Lil min tista’ tikkuntattja?

Fi Franza, ma hemm l-ebda awtorità ċentrali jew governattiva responsabbli biex tirregola l-professjoni tal-Ombudsman.

Ma hemm l-ebda sit web uffiċjali nazzjonali relatat mal-medjazzjoni. Madankollu, hemm taqsima dwar il-medjazzjoni fuq www.justice.fr u fuq is-sit web tas-servizz tal-Ombudsman tal-Kumpaniji pubbliċi jew fuq is-sit web tas-service-public.fr għall-medjazzjoni amministrattiva.

Kull qorti tal-appell tippubblika listi ta’ Ombudsmen f’materji ċivili, soċjali u kummerċjali. Dawn il-listi ġew stabbiliti bl-Artikolu 8 tal-Liġi Nru 2016-1547 tat-18 ta’ Novembru 2016 dwar il-modernizzazzjoni tas-sistema tal-ġustizzja tas-seklu 21. Filwaqt li l-iskop ewlieni tagħhom huwa li jinfurmaw lill-imħallfin, jistgħu wkoll jiġu kondiviżi mal-litiganti bi kwalunkwe mezz. Dawn huma disponibbli fuq is-siti web tal-qrati tal-appell rilevanti.

F’liema qasam huwa ammissibbli/l-aktar komuni l-użu tal-medjazzjoni?

Il-partijiet jistgħu jirreferu kwistjoni għall-medjazzjoni fi kwalunkwe ħin u fi kwalunkwe qasam tal-liġi, ħlief għal dawk l-oqsma li jaqgħu taħt ir-«regoli tal-politika pubblika». Pereżempju, il-medjazzjoni ma tistax tintuża biex tevita r-regoli mandatorji dwar iż-żwieġ jew id-divorzju.

Il-medjazzjoni hija prattikata f’diversi oqsma, pereżempju:

• tilwim fil-viċinat
• tilwim bejn is-sidien u l-kerrejja
• tilwim tal-familja
• tilwim dwar ir-relazzjonijiet umani fl-organizzazzjonijiet
• tilwim bejn il-kumpaniji, fl-eżekuzzjoni ta’ kuntratt jew kwalunkwe sitwazzjoni oħra ta’ kunflitt
• tilwim bejn il-kumpaniji u s-sistema bankarja
• tilwim li jinvolvi akkwist pubbliku jew tilwim ma’ amministrazzjonijiet tal-istat, stabbilimenti pubbliċi jew awtoritajiet lokali.

X’inhuma r-regoli?

Rikors għall-medjazzjoni

Il-Liġi Nru 95-125 tat-8 ta’ Frar 1995 dwar l-organizzazzjoni tal-qrati u l-proċedura ċivili, kriminali u amministrattiva introduċiet il-medjazzjoni ċivili fil-liġi Franċiża.

L-Ordni Nru 2011-1540 tas-16 ta’ Novembru 2011 ittrasponiet id-Direttiva tal-UE 2008/52/KE fil-liġi Franċiża. Id-Direttiva tistabbilixxi qafas biex jiffaċilita s-soluzzjoni bonarja tat-tilwim mill-partijiet, bl-għajnuna ta’ parti terza, l-Ombudsman. L-Ordni wessgħet l-kamp ta’ applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet fid-Direttiva biex ikopri mhux biss il-medjazzjoni transfruntiera iżda wkoll il-medjazzjoni interna, bl-eċċezzjoni ta’ tilwim relatat ma’ kuntratt ta’ impjieg jew li jinvolvi liġi amministrattiva fi ħdan il-poter sovran tal-Istat.

Din l-Ordni tas-16 ta’ Novembru 2011 emendat ukoll il-Liġi tat-8 ta’ Frar 1995 sabiex tistabbilixxi qafas ġenerali għall-medjazzjoni. Hija ddefiniet il-kunċett ta’ medjazzjoni, iddeskriviet il-kundizzjonijiet li l-Ombudsman irid jissodisfa, u kkonfermat il-prinċipju tal-kunfidenzjalità, li huwa vitali għas-suċċess tal-proċess ta’ medjazzjoni.

Mill-2010, l-Ombudsman tal-Kumpaniji, maħtur b’digriet tal-President tar-Repubblika u fi ħdan il-Ministru għall-Ekonomija, il-Finanzi u l-Irkupru, joffri servizz ta’ medjazzjoni bla ħlas u kunfidenzjali lill-partijiet ikkonċernati pubbliċi u privati. B’dan il-mod, l-Ombudsman jipparteċipa fl-objettiv ta’ interess pubbliku li jiżviluppa metodi alternattivi għas-soluzzjoni tat-tilwim. L-Ombudsman jista’ jintalab biex jintervjeni f’tilwim bejn il-kumpaniji, fl-eżekuzzjoni ta’ kuntratt jew kwalunkwe sitwazzjoni oħra ta’ kunflitt, jew fil-każ ta’ tilwim li jinvolvi akkwist pubbliku jew tilwim ma’ amministrazzjonijiet tal-Istat, stabbilimenti pubbliċi jew awtoritajiet lokali.

Fl-aħħar nett, il-Kodiċi tal-Ġustizzja Amministrattiva jinkludi taqsima ddedikata għall-medjazzjoni amministrattiva mitluba mill-partijiet jew mill-qorti (ara l-Artikolu L. 213-1 et seq.).

Medjazzjoni bi ftehim:

Il-partijiet jistgħu jiddeċiedu li jikkonsultaw Ombudsman minn jeddhom. Huma ma għandhomx għalfejn imorru l-qorti biex jagħmlu dan.

Fi kwalunkwe każ, partijiet li jkunu ppreżentaw rikors lil qorti biex din tiddeċiedi t-tilwima tagħhom xorta jistgħu, jekk jaqblu, jirrikorru għal soluzzjoni bonarja, billi jitolbu l-intervent ta’ Ombudsman.

Medjazzjoni ordnata mill-qorti:

Jekk tkun tressqet kawża quddiem qorti: “il-qorti li tisma’ t-tilwima tista’, bil-kunsens tal-partijiet, taħtar parti terza biex taċċerta l-pożizzjonijiet tal-partijiet u biex tqabbel u tikkuntrasta l-opinjonijiet tagħhom bl-għan li tinstab soluzzjoni għat-tilwima” (l-Artikolu 131-1 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).

F’materji tal-familja, fl-oqsma speċifiċi tal-eżerċizzju tal-awtorità tal-ġenituri jew miżuri interim f’każijiet ta’ divorzju, il-qorti tista’ wkoll tidderieġi lill-partijiet biex jattendu laqgħa ta’ informazzjoni dwar il-medjazzjoni, li hija bla ħlas, u li ma tista’ tagħti lok għal ebda piena (l-Artikoli 255 u 373-2-10 tal-Kodiċi Ċivili).

Il-Liġi Nru 2019-222 tat-23 ta’ Marzu 2019 dwar l-ipprogrammar għall-2018-2022 u r-riforma tas-sistema tal-ġustizzja introduċiet medjazzjoni wara deċiżjoni fl-Artikolu 373-2-10 tal-Kodiċi Ċivili:

“Jekk il-partijiet ma jaqblux, il-qorti għandha tagħmel ħilitha biex tirrikonċiljahom.

Biex tgħin lill-ġenituri jaqblu dwar l-eżerċizzju tal-awtorità tal-ġenituri, il-qorti tista’ tissuġġerixxi li dawn jidħlu f’medjazzjoni, sakemm ma jkunx hemm allegazzjonijiet li ġenitur wieħed iġib ruħu b’mod vjolenti lejn il-ġenitur l-ieħor jew lejn il-minorenni. Jekk il-ġenituri jaqblu mal-medjazzjoni, il-qorti tista’ taħtar Ombudsman tal-familja għal dan l-għan, inkluż fid-deċiżjoni finali dwar kif l-awtorità tal-ġenituri għandha tiġi eżerċitata.

Sakemm ma jkunx hemm allegazzjonijiet li ġenitur wieħed ikun ġab ruħu b’mod vjolenti fil-konfront tal-ġenitur l-ieħor jew tal-minuri, il-qorti tista’ anke tidderieġi lill-ġenituri biex jiltaqgħu ma’ Ombudsman tal-familja li jinfurmahom bl-iskop u d-direzzjoni tal-miżura ta’ medjazzjoni”.

Il-qorti tista’ tipproponi wkoll medjazzjoni f’materji amministrattivi: “meta tribunal amministrattiv jew qorti amministrattiva tal-appell tisma’ tilwima, il-President tal-qorti speċjalizzata jista’, bil-kunsens tal-partijiet, jordna medjazzjoni biex jipprova jikseb ftehim bejniethom” (l-Artikolu L. 213-1 tal-Kodiċi tal-Ġustizzja Amministrattiva). L-istess regoli japplikaw quddiem il-Kunsill tal-Istat, il-Qorti Suprema tal-ordni amministrattiva (l-Artikolu L. 114-1 tal-Kodiċi tal-Ġustizzja Amministrattiva).

L-ordni għall-medjazzjoni:

Jekk tkun tressqet kawża quddiem qorti u l-partijiet ma jkunux qablu dwar il-medjazzjoni, “il-qorti tista’ tordnalhom jiltaqgħu ma’ Ombudsman responsabbli biex jinfurmahom dwar l-iskop u l-kors ta’ miżura ta’ medjazzjoni f’perjodu ta’ żmien iddeterminat mill-qorti (...).” (L-Artikolu 127-1 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).

Medjazzjoni “obbligatorja”

Żviluppi leġiżlattivi reċenti għamluha obbligatorja, taħt il-liġi Franċiża, li tintuża l-medjazzjoni f’ċerti ċirkostanzi.

L-Artikolu 7 tal-Liġi Nru 2016-1547 tat-18 ta’ Novembru 2016 dwar il-modernizzazzjoni tas-sistema tal-ġustizzja tas-seklu 21 introduċa, fuq bażi sperimentali, rekwiżit biex wieħed jipprova l-medjazzjoni tal-familja qabel rinviju lill-qorti fi 11-il qorti. L-esperiment kien inizjalment skedat li jikkonkludi fi tmiem l-2019, iżda ġie estiż sal-31 ta’ Diċembru 2020 u mbagħad sal-31 ta’ Diċembru 2022.

Kull min jixtieq jemenda deċiżjoni tal-qorti tal-familja jew dispożizzjoni ta’ ftehim approvat mill-qorti għandu jipprova medjazzjoni tal-familja qabel ma jirrinvija l-kwistjoni lura lill-qorti. Jekk dan ma jsirx, ir-rikors għal emenda tkun inammissibbli.

Dan japplika għal rikorsi li jikkonċernaw:

• il-post tar-residenza abitwali tal-minuri;
• id-drittijiet ta’ żjara u d-dritt li l-minuri joqgħod f’dar il-ġenitur;
• il-kontribuzzjoni ta’ ġenitur għall-edukazzjoni u l-manteniment tal-minuri;
• id-deċiżjonijiet relatati mal-eżerċizzju tal-awtorità tal-ġenituri.

Ma huwiex obbligatorju li wieħed jipprova l-medjazzjoni tal-familja qabel ma jerġa’ lura l-qorti jekk:

• ikun hemm abbuż minn ġenitur wieħed kontra l-ġenitur l-ieħor jew kontra l-minuri jew ikun hemm rikors għall-approvazzjoni ta’ ftehim bejn il-partijiet,
• fil-fehma tal-qorti, ikun hemm raġuni leġittima oħra biex il-partijiet ma jintalbux jippruvaw medjazzjoni qabel ma jirritornaw il-qorti.

Il-Liġi Nru 2019-222 tat-23 ta’ Marzu 2019 dwar l-ipprogrammar għall-2018-2022 u r-riforma tas-sistema tal-ġustizzja għamlitha obbligatorja li tintuża forma alternattiva ta’ soluzzjoni tat-tilwim, bħall-medjazzjoni, għal talbiet relatati mal-ħlas ta’ somma li ma taqbiżx EUR 5 000 relatat ma’ tilwima bejn il-ġirien jew disturb mhux tas-soltu fil-viċinat. Qabel ma tali rikorsi jistgħu jiġu rrinvjati lill-qorti, il-partijiet iridu, fid-diskrezzjoni tagħhom, jagħmlu tentattiv ta’ konċiljazzjoni mmexxi minn konċiljatur legali, tentattiv ta’ medjazzjoni jew tentattiv ta’ proċedura parteċipattiva. Jekk ma jagħmlux dan, il-qorti tista’ tiddeċiedi ex officio li r-rikors huwa inammissibbli. Madankollu, il-liġi tipprevedi ħames eċċezzjonijiet:

• jekk mill-inqas waħda mill-partijiet titlob li l-qorti tapprova ftehim;
• jekk irid jitressaq appell quddiem il-korp li jkun ħareġ id-deċiżjoni qabel rinviju lil qorti;
• jekk wieħed mill-mezzi ta’ soluzzjoni bonarja għat-tilwim imsemmi fl-ewwel subparagrafu ma huwiex disponibbli għal raġuni leġittima, partikolarment jekk il-konċiljaturi legali ma jkunux disponibbli fi żmien raġonevoli; jew
• jekk ikun hemm dispożizzjoni speċifika li tirrikjedi li l-qorti jew l-awtorità amministrattiva tagħmel tentattiv minn qabel ta’ konċiljazzjoni;
• jekk il-kreditur ma jkunx irnexxielu jiftaħ proċedura simplifikata għal talbiet żgħar.

It-tilwim quddiem il-qorti amministrattiva jista’ jkun suġġett għal medjazzjoni obbligatorja minn qabel, mingħajr ħlas u ma’ Ombudsman maħtur għal kull tip ta’ tilwima. Bħalissa, hija prevista medjazzjoni obbligatorja minn qabel għal tilwim dwar deċiżjonijiet tal-Pôle emploi u għal ċerti deċiżjonijiet dwar ċerti uffiċjali pubbliċi (ara d-Digriet Nru 2022-433 tal-25 ta’ Marzu 2022 dwar il-proċedura obbligatorja ta’ medjazzjoni minn qabel applikabbli għal ċertu tilwim dwar is-servizz ċivili u għal ċertu tilwim soċjali).

Medjazzjoni kriminali

F’konformità mal-Artikolu 41-1 tal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali, jekk jidher li tali miżura x’aktarx tiżgura kumpens għad-dannu kkawżat lill-vittma, tneħħi l-ħsara li tirriżulta mir-reat jew tikkontribwixxi għar-riabilitazzjoni tal-awtur tar-reat, il-prosekutur pubbliku jista’, qabel is-sentenza tiegħu dwar il-proċedimenti pubbliċi, direttament jew permezz ta’ Ombudsman tal-prosekutur pubbliku, jagħmel arranġamenti għall-medjazzjoni bejn l-awtur tar-reat u l-vittma, fuq talba tal-vittma jew bil-qbil tagħha.

Il-medjazzjoni kriminali tippermetti lill-vittma u lill-awtur ta’ reat jipparteċipaw b’mod attiv fis-soluzzjoni tal-kwistjonijiet li jirriżultaw mir-reat u toffri rimedju għad-danni ta’ kwalunkwe tip ikkawżati mir-reat. Dan il-proċess jitwettaq minn Ombudsman kriminali maħtur mill-prosekutur pubbliku u għandu jippermetti lill-vittma tesprimi lilha nnifisha liberament, tirrakkonta l-fatti u tiddikjara l-aspettattivi tagħha fir-rigward tal-ħsara mġarrba u r-rimedju mixtieq. Permezz ta’ konfrontazzjoni diretta mal-vittma, l-awtur tar-reat irid isir konxju tal-azzjonijiet tiegħu u tal-konsegwenzi tagħhom sabiex jevita r-ripetizzjoni tar-reat.

Jekk il-miżura ta’ medjazzjoni kriminali ma ssirx minħabba l-imġiba tal-awtur tar-reat, il-prosekutur pubbliku jista’ jibda l-proċedimenti, sakemm ma jkunx hemm provi ġodda. Il-medjazzjoni kriminali ġiet ipprojbita f’każijiet ta’ vjolenza mwettqa f’koppja skont l-Artikolu 132-80 tal-Kodiċi Kriminali peress li l-Liġi Nru 2020-936 tat-30 ta’ Lulju 2020 kellha l-għan li tipproteġi l-vittmi tal-vjolenza domestika.

Regoli li jirregolaw il-medjazzjoni

Il-“kodiċi tal-etika” nazzjonali għall-Ombudsmen huwa dak adottat mill-UE.

L-Ombudsmen tal-kumpaniji jibbażaw ukoll l-intervent tagħhom fuq il-prinċipji ta’ azzjoni pubblika.

Is-servizzi ta’ medjazzjoni tal-familja akkreditati – jiġifieri servizzi li jirċievu finanzjament pubbliku mill-Fond ta’ Allowance għall-Familji, il-Fond Agrikolu ta’ Benefiċċju Reċiproku u l-Ministeru għall-Ġustizzja – jimpenjaw ruħhom li jikkonformaw ma’ ċerti standards relatati mal-provvista u l-kwalità ta’ dawn is-servizzi; dawn l-istandards huma stabbiliti f’qafas ta’ referenza nazzjonali.

Fl-2017 ġiet adottata karta etika għall-Ombudsmen fit-tilwim amministrattiv għall-medjazzjoni amministrattiva.

Fl-aħħar nett, id-Digriet Nru 2017-1457 tad-9 ta’ Ottubru 2017 dwar il-listi ta’ Ombudsmen fil-qrati tal-appell stabbilixxa kundizzjonijiet għall-inklużjoni f’din il-lista. Dawn il-kundizzjonijiet jistipulaw li l-Ombudsmen:

1. ma għandu jkollhom l-ebda kundanna, dikjarazzjoni ta’ nuqqas ta’ idoneità jew skwalifika elenkati fil-Bullettin Nru 2 tal-fedina penali tagħhom;
2. ma jridu jkunu wettqu l-ebda att kontra l-unur, l-onestà u l-moralità li ta lok għal sanzjoni dixxiplinarja jew amministrattiva li tieħu l-forma ta’ tneħħija, sospensjoni, terminazzjoni, irtirar ta’ approvazzjoni jew irtirar ta’ awtorizzazzjoni;
3. ikollhom taħriġ jew esperjenza li turi l-abbiltà tagħhom li jipprattikaw il-medjazzjoni, għall-persuni fiżiċi kif ukoll għall-persuni ġuridiċi: kull persuna fiżika li tkun membru tal-persuna ġuridika u li twettaq l-eżekuzzjoni ta’ miżuri ta’ medjazzjoni trid tissodisfa l-kundizzjonijiet li japplikaw għall-persuni fiżiċi

Informazzjoni u taħriġ

Fil-preżent, il-leġiżlazzjoni Franċiża ma tipprevedi ebda taħriġ speċifiku fil-medjazzjoni.

Hemm diploma tal-Istat għall-Ombudsmen tal-Familja (DEMF). Il-kisba ta’ din id-diploma ma hijiex kundizzjoni meħtieġa għall-prattika tal-medjazzjoni tal-familja. Madankollu, hija meħtieġa sabiex wieħed jaħdem f’servizz akkreditat ta’ medjazzjoni tal-familja.

F’materji kriminali, il-persuni fiżiċi kif ukoll l-assoċjazzjonijiet iddikjarati kif xieraq huma awtorizzati jwettqu funzjonijiet ta’ medjazzjoni fil-ġuriżdizzjonijiet tal-qrati ġudizzjarji u l-qrati tal-appell skont il-proċeduri stabbiliti fl-Artikoli R. 15-33-30 tal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali. L-Ombudsmen jirċievi minimu ta’ 35 siegħa ta’ taħriġ inizjali kif ukoll taħriġ kontinwu għall-bqija tal-karriera tagħhom.

Kemm tiswa l-medjazzjoni?

Meta l-partijiet jirrikorru għall-medjazzjoni bħala metodu alternattiv biex isolvu t-tilwim, kemm jekk fi proċedimenti tal-qorti jew barra mill-qorti, għandhom jitħallsu t-tariffi.

Il-medjazzjoni hija mingħajr ħlas meta tintuża waħda mill-ħafna medjazzjonijiet tas-servizz pubbliku jew meta din tiġi ordnata f’materji kriminali. L-istess japplika meta din tkun prerekwiżit obbligatorju għal appell lill-qorti amministrattiva.

It-tariffi tal-Ombudsmen jistgħu jkunu koperti bl-għajnuna legali, kif previst fl-Artikoli 118-9 et seq. tad-Digriet Nru 91-1266 tad-19 ta’ Diċembru 1991. Madankollu, dawn it-tariffi ma jistgħux jaqbżu EUR 256 għal parti waħda jew EUR 512 għall-partijiet kollha.

Għal medjazzjoni ordnata mill-qorti, dawn jiġu ddeterminati mill-imħallef li jivvaluta l-ispejjeż legali malli jitlesta x-xogħol tal-Ombudsman, fuq preżentazzjoni ta’ rapport jew dikjarazzjoni ta’ spejjeż (l-Artikolu 119 tad-Digriet Nru 91-1266 tad-19 ta’ Diċembru 1991). Il-maġistrat li jivvaluta l-ispejjeż legali jiffissa l-ammont tad-depożitu u r-remunerazzjoni (l-Artikoli 131-6 u 131-13 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili). Il-leġiżlazzjoni ma tistabbilixxi l-ebda skala preċiża ta’ remunerazzjoni, u għalhekk l-ispiża unitarja għall-forniment ta’ servizzi ta’ medjazzjoni tal-familja tvarja.

Is-servizzi ta’ medjazzjoni ffinanzjati pubblikament jintrabtu li japplikaw skala nazzjonali għall-kontribuzzjoni finanzjarja tal-familji għall-ispiża. Is-sehem finanzjarju li għandu jitħallas minn kull parti għal kull laqgħa ta’ medjazzjoni jvarja minn EUR 2 sa EUR 131, skont l-introjru tal-partijiet.

Huwa possibbli li ftehim tal-medjazzjoni jsir eżegwibbli?

Meta l-partijiet jilħqu ftehim, dan ikun vinkolanti għalihom, bħal ma jiġri f’kull kuntratt.

Huwa possibbli, jekk il-partijiet ikunu jixtiequ hekk, li jagħmluh eżegwibbli billi jippreżentawh lill-qorti kompetenti għall-approvazzjoni (ara l-Artikolu 1565 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili; l-Artikolu L. 213-4 tal-Kodiċi tal-Ġustizzja Amministrattiva), jew skont il-liġi tat-22 ta’ Diċembru 2021 lill-uffiċċju tal-iskrivan tal-qorti fuq l-att tal-avukat.

Fejn ikunu nbdew proċedimenti tal-qorti, l-Artikolu 131-12 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili jipprovdi li b’rikors mill-partijiet, il-qorti li tkun qed tisma’ l-kawża tista’ tapprova ftehim li l-partijiet iressqu quddiemha.

L-Artikolu L111-3 1 tal-Kodiċi tal-Proċedura ta’ Eżekuzzjoni Ċivili jipprovdi li l-ftehimiet konklużi wara medjazzjoni ordnata mill-qorti jew medjazzjoni barra mill-qorti li jsiru eżegwibbli mill-qrati ordinarji jew mill-qrati amministrattivi huma titoli eżekuttivi.

Fir-rigward tal-medjazzjoni kriminali, l-Artikolu 41-1 5 tal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali jipprevedi li jekk it-trażgressur ikun impenja ruħu li jħallas id-danni lill-vittma, din tal-aħħar tista’, fid-dawl ta’ dan ir-rapport, titlob l-irkupru tad-danni f’konformità mal-proċedura ta’ ordni għall-ħlas, skont ir-regoli stabbiliti fil-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili.