Prawo spadkowe

Węgry
Autor treści:
European Judicial Network
Europejska sieć sądowa (w sprawach cywilnych i handlowych)

 

To zestawienie informacyjne zostało opracowane we współpracy z Radą Notariatów Unii Europejskiej (CNUE).

 

1 W jaki sposób dokonuje się rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci (testament, testament wspólny, umowa dotycząca dziedziczenia)?

a) Testamenty

W węgierskim systemie prawnym przewidziano trzy główne rodzaje testamentów: testamenty urzędowe, prywatne testamenty pisemne oraz (jako szczególny rodzaj) testamenty ustne (§ 7:13 kodeksu cywilnego (Polgári Törvénykönyv)).

aa) Testament urzędowy sporządza się przed notariuszem. Przy sporządzaniu testamentu urzędowego notariusz stosuje odpowiednie przepisy szczególne (przepisy ustawy o notariuszach mające zastosowanie do aktów notarialnych).

ab) W prawie węgierskim przewidziano trzy rodzaje prywatnych testamentów pisemnych:

– testament spisany własnoręcznie przez spadkodawcę (testament holograficzny): taki testament jest ważny co do formy, jeżeli został spisany w całości własnoręcznie przez spadkodawcę i opatrzony jego własnoręcznym podpisem (§ 7:17 ust. 1 lit. a) kodeksu cywilnego);

– testament spisany przez inne osoby (testament allograficzny): taki testament musi zostać podpisany przez spadkodawcę przy jednoczesnej obecności dwóch świadków lub, jeżeli został przez niego podpisany wcześniej, spadkodawca musi potwierdzić autentyczność złożonego podpisu przy jednoczesnej obecności dwóch świadków. Świadkowie muszą podpisać testament z adnotacją, że działają w takim charakterze. Testament sporządzony na maszynie do pisania lub na komputerze zawsze uznaje się za testament allograficzny, nawet jeżeli został on sporządzony osobiście przez spadkodawcę (§ 7:17 ust. 1 lit. b) kodeksu cywilnego);

– testament prywatny zdeponowany u notariusza; aby taki testament (zarówno allograficzny, jak i holograficzny) był ważny co do formy, musi zostać podpisany własnoręcznie przez spadkodawcę, a następnie zdeponowany przez niego osobiście u notariusza z wyraźnym wskazaniem, że jest to testament. Testament można zdeponować u notariusza jako dokument otwarty lub dokument opatrzony pieczęcią (§ 7:17 ust. 1 lit. c) kodeksu cywilnego).

Data sporządzenia testamentu, stanowiąca kolejny wymóg ważności wszystkich trzech rodzajów testamentów prywatnych co do formy, musi zostać wyraźnie wskazana w samym testamencie.

W odniesieniu do testamentów należących do kategorii prywatnych testamentów pisemnych istnieją zasady szczególne mające zastosowanie do testamentów sporządzonych na kilku oddzielnych kartkach:

– jeżeli testament jest testamentem holograficznym, każda kartka musi być kolejno ponumerowana;

– jeżeli testament jest testamentem allograficznym, poza wymogiem kolejnego ponumerowania kartek spadkodawca i dwóch świadków muszą podpisać każdą kartkę (§ 7:17 ust. 2 kodeksu cywilnego).

Testament pisemny sporządza się w języku zrozumiałym dla spadkodawcy, w którym potrafi on:

– pisać (w przypadku testamentów holograficznych) oraz

– czytać (w przypadku testamentów allograficznych).

Testamenty sporządzone metodą stenograficzną lub spisane przy wykorzystaniu symboli lub kodu innego niż zwykły charakter pisma uznaje się za nieważne (§ 7:16 kodeksu cywilnego).

ac) Testament ustny może sporządzić osoba znajdująca się w nadzwyczajnej sytuacji zagrożenia życia, w której nie ma możliwości sporządzenia testamentu pisemnego (§ 7:20 kodeksu cywilnego). Aby sporządzić testament ustny, spadkodawca musi ustnie podyktować całą treść testamentu przy jednoczesnej obecności dwóch świadków i w języku zrozumiałym dla świadków – lub w języku migowym, jeżeli spadkodawca posługuje się tym językiem – oświadczając jednocześnie, że takie oświadczenie ustne stanowi jego testament (§ 7:21 kodeksu cywilnego). Wyjątkowy charakter testamentów ustnych znajduje potwierdzenie w przepisie, zgodnie z którym testament taki staje się nieważny, jeżeli spadkodawca miał możliwość sporządzenia testamentu pisemnego bez żadnych trudności w ciągu kolejnych trzydziestu dni od dnia ustania okoliczności uzasadniających sporządzenie testamentu ustnego (§ 7:45 kodeksu cywilnego).

b) Zasady szczególne dotyczące formy testamentów wspólnych

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego małżonkowie mogą sporządzić testament wspólny w okresie trwania wspólności małżeńskiej (§ 7:23 kodeksu cywilnego).

Należy również zaznaczyć, że zgodnie z § 3 ust. 1 lit. c) ustawy o zarejestrowanych związkach partnerskich (ustawa nr XXIX z 2009 r.) prawo do sporządzenia testamentu wspólnego przysługuje nie tylko małżonkom, ale również zarejestrowanym partnerom.

Małżonkowie (zarejestrowani partnerzy) mogą sporządzić testament wspólny w następujących formach:

ba) w formie testamentu urzędowego (aktu notarialnego);

bb) w formie prywatnego testamentu holograficznego: w takim przypadku testament zostaje spisany w całości własnoręcznie przez jednego ze spadkodawców i opatrzony jego własnoręcznym podpisem, a drugi ze spadkodawców oświadcza w tym samym dokumencie, składając i podpisując sporządzone własnoręcznie oświadczenie pisemne, że dany dokument zawiera również jego testament;

bc) w formie testamentu allograficznego: w takim przypadku testament zostaje podpisany przez spadkodawcę przy jednoczesnej obecności drugiego spadkodawcy i dwóch świadków lub (jeżeli testament został podpisany wcześniej) obydwoje spadkodawcy składają odrębne oświadczenia przy jednoczesnej obecności drugiego spadkodawcy i świadków potwierdzające autentyczność złożonego podpisu.

W odniesieniu do testamentów wspólnych, które zostały sporządzone na kilku oddzielnych kartkach, stosuje się następujące zasady szczególne:

– jeżeli testament został spisany własnoręcznie przez jednego ze spadkodawców, każda kartka musi być opatrzona kolejnym numerem i podpisana przez drugiego ze spadkodawców;

– w przypadku testamentu allograficznego, poza spełnieniem wymogu kolejnego ponumerowania stron testamentu, obydwoje spadkodawcy i obydwoje świadkowie muszą złożyć podpis na każdej z kartek (§ 7:23 ust. 3 kodeksu cywilnego).

c) Umowa o spadek

Zgodnie z prawem węgierskim umowa o spadek to umowa, na mocy której jedna z umawiających się stron (spadkodawca) wskazuje drugą ze stron jako swojego spadkobiercę w zamian za świadczenie alimentacyjne lub rentowe albo za opiekę (§ 7:48 kodeksu cywilnego).

Dlatego też zgodnie z prawem węgierskim umowa o spadek jest zawsze umową o charakterze odpłatnym. W umowie o spadek spadkodawca może wskazać drugą umawiającą się stronę jako spadkobiercę całości lub określonej części spadku lub jako spadkobiercę określonych składników majątku. Świadczenie alimentacyjne, rentowe lub opieka wykonywane w zamian za przekazanie spadku mogą przysługiwać spadkodawcy lub osobie trzeciej wskazanej w umowie. Umowa o spadek stanowi rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci wyłącznie w części zawierającej oświadczenie spadkodawcy, ale nie w części dotyczącej drugiej umawiającej się strony (osoby zapewniającej świadczenie alimentacyjne, rentowe lub opiekę).

W odniesieniu do wymagań w zakresie ważności formalnej umów o spadek stosuje się przepisy dotyczące testamentów pisemnych, przy czym wymogi formalne obowiązujące w przypadku testamentów allograficznych mają zastosowanie do takich umów nawet wówczas, gdy zostały one sporządzone własnoręcznie przez jedną ze stron (§ 7:49 ust. 1 kodeksu cywilnego). W związku z powyższym umowa o spadek jest ważna pod względem formalnym, jeżeli:

– została sporządzona w formie dokumentu urzędowego przez notariusza (podobnie jak testament urzędowy) lub

– została sporządzona w taki sam sposób jak testament allograficzny (tj. w obecności dwóch świadków).

Aby umowa o spadek była ważna, wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego i zgoda opiekuna, jeżeli strona zawierająca umowę o spadek jako spadkodawca jest:

– małoletnim o ograniczonej zdolności do czynności prawnych lub

– osobą, której zdolność do czynności prawnych została częściowo ograniczona w odniesieniu do możliwości składania oświadczeń woli dotyczących majątku (§ 7:49 ust. 2 kodeksu cywilnego).

2 Czy należy ten dokument zarejestrować, a jeżeli tak, w jaki sposób?

Nie. Ważność rozrządzenia nie zależy od jego wpisania do jakiegokolwiek rejestru urzędowego. Jeżeli jednak w tej czynności bierze udział notariusz, jest on obowiązany z urzędu odnotować fakt dokonania rozrządzenia majątkiem (lub jego odwołania, zmiany bądź odebrania testamentu zdeponowanego u notariusza) w krajowym rejestrze testamentów (Végrendeletek Országos Nyilvántartása). Do krajowego rejestru testamentów wpisuje się również następujące rodzaje rozrządzeń majątkowych na wypadek śmierci (lub ich odwołanie, zmianę bądź fakt odebrania testamentu zdeponowanego u notariusza):

– testament urzędowy (testament sporządzony przez notariusza w formie dokumentu urzędowego);

– testament prywatny zdeponowany u notariusza;

– umowę o spadek (jeżeli została sporządzona przez notariusza w formie dokumentu urzędowego);

– darowiznę na wypadek śmierci (jeżeli została sporządzona przez notariusza w formie dokumentu urzędowego).

Niedokonanie takiej rejestracji z dowolnego powodu nie wywiera jednak wpływu na ważność testamentu.

3 Czy istnieją jakieś ograniczenia dotyczące rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci (np. zachowek)?

Zgodnie z § 7:10 kodeksu cywilnego spadkodawcy są uprawnieni do swobodnego dysponowania swoim majątkiem lub jego częścią w drodze rozrządzenia na wypadek śmierci.

Swoboda rozrządzania testamentowego dotyczy wszystkich składników majątku spadkodawcy. Choć w prawie węgierskim przewidziano instytucję zachowku przysługującego określonym kategoriom osób bliskich spadkodawcy (jego zstępnym, małżonkowi, rodzicom), zgodnie z prawem węgierskim zachowek stanowi roszczenie na mocy prawa zobowiązań przysługujące uprawnionemu przeciwko spadkobiercom. (Termin przedawnienia takiego roszczenia wynosi pięć lat). Osoba uprawniona do zachowku nie staje się spadkobiercą, tj. nie jest uprawniona do żadnego udziału rzeczowego w spadku, nawet jeżeli jej roszczenie przeciwko spadkobiercy zostanie uwzględnione.

Osoba uprawniona do zachowku ma prawo do jednej trzeciej udziału, który przypadłby jej, gdyby dziedziczyła jako spadkobierca ustawowy. W przypadku gdy małżonkowi jako spadkobiercy ustawowemu przysługiwałoby również prawo użytkowania, zachowek stanowi ograniczone prawo użytkowania, które zapewnia mu pokrycie potrzeb, przy uwzględnieniu odziedziczonych składników majątku.

4 W przypadku braku rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci – kto jest uprawniony do dziedziczenia i w jakich częściach?

W braku rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci stosuje się przepisy w zakresie dziedziczenia ustawowego. W przypadku dziedziczenia ustawowego dziedziczą krewni (zstępni, wstępni lub krewni w linii bocznej), a także pozostający przy życiu małżonek (lub zarejestrowany partner) spadkodawcy zgodnie z zasadami przedstawionymi poniżej.

a) Dziedziczenie przez krewnych

aa) Dziedziczenie przez zstępnych (§ 7:55 kodeksu cywilnego)

Spadkobiercami ustawowymi są w pierwszej kolejności dzieci spadkodawcy; dwoje lub większa liczba dzieci dziedziczy w częściach równych. W miejsce dziecka (lub dalszego zstępnego) uznanego za niegodnego dziedziczenia dziedziczą zstępni osoby uznanej za niegodną dziedziczenia zgodnie z zasadami podstawienia, tj.:

– osoby te dziedziczą w częściach równych;

– wspólnie dziedziczą one udział w spadku, który przysługiwałby ich wstępnemu uznanemu za niegodnego dziedziczenia.

Przy ustalaniu udziału w spadku przysługującego zstępnym spadkodawcy należy jednak wziąć pod uwagę obowiązek zaliczenia do masy spadkowej poprzednio otrzymanych darowizn (zob. lit. e)).

ab) Dziedziczenie przez rodziców i ich zstępnych (§ 7:63 kodeksu cywilnego)

Jeżeli spadkodawca nie pozostawił żadnych zstępnych ani małżonka (lub jeżeli są oni wyłączeni od dziedziczenia), spadek dziedziczą rodzice spadkodawcy w częściach równych. W miejsce matki lub ojca uznanych za niegodnych dziedziczenia dziedziczą ich zstępni na takich samych zasadach jak zstępni dziecka spadkodawcy (zgodnie z zasadami podstawienia). Jeżeli matka lub ojciec uznani za niegodnych dziedziczenia nie pozostawili zstępnych lub jeżeli zstępny został wyłączony od dziedziczenia, spadek dziedziczy wyłącznie drugie z rodziców lub jego zstępni.

ac) Dziedziczenie przez dziadków i ich zstępnych (§ 7:63 kodeksu cywilnego)

Jeżeli spadkodawca nie pozostawił żadnych zstępnych, rodziców lub ich zstępnych ani małżonka (lub jeżeli takie osoby zostały wyłączone od dziedziczenia), dziadkowie zmarłego dziedziczą jako spadkobiercy ustawowi w częściach równych. W miejsce jednego z dziadków osoby uznanej za niegodną dziedziczenia dziedziczą jego zstępni na takich samych zasadach jak zstępni rodzica dziedziczący w miejsce rodzica (zgodnie z zasadami podstawienia).

Jeżeli jedno z dziadków uznane za niegodne dziedziczenia nie pozostawiło zstępnych lub jeżeli taki zstępny został wyłączony od dziedziczenia, jego małżonek dziedziczy w jego miejsce, a jeżeli on również został uznany za niegodnego dziedziczenia, wówczas dziedziczą jego zstępni. Jeżeli jedni z dziadków zostali uznani za niegodnych dziedziczenia i nie żyją żadni zstępni, którzy mogliby dziedziczyć w ich miejsce (lub jeżeli tacy zstępni są wyłączeni od dziedziczenia), drudzy dziadkowie lub ich zstępni dziedziczą całość spadku.

ad) Dziedziczenie przez pradziadków i zstępnych pradziadków (§ 7:65 kodeksu cywilnego)

Jeżeli w grupie pokrewieństwa, w której dziedziczą dziadkowie, nie występuje żaden spadkobierca (lub spadkobiercy są wyłączeni od dziedziczenia), spadkobiercami ustawowymi zmarłego są jego pradziadkowie dziedziczący w częściach równych. W miejsce pradziadka uznanego za niegodnego dziedziczenia dziedziczą jego zstępni na takich samych zasadach jak zstępni dziadka dziedziczący w miejsce dziadka (zgodnie z zasadami podstawienia).

Jeżeli jedno z pradziadków uznane za niegodne dziedziczenia nie pozostawiło żadnego zstępnego (lub jeżeli taki zstępny został wyłączony od dziedziczenia), małżonek takiego pradziadka dziedziczy w jego miejsce, a jeżeli on również został uznany za niegodnego dziedziczenia, dziedziczą jego zstępni. Jeżeli pradziadkowie z którejkolwiek strony zostali uznani za niegodnych dziedziczenia i nie pozostawili żadnych zstępnych (lub jeżeli tacy zstępni zostali wyłączeni od dziedziczenia), pradziadkowie z drugiej strony lub ich zstępni dziedziczą całość spadku w częściach równych.

ae) Dziedziczenie ustawowe przez dalszych krewnych (§ 7:66 kodeksu cywilnego)

Jeżeli spadkodawca nie pozostawił żadnych pradziadków ani zstępnych pradziadków (lub jeżeli tacy zstępni zostali wyłączeni od dziedziczenia), spadkobiercami ustawowymi stają się dalsi krewni spadkodawcy, którzy dziedziczą w częściach równych.

af) Spadek bezdziedziczny (§ 7:74 kodeksu cywilnego)

W przypadku braku spadkobierców ustawowych spadek wraca do Skarbu Państwa.

Skarb Państwa pełni funkcję spadkobiercy koniecznego, co oznacza, że nie ma prawa odrzucić spadku. Pod innymi względami Skarb Państwa ma jednak taki sam status prawny jak pozostali spadkobiercy. Zgodnie z prawem węgierskim dziedziczenie przez Skarb Państwa stanowi nabycie podlegające przepisom prawa cywilnego, a nie prawa publicznego.

b) Dziedziczenie przez małżonka (§ 7:58–7:62 kodeksu cywilnego)

Dziedziczenie ustawowe przez pozostającego przy życiu małżonka zależy od tego, czy małżonek ten pozostawał w prawnie wiążącym związku małżeńskim ze spadkodawcą. Niemniej jednak samo istnienie związku małżeńskiego nie jest wystarczające do tego, aby małżonek dziedziczył z ustawy. W § 7:62 kodeksu cywilnego przewidziano szczególną przesłankę uznania za niegodnego dziedziczenia – brak wspólności małżeńskiej: pozostający przy życiu małżonek nie może dziedziczyć, jeżeli w chwili otwarcia spadku małżonkowie pozostawali w separacji i nie było uzasadnionych podstaw do tego, by oczekiwać, że małżonkowie się pojednają. Na taką przesłankę uznania za niegodnego dziedziczenia może powołać się osoba, która – w rezultacie takiego uznania za niegodnego dziedziczenia – sama by dziedziczyła lub została zwolniona z polecenia lub innego zobowiązania, którym została obciążona na mocy rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci.

Należy zwrócić uwagę, że przepisy kodeksu cywilnego regulujące dziedziczenie małżonków po sobie nawzajem stosuje się również, z niezbędnymi zmianami, w odniesieniu do zarejestrowanego partnera spadkodawcy; innymi słowy, partner w zarejestrowanym związku partnerskim ma taki sam status dziedziczenia jak małżonek, uwzględniając § 3 ust. 1 ustawy o zarejestrowanych związkach partnerskich (ustawa nr XXIX z 2009 r.).

W odróżnieniu od zarejestrowanych partnerów tzw. konkubenci (osoby, które pozostawały ze spadkodawcą w związku innym niż związek małżeński lub zarejestrowany związek partnerski) nie są uprawnieni do dziedziczenia ustawowego zgodnie z prawem węgierskim.

Status małżonków w dziedziczeniu ustawowym zależy od obecności innych spadkobierców ustawowych zmarłego:

ba) Dziedziczenie przez małżonków i zstępnych (§ 7:58 kodeksu cywilnego)

Jeżeli spadkodawca ma zstępnych i pozostającego przy życiu małżonka, małżonek ma następujące prawa w kontekście dziedziczenia:

– prawo dożywotniego użytkowania domu rodzinnego, w którym zamieszkiwał wspólnie ze spadkodawcą, w tym wyposażenia i przedmiotów urządzenia domowego oraz

– udział w pozostałej części majątku spadkowego odpowiadający wielkości udziału przypadającego każdemu z dzieci spadkodawcy (jednemu „udziałowi dziecka”).

Małżonek może w dowolnej chwili zażądać wykupu prawa dożywotniego użytkowania (w odniesieniu do przyszłości) (§ 7:59 kodeksu cywilnego). W takim przypadku małżonek jest uprawniony do jednego „udziału dziecka” – w naturze lub w pieniądzu – w nieruchomości, która ma być przedmiotem wykupu. Prawo dożywotniego użytkowania można również wykupić w trakcie postępowania spadkowego. Wykup prawa dożywotniego użytkowania musi zostać przeprowadzony przy należytym uwzględnieniu zasadnych interesów stron (małżonka i zstępnych).

W trakcie postępowania spadkowego zstępni i małżonek mogą postanowić w ramach tzw. umowy o dział spadku, że zamiast jednego „udziału dziecka” małżonek otrzyma prawo dożywotniego użytkowania całości spadku.

bb) Dziedziczenie przez małżonków i rodziców (§ 7:60 kodeksu cywilnego)

Jeżeli spadkodawca nie pozostawił żadnych zstępnych (lub jeżeli zstępny został wyłączony od dziedziczenia), a rodzice i małżonek przeżyli spadkodawcę, wówczas pozostający przy życiu małżonek dziedziczy:

– dom rodzinny, w którym zamieszkiwał wspólnie ze spadkodawcą, w tym wyposażenie i przedmioty urządzenia domowego (tytuł własności do takiej nieruchomości, a nie tylko prawo dożywotniego użytkowania) oraz

– połowę pozostałej części majątku spadkowego. Drugą połowę majatku spadkowego dzieli się następująco:

– tę część majątku spadkowego dzieli się między rodziców spadkodawcy w częściach równych;

– jeżeli jednak jedno z rodziców jest spadkobiercą niegodnym, udział takiej osoby dziedziczą w częściach równych drugie z rodziców oraz małżonek spadkodawcy.

bc) Małżonek jako jedyny spadkobierca (§ 7:61 kodeksu cywilnego)

Jeżeli spadkodawca nie pozostawił zstępnego ani żyjących rodziców (lub jeżeli wyłączono te osoby od dziedziczenia), pozostający przy życiu małżonek dziedziczy całość majątku spadkowego. W związku z powyższym dziedziczenie ustawowe przez pozostającego przy życiu małżonka wyklucza możliwość dziedziczenia ustawowego przez zstępnych rodziców spadkodawcy (lub rodzeństwo spadkodawcy) lub przez dalszych wstępnych lub dalszych krewnych w linii bocznej.

c) Skutki prawne przysposobienia w kontekście dziedziczenia ustawowego

Przysposobienie ustanawia stosunek dziedziczenia ustawowego między przysposabianym a przysposabiającym i jego krewnymi. Ponadto w niektórych przypadkach przysposobionemu przysługuje również prawo do dziedziczenia ustawowego względem jego własnych krewnych.

ca) Dziedziczenie ustawowe przez przysposobionych

Przez okres trwania stosunku przysposobienia do celów dziedziczenia ustawowego osoby przysposobione traktuje się jak naturalnych zstępnych przysposabiającego – osoby takie dziedziczą jako naturalni zstępni przysposabiającego z majątku spadkowego po przysposabiającym i jego krewnych. Przysposobiony zachowuje również prawo do dziedziczenia po własnych krewnych, ale wyłącznie jeśli został przysposobiony przez wstępnego albo brata/siostrę lub zstępnego takiego wstępnego (§ 7:72 kodeksu cywilnego).

cb) Dziedziczenie ustawowe majątku przysposobionego

Przysposobienie wywiera również „odwrotne” skutki w kontekście dziedziczenia. Zgodnie z ogólnymi przepisami w zakresie dziedziczenia ustawowego następujące osoby mają prawo być spadkobiercami ustawowymi przysposobionego:

– jego zstępni i pozostający przy życiu małżonek;

– w braku zstępnych – małżonek i rodzice adopcyjni;

– w braku zstępnych i pozostającego przy życiu małżonka – rodzice adopcyjni i ich krewni,

zgodnie z ogólnymi regułami dziedziczenia ustawowego.

Dziedziczenie ustawowe przysposabiającego i jego krewnych jest uzależnione od istnienia stosunku przysposobienia w chwili otwarcia spadku.

Jeżeli jednak osoby wymienione powyżej nie dziedziczą po przysposobionym, spadkobiercami ustawowymi są krewni przysposobionego, pod warunkiem że został on przysposobiony przez wstępnego albo brata/siostrę lub zstępnego takiego wstępnego (§ 7:73 kodeksu cywilnego).

d) „Dziedziczenie w linii prostej” – zasady szczególne dziedziczenia ustawowego określonych składników majątku

Tzw. „dziedziczenie w linii prostej” (ági öröklés) to szczególny instrument przewidziany w prawie węgierskim. Dziedziczenie w linii prostej oznacza szczególny rodzaj dziedziczenia ustawowego, na mocy którego niektóre składniki majątku spadkowego (tzw. majątek dziedziczony w linii prostej (ági vagyon)) są dziedziczone na innych zasadach niż te wynikające z ogólnych przepisów w zakresie dziedziczenia ustawowego.

Należy podkreślić, że przepisy w zakresie dziedziczenia w linii prostej stosuje się wyłącznie w przypadku braku zstępnych. Jeżeli spadkodawca pozostawił zstępnych będących jego spadkobiercami ustawowymi, stosuje się ogólne przepisy w zakresie dziedziczenia ustawowego.

da) Składniki majątku wchodzące w skład majątku dziedziczonego w linii prostej (§ 7:67 kodeksu cywilnego)

Majątek dziedziczony w linii prostej stanowi podzbiór w ramach spadku pozostawionego przez spadkodawcę. Podzbiór ten obejmuje składniki majątku:

– nabyte przez spadkodawcę od wstępnego w drodze dziedziczenia lub darowizny oraz

– nabyte przez spadkodawcę w drodze dziedziczenia lub darowizny od siostry/brata lub zstępnego siostry/brata, o ile siostra/brat lub zstępny siostry/brata nabyli dany składnik majątku od wspólnego wstępnego ich i spadkodawcy w drodze dziedziczenia lub darowizny.

Zgodnie z ustawą niektóre składniki majątku nie wchodzą jednak w zakres dziedziczenia w linii prostej („składniki majątku wykluczone z dziedziczenia w linii prostej”); zob. pkt dd).

Osoba uprawniona do dziedziczenia pod tym tytułem musi udowodnić, że dany składnik majątku można uznać za majątek dziedziczony w linii prostej.

db) Dziedziczenie majątku dziedziczonego w linii prostej (§ 7:68 kodeksu cywilnego)

Majątek dziedziczony w linii prostej dziedziczą rodzice spadkobiercy (lub zstępni rodziców uznanych za niegodnych dziedziczenia) oraz dziadkowie i dalecy wstępni spadkodawcy (spadkobiercy w linii prostej). Dziedziczenie majątku w linii prostej podlega następującym zasadom:

– rodzic dziedziczy majątek, który spadkodawca otrzymał od niego lub jego wstępnych. Jeżeli jedno z rodziców zostało uznane za niegodne dziedziczenia, jego zstępni dziedziczą w jego miejsce zgodnie z ogólnymi przepisami w zakresie dziedziczenia ustawowego;

– jeżeli zarówno jedno z rodziców, jak i jego zstępny uprawniony do odziedziczenia majątku dziedziczonego w linii prostej zostali uznani za niegodnych dziedziczenia, majątek dziedziczony w linii prostej dziedziczy jedno z dziadków spadkodawcy;

– jeżeli jedno z dziadków spadkodawcy również zostało uznane za niegodne dziedziczenia, majątek dziedziczony w linii prostej dziedziczy dalszy wstępny spadkodawcy.

Jeżeli spadkodawca nie posiada żadnych spadkobierców, o których mowa powyżej, przepisy dotyczące dziedziczenia w linii prostej nie mają zastosowania; w takim przypadku majątek dziedziczony w linii prostej podlega ogólnym zasadom dziedziczenia ustawowego.

dc) Dożywotnie użytkowanie majątku dziedziczonego w linii prostej przez pozostającego przy życiu małżonka (§ 7:69 kodeksu cywilnego)

Spadkobiercy, o których mowa w lit. db) (spadkobiercy w linii prostej), dziedziczą tytuł własności do majątku dziedziczonego w linii prostej. Pozostający przy życiu małżonek spadkodawcy jest jednak uprawniony do dożywotniego użytkowania majątku dziedziczonego w linii prostej.

O wykup prawa dożywotniego użytkowania można wystąpić w następujący sposób:

– każda zainteresowana strona – tj. małżonek uprawniony do dożywotniego użytkowania albo spadkobierca w linii prostej – może wystąpić o wykup prawa do dożywotniego użytkowania;

– niemniej o wykup prawa do dożywotniego użytkowania domu rodzinnego, w którym małżonek zamieszkiwał wspólnie ze spadkodawcą, z uwzględnieniem wyposażenia i przedmiotów urządzenia domowego, może wystąpić wyłącznie małżonek.

W przypadku wykupu dożywotniego użytkowania małżonek jest uprawniony do jednej trzeciej majątku dziedziczonego w linii prostej.

dd) Majątek wyłączony z dziedziczenia w linii prostej (§ 7:70 kodeksu cywilnego)

Niezależnie od zasad przedstawionych w lit. da) następujące składniki majątku są wyłączone z dziedziczenia w linii prostej:

– darowizny o zwykłej wartości;

– wszelkie składniki majątku, które w chwili śmierci spadkodawcy już nie istniały. Przepisy w zakresie dziedziczenia w linii prostej stosuje się jednak w odniesieniu do wszelkiego majątku zastępującego taki majątek lub wszelkiego majątku zakupionego z zysków uzyskanych z takiego majątku.

Jeżeli spadkodawca pozostawił pozostającego przy życiu małżonka, względem przedmiotów urządzenia domowego o zwykłej wartości nie można zastosować zasad dotyczących dziedziczenia w linii prostej.

e) Obowiązek zaliczenia darowizn na schedę spadkową

Jeżeli spadkobiercami są zstępni spadkodawcy, udział w spadku przysługujący każdemu spadkobiercy jest obciążony spoczywającym na zstępnych obowiązkiem zaliczenia względem siebie darowizn na schedę spadkową. Co do zasady w przypadku gdy kilku zstępnych dziedziczy łącznie, każdy spadkobierca dolicza do spadku wartość nieodpłatnych przysporzeń, które otrzymał od spadkodawcy za jego życia (§ 7:56 kodeksu cywilnego).

W odniesieniu do obowiązku zaliczenia darowizn stosuje się główne zasady przedstawione poniżej.

Obowiązek zaliczenia darowizn oznacza, że współspadkobierca musi doliczyć do spadku nieodpłatne przysporzenia, jeżeli:

– spadkodawca wyraźnie zaznaczył, że takie nieodpłatne przysporzenia mają być zaliczone do udziału spadkobiercy w spadku lub

– okoliczności wskazują na to, że zapis został dokonany z zastrzeżeniem obowiązku zaliczenia darowizny.

Niemniej jednak obowiązek zaliczenia darowizn nie obejmuje następujących przypadków (§ 7:56 ust. 3 kodeksu cywilnego):

– nieodpłatnych przysporzeń o zwykłej wartości oraz

– środków na utrzymanie wypłacanych na rzecz zstępnych, którzy potrzebują wsparcia,

nawet jeśli spadkodawca wyraźnie wskazał, że podlegają one zaliczeniu na schedę spadkową.

Na procedurę zaliczenia darowizn na schedę spadkową składają się następujące czynności (§ 7:57 ust. 1 kodeksu cywilnego):

– spadkobiercy muszą doliczyć do spadku wartość nieodpłatnych przysporzeń otrzymanych od spadkodawcy;

– otrzymaną wartość skonsolidowaną (tj. wartość skonsolidowaną wyliczoną po dodaniu wartości spadku do wartości zaliczonych na schedę spadkową nieodpłatnych przysporzeń netto) należy podzielić proporcjonalnie między spadkobierców stosownie do udziału w spadku przysługującego im z tytułu dziedziczenia ustawowego;

– wartość zaliczonych na schedę spadkową nieodpłatnych przysporzeń otrzymanych przez każdego ze spadkobierców od spadkodawcy należy odliczyć od udziału przysługującego danemu spadkobiercy.

Jeżeli wartość zaliczonej na schedę spadkową darowizny otrzymanej przez współspadkobiercę równa się wartości jego udziału w spadku lub przekracza wartość tego udziału obliczoną na podstawie wartości darowizny, uznaje się, że taki spadkobierca otrzymał już swoją część spadku, przy czym w przypadku wystąpienia nadwyżki nie jest on zobowiązany do jej zwrotu (§ 7:57 ust. 4 kodeksu cywilnego).

Zstępni podlegają obowiązkowi zaliczenia darowizn:

– w przypadku dziedziczenia ustawowego albo

– w przypadku gdy na mocy testamentu odziedziczą udziały odpowiadające przysługującemu im zgodnie z prawem udziałowi w spadku (§ 7:56 ust. 2 kodeksu cywilnego).

5 Jaki organ jest właściwy:

5.1 w sprawach dziedziczenia?

Na Węgrzech postępowanie spadkowe toczy się przed notariuszem lub przed sądem.

– W przypadku braku sporu między stronami mającymi interes w dziedziczeniu, kwestie prawne dotyczące spadku rozstrzyga się zazwyczaj w ramach postępowania spadkowego prowadzonego przez notariusza (aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje, zob. pkt 6). Postępowanie spadkowe prowadzone przez notariusza jest postępowaniem nieprocesowym, w ramach którego notariusz pełni funkcję podobną do funkcji sądu i które kończy się wydaniem decyzji urzędowej (tzw. decyzji w sprawie przekazania spadku);

– Jeżeli jednak pomiędzy zainteresowanymi stronami wystąpi spór prawny, sprawy nie może rozstrzygnąć notariusz; w takim przypadku przeprowadza się postępowanie sądowe.

Ponieważ spory prawne w kwestiach spadkowych zdarzają się stosunkowo rzadko, zdecydowaną większość spraw dotyczących dziedziczenia na Węgrzech rozstrzyga się w sposób ostateczny w postępowaniu spadkowym prowadzonym przez notariusza.

5.2 do przyjęcia oświadczenia o zrzeczeniu się lub przyjęciu spadku?

Zgodnie z prawem węgierskim dziedziczenie następuje z mocy samego prawa; spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy bez konieczności podjęcia odrębnej czynności prawnej. W związku z powyższym w prawie węgierskim nie przewidziano obowiązku złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku.

Jeżeli spadkobierca nie chce dziedziczyć, może złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Prawo nie przewiduje żadnych wymogów szczególnych co do formy odrzucenia spadku; odrzucenie spadku jest ważne co do formy niezależnie od tego, czy oświadczenie złożono ustnie czy na piśmie.

Niemniej jednak kolejność dziedziczenia na Węgrzech ustala się w ramach formalnej procedury prawnej, tzw. postępowania spadkowego (zob. pkt 6), dlatego też notariusz prowadzący postępowanie spadkowe musi zostać poinformowany o odrzuceniu spadku, jeżeli ma wziąć ten fakt pod uwagę w ramach tego postępowania. Dlatego też w praktyce oświadczenie o odrzuceniu spadku składa się zazwyczaj bezpośrednio przed notariuszem prowadzącym postępowanie spadkowe albo przekazuje mu się takie oświadczenie w formie pisemnej.

Jeżeli spadkobierca odrzuci spadek, oświadczenie to wywołuje skutki z mocą wsteczną od dnia śmierci spadkodawcy: uznaje się, że nie doszło do nabycia spadku.

5.3 do przyjęcia oświadczenia o zrzeczeniu się lub przyjęciu zapisu?

Zasady dotyczące przekazania i odrzucenia spadku, które zostały wyjaśnione w pkt 5.2, stosuje się odpowiednio do zapisów windykacyjnych (legatum vindicationis).

5.4 do przyjęcia oświadczenia o zrzeczeniu się lub przyjęciu zachowku?

Jak wspomniano powyżej, zgodnie z prawem węgierskim zachowek stanowi roszczenie podlegające prawu zobowiązań, które można zgłosić przeciwko spadkobiercy. Zachowek nie stanowi udziału rzeczowego (in rem) w spadku. W związku z tym prawo węgierskie nie zna instytucji „oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu zachowku”. Tryb zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku zależy głównie od stosunków pomiędzy spadkobiercą a osobą uprawnioną do zachowku:

– jeżeli spadkobierca i osoba uprawniona do zachowku osiągnęli konsensus w tej kwestii (tj. spadkobierca uznaje roszczenie z tytułu zachowku), mogą zawrzeć w trakcie postępowania spadkowego umowę w sprawie sposobu zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku (np. spadkobierca może zaspokoić takie roszczenie, przenosząc część majątku wchodzącego w skład masy spadkowej na osobę uprawnioną do zachowku);

– w przeciwnym wypadku osoba uprawniona do zachowku może dochodzić swojego roszczenia względem spadkobiercy w sądzie.

6 Proszę krótko opisać postępowanie spadkowe na podstawie prawa krajowego, w tym dział spadku i podział składników majątku (w tym informacje, czy postępowanie spadkowe jest wszczynane z urzędu przez sąd lub inny właściwy organ)

W prawie węgierskim przewidziano formalną procedurę prawną zwaną postępowaniem spadkowym. Postępowanie takie wszczyna się z urzędu (z inicjatywy własnej urzędnika) i ma ono na celu zaangażowanie – w miarę możliwości – wszystkich zainteresowanych stron (spadkobierców, zapisobierców, osób uprawnionych do zachowku, wierzycieli spadkowych itp.) w proces uregulowania wszystkich kwestii prawnych związanych ze spadkiem w ramach jednego postępowania.

Postępowanie spadkowe na Węgrzech składa się z dwóch etapów. Pierwszy etap obejmuje przeprowadzenie postępowania w sprawie sporządzenia spisu inwentarza przez wyznaczonego pracownika właściwego urzędu gminy/urzędu miasta odpowiedzialnego za sporządzenie spisu inwentarza (leltárelőadó). Postępowanie takie służy przygotowaniu postępowania prowadzonego przez notariusza; jego celem jest wyjaśnienie osobistych i materialnych okoliczności danej sprawy spadkowej (w szczególności określenie majątku wchodzącego w skład masy spadkowej oraz kręgu zainteresowanych osób, a także ustalenie, czy spadkodawca dokonał rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci). Wszystkie te informacje uwzględnia się w spisie inwentarza, który po sporządzeniu przekazuje się notariuszowi.

Drugi etap obejmuje przeprowadzenie postępowania przed notariuszem zgodnie z przepisami w zakresie nieprocesowego postępowania sądowego. W takim postępowaniu notariusz pełni funkcję zbliżoną do funkcji sądu i korzysta z uprawnień przysługujących państwowemu organowi publicznemu.

Postępowanie to podlega szczególnym przepisom w zakresie określania właściwości – może je prowadzić wyłącznie notariusz posiadający odpowiednią właściwość zgodnie z obowiązującymi przepisami. Innymi słowy, zainteresowane strony (np. spadkobiercy) nie mogą według własnego uznania wybrać notariusza, który będzie prowadził postępowanie spadkowe.

W trakcie postępowania notariusz z urzędu analizuje stan faktyczny i okoliczności sprawy, które wywierają wpływ na kolejność dziedziczenia. Wyjaśnienie okoliczności faktycznych sprawy zazwyczaj wiąże się z koniecznością przeprowadzenia rozprawy; w takim przypadku notariusz wzywa zainteresowane strony do stawienia się na rozprawie. Jeżeli istnieją dowody potwierdzające, że spadkodawca dokonał rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci, notariusz z urzędu podejmuje czynności w celu pozyskania takiego dokumentu.

Na Węgrzech dział spadku (hagyatéki osztály) między spadkobierców zwykle odbywa się w ramach postępowania spadkowego. Dział spadku oznacza co do zasady zniesienie współwłasności spadkobierców, która wynikała z dziedziczenia. Najczęściej odbywa się to na podstawie umowy zawartej między zainteresowanymi spadkobiercami, zwanej umową o dział spadku (osztályos egyezség). Jeżeli spadkobiercy zawrą taką umowę, notariusz wydaje decyzję w sprawie przekazania spadku zgodne z jej treścią.

W trakcie postępowania spadkowego spadkobiercy mogą również zawrzeć umowę z innymi zainteresowanymi stronami: spadkobiercy mogą przekazać całość lub część odziedziczonego majątku wierzycielom spadkowym lub osobom uprawnionym do zachowku w celu zaspokojenia ich roszczeń. Zapewnia to możliwość ugodowego zaspokojenia roszczeń wierzycieli spadkowych lub osób uprawnionych do zachowku w trakcie postępowania spadkowego.

Postępowanie spadkowe kończy się wydaniem przez notariusza decyzji urzędowej zwanej decyzją w sprawie przekazania spadku. Decyzją tą notariusz dokonuje prawnego przekazania poszczególnych składników majątku wchodzących w skład masy spadkowej spadkobiercom (lub zapisobiercom).

Zainteresowane strony mogą wnieść odwołanie od wydanej przez notariusza decyzji w sprawie przekazania spadku; W przypadku braku odwołania decyzja w sprawie przekazania spadku staje się prawomocna. Prawomocna decyzja w sprawie przekazania spadku stanowi dokument urzędowy potwierdzający, że wskazana w nim osoba jest spadkobiercą (zapisobiercą). Notariusz z urzędu zapewnia przesłanie prawomocnej decyzji w sprawie przekazania spadku organowi prowadzącemu rejestr nieruchomości (lub rejestr innych składników majątku).

Należy podkreślić, że notariusz nie może rozstrzygnąć sporu prawnego między zainteresowanymi stronami w trakcie postępowania spadkowego; rozstrzygnięcie sporów prawnych jest możliwe wyłącznie w postępowaniu sądowym.

7 W jaki sposób i kiedy dany podmiot staje się spadkobiercą lub zapisobiercą?

Zgodnie z § 7:1 kodeksu cywilnego po śmierci spadkodawcy spadek przechodzi w całości na spadkobiercę. Tym samym zgodnie z prawem węgierskim dziedziczenie odbywa się z mocy samego prawa. Spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa w chwili śmierci spadkodawcy bez konieczności podjęcia jakiejkolwiek odrębnej czynności prawnej (np. złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku); w prawie węgierskim nie przewidziano instytucji „spadku nieobjętego” (hereditas iacens). Jeżeli istnieje kilku spadkobierców, nabywają oni spadek z chwilą śmierci spadkodawcy proporcjonalnie do przysługujących im udziałów w spadku; w rezultacie w chwili śmierci spadkodawcy powstaje między nimi niepodzielna współwłasność majątku.

W węgierskim prawie cywilnym przewidziano dwa rodzaje zapisów: zapis windykacyjny (legatum vindicationis) i zapis zwykły (legatum damnationis).

Zapis windykacyjny oznacza przekazanie przez spadkodawcę określonego składnika majątku wchodzącego w skład spadku określonemu uprawnionemu (konkretnemu zapisobiercy) w rozrządzeniu majątkiem na wypadek śmierci. Na mocy zapisu windykacyjnego zapisobierca bezpośrednio uzyskuje prawo do spadku; oznacza to, że zapisobierca nabywa przedmiot takiego zapisu z chwilą śmierci spadkodawcy.

Zapis zwykły oznacza zapis, na mocy którego spadkodawca w rozrządzeniu majątkiem na wypadek śmierci zobowiązuje swojego spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego na rzecz określonego uprawnionego (na przykład do wypłaty określonej sumy pieniężnej). Jeżeli chodzi o charakter prawny zapisu zwykłego, stanowi on roszczenie wobec spadkobiercy i nie wiąże się z bezpośrednim nabyciem praw od spadkodawcy.

W świetle powyższego zgodnie z prawem węgierskim spadkobiercy i określeni zapisobiercy nabywają spadek lub zapis z chwilą śmierci spadkodawcy. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że pomimo bezpośredniego nabycia praw z mocy samego prawa zgodnie z prawem węgierskim co do zasady konieczne jest przeprowadzenie formalnej procedury prawnej (postępowania spadkowego) w celu urzędowego poświadczenia dziedziczenia.

8 Czy spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe, a jeżeli tak, na jakich warunkach?

Tak. Zgodnie z § 7:96 kodeksu cywilnego spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe. Odpowiedzialność taka podlega jednak ograniczeniu zgodnie z następującymi zasadami:

– spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe jedynie do wysokości masy spadkowej („odpowiedzialność do wartości rzeczy wchodzących w skład spadku i zysków ze spadku”) (odpowiedzialność cum viribus);

– jeżeli jednak rzeczy wchodzące w skład spadku lub zyski ze spadku nie znajdują się w posiadaniu spadkobiercy w chwili wymagalności roszczeń, roszczenia pokrywa się z innych składników majątku spadkobiercy do wartości przysługującego mu udziału w spadku (odpowiedzialność pro viribus).

Należy podkreślić, że w odróżnieniu od innych systemów prawnych w prawie węgierskim nie uznaje się związku między odpowiedzialnością spadkobierców a spisem inwentarza. Odpowiedzialność spadkobierców jest ograniczona z mocy prawa. Nie muszą oni dokonywać „przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza” ani składać innego oświadczenia ograniczającego odpowiedzialność w chwili przyjmowania spadku.

W § 7:94 kodeksu cywilnego wymieniono roszczenia, które składają się na długi spadkowe. Zgodnie z kodeksem cywilnym długi spadkowe obejmują:

a) koszty godnego pochówku spadkodawcy;

b) odpowiednie koszty nabycia i zabezpieczenia spadku oraz zarządzania spadkiem („koszty spadkowe”), a także koszty postępowania spadkowego;

c) długi spadkodawcy;

d) zobowiązania z tytułu zachowku;

e) zobowiązania z tytułu zapisów i poleceń.

Powyższe pięć kategorii długów spadkowych uszeregowano w porządku hierarchicznym (§ 7:95 kodeksu cywilnego). Długi spłaca się w porządku ustalonym dla poszczególnych kategorii długów spadkowych. Jeżeli całkowite zaspokojenie wszystkich długów w danej kategorii nie jest możliwe, roszczenia zaspokaja się proporcjonalnie w ramach danej kategorii (stosownie do względnej wielkości roszczeń).

9 Jakich dokumentów/informacji wymaga się zazwyczaj w celu zarejestrowania nieruchomości?

Jeżeli spadek obejmuje nieruchomość, notariusz z urzędu przekazuje prawomocną decyzję w sprawie przekazania spadku właściwemu organowi prowadzącemu rejestr nieruchomości (zob. pkt 6), aby umożliwić zmianę wpisu dotyczącego danej nieruchomości w rejestrze.

Co do zasady, zgodnie z § 29 ustawy nr CXLI z 1997 r. o rejestrowaniu nieruchomości (1997. évi CXLI. törvény az ingatlan-nyilvántartásról) co do zasady rejestracja praw i dokumentowanie okoliczności faktycznych odbywa się na podstawie dokumentów urzędowych, dokumentów prywatnych mających pełną moc dowodową lub odpisów takich dokumentów poświadczonych przez notariusza, które potwierdzają powstanie, zmianę lub wygaśnięcie prawa lub okoliczności faktycznej będących przedmiotem wpisu do rejestru. Dokumenty takie zawierają również oświadczenie posiadacza prawa wpisanego w rejestrze lub potencjalnego posiadacza prawa, który ma zostać wpisany do rejestru nieruchomości jako tymczasowy beneficjent, zezwalające na dokonanie wpisu w rejestrze (tj. zezwolenia na rejestrację, którego może udzielić posiadacz prawa w formie dokumentu spełniającego takie same wymogi formalne jak wymogi obowiązujące w przypadku dokumentu, na podstawie którego dokonano rejestracji).

W § 32 ustawy o rejestrowaniu nieruchomości wskazano, jakie elementy musi zawierać dokument, na podstawie którego dokonuje się wpisu nieruchomości do rejestru:

a) dane osobowe umożliwiające ustalenie tożsamości, adres oraz osobisty numer identyfikacyjny nabywającego prawo;

b) nazwę, numer statystyczny, adres siedziby statutowej oraz numer w rejestrze sądowym lub w rejestrze spółek organizacji, którym przyznano numery statystyczne; w przypadku kościelnych osób prawnych – numer rejestracyjny;

c) dokładny adres i opis danego składnika majątku (gmina, numer działki), a także określenie udziału, którego dotyczy taki wpis do rejestru;

d) szczegółowy opis prawa lub okoliczności faktycznej;

e) podstawy prawne zmiany;

f) umowę między zainteresowanymi stronami lub bezwarunkowe i nieodwołalne oświadczenie właściciela figurującego w rejestrze zezwalające na dokonanie wpisu;

g) oświadczenie umawiających się stron dotyczące ich obywatelstwa.

9.1 Czy wyznaczenie zarządcy jest obowiązkowe czy obowiązkowe na wniosek? Jeżeli jest to obowiązkowe lub obowiązkowe na wniosek, jakie czynności należy podjąć?

W prawie węgierskim nie przewidziano instytucji zarządcy masy spadkowej (powiernika).

Niemniej jednak w niektórych przypadkach notariusz prowadzący postępowanie spadkowe może powołać zarządcę do pełnienia określonych funkcji związanych z zarządzaniem majątkiem spadkowym. Może to dotyczyć następujących przypadków:

aa) zarządca powołany do wykonywania praw wynikających z członkostwa w spółkach (§ 32 ust. 2 ustawy o dziedziczeniu).

Jeżeli spadek obejmuje udział w spółce (lub spółdzielni), notariusz może powołać zarządcę do tymczasowego wykonywania praw wynikających z takiego udziału. Zarządcę powołuje się na wniosek spółki (spółdzielni) lub na wniosek dowolnej osoby (podmiotu), która ma w tym swój interes;

ab) zarządca powołany do celów windykacji (§ 32 ust. 3 ustawy o dziedziczeniu).

Jeżeli spadek obejmuje wierzytelności, notariusz może powołać zarządcę odpowiedzialnego za odzyskiwanie takich wierzytelności na wniosek strony mającej interes w dziedziczeniu. Zarządca taki jest odpowiedzialny za podejmowanie czynności prawnych niezbędnych do wyegzekwowania wierzytelności wchodzących w skład spadku.

Zarządcy nie powołuje się (nawet we wskazanych powyżej przypadkach), jeżeli wspomniane wyżej czynności podejmuje wykonawca testamentu.

9.2 Kto jest uprawniony do wykonania rozrządzenia na wypadek śmierci lub zarządzania masą spadkową osoby zmarłej?

Na Węgrzech kwestie prawne związane z dziedziczeniem rozstrzyga się w ramach formalnej procedury prawnej (postępowania spadkowego) przeprowadzanej przez notariusza, który pełni funkcję sędziego w takim postępowaniu (zob. pkt 6).

Notariusz sprawdza z urzędu, czy w krajowym rejestrze testamentów widnieje wpis dotyczący rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci spadkodawcy, a w przypadku istnienia informacji wskazujących, że rozrządzenie majątkiem zostało dokonane, podejmuje z urzędu działania na rzecz pozyskania takiego rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci.

Dlatego też zgodnie z prawem węgierskim notariusz prowadzący postępowanie spadkowe jest odpowiedzialny za wykonanie rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci.

Prawo węgierskie zezwala jednak również spadkodawcom na powołanie wykonawcy rozrządzenia majątkiem w testamencie. Należy jednak podkreślić, że powołanie wykonawcy testamentu nie zastępuje postępowania spadkowego; wykonawca testamentu nie może „przejąć” obowiązków notariusza.

Prawa i obowiązki wykonawcy testamentu regulują postanowienia rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Jeżeli rozrządzenie nie zawiera żadnych postanowień w tym zakresie, wykonawca testamentu ma następujące prawa i obowiązki (§ 99 ustawy o dziedziczeniu):

– wspieranie organów prowadzących postępowanie w sporządzaniu spisu inwentarza;

– w stosownych przypadkach proponowanie zastosowania środków zabezpieczających spadek;

– zarządzanie masą spadkową. Występując w roli zarządcy składników majątku, wykonawca testamentu ma prawo i obowiązek:

– żądać wykonania postanowień testamentu przez spadkobierców lub zapisobierców;

– zaspokoić wierzycieli spadkowych (działając we własnym imieniu, ale obciążając majątek spadkowy);

– tymczasowo wykonywać prawa członkostwa wynikające z wszelkich udziałów w spółkach (spółdzielniach) wchodzących w skład spadku;

– egzekwować wierzytelności wchodzące w skład spadku (działając we własnym imieniu, ale zaliczając je na poczet spadku).

Prawa do zarządzania składnikami majątku przysługujące wykonawcy testamentu są jednak ograniczone: wykonawca nie może podjąć żadnych zobowiązań względem majątku spadkowego i nie może sprzedać takiego majątku, chyba że wszystkie osoby mające interes w dziedziczeniu wyrażą na to zgodę; ponadto wykonawca testamentu nie może nieodpłatnie dokonywać rozporządzeń obciążających spadek.

9.3 Jakie uprawnienia przysługują zarządcy?

Aby zapoznać się z prawami i obowiązkami zarządcy powołanego przez notariusza oraz wykonawcy testamentu, zob. pkt 9.1.

10 Jakie dokumenty zgodnie z prawem krajowym są zazwyczaj wydawane w toku i na koniec postępowania spadkowego, by poświadczyć status i prawa beneficjentów? Czy mają one szczególny skutek dowodowy?

Jak wskazano powyżej (zob. pkt 6), postępowanie spadkowe na Węgrzech prowadzi notariusz. Na zakończenie tego postępowania notariusz wydaje decyzję urzędową zwaną decyzją w sprawie przekazania spadku. Na mocy takiej decyzji notariusz dokonuje prawomocnego przekazania składników majątku wchodzących w skład masy spadkowej poszczególnym spadkobiercom.

Należy jednak podkreślić, że spadkobiercy nie nabywają własności takich składników majątku na mocy decyzji w sprawie przekazania spadku. Jak wspomniano powyżej, w prawie węgierskim obowiązuje zasada dziedziczenia z mocy samego prawa; spadek przechodzi na spadkobierców z chwilą śmierci spadkodawcy. Pod tym względem decyzja w sprawie przekazania spadku wywołuje skutek deklaratoryjny.

Prawomocna decyzja w sprawie przekazania spadku wydana przez notariusza pełni funkcję legitymizującą: stanowi ona dokument urzędowy potwierdzający wobec osób trzecich, że osoby wskazane w tym dokumencie są spadkobiercami (lub zapisobiercami), chyba że sąd orzeknie inaczej w wyniku postępowania sądowego.

 

Ta strona jest częścią portalu Twoja Europa.

Państwa opinia na temat przydatności przedstawionych informacji jest dla nas ważna.

Your-Europe

Ostatnia aktualizacja: 15/01/2024

Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwy punkt kontaktowy Europejskiej Sieci Sądowej (EJN). Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. ESS ani Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za wszelkie informacje, dane lub odniesienia zawarte w tym dokumencie. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.