τις αργίες, αλλά παρατείνεται έως την πρώτη εργάσιμη ημέρα μετά από τη λήξη της, σε περίπτωση που η προθεσμία λήγει Σάββατο, Κυριακή ή αργία.

8 Όταν η προθεσμία προσδιορίζεται κατά εβδομάδες, μήνες ή έτη;

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 641 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, προθεσμία που προσδιορίζεται σε μήνες ή έτη λήγει την ημέρα του τελευταίου μήνα ή του τελευταίου έτους η οποία αντιστοιχεί αριθμητικά στην ημέρα της πράξης, του γεγονότος, της απόφασης ή της κοινοποίησης βάσει των οποίων η προθεσμία αρχίζει να τρέχει. Ελλείψει κατ’ αριθμόν αντίστοιχης ημέρας, η προθεσμία λήγει την τελευταία ημέρα του μήνα.

Για τον υπολογισμό προθεσμίας που προσδιορίζεται σε ημέρες και μήνες, μετρώνται πρώτα οι μήνες και στη συνέχεια οι ημέρες.

Ο κανόνας του άρθρου 642 του κώδικα πολιτικής δικονομίας (βλ. προηγούμενη ερώτηση) εφαρμόζεται σε όλες τις προθεσμίες, ανεξαρτήτως του αν αυτές προσδιορίζονται σε ημέρες, μήνες ή έτη.

9 Πότε λήγει η προθεσμία όταν προσδιορίζεται κατά εβδομάδες, μήνες ή έτη;

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 641 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, προθεσμία που προσδιορίζεται σε μήνες ή έτη λήγει την ημέρα του τελευταίου μήνα ή του τελευταίου έτους η οποία αντιστοιχεί αριθμητικά στην ημέρα της πράξης, του γεγονότος, της απόφασης ή της κοινοποίησης βάσει των οποίων η προθεσμία αρχίζει να τρέχει. Ελλείψει κατ’ αριθμόν αντίστοιχης ημέρας, η προθεσμία λήγει την τελευταία ημέρα του μήνα.

Για τον υπολογισμό προθεσμίας που προσδιορίζεται σε ημέρες και μήνες, μετρώνται πρώτα οι μήνες και στη συνέχεια οι ημέρες.

Ο κανόνας του άρθρου 642 του κώδικα πολιτικής δικονομίας (βλ. προηγούμενη ερώτηση) εφαρμόζεται σε όλες τις προθεσμίες, ανεξαρτήτως του αν αυτές προσδιορίζονται σε ημέρες, μήνες ή έτη.

10 Αν η προθεσμία λήγει Σάββατο, Κυριακή ή ημέρα δημόσιας αργίας ή μη εργάσιμη ημέρα, παρατείνεται μέχρι την πρώτη επόμενη εργάσιμη ημέρα;

Όπως προαναφέρθηκε, η προθεσμία που θα έληγε κανονικά Σάββατο, Κυριακή ή αργία παρατείνεται μέχρι την αμέσως επόμενη εργάσιμη ημέρα.

Η παράταση μέχρι την αμέσως επόμενη εργάσιμη ημέρα εφαρμόζεται σε όλες τις υποθέσεις και σε όλες τις διαδικασίες.

11 Υπάρχουν ορισμένες περιστάσεις στις οποίες παρατείνονται οι προθεσμίες; Από ποιες προϋποθέσεις εξαρτώνται οι παρατάσεις αυτές;

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 643 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, όταν ασκείται αγωγή ενώπιον δικαστηρίου που εδρεύει στη μητροπολιτική Γαλλία, οι προθεσμίες εμφάνισης στο δικαστήριο, έφεσης, ανακοπής, αναψηλάφησης και αναίρεσης προσαυξάνονται κατά:

• έναν μήνα για τα πρόσωπα που διαμένουν στη Γουαδελούπη, τη Γουιάνα, τη Μαρτινίκα, τη Ρεϊνιόν, τη Μαγιότ, τον Άγιο Βαρθολομαίο, τον Άγιο Μαρτίνο, το Σεν Πιερ και Μικελόν, τη Γαλλική Πολυνησία, τις νήσους Ουάλις και Φουτούνα, τη Νέα Καληδονία και τις γαλλικές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου και της Ανταρκτικής·
• δύο μήνες για τα πρόσωπα που διαμένουν στο εξωτερικό.

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 644 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, όταν ασκείται αγωγή ενώπιον δικαστηρίου που εδρεύει στη Γουαδελούπη, τη Γουιάνα, τη Μαρτινίκα, τη Ρεϊνιόν, τη Μαγιότ, τον Άγιο Βαρθολομαίο, τον Άγιο Μαρτίνο, το Σεν Πιερ και Μικελόν και τις νήσους Ουάλις και Φουτούνα, οι προθεσμίες εμφάνισης στο δικαστήριο, έφεσης, ανακοπής και αναψηλάφησης προσαυξάνονται κατά:

• ένα μήνα για τα πρόσωπα που δεν διαμένουν στην εδαφική ενότητα στην οποία εδρεύει το δικαστήριο
• δύο μήνες για τα πρόσωπα που διαμένουν στο εξωτερικό.

12 Ποιες είναι οι προθεσμίες για την άσκηση ένδικων μέσων;

Καταρχήν, σύμφωνα με το άρθρο 538 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, η προθεσμία για την άσκηση έφεσης είναι ένας μήνας για τις υποθέσεις της αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας και δεκαπέντε ημέρες για τις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας. Εντούτοις, πολλές διατάξεις εισάγουν εξαιρέσεις από την αρχή αυτή. Έτσι, παρέχεται προθεσμία δεκαπέντε ημερών για την άσκηση έφεσης κατά αποφάσεων ασφαλιστικών μέτρων, αποφάσεων του δικαστή εκτέλεσης, διατάξεων του δικαστή οικογενειακών υποθέσεων και αποφάσεων του δικαστή ανηλίκων για θέματα εκπαιδευτικής συνδρομής.

13 Μπορούν τα δικαστήρια να τροποποιήσουν τις προθεσμίες, ιδίως τις προθεσμίες εμφάνισης στο δικαστήριο, ή να καθορίσουν ειδική ημερομηνία εμφάνισης;

Σε γενικές γραμμές, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, οι προθεσμίες εμφάνισης και κλήτευσης μπορούν να συντέμνονται από το δικαστήριο. Αυτές οι προθεσμίες μπορούν επίσης να συντμηθούν κατ’ εφαρμογή του νόμου ή κανονισμού.

Για παράδειγμα, μπορεί να επιτραπεί στους διαδίκους να προβούν σε κλήτευση σε καθορισμένη ημερομηνία, σε διαδικασίες ασφαλιστικών μέτρων και σε ταχείες διαδικασίες ουσίας (με τη διαδικασία του κατεπείγοντος), αλλά και στο πλαίσιο της διαδικασίας με προκαθορισμένη ημερομηνία.

Γενικά, οι δικαστές μπορούν να αποφασίσουν να αναβάλουν την επ’ ακροατηρίω συζήτηση της υπόθεσης για μεταγενέστερη ημερομηνία προκειμένου να μπορέσουν να παραστούν οι διάδικοι.

14 Εφόσον μια πράξη η οποία απευθύνεται σε διάδικο που κατοικεί σε τόπο όπου θα ετύγχανε παράτασης προθεσμίας κοινοποιείται σε τόπο όπου δεν παρέχεται η εν λόγω παράταση, το πρόσωπο αυτό χάνει το ευεργέτημα της εν λόγω προθεσμίας;

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 647 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, αν πράξη η οποία απευθύνεται σε διάδικο που κατοικεί σε τόπο όπου θα δικαιούτο παράτασης προθεσμίας του κοινοποιείται άμεσα σε τόπο όπου δεν παρέχεται η εν λόγω παράταση, η κοινοποίηση υπάγεται στις προθεσμίες που εφαρμόζονται στα πρόσωπα τα οποία κατοικούν στον εν λόγω τόπο.

15 Ποιες είναι οι συνέπειες σε περίπτωση μη τήρησης των προθεσμιών;

Εφόσον συμπληρωθεί ο χρόνος παραγραφής ή λήξει η αποκλειστική προθεσμία, αποσβέννυται το δικαίωμα άσκησης αγωγής, με αποτέλεσμα να καθίσταται η αγωγή απαράδεκτη και να αποκλείεται η εξέτασή της επί της ουσίας.

Οι κυρώσεις τις οποίες επιφέρει η μη τήρηση δικονομικής προθεσμίας που τάσσεται από τον νόμο ή από τον δικαστή ποικίλλουν ανάλογα με τον ρόλο της προθεσμίας και την ενέργεια που έπρεπε να πραγματοποιηθεί. Η ποινή για μη συμμόρφωση με την προθεσμία εμφάνισης δεν προβλέπεται σε κείμενο νόμου· με βάση τη νομολογία, η μη τήρηση της προθεσμίας εμφάνισης στο δικαστήριο καθιστά άκυρη την απόφαση που εκδόθηκε πριν τη λήξη της προθεσμίας εφόσον ο εναγόμενος δεν εμφανίστηκε.

Η έλλειψη επιμέλειας από τους διαδίκους όταν τάσσεται προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να ενεργήσουν τιμωρείται κατά κανόνα με διαγραφή. Ωστόσο, η μη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων μπορεί επίσης να επισύρει ακυρότητα (για παράδειγμα, εάν η κλήτευση δεν αποσταλεί στη γραμματεία εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας) ή με την περάτωση της αποδεικτικής διαδικασίας στο προπαρασκευαστικό στάδιο (τακτική γραπτή διαδικασία).

16 Αν λήξει η προθεσμία, ποια ένδικα μέσα παρέχονται στους διαδίκους που δεν τήρησαν τις προθεσμίες, δηλαδή στους ερημοδικούντες διαδίκους;

Δεν υπάρχει διάταξη που να ανατρέπει τα αποτελέσματα της απόσβεσης του δικαιώματος άσκησης αγωγής, η οποία αποτελεί την έννομη συνέπεια της συμπλήρωσης του χρόνου παραγραφής ή της λήξης της αποκλειστικής προθεσμίας.

Εντούτοις, ο δικαστής έχει τη δυνατότητα, όπου αυτό προβλέπεται από τον νόμο, να απαλλάσσει τον διάδικο από τα αποτελέσματα της λήξης αποκλειστικής προθεσμίας. Έτσι, το άρθρο 540 του κώδικα πολιτικής δικονομίας προβλέπει δυνατότητα επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση αν η προθεσμία άσκησης ενδίκων μέσων κατά απόφασης που εκδόθηκε ερήμην ή που τεκμαίρεται ότι εκδόθηκε κατ’ αντιμωλία παρήλθε άπρακτη διότι ο διάδικος, για λόγους που δεν οφείλονται σε δική του υπαιτιότητα, δεν έλαβε γνώση της απόφασης εγκαίρως ώστε να ασκήσει το ένδικο μέσο ή βρισκόταν σε αδυναμία να ενεργήσει.

Κατά της δικαστικής απόφασης που κηρύσσει άκυρη διαδικαστική πράξη μπορεί να ασκηθεί αίτηση επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση. Επιπλέον, η ακυρότητα θέτει τέλος στη δίκη, αλλά δεν θίγει το δικαίωμα του διαδίκου να ζητήσει έννομη προστασία. Συνεπώς, μπορεί να ασκηθεί νέα αγωγή, με την επιφύλαξη ότι δεν υφίσταται λόγος για τον οποίον δεν μπορεί να επιδιωχθεί η αξίωση, όπως για παράδειγμα παραγραφή.

Δεν χωρούν ένδικα μέσα κατά της απόφασης με την οποία μια υπόθεση διαγράφεται από το πινάκιο. Εντούτοις, η διαγραφή δεν καταργεί την δίκη. Κατά συνέπεια, η διακοπή της παραγραφής ή της αποκλειστικής προθεσμίας λόγω κλήτευσης συνεχίζει να παράγει αποτελέσματα. Η διακοπή της αναστολής της δίκης επιτρέπεται με αίτηση εκ νέου αναγραφής της υπόθεσης στο πινάκιο, η οποία θα αιτιολογείται με βάση την ολοκλήρωση των πράξεων στις οποίες είχε βασιστεί η απόφαση διαγραφής.

Σχετικοί σύνδεσμοι

Δικτυακός τόπος Legifrance – κώδικας πολιτικής δικονομίας

Δικτυακός τόπος Legifrance - κώδικας πολιτικής δικονομίας στα αγγλικά και στα ισπανικά

Δικτυακός τόπος Legifrance – αργίες