Νομική συνδρομή

1 Ποια έξοδα συνεπάγονται οι νομικές διαδικασίες και ποιος πρέπει να τα επωμισθεί κανονικά;

Γενικά, τα έξοδα βαρύνουν το κράτος, τους διαδίκους και τα πρόσωπα που συμμετέχουν στη διαδικασία (πρόκειται κυρίως για τα έξοδα διεξαγωγής αποδείξεων). Τα έξοδα έχουν διττό χαρακτήρα: αποτρεπτικό και τιμωρητικό.

Ο κώδικας πολιτικής δικονομίας («CCP») παραθέτει ενδεικτικό κατάλογο εξόδων τα οποία ενδέχεται να προκύψουν στην πολιτική δίκη. Πρόκειται για: χρηματικές δαπάνες των διαδίκων και των εκπροσώπων τους (λ.χ. οδοιπορικά, έξοδα διατροφής και στέγασης)∙ δικαστικά τέλη∙ διαφυγόντα κέρδη των διαδίκων και των νόμιμων εκπροσώπων τους∙ έξοδα διεξαγωγής αποδείξεων (λ.χ., έξοδα μαρτύρων και πραγματογνωμόνων)∙ αμοιβή και χρηματικές δαπάνες του συμβολαιογράφου ο οποίος ενεργεί ως δικαστικός επίτροπος∙ αμοιβή και χρηματικές δαπάνες του διαχειριστή∙ έξοδα διερμηνείας∙ ή αμοιβή εκπροσώπησης, αν ο εκπρόσωπος είναι δικηγόρος, συμβολαιογράφος ή πράκτορας διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Στα έξοδα μπορεί επίσης να περιλαμβάνεται η απόδοση του φόρου προστιθέμενης αξίας ή η αμοιβή διαμεσολαβητή. Ωστόσο, ο κατάλογος είναι ενδεικτικός. Ως εκ τούτου, λοιπά έξοδα που κατέβαλε ο διάδικος σε άμεση συνάρτηση με τη δίκη μπορούν επίσης να θεωρηθούν δικαστικά έξοδα.

Καταρχήν, οι διάδικοι καταβάλλουν τα έξοδα που βαρύνουν τους ίδιους προσωπικά και τους εκπροσώπους τους. Αν διορίστηκε δικηγόρος ως εκπρόσωπος ή συμπαραστάτης του διαδίκου, το δημόσιο καταβάλλει τις χρηματικές δαπάνες του δικηγόρου και την αμοιβή εκπροσώπησης, ενώ, κατά περίπτωση, επιστρέφει τον φόρο προστιθέμενης αξίας.

Η καταβολή των δικαστικών τελών ρυθμίζεται αναλυτικά στον νόμο περί δικαστικών τελών. Στην τακτική διαδικασία αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας, τα δικαστικά τέλη συνήθως καταβάλλονται από τον ενάγοντα. Ο νόμος προσδιορίζει επίσης τις δίκες που διεξάγονται ατελώς (λ.χ. οι δίκες επιμέλειας, δικαστικής μέριμνας ανηλίκων, υιοθεσίας, οι δίκες που αφορούν αμοιβαίες υποχρεώσεις διατροφής γονέων και τέκνων, οι κληρονομικές δίκες στον πρώτο βαθμό, οι δίκες που αφορούν την ικανότητα δικαίου).

Είναι σημαντική η διάκριση της υποχρέωσης καταβολής των δικαστικών εξόδων από την υποχρέωση απόδοσης των εν λόγω εξόδων. Ο διάδικος καταβάλλει τα δικαστικά έξοδα, ιδίως κατά τη διάρκεια της δίκης, όταν προκύπτουν. Εν προκειμένω, ισχύει η αρχή του οφέλους (τα έξοδα καταβάλλονται από το πρόσωπο που διενεργεί τη διαδικαστική πράξη ή προς όφελος του οποίου διενεργείται η πράξη). Η απόδοση των δικαστικών εξόδων ξεκινά μόνο μετά την καταβολή τους. Η απόδοση των εξόδων διατάσσεται με δικαστική απόφαση βάσει της αρχής της νίκης στην υπόθεση ή της αρχής της υπαιτιότητας.

Αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι, το δικαστήριο μπορεί να κάνει χρήση της διακριτικής του ευχέρειας κατά την έκδοση απόφασης επί των δικαστικών εξόδων και να μην επιδικάσει τα έξοδα διαδίκου, εν όλω ή εν μέρει. Πρόκειται για μια δικλείδα ασφαλείας έναντι του δυσανάλογα επαχθούς αντικτύπου της εφαρμογής της αρχής της νίκης στην υπόθεση και της αρχής της υπαιτιότητας.

2 Τι είναι ακριβώς το ευεργέτημα της πενίας;

Μία από τις κύριες αρχές της πολιτικής δίκης είναι η αρχή της ισότητας, η οποία μεταξύ άλλων εγγυάται το δικαίωμα νομικής συνδρομής. Το δικαίωμα νομικής συνδρομής χορηγείται από την αρχή και σε όλες τις δίκες.

Σύμφωνα με τον CCP, οι παρακάτω ενέργειες μπορούν να θεωρηθούν νομική συνδρομή στην πολιτική δίκη:

• v διορισμός εκπροσώπου με αίτημα διαδίκου (άρθρο 30 παρ. 1 του CCP)∙
• v διορισμός δικηγόρου, εφόσον αυτό είναι αναγκαίο για την προστασία των συμφερόντων του διαδίκου ή η εκπροσώπηση από δικηγόρο είναι υποχρεωτική στο συγκεκριμένο είδος δίκης (άρθρο 30 παρ. 2 του CCP)∙
• v μερική ή πλήρης απαλλαγή των διαδίκων από τα δικαστικά τέλη (άρθρο 138 του CCP)∙

παράλληλα, νομική συνδρομή προς τους διαδίκους μπορεί επίσης να θεωρηθεί το καθήκον ενημέρωσης που υπέχει το δικαστήριο.

Η νομική συνδρομή που παρέχεται από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας αποτελεί χωριστή κατηγορία. Η εν λόγω συνδρομή ρυθμίζεται στον νόμο περί του νομικού επαγγέλματος, σύμφωνα με τον οποίο όποιος δεν πληροί τις προϋποθέσεις για τον διορισμό δικηγόρου από το δικαστήριο και δεν μπορεί να εξασφαλίσει την παροχή νομικών υπηρεσιών με άλλα μέσα έχει το δικαίωμα να ζητήσει από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας τον διορισμό δικηγόρου για λογαριασμό του προκειμένου να λάβει νομικές συμβουλές ή νομικές υπηρεσίες.

Στο πλαίσιο αυτό, ο αιτών δικαιούται δωρεάν νομικές συμβουλές εφόσον το μέσο μηνιαίο του εισόδημα κατά τους έξι ημερολογιακούς μήνες που προηγήθηκαν της υποβολής της αίτησης δεν υπερβαίνει το τριπλάσιο του ορίου διαβίωσης του φυσικού προσώπου ή των προσώπων που συνυπολογίζονται μαζί του, σύμφωνα με τον νόμο που διέπει το όριο διαβίωσης και το ημερομίσθιο ορίου διαβίωσης, και εφόσον δεν εκπροσωπείται στην υπόθεση για την οποία ζητά συνδρομή από άλλον δικηγόρο ή πρόσωπο εξουσιοδοτημένο να παρέχει νομικές υπηρεσίες (σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 στοιχείο α του νόμου περί του νομικού επαγγέλματος).

Αν ο αιτών πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις, λαμβάνει δωρεάν νομικές συμβουλές διάρκειας κατ' ελάχιστο όριο 30 και κατά μέγιστο όριο 120 λεπτών για κάθε ημερολογιακό έτος.

Ταυτόχρονα, ο νόμος περί του νομικού επαγγέλματος επιτρέπει την παροχή εφάπαξ νομικών συμβουλών σε αόριστο αριθμό προσώπων που βρίσκονται σε χώρους κράτησης για υπηκόους τρίτων χωρών, σύμφωνα με τον νόμο που διέπει τη διαμονή αλλοδαπών στην Τσεχική Δημοκρατία, ή σε κέντρο υποδοχής, σύμφωνα με τον νόμο περί ασύλου, με πρωτοβουλία του υπεύθυνου διαχείρισής τους.

Σύμφωνα με τον νόμο περί του νομικού επαγγέλματος, μπορεί επίσης να ζητηθεί η παροχή νομικών υπηρεσιών, εφόσον αυτή δικαιολογείται από την εισοδηματική και περιουσιακή κατάσταση του αιτούντος.

3 Δικαιούμαι ευεργέτημα της πενίας;

Το δικαστήριο μπορεί, βάσει αίτησης, να απαλλάξει διάδικο (ή παρεμβαίνοντα) από τα δικαστικά τέλη, εφόσον αυτό δικαιολογείται από τις ατομικές περιστάσεις του διαδίκου και η αίτηση δεν είναι αυθαίρετη, προδήλως αβάσιμη ή παρακωλύει την εφαρμογή του νόμου.

Απαλλαγή δικαιούνται τόσο τα φυσικά όσο και τα νομικά πρόσωπα.

Οι διάδικοι δεν πρέπει να στερούνται του δικαιώματος άσκησης ή προάσπισης των δικαιωμάτων τους στο δικαστήριο για μόνο τον λόγο της δυσμενούς οικονομικής τους κατάστασης. Το δικαστήριο λαμβάνει ιδίως υπόψη τη γενική οικονομική κατάσταση του αιτούντα, το ύψος των δικαστικών τελών, τα έξοδα που πιθανολογείται ότι θα απαιτηθούν για τη διεξαγωγή αποδείξεων και τη φύση της απαίτησης. Όσον αφορά τα φυσικά πρόσωπα, το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές τους περιστάσεις, την κατάσταση της υγείας τους κ.ο.κ. Όσον αφορά τα νομικά πρόσωπα και τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, λαμβάνει επίσης υπόψη τη φύση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας ή άλλων δραστηριοτήτων, την κατάσταση και τη διάρθρωση των περιουσιακών τους στοιχείων και την ικανότητά τους να πληρώσουν.

Ως προδήλως αβάσιμη αίτηση ή αίτηση που αποσκοπεί στην παρακώλυση της εφαρμογής του νόμου νοείται ιδίως η αίτηση η οποία ήδη από τους πραγματικούς ισχυρισμούς του αιτούντα είναι πρόδηλο ότι δεν μπορεί να ικανοποιηθεί. Ως αυθαίρετη άσκηση ή παρακώλυση της εφαρμογής του νόμου νοείται ιδίως η δόλια άσκηση δικαιώματος ή η σαφής απόπειρα καθυστέρησης της εκπλήρωσης μιας προδήλως δεσμευτικής υποχρέωσης.

Το δικαστήριο ορίζει εκπρόσωπο με αίτημα διαδίκου, εφόσον ο διάδικος πληροί τις προϋποθέσεις απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη και ο εν λόγω διορισμός είναι αναγκαίος για τη διαφύλαξη των συμφερόντων του. Ωστόσο, το δικαίωμα διορισμού εκπροσώπου δεν στοιχειοθετείται αυτοδικαίως αν η διαδικασία ή ο διάδικος απαλλάσσονται από τα δικαστικά τέλη με διάταξη του νόμου (λ.χ. σύμφωνα με τον νόμο περί δικαστικών τελών). Ακόμη και σ' αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη σύμφωνα με τον κώδικα πολιτικής δικονομίας. Διορίζεται δικηγόρος ως εκπρόσωπος εφόσον αυτό είναι αναγκαίο για τη διαφύλαξη των συμφερόντων του διαδίκου ή εφόσον η εκπροσώπηση από δικηγόρο (ή συμβολαιογράφο) είναι υποχρεωτική στη συναφή διαδικασία.

Ο εν λόγω διάδικος δεν μπορεί να κληθεί να προκαταβάλει τα έξοδα των αποδείξεων που προσκόμισε ο ίδιος ή διατάχθηκαν από το δικαστήριο για τα πραγματικά περιστατικά που αυτός επικαλείται (ή προς όφελος αυτού, άρθρο 141 παρ. 1 του CCP) ούτε μπορεί να κληθεί να αποζημιώσει τα έξοδα του δημοσίου (άρθρο 148 παρ. 1 του CCP). Οι δαπάνες σε μετρητά και η αποζημίωση για την εκπροσώπηση καταβάλλονται από το δημόσιο στον διορισθέντα δικηγόρο.

Ο διάδικος μπορεί να υποβάλει αίτηση απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη κατά τον χρόνο κατάθεσης της αγωγής (του εισαγωγικού ένδικου βοηθήματος) ή οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια της δίκης έως την έκδοση οριστικής απόφασης από το δικαστήριο. Το δικαστήριο μπορεί να διορίσει εκπρόσωπο πριν από την έναρξη της δίκης, εφόσον ο μελλοντικός διάδικος προτίθεται να ασκήσει αγωγή με τη συνδρομή εκπροσώπου.

Το δικαστήριο αποφαίνεται επί της αίτησης απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη με απόφαση κατά της οποίας επιτρέπεται η άσκηση έφεσης.

Σε περίπτωση που το δικαστήριο απορρίψει την αίτηση διορισμού εκπροσώπου, ο αιτών μπορεί να ζητήσει από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας τον διορισμό δικηγόρου. Σ' αυτήν την περίπτωση, ο αιτών δικαιούται δωρεάν νομικές συμβουλές εφόσον το μέσο μηνιαίο του εισόδημα κατά τους έξι ημερολογιακούς μήνες που προηγήθηκαν της υποβολής της αίτησης δεν υπερβαίνει το τριπλάσιο του ορίου διαβίωσης του φυσικού προσώπου ή των προσώπων που συνυπολογίζονται μαζί του, σύμφωνα με τον νόμο που διέπει το όριο διαβίωσης και το ημερομίσθιο ορίου διαβίωσης και εφόσον δεν εκπροσωπείται στην υπόθεση για την οποία ζητά συνδρομή από άλλον δικηγόρο ή πρόσωπο εξουσιοδοτημένο να παρέχει νομικές υπηρεσίες (σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 στοιχείο α του νόμου περί του νομικού επαγγέλματος).

Ο αιτών μπορεί επίσης να ασκήσει το δικαίωμά του να λάβει νομικές υπηρεσίες, εφόσον αυτό δικαιολογείται από τις εισοδηματικές και περιουσιακές του περιστάσεις. Σ' αυτήν την περίπτωση επίσης, ο αιτών απευθύνεται στον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας.

4 Το ευεργέτημα της πενίας χορηγείται για όλα τα είδη διαδικασιών;

Η νομική συνδρομή που προβλέπεται από τον CCP αφορά όλες τις διαδικασίες που διέπονται από τον CCP.

Η παροχή νομικής συνδρομής από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας εκτείνεται επίσης σε διαδικασίες πέραν αυτών που διεξάγονται ενώπιον δημόσιων αρχών με τη μορφή δίκης, πέραν των διοικητικών διαδικασιών και των διαδικασιών ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου.

5 Υπάρχουν ειδικές διαδικασίες σε περιπτώσεις ανάγκης;

Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν προβλέπονται ειδικές διαδικασίες.

6 Πώς μπορώ να λάβω το έντυπο της αίτησης για χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Το περιεχόμενο των εντύπων καθορίζεται με την Οδηγία του Υπουργείου Δικαιοσύνης αριθ. 4/2017, της 23ης Οκτωβρίου 2017, Α.Π 12/2017-OJD-ORG/36. Έντυπα για φυσικά και νομικά πρόσωπα (Δήλωση προσωπικής, περιουσιακής και εισοδηματικής κατάστασης για απαλλαγή από τα δικαστικά τέλη και διορισμό εκπροσώπου και Δήλωση νομικού προσώπου για την περιουσιακή του κατάσταση και λοιπά αποφασιστικής σημασίας πραγματικά περιστατικά για απαλλαγή από τα δικαστικά τέλη και διορισμό εκπροσώπου) διατίθενται στον ιστότοπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Τσεχικής Δημοκρατίας.

Τα έντυπα που αφορούν την αίτηση παροχής νομικής συνδρομής από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας προσαρτώνται στο Διάταγμα του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Τσεχικής Δημοκρατίας αριθ. 120/2018 που καθορίζει τα έντυπα αίτησης για τον διορισμό δικηγόρου και το έντυπο αίτησης για την παροχή εφάπαξ νομικών συμβουλών. Διατίθενται στον ιστότοπο του Δικηγορικού Συλλόγου της Τσεχίας.

7 Ποια έγγραφα πρέπει να υποβληθούν μαζί με το έντυπο της αίτησης για χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Όλα τα έγγραφα που πρέπει να συνυποβληθούν απαριθμούνται ρητά στο συναφές έντυπο. Ενδεικτικά μπορεί να συμπεριλαμβάνονται τα εξής: βεβαίωση του εργοδότη αναφορικά με τα εισοδήματα από την απασχόληση ή τα εισοδήματα από συμβάσεις έργου/εργασίας εκτός της σχέσης απασχόλησης∙ οριστική και αμετάκλητη πράξη επιβολής φόρου από τη φορολογική αρχή (για εισοδήματα από επιχειρηματικές και λοιπές δραστηριότητες στο πλαίσιο αυτοαπασχόλησης)∙ οριστική και αμετάκλητη απόφαση για τη χορήγηση πρόσθετης παροχής ή βεβαίωση καταβολής της εν λόγω παροχής (εισόδημα από κύρια και κοινωνική ασφάλιση)∙ ή άλλη οριστική και αμετάκλητη πράξη επιβολής φόρου από τη φορολογική διοίκηση (για λοιπά εισοδήματα).

8 Πού πρέπει να υποβάλω την αίτηση για χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Μπορείτε να υποβάλετε αίτηση για τη χορήγηση απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη στο δικαστήριο ενώπιον του οποίου διεξάγεται η δίκη για την οποία ζητάτε απαλλαγή. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο αποφασίζει επί της αίτησης, ακόμη κι αν το αίτημα της απαλλαγής αφορά την κατ’ έφεση δίκη.

Μπορείτε να υποβάλετε αίτηση διορισμού δικηγόρου από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας:

α) γραπτώς στη διεύθυνση του Δικηγορικού Συλλόγου της Τσεχίας, παράρτημα Brno, nám. Svobody 84/15, 602 00 Brno∙ ή

β) με ηλεκτρονικό μήνυμα με πιστοποιημένη ηλεκτρονική υπογραφή στη διεύθυνση epodatelna@cak.cz∙ ή

γ) στη θυρίδα του Δικηγορικού Συλλόγου της Τσεχίας – αναγνωριστικός αριθμός (ID) θυρίδας n69admd.

9 Πώς μπορώ να μάθω αν δικαιούμαι ευεργέτημα της πενίας;

Ο νόμος (άρθρο 5 του CCP) επιβάλλει στα δικαστήρια γενικό καθήκον ενημέρωσης και συνεπώς παροχής πληροφοριών στους διαδίκους αναφορικά με τα δικονομικά τους δικαιώματα και υποχρεώσεις. Το δικαστήριο οφείλει να ενημερώσει τον διάδικο για το δικαίωμα υποβολής αίτησης απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη ή διορισμού εκπροσώπου.

10 Τι πρέπει να κάνω αν δικαιούμαι ευεργέτημα της πενίας;

Βλ. απάντηση στην ενότητα: Δικαιούμαι νομική συνδρομή;

11 Ποιος επιλέγει τον/τη δικηγόρο μου αν δικαιούμαι ευεργέτημα της πενίας;

Το δικαστήριο αποφασίζει τον διορισμό εκπροσώπου σύμφωνα με την αίτηση του διαδίκου. Αν ο διορισμός είναι αναγκαίος για τη διαφύλαξη των συμφερόντων του διαδίκου ή αν η εκπροσώπηση από δικηγόρο ή συμβολαιογράφο είναι υποχρεωτική στην εν λόγω διαδικασία, το δικαστήριο διορίζει δικηγόρο ως εκπρόσωπο. Το δικαστήριο διορίζει συγκεκριμένο δικηγόρο που οφείλει να παράσχει νομικές υπηρεσίες, εκτός αν ο δικηγόρος έχει νόμιμο λόγο να αρνηθεί (όπως σύγκρουση συμφερόντων).

Οι αποφάσεις επί των αιτήσεων για χορήγηση νομικής συνδρομής από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας λαμβάνονται από τον Πρόεδρο του Συλλόγου. Ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Τσεχίας έχει εξουσιοδοτήσει τον διευθυντή του παραρτήματος του συλλόγου στο Brno να τον εκπροσωπεί στην άσκηση της εν λόγω αρμοδιότητας.

Για τους σκοπούς του διορισμού δικηγόρου, ο Δικηγορικός Σύλλογος της Τσεχίας τηρεί κατάλογο δικηγόρων που έχουν συναινέσει να παράσχουν την προαναφερόμενη νομική συνδρομή. Κατά τον διορισμό δικηγόρου για την παροχή των εν λόγω νομικών υπηρεσιών, ο Δικηγορικός Σύλλογος της Τσεχίας πρέπει να διασφαλίζει ότι οι δικηγόροι διορίζονται με δίκαιο τρόπο και λαμβάνεται υπόψη η φύση και η περιπλοκότητα της υπόθεσης.

12 Το ευεργέτημα της πενίας καλύπτει όλα τα έξοδα των διαδικασιών;

Βλ. απάντηση στην ενότητα: Ποια είναι τα δικαστικά έξοδα και ποιος τα καταβάλλει συνήθως;

Ο αιτών πρέπει να καταβάλει τέλος ύψους 100 CZK (κορόνες Τσεχίας) στον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας για τη διεκπεραίωση της αίτησης παροχής νομικής συνδρομής από τον εν λόγω Σύλλογο. Οι κάτοχοι καρτών σοβαρής αναπηρίας (ZTP) ή σοβαρής αναπηρίας που χρήζει ειδικής φροντίδας (ZTP/P) ή όσοι λαμβάνουν επιδόματα διαβίωσης απαλλάσσονται από το εν λόγω τέλος.

13 Ποιος επωμίζεται τα λοιπά έξοδα, αν δικαιούμαι μερική χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Το δικαστήριο μπορεί επίσης να χορηγήσει μερική απαλλαγή από τα δικαστικά τέλη ή για μέρος μόνο της διαδικασίας (λ.χ., μόνο για τη διαδικασία στον πρώτο βαθμό) ή μόνο για συγκεκριμένα δικαστικά τέλη. Ο διάδικος υποχρεούται να καλύψει το υπόλοιπο μέρος των δικαστικών τελών.

Αν διορίστηκε δικηγόρος ως εκπρόσωπος ή συμπαραστάτης του διαδίκου, το δημόσιο καταβάλλει τις χρηματικές δαπάνες του δικηγόρου και την αμοιβή εκπροσώπησης, ενώ, κατά περίπτωση, επιστρέφει τον φόρο προστιθέμενης αξίας.

14 Το ευεργέτημα της πενίας καλύπτει και τα ένδικα μέσα;

Η απαλλαγή από τα δικαστικά τέλη αφορά ολόκληρη τη δίκη, δηλαδή έως την έκδοση αμετάκλητης απόφασης, εκτός αν το δικαστήριο αποφασίσει διαφορετικά. Η απαλλαγή από τα δικαστικά τέλη αφορά τόσο τη διαδικασία στον πρώτο βαθμό όσο και τη διαδικασία της έφεσης (τακτικό ένδικο μέσο). Ωστόσο, για τη διαδικασία που κινείται με την άσκηση έκτακτων ένδικων μέσων (αναίρεση, αναψηλάφηση, αίτηση ακύρωσης) δεν χορηγείται αυτοδικαίως απαλλαγή και ο διάδικος μπορεί να καταθέσει νέα αίτηση για τη χορήγηση απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη.

15 Μπορεί το ευεργέτημα της πενίας να ανακληθεί πριν από την ολοκλήρωση των διαδικασιών (ή ακόμη και να αρθεί μετά την περάτωση των διαδικασιών);

Αν η κατάσταση του διαδίκου μεταβληθεί με τέτοιο τρόπο ώστε παύει πλέον να θεωρείται δικαιολογημένη η απαλλαγή από τα δικαστικά τέλη ή αν το δικαστήριο διαπιστώσει εκ των υστέρων ότι η πραγματική κατάσταση του διαδίκου δεν δικαιολογούσε την απαλλαγή εξ αρχής, το δικαστήριο θα άρει την απαλλαγή. Το εν λόγω μέτρο έχει αναδρομική ισχύ μόνον εφόσον το αποφασίσει ρητά το δικαστήριο. Το δικαστήριο μπορεί να άρει την απαλλαγή μόνον έως την οριστική περάτωση της δίκης.

Ωστόσο, η απλή αλλαγή των κανόνων αξιολόγησης της κατάστασης του αιτούντα ή η αλλαγή της κρίσης του δικαστηρίου ως προς το αν η αίτηση είναι αυθαίρετη, προδήλως αβάσιμη ή αποσκοπεί στην παρακώλυση της εφαρμογής του νόμου δεν αποτελεί λόγο άρσης της απαλλαγής από τα δικαστικά τέλη.

Αν η νομική συνδρομή παρέχεται από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας, ο Σύλλογος θα ανακαλέσει τον διορισμό δικηγόρου εφόσον, κατά τη διάρκεια της παροχής νομικών υπηρεσιών από τον εν λόγω δικηγόρο στη συναφή υπόθεση, αποδειχθεί ότι η εισοδηματική και περιουσιακή κατάσταση του διαδίκου δεν δικαιολογούσαν την παροχή νομικών υπηρεσιών.

Ο Σύλλογος θα ανακαλέσει επίσης τον διορισμό δικηγόρου εφόσον, κατά τη διάρκεια της παροχής νομικών υπηρεσιών από τον εν λόγω δικηγόρο, καταστεί εμφανής στη συναφή υπόθεση η μεταβολή της εισοδηματικής και οικονομικής κατάστασης του διαδίκου, με αποτέλεσμα να μη δικαιολογείται πλέον η παροχή νομικών υπηρεσιών∙ ο Σύλλογος θα ανακαλέσει τον διορισμό δικηγόρου κατά τον χρόνο μεταβολής της εν λόγω κατάστασης. Ακόμη και σ' αυτήν την περίπτωση, ο δικηγόρος υποχρεούται να λάβει όλα τα επείγοντα μέτρα για διάστημα 15 ημερών από την ημέρα ανάκλησης του διορισμού του για την παροχή νομικών υπηρεσιών, ώστε να μη θιγούν τα δικαιώματα ή τα νόμιμα συμφέροντα του διαδίκου. Αυτό δεν ισχύει αν ο διάδικος ενημερώσει γραπτώς τον δικηγόρο ότι δεν εμμένει στην εκπλήρωση της εν λόγω υποχρέωσης.

16 Μπορώ να προσβάλω την άρνηση χορήγησης ευεργετήματος της πενίας;

Το αν θα γίνει δεκτή ή θα απορριφθεί η αίτησή σας για απαλλαγή από τα δικαστικά τέλη κρίνεται από το δικαστήριο. Η εν λόγω κρίση λαμβάνει τη μορφή απόφασης. Επιτρέπεται η άσκηση έφεσης κατά της εν λόγω απόφασης, εκτός αν αυτή εκδόθηκε από το Εφετείο σε πρώτο βαθμό, οπότε είναι τελεσίδικη.

Ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Τσεχίας (ή ο διευθυντής του παραρτήματος αυτού στο Brno που έχει εξουσιοδοτηθεί να ενεργεί για λογαριασμό του) αποφασίζει για τον διορισμό δικηγόρου από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Τσεχίας με διοικητικές διαδικασίες. Κατά της απόφασης επιτρέπεται η άσκηση διοικητικής προσφυγής.