W konstytucji hiszpańskiej uznaje się godność osoby, gwarantuje się jej możliwość korzystania z jej nienaruszalnych praw i swobodnego rozwoju osobowości, a także zobowiązuje się ją do przestrzegania prawa i poszanowania praw innych osób.

Podstawowe prawa i wolności osób ustanowiono w samej konstytucji, opierając się na Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz traktatach i umowach międzynarodowych dotyczących praw człowieka ratyfikowanych przez Hiszpanię.

Kwestie związane z prawami podstawowymi, które w sposób ogólny uregulowano w konstytucji hiszpańskiej, rozwinięto w przepisach prawa krajowego.

Prawa podejrzanego/oskarżonego w postępowaniu karnym określono szczegółowo w hiszpańskim kodeksie postępowania karnego (Ley de Enjuiciamiento Criminal), w którym:

1. osobę objętą dochodzeniem/śledztwem z uwagi na jej powiązanie z przestępstwem określa się mianem „podejrzanego” (investigado);
2. osobę, przeciwko której po zakończeniu dochodzenia/śledztwa organ wymiaru sprawiedliwości wniesie akt oskarżenia z tytułu udziału w popełnieniu określonego przestępstwa, określa się zasadniczo mianem „oskarżonego” (encausado);
3. stosuje się również hiszpańskie terminy acusado [termin oznaczający z reguły osobę, której przedstawiono zarzuty na rozprawie] oraz procesado [termin oznaczający z reguły osobę, której przedstawiono zarzuty w toku postępowania karnego określonego rodzaju] – obydwa te terminy można przetłumaczyć na język polski jako „oskarżony” i stosować ten termin wymiennie z hiszpańskim terminem encausado na odpowiednich etapach postępowania.

Ofiara przestępstwa może znaleźć szczegółowe informacje na temat przysługujących jej praw po kliknięciu tego hiperłącza.

Przebieg postępowania karnego

Wszczęcie postępowania karnego

Postępowanie karne może zostać wszczęte:

• w następstwie przekazania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa właściwemu organowi (policji, prokuraturze lub sądowi dyżurnemu – Juzgado de Guardia);
• w następstwie złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez dowolną osobę, niezależnie od tego, czy jest ona ofiarą przestępstwa;
• na podstawie zeznań złożonych na policji;
• przez sędziego śledczego działającego z urzędu.

Postępowanie przygotowawcze

Po wszczęciu postępowania karnego rozpoczyna się etap określany mianem „postępowania przygotowawczego”, na którym podejmuje się działania mające na celu odpowiednie przygotowanie się do rozprawy, prowadzi się czynności dochodzeniowo-śledcze i gromadzi się dowody świadczące o tym, że doszło popełnienia przestępstwa, ustala się wszelkie okoliczności mogące wywrzeć wpływ na klasyfikację czynu i winę sprawców, a także stosuje się wobec nich środki przymusu osobistego oraz środki służące zabezpieczeniu możliwości pociągnięcia ich do odpowiedzialności majątkowej.

Zakończenie postępowania przygotowawczego

Po zakończeniu postępowania przygotowawczego:

• postępowanie karne może zostać umorzone w przypadku braku dowodów świadczących o popełnieniu przestępstwa lub w przypadku nieustalenia tożsamości sprawcy;
• postępowanie karne może wejść w tzw. „etap pośredni”, którego celem jest ustalenie, czy dochodzenie/śledztwo można uznać za zakończone i czy zasadne jest przedstawienie zarzutów;
• w stosownych przypadkach – po wniesieniu aktu oskarżenia i przedstawieniu odpowiedzi na akt oskarżenia – strony wzywa się do stawiennictwa na rozprawie.

Rozprawa

Rozprawę, która ma charakter jawny (z pewnymi wyjątkami), prowadzi sędzia lub sąd innym niż ten, który był odpowiedzialny za prowadzenie postępowania przygotowawczego, i kończy się ona:

• wydaniem wyroku skazującego oskarżonego;
• wydaniem wyroku uniewinniającego oskarżonego.

W obydwu tych przypadkach każda ze stron postępowania może wnieść apelację od wydanego wyroku do sądu wyższej instancji.

Arkusze informacyjne

W arkuszach informacyjnych zawarto szczegółowe informacje na temat wszystkich wspomnianych etapów postępowania karnego oraz na temat praw przysługujących podejrzanemu/oskarżonemu w toku tego postępowania. Informacje te nie zastępują porady prawnej i mają wyłącznie orientacyjny charakter.

Rola Komisji Europejskiej

W tym miejscu należy podkreślić, że Komisja Europejska nie odgrywa żadnej roli w postępowaniach karnych prowadzonych w państwach członkowskich i nie może udzielić pokrzywdzonemu żadnego wsparcia przy składaniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. W poniższych arkuszach informacyjnych przedstawiono informacje na temat tego, w jaki sposób złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa i do jakiego organu je skierować.

Aby zapoznać się z odpowiednimi informacjami, należy kliknąć poniższe linki:

1 - Moje prawa w postępowaniu przygotowawczym

2 - Moje prawa w trakcie rozprawy sądowej

3 - Moje prawa po zakończeniu rozprawy