Ouderlijke verantwoordelijkheid: gezag en omgangsrecht

1 Wat betekent het begrip “ouderlijke verantwoordelijkheid” in de praktijk? Wat zijn de rechten en plichten van degene die ouderlijke verantwoordelijkheid draagt?

In de praktijk omvat de ouderlijke verantwoordelijkheid (het ouderlijk gezag) de volgende elementen: het bepalen van de naam van een minderjarig kind, het kind verzorgen en grootbrengen, zijn of haar verblijfplaats bepalen, zijn of haar bezittingen beheren, de rechten en plichten die verbonden zijn aan de wettelijke vertegenwoordiging van het kind, en het recht om een voogd aan te wijzen of iemand van voogdijschap uit te sluiten.

2 Wie heeft normaal gesproken de ouderlijke verantwoordelijkheid voor een kind?

De ouders hebben het gezamenlijk ouderlijk gezag, ongeacht of ze samenwonen of niet langer samenwonen, tenzij een overeenkomst tussen de ouders of een bepaling van de voogdijraad of de rechtbank anders bepaalt.

3 Kan een andere persoon in plaats van de ouders worden aangewezen, als de ouders de verantwoordelijkheid voor hun kinderen niet kunnen of willen uitoefenen?

In Hongarije is het voogdijschap een wettelijke regeling die de zorg voor minderjarigen, hun vertegenwoordiging en het beheer van hun bezittingen waarborgt door middel van een voogd die wordt aangewezen door de voogdijraad, wanneer er geen ouder is die het ouderlijk gezag heeft. De noodzaak een voogd aan te wijzen, kan door iedereen bij de voogdijraad worden gemeld. Een naaste verwant van een minderjarig kind of de persoon onder wiens hoede het kind is, is verplicht de voogdijraad in kennis te stellen van de noodzaak een voogd aan te wijzen. Deze verplichting geldt ook voor de rechtbank of andere autoriteiten.

4 Hoe wordt de ouderlijke verantwoordelijkheid geregeld als de ouders van echt scheiden of uit elkaar gaan?

De ouders hebben het gezamenlijk ouderlijk gezag, zelfs als zij niet langer samenwonen, tenzij een overeenkomst tussen de ouders of een bepaling van de voogdijraad of de rechtbank anders bepaalt. Gescheiden ouders kunnen afspreken de rechten en plichten waarmee de ouderlijke verantwoordelijkheid gepaard gaat, te verdelen, maar zij moeten een evenwichtige leefstijl voor het kind waarborgen (het is bijvoorbeeld niet mogelijk het kind afwisselend bij beide ouders te laten wonen als de ouders te ver van elkaar vandaan wonen en dit het kind te zeer zou belasten). De overeenkomst tussen de ouders wordt goedgekeurd door de rechtbank. Als de ouders hun meningsverschillen over de rechten en plichten die voortvloeien uit het ouderlijk gezag, niet kunnen oplossen, beslist de rechtbank welke ouder het gezag krijgt. Bij haar besluitvorming beoordeelt de rechtbank waar de fysieke, mentale en morele ontwikkeling van het kind beter gewaarborgd is.

5 Welke formaliteiten moeten in acht worden genomen om onderlinge overeenstemming van de ouders betreffende de ouderlijke verantwoordelijkheid juridisch bindend te maken?

Wanneer een huwelijk wordt ontbonden door de schriftelijk bij de rechtbank ingediende gemeenschappelijke verklaring van de echtgenoten dat zij het huwelijk wensen en voornemens zijn te ontbinden, moet bij deze verklaring de overeenkomst tussen de ouders over het ouderlijk gezag worden bijgevoegd. De rechtbank keurt de overeenkomst bij definitieve beschikking goed in het kader van de echtscheidingsprocedure, aangezien het huwelijk zonder een dergelijke overeenkomst niet met wederzijdse instemming kan worden ontbonden.

Zo nodig moet de rechtbank, wanneer een huwelijk wordt ontbonden, een beslissing nemen over het ouderlijk gezag, zelfs als daartoe geen verzoek is ingediend. Het vonnis van het gerecht in eerste aanleg wordt, wanneer geen beroep is aangetekend, pas definitief als de vijftiende dag na de uiterste termijn voor het instellen van een beroep is verstreken.

6 Als de ouders het niet eens worden over de ouderlijke verantwoordelijkheid, wat voor mogelijkheden zijn er dan om het conflict buiten het gerecht om op te lossen?

De echtgenoten kunnen, voordat zij de echtscheidingsprocedure in gang zetten, of tijdens de procedure, vrijwillig of op initiatief van de rechtbank, gebruikmaken van mediation om eventuele geschillen in verband met hun relatie of de ontbinding van het huwelijk met wederzijdse instemming te beslechten, bijvoorbeeld de kwestie van de ouderlijke verantwoordelijkheid. Zij kunnen de overeenstemming die zij als gevolg van de mediation hebben bereikt, op schrift stellen zodat deze kan worden meegenomen in de gerechtelijke schikkingsprocedure. Om ervoor te zorgen dat de ouderlijke verantwoordelijkheid naar behoren en met de noodzakelijke medewerking van de ouders wordt uitgeoefend, kan de rechtbank en/of de voogdijraad tijdens zijn eigen procedure (op verzoek of op eigen initiatief in zaken die naar hen zijn verwezen) de ouders opdragen deel te nemen aan mediation om enerzijds te komen tot een passende samenwerking tussen de ouder met ouderlijk gezag en de ouder die gescheiden van hun kind leeft, en anderzijds de rechten van de elders wonende ouder te waarborgen.

7 Over welke zaken betreffende het kind kan de rechter beslissen als de ouders de zaak aan de rechter voorleggen?

Bij geschillen beslist de rechtbank welke ouder het ouderlijk gezag krijgt na beide ouders en, in gerechtvaardigde gevallen, het kind te hebben gehoord. De rechtbank kan één ouder het volledige ouderlijk gezag toekennen of beslissen dat bepaalde rechten en plichten van het ouderlijk gezag door de ene ouder worden uitgeoefend en andere rechten en plichten door de andere ouder. De rechtbank kan de ouder die gescheiden van zijn of haar kind leeft, machtigen om bepaalde taken te verrichten in verband met de zorg voor en het grootbrengen van het kind of, bij wijze van uitzondering, de bezittingen van het kind geheel of gedeeltelijk te beheren en op te treden als wettelijk vertegenwoordiger in zaken die de bezittingen van het kind betreffen. Als het in het belang van het kind is, kan de rechtbank het recht om te beslissen over een fundamentele kwestie die van invloed is op de toekomst van het kind, beperken of intrekken. De rechtbank kan echter geen gezamenlijk ouderlijk gezag gelasten, aangezien dit alleen kan worden ingesteld op grond van de overeenkomst tussen de ouders, die door de rechtbank kan worden goedgekeurd.

8 Als het gerecht de voogdij over een kind toewijst aan een van de ouders, betekent dit dan dat deze ouder over alle zaken betreffende het kind kan beslissen zonder eerst de andere ouder te raadplegen?

Nee. Als de rechtbank aan één ouder het gezag toekent, kan de ouder die gescheiden leeft van zijn of haar kind, de rechten die voortvloeien uit ouderlijke verantwoordelijkheid, blijven uitoefenen in fundamentele kwesties die van invloed zijn op de toekomst van het kind. Onder fundamentele kwesties wordt begrepen: het bepalen en wijzigen van de naam van een minderjarig kind, het bepalen van de verblijfplaats van het kind, als die niet de verblijfplaats van de ouder is, het bepalen van de verblijfplaats van het kind in het buitenland met het oogmerk daar langdurig te blijven of te gaan wonen, het wijzigen van de nationaliteit van het kind en het kiezen van de school en de loopbaan van het kind.

9 Wat betekent het in de praktijk als het gerecht beslist dat de ouders gezamenlijk ouderlijke verantwoordelijkheid dragen?

De rechtbank kan ouders het gezamenlijk ouderlijk gezag niet opleggen. Zij kan alleen de daartoe strekkende overeenkomst tussen de ouders goedkeuren in het kader van procedures betreffende huwelijkszaken, met inachtneming van de belangen van het kind. Een voorwaarde voor deze goedkeuring is dat de gescheiden ouders een evenwichtige leefstijl voor hun kind waarborgen, terwijl zij het gezamenlijk ouderlijk gezag uitoefenen. Als de rechtbank van mening is dat dit niet haalbaar is, kan zij weigeren de overeenkomst goed te keuren. In situaties waarin onmiddellijk handelen is vereist, kan de ene ouder echter onafhankelijk beslissen en moet hij of zij de andere ouder onmiddellijk op de hoogte stellen (bijvoorbeeld bij een dringende medische ingreep).

10 Tot welk gerecht of welke instantie moet ik mij wenden om een verzoek betreffende ouderlijke verantwoordelijkheid te doen? Aan welke formaliteiten moet ik voldoen en welke documenten moet ik bij mijn verzoek voegen?

U kunt zich ofwel tot de voogdijraad, ofwel tot een rechtbank wenden in zaken die het ouderlijk gezag betreffen, afhankelijk van de vraag of u, als ouders, een geschil hebt over de uitoefening van het gezamenlijk ouderlijk gezag dan wel of de rechtbank over het gezag moet beslissen.

De rechtszaak moet worden aangespannen bij de rechtbank in het gebied waar de verweerder zijn of haar verblijfplaats heeft (of, bij afwezigheid ervan, de plaats waar de verweerder tijdelijk verblijft), of waar de laatste gedeelde verblijfplaats van de echtgenoten was.

De rechtszaak moet worden aangespannen door een schriftelijk verzoek te richten tot de bevoegde rechtbank. Zie ook de pagina Hoe wordt de procedure ingeleid? met betrekking tot het aanspannen van de rechtszaak en de inhoud van het verzoekschrift. Naast de algemeen vereiste informatie moeten in zaken die de ouderlijke verantwoordelijkheid betreffen, ook gegevens worden verstrekt over de huwelijksovereenkomst en over kinderen die binnen het huwelijk geboren zijn en nog in leven zijn; de geboorteakten van de kinderen moeten worden bijgevoegd.

11 Welke procedure geldt in deze zaken? Is er een spoedprocedure?

De gerechtelijke procedure in een zaak waarin wordt beslist over het ouderlijk gezag en de plaatsing van het kind bij een derde persoon:

Als de gescheiden ouders geen overeenstemming hebben bereikt, beslist de rechtbank, op verzoek of op eigen initiatief, welke ouder het gezagsrecht krijgt. Bij haar besluitvorming houdt de rechtbank rekening met de belangen van het kind en beoordeelt zij waar de fysieke, mentale en morele ontwikkeling van het kind beter gewaarborgd is.

Een ouder of de voogdijraad kan een rechtsvordering instellen met het doel te beslissen over de vraag wie de ouderlijke verantwoordelijkheid moet uitoefenen, over het gezag of over wijzigingen in het individuele gezagsrecht, de plaatsing van het kind bij een derde persoon of het wijzigen van een plaatsing. De vordering moet door de ene ouder tegen de andere of door de voogdijraad tegen beide ouders worden ingesteld. Een vordering tot wijziging van de plaatsing van het kind bij een derde persoon moet worden ingesteld tegen de persoon bij wie het kind is geplaatst.

Tijdens de procedure moet de rechtbank beide ouders horen, en in gerechtvaardigde gevallen – of als het kind daar zelf om vraagt – moet ook het kind worden gehoord. Als het kind 14 jaar of ouder is, mag de rechtbank uitsluitend met zijn of haar toestemming beslissen over het ouderlijk gezag en de plaatsing van het kind, tenzij de keuze van het kind zijn of haar ontwikkeling in gevaar brengt.

De rechtbank kan de ouders verplichten zich tot een mediator te wenden om ervoor te zorgen dat de ouderlijke verantwoordelijkheid naar behoren wordt uitgeoefend en dat de ouders waar nodig samenwerken om dit te bereiken.

De procedure van de voogdijraad in een geschil betreffende het gezamenlijk ouderlijk gezag:

Als de ouders geen overeenstemming kunnen bereiken over zaken die verband houden met het gezamenlijk ouderlijk gezag (ongeacht of zij samenwonen of gescheiden leven), kan elk van beide ouders de voogdijraad verzoeken een beslissing te nemen, behalve als het gaat om kwesties in verband met de vrijheid van geweten of de vrijheid van godsdienst.

Als gescheiden ouders die het recht hebben om gezamenlijk het ouderlijk gezag uit te oefenen, overeenkomen dat zij de daarmee samenhangende rechten en plichten onderling verdelen of dat het gezagsrecht in de toekomst door een van hen wordt uitgeoefend, neemt de voogdijraad deze overeenkomst, op hun verzoek, op in de notulen. In de notulen moet ook worden vastgelegd welke ouder volgens de overeenkomst het kind zal grootbrengen en dat de ouders gezamenlijk het ouderlijk gezag zullen uitoefenen in fundamentele kwesties die de toekomst van het kind raken, tenzij de rechtbank anders heeft bepaald.

De ouders moeten ervan op de hoogte worden gesteld dat zij hun overeenkomst kunnen wijzigen en dat de overeenkomst niet dezelfde rechtskracht heeft als een beslissing van de rechtbank in huwelijkszaken of in zaken betreffende het ouderlijk gezag.

In huwelijkszaken geeft de rechtbank naar eigen inzicht een voorlopige beslissing over zaken die te maken hebben met de plaatsing van een minderjarig kind en het verblijf van het kind bij elk van beide ouders of een derde persoon, de uitbreiding of beperking van het ouderlijk gezagsrecht of contacten tussen elk van beide ouders en het kind.

12 Kan ik een vergoeding krijgen van de kosten van rechtshulp en de procedure?

Zie ook de pagina Hoe wordt de procedure ingeleid? met betrekking tot deze kwestie.

In procedures die betrekking hebben op ontzetting uit de ouderlijke macht en herstel van het ouderlijk gezag en in procedures aangaande de plaatsing en overdracht van een kind of het omgangsrecht, wordt de partijen een recht op uitstel van betaling verleend, ongeacht hun inkomen en financiële situatie. Het recht op uitstel van betaling houdt in dat honoraria en andere kosten die in de loop van de procedure worden gemaakt, door de staat worden voorgeschoten, maar de voorgeschoten kosten moeten na afloop van de procedure door de verliezende partij aan de staat worden terugbetaald.

13 Is het mogelijk in beroep te gaan tegen een beslissing over ouderlijke verantwoordelijkheid?

Ja, tegen beslissingen in verband met het ouderlijk gezag kan beroep worden ingesteld in overeenstemming met de algemene regels. Een beroep kan worden ingesteld door een ouder of door het kind. De uiterste termijn voor het instellen van een beroep is vijftien dagen na de datum waarop de beslissing werd bekendgemaakt.

14 Als het nodig is zich te wenden tot een gerecht of een andere instantie om een beslissing over ouderlijke verantwoordelijkheid ten uitvoer te leggen, welke procedure moet ik dan toepassen?

Om een beslissing in verband met ouderlijke verantwoordelijkheid af te dwingen, wordt een executoriale titel verstrekt door het gerecht van eerste aanleg of wordt, in het geval van een beslissing door een buitenlandse rechtbank (gerechtelijke schikking), een certificaat met betrekking tot de beslissing afgegeven conform artikel 42 van Verordening (EG) nr. 2201/2003 van de Raad betreffende de bevoegdheid en de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen in huwelijkszaken en inzake de ouderlijke verantwoordelijkheid, en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1347/2000, door de districtsrechtbank die rechtspreekt in de vestigingsplaats van de regionale rechtbank binnen het rechtsgebied waar het kind of de persoon tegen wie de executoriale titel is gericht, zijn of haar gewone verblijfplaats heeft, of door de centrale districtsrechtbank van Boeda (Budai Központi Kerületi Bíróság) in Boedapest.

Wanneer een rechterlijke beslissing (door de rechtbank goedgekeurde overeenkomst) betreffende de overdracht en plaatsing van een kind wordt uitgevoerd, roept de rechtbank de persoon tot wie de beslissing is gericht, op om zijn of haar plicht vrijwillig te vervullen, binnen een passende termijn. Bij verzuim gelast de rechtbank de overdracht of plaatsing van het kind te bewerkstelligen met medewerking van de politie.

Het kind moet worden overgedragen aan de persoon die om uitvoering van de beslissing vraagt of, bij afwezigheid van die persoon, aan zijn of haar door de voogdijraad goedgekeurde vertegenwoordiger, of aan de voogdijraad. Wanneer het kind wordt overgedragen, moet de persoon die het kind moet overdragen de persoon aan wie het kind wordt overgedragen informeren over de gezondheidstoestand van het kind en alle andere omstandigheden die, wanneer zij niet bekend zijn, het leven of de lichamelijke integriteit van het kind in gevaar zouden kunnen brengen.

15 Wat moet ik doen om een beslissing over ouderlijke verantwoordelijkheid die door een gerecht in een andere lidstaat is gegeven, in deze lidstaat te laten erkennen en ten uitvoer te laten leggen?

Een beslissing met betrekking tot ouderlijke verantwoordelijkheid die in een lidstaat is gegeven, wordt door de rechtbanken in Hongarije erkend, zonder dat daarvoor een speciale procedure nodig is. De inhoud van de beslissing kan onder geen beding worden herzien.

Niettemin kan een belanghebbende bij de bevoegde rechtbank een verzoek om erkenning of niet-erkenning indienen.

Uitvoering:

Een in een lidstaat gegeven beslissing betreffende de uitoefening van ouderlijke verantwoordelijkheid die in die lidstaat uitvoerbaar is en die is betekend, zal in Hongarije worden uitgevoerd als zij op verzoek van een belanghebbende in Hongarije uitvoerbaar is verklaard.

De rechtbank of bevoegde autoriteit in de lidstaat waar de beslissing is gegeven, geeft op verzoek van een belanghebbende een certificaat af conform artikel 42 van Verordening (EG) nr. 2201/2003 van de Raad.

De districtsrechtbank die rechtspreekt in de vestigingsplaats van de regionale rechtbank binnen het rechtsgebied waar het kind of de persoon op wie de afdwingbare verplichting rust, zijn of haar gewone verblijfplaats heeft, of de centrale districtsrechtbank van Boeda in Boedapest verstrekt een executoriale titel op grond van een beslissing van een buitenlandse rechtbank (gerechtelijke schikking) waarvan een dergelijk certificaat is afgegeven.

De beslissing van de buitenlandse rechtbank is uitvoerbaar als zij, afhankelijk van haar aard, voldoet aan de volgende voorwaarden: het betreft een vonnis van een rechtbank die een inbreuk vaststelt in een civiele procedure; in een strafrechtelijke procedure gaat het om het deel van het vonnis van de rechtbank die een inbreuk vaststelt in een met de strafrechtelijke procedure samenhangende civielrechtelijke vordering; of het betreft een overeenkomst die door de rechtbank is goedgekeurd.

Op basis van de executoriale titel vindt de uitvoeringsprocedure plaats in overeenstemming met de Hongaarse wetgeving ter handhaving.

16 Tot welk gerecht in deze lidstaat moet ik mij wenden om mij te verzetten tegen de erkenning van een beslissing over ouderlijke verantwoordelijkheid die is gegeven door een gerecht in een andere lidstaat? Welke procedure is in dit geval van toepassing?

Een beslissing die in een lidstaat is gegeven, wordt door de rechtbanken in Hongarije erkend zonder dat daarvoor een speciale procedure nodig is. De inhoud van de beslissing kan onder geen beding worden herzien.

Niettemin kan een belanghebbende bij de bevoegde rechtbank een verzoek om erkenning of niet-erkenning indienen.

Alle partijen kunnen tegen een beslissing die is gegeven met betrekking tot een verzoek om uitvoerbaarverklaring, in beroep gaan.

Over het beroep moet worden beslist in overeenstemming met de regels voor gerechtelijke procedures.

Beroepen tegen een uitvoerbaarverklaring moeten worden ingesteld binnen één maand na de betekening van de uitvoerbaarverklaring. Als de partij tegen wie de uitvoering wordt gevraagd zijn of haar gewone verblijfplaats in een andere lidstaat (niet in Hongarije) heeft, is de uiterste termijn voor het instellen van beroep twee maanden vanaf de datum waarop de beslissing, hetzij persoonlijk, hetzij op zijn of haar verblijfplaats, aan hem of haar is betekend. Er wordt geen verlenging wegens afstand verleend.

17 Welk recht wordt door het gerecht toegepast in een proces over ouderlijke verantwoordelijkheid waarbij het kind of de partijen niet in deze lidstaat wonen of verschillende nationaliteiten hebben?

Hongarije is partij bij het Verdrag van 's-Gravenhage van 19 oktober 1996 inzake de bevoegdheid, het toepasselijke recht, de erkenning, de tenuitvoerlegging en de samenwerking op het gebied van ouderlijke verantwoordelijkheid en maatregelen ter bescherming van kinderen, waarin regels betreffende het toepasselijke recht zijn opgenomen, en ook bepaalde bilaterale verdragen inzake wederzijdse rechtshulp bevatten dergelijke regels.

Volgens de Hongaarse wetgeving is het personele recht van het kind van toepassing op de betrekkingen tussen de ouder en het kind die onder het familierecht vallen, dus in het bijzonder de naamgeving, plaatsing, verzorging en wettelijke vertegenwoordiging van het kind en het beheer van de bezittingen van het kind, met uitzondering van onderhoudsverplichtingen. Wat betreft de gezinsstatus van het kind en de relatie van het kind met zijn of haar ouders op grond van het familierecht, moet op een kind dat Hongaars onderdaan is of in Hongarije woont, het Hongaarse recht worden toegepast (met uitzondering van onderhoudsverplichtingen), als dit gunstiger is voor het kind.

 

Deze webpagina maakt deel uit van de website Uw Europa.

Al uw feedback over de verstrekte informatie is welkom.