Bemiddeling in EU-landen

Bemiddeling/mediation is een van de mechanismen voor alternatieve geschillenbeslechting (ADR) in Portugal, naast arbitrage en rechtbanken voor kleine zaken (julgados de paz — vredegerechten). In Wet nr.º 29/2013 van 19 april 2013 (hierna de “Wet op de bemiddeling/mediation” genoemd) is het nationale kader voor bemiddeling/mediation vastgesteld als een van de ADR-mechanismen. In de wet zijn de algemene beginselen uiteengezet die van toepassing zijn op bemiddeling/mediation in Portugal — ongeacht de aard van het geschil dat het voorwerp van de bemiddeling/mediation is — evenals de wettelijke regels inzake civiele en commerciële bemiddeling/mediation, bemiddelaars/mediators en openbare bemiddeling/mediation. De Wet op de bemiddeling/mediation bevat de volgende definities:

• “bemiddeling/mediation”: een vorm van alternatieve geschillenbeslechting die wordt uitgevoerd door publieke of private entiteiten en waarbij twee of meer partijen bij een geschil zelf pogen om op vrijwillige basis met de hulp van een bemiddelaar/mediator hun geschil te schikken;
• “bemiddelaar/mediator”: een onpartijdige en onafhankelijke derde die niet bevoegd is om stappen op te leggen aan de partijen die bemiddeling/mediation ontvangen en die hen helpt definitieve overeenstemming over het geschil te bereiken.

Aard van de bemiddeling/mediation en bemiddelings-/mediationovereenkomsten

Bemiddeling/mediation vindt op vrijwillige basis plaats. De bemiddelings-/mediationprocedure is vertrouwelijk. Deze vertrouwelijkheid kan alleen worden opgeheven om redenen van openbare orde — met name om de belangen van een kind te beschermen — of wanneer de fysieke of psychologische integriteit van een persoon op het spel staat of wanneer dit nodig is om de overeenkomst die door middel van de bemiddeling tot stand is gekomen, toe te passen of te handhaven, en alleen in die mate die in de praktijk noodzakelijk is om de belanghebbende partijen te beschermen. De inhoud van bemiddelings-/mediationsessies mag niet als bewijs worden gebruikt door een rechter.

De overeenkomst die door middel van bemiddeling/mediation tot stand is gekomen, is afdwingbaar, mits:

1. deze verband houdt met een geschil dat het voorwerp van bemiddeling/mediation kan zijn en bekrachtiging door een rechter niet wettelijk vereist is;
2. de partijen in staat zijn een dergelijke overeenkomst te sluiten;
3. de overeenkomst tot stand is gekomen door middel van bemiddeling/mediation onder de in de wet vastgestelde voorwaarden;
4. de inhoud van de overeenkomst niet in strijd is met de openbare orde;
5. bij de bemiddeling/mediation een bemiddelaar/mediator betrokken was die was opgenomen op de lijst van bemiddelaars/mediators van het Ministerie van Justitie. Deze lijst kan hier worden geraadpleegd.

Een bemiddelings-/mediationovereenkomst die tot stand is gekomen door middel van bemiddeling/mediation in een andere EU-lidstaat en die in overeenstemming is met de punten a) en d) hierboven, is afdwingbaar wanneer deze ook volgens het rechtssysteem van dat land afdwingbaar is.

Gebieden waarop een beroep op bemiddeling/mediation toelaatbaar is en veel voorkomt

Bemiddeling/mediation is toelaatbaar in civiele, handels-, gezins-, arbeids- en strafzaken. Op de laatste drie gebieden bestaat een systeem van publieke bemiddeling/mediation, waarbij elk gebied zijn eigen specifieke regels heeft.

De julgados de paz beschikken over een dienst voor bemiddeling/mediation die bevoegd is om te bemiddelen in geschillen die het voorwerp van bemiddeling/mediation kunnen zijn, zelfs wanneer zij niet onder de bevoegdheid van de julgados de paz vallen.

Status van bemiddelaars/mediators

De Wet op de bemiddeling/mediation bevat een speciaal hoofdstuk waarin de rechten en verplichtingen van bemiddelaars/mediators zijn vastgesteld (de artikelen 23 tot en met 29). Bemiddelaars/mediators moeten ook handelen in overeenstemming met de Europese gedragscode voor bemiddelaars/mediators.

Er is geen overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor de opleiding van bemiddelaars/mediators; zij worden opgeleid door particuliere instanties die worden gecertificeerd door het directoraat-generaal voor het Justitiebeleid (Direção-Geral da Política de Justiça) op grond van Ministerieel Uitvoeringsbesluit (Portaria) nr. 345/2013 van 27 november 2013.

Kosten van bemiddeling/mediation

Het gebruik van de openbare dienst voor gezinsbemiddeling kost elke betrokken partij 50 euro, met uitzondering van de volgende situaties:

• wanneer rechtsbijstand is toegekend;
• wanneer de zaak voor bemiddeling/mediation is doorverwezen bij besluit van een gerechtelijke autoriteit uit hoofde van artikel 24 van het rechtskader van de burgerlijke voogdijprocedure (Regime Geral do Processo Tutelar Cível);
• wanneer de partijen, op hun verzoek of met hun toestemming, voor bemiddeling/mediation zijn doorverwezen bij besluit van een gerechtelijke autoriteit of door de Commissie voor de bescherming van kinderen en jongeren als onderdeel van een aanhangige kinderbeschermingsprocedure.

Het gebruik van de openbare bemiddelingsdienst in strafzaken is kosteloos.

Voor het gebruik van de openbare bemiddelingsdienst in arbeidszaken moet elke betrokken partij een vergoeding van 50 euro betalen, ongeacht of rechtsbijstand is toegekend.

Naast deze vergoedingen voor het gebruik van openbare bemiddelingsdiensten brengen de bemiddelaars/mediators die zijn geregistreerd voor het verlenen van deze diensten ook vergoedingen in rekening; dit zijn vaste bedragen, die echter afhankelijk zijn van de vraag of een overeenkomst is bereikt en welke maatregelen zijn genomen om tot de overeenkomst te komen.

In het geval van bemiddeling/mediation bij de julgados de paz wordt aan elke partij 25 euro in rekening gebracht wanneer een overeenkomst is bereikt.

De kosten van private bemiddeling/mediation worden bepaald door de bemiddelaar/mediator die door de partijen wordt gekozen.

Overige nuttige informatie

Het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor het reguleren van openbare bemiddeling/mediation is het directoraat-generaal voor het Justitiebeleid (DGJP), via zijn kantoor voor geschillenbeslechting (Gabinete de Resolução Alternativa de Litígios — GRAL). Directoraat-generaal voor het Justitiebeleid Het DGPJ verstrekt geen informatie over het vinden van een bemiddelaar/mediator, maar houdt lijsten bij van bemiddelaars/mediators in de openbare bemiddelingsdiensten. Uit hoofde van de wetgeving inzake openbare bemiddeling/mediation wordt automatisch een bemiddelaar/mediator geselecteerd zodra het besluit is genomen om een beroep te doen op bemiddeling/mediation.