Οικογενειακή διαμεσολάβηση

1. Ρύθμιση της διαμεσολάβησης

Στην Ισπανία δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση για την οικογενειακή διαμεσολάβηση. Ωστόσο, περιλαμβάνεται ως αστική υπόθεση στον νόμο 5/12, της 6ης Ιουλίου 2012, σχετικά με τη διαμεσολάβηση στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ο οποίος ρυθμίζει, γενικά, τη διαμεσολάβηση στους εν λόγω τομείς.

Τα άρθρα 3 και 27 του προαναφερθέντος νόμου 5/12 περιλαμβάνουν ειδικούς κανόνες για τη διαμεσολάβηση σε διασυνοριακές υποθέσεις.

Ορισμένες αυτόνομες κοινότητες που έχουν δικαιοδοσία στον τομέα αυτό έχουν επίσης ρυθμίσει τη διαμεσολάβηση κατά τρόπο με τον προβλεπόμενο από την εθνική νομοθεσία. Όλη η νομοθεσία για τη διαμεσολάβηση στο επίπεδο των αυτόνομων κοινοτήτων είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση:

http://www.poderjudicial.es/cgpj/es/Temas/Mediacion/Normativa-y-jurisprudencia/Leyes-Autonomicas/

2. Διαδικασία οικογενειακής διαμεσολάβησης

Η οικογενειακή διαμεσολάβηση είναι απολύτως προαιρετική στην Ισπανία και διέπεται, μεταξύ άλλων, από τις αρχές της εμπιστευτικότητας, της ισότητας των διαδίκων και της αμεροληψίας του διαμεσολαβητή.

Προκειμένου να διευκολύνεται η οικογενειακή διαμεσολάβηση σε περιπτώσεις όπου απαιτείται, μεταξύ άλλων, διασυνοριακή οικογενειακή διαμεσολάβηση, η γενική νομοθεσία περί διαμεσολάβησης επιτρέπει ρητά τη διεξαγωγή της σχετικής διαδικασίας μέσω τηλεδιάσκεψης ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα τα οποία επιτρέπουν τη μετάδοση ήχου ή εικόνας. Τα μέρη μπορούν να προσφύγουν σε διαμεσολάβηση πριν από την έναρξη της δικαστικής διαδικασίας, κατά τη διάρκειά της ή ακόμη και μετά το πέρας της, προκειμένου να μεταβληθεί το αποτέλεσμά της ή να διευκολυνθεί η εκτέλεση της δικαστικής απόφασης.

Η διαδικασία διαμεσολάβησης είναι σχετικά απλή, ανεξάρτητα από το πότε διεξάγεται. Τα μέρη επικοινωνούν με τον διαμεσολαβητή της επιλογής τους ή, αν συμμετέχουν σε εν εξελίξει δίκη οικογενειακού δικαίου, με τον διαμεσολαβητή που έχει διοριστεί από τον δικαστή. Αρχικά, πραγματοποιείται μια ενημερωτική συνάντηση για να ενημερωθούν τα μέρη για τη διαδικασία διαμεσολάβησης, αν δε συμφωνήσουν αμφότερα ως προς τη διαδικασία, η διαδικασία διαμεσολάβησης μπορεί να ξεκινήσει. Ο διαμεσολαβητής διευθύνει τις συνεδρίες διαμεσολάβησης για να δώσει τη δυνατότητα σε καθένα από τα μέρη να εκθέσει τις θέσεις του και προσπαθεί να επιτύχει συμφωνία. Η διαδικασία περατώνεται με ή χωρίς συμφωνία για όλα ή ορισμένα από τα ζητήματα. Το αποτέλεσμα καταγράφεται σε πρακτικό, το οποίο, αν υπάρχει συμφωνία, πρέπει να υποβληθεί προς επικύρωση στη δικαστική αρχή, ενώ, αν στην υπόθεση δεν εμπλέκονται ανήλικα τέκνα ή τέκνα με αναπηρία, το πρακτικό μπορεί να υποβληθεί σε συμβολαιογράφο, ο οποίος μπορεί να το καταχωρίσει σε δημόσιο έγγραφο. Κατόπιν τούτου, μπορεί να εκτελεστεί αναγκαστικά.

Σε περίπτωση που η διαδικασία διαμεσολάβησης κινηθεί πριν από την έναρξη της δικαστικής διαδικασίας και εφόσον τα μέρη καταλήξουν σε συμφωνία, η νομική διαδικασία επιταχύνεται, καθώς τα μέρη ακολουθούν μια απλουστευμένη διαδικασία, στο πλαίσιο της οποίας οι δύο πλευρές υποβάλλουν τη συμφωνία τους στο δικαστήριο οικογενειακών διαφορών (Juzgado de Familia), το οποίο εν συνεχεία επικυρώνει τη συμφωνία, εφόσον αυτή δεν αντιβαίνει στον νόμο ή στα συμφέροντα τυχόν ανήλικων τέκνων ή τέκνων με αναπηρία του ζεύγους. (Βλ. άρθρο 777 του κώδικα πολιτικής δικονομίας)

Αν έχει αρχίσει δικαστική διαδικασία χωρίς τα μέρη να έχουν προσφύγει σε διαμεσολάβηση, ο δικαστής μπορεί, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της υπόθεσης, να παράσχει στα μέρη τη δυνατότητα προσφυγής σε διαμεσολάβηση, περίπτωση κατά την οποία το δικαστήριο οικογενειακών διαφορών προγραμματίζει μια δωρεάν ενημερωτική συνάντηση με τα μέρη. Αν τα μέρη αποφασίσουν να προσφύγουν σε διαμεσολάβηση, η δικαστική διαδικασία δεν αναστέλλεται, εκτός αν υπάρξει σχετικό αίτημα των μερών, ενώ αν τελικά υπάρξει συμφωνία μεταξύ τους, αυτή επικυρώνεται από το δικαστήριο. Αν ωστόσο δεν υπάρξει συμφωνία των μερών ή αν αυτά δεν επιθυμούν να προσφύγουν σε διαμεσολάβηση, το δικαστήριο αποφαίνεται επί όλων των ζητημάτων στα οποία διαφωνούν τα μέρη.

Οικογενειακή διαμεσολάβηση δεν επιτρέπεται στις περιπτώσεις που μεταξύ των μερών διεξάγεται δικαστική διαδικασία η οποία αφορά θέματα βίας με βάση το φύλο.

Η ενημερωτική συνάντηση είναι δωρεάν για τα μέρη, ωστόσο η διαμεσολάβηση καθαυτή συνεπάγεται ένα κόστος, το οποίο βαρύνει τα μέρη, εκτός αν αυτά πληρούν τις προϋποθέσεις του ευεργετήματος πενίας. Όλες οι πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο και τις προϋποθέσεις του ευεργετήματος πενίας παρέχονται στη διεύθυνση:

https://www.mjusticia.gob.es/cs/Satellite/Portal/es/servicios-ciudadano/tramites-gestiones-personales/asistencia-juridica-gratuita

3. Επάγγελμα του οικογενειακού διαμεσολαβητή και πρόσβαση σε διαμεσολαβητή

Ο διαμεσολαβητής πρέπει να έχει πτυχίο πανεπιστημίου ή ανώτερου ιδρύματος επαγγελματικής κατάρτισης και, επιπλέον, να έχει λάβει ειδική κατάρτιση για την άσκηση διαμεσολάβησης από οργανισμό που φέρει σχετική πιστοποίηση.

Δεν απαιτείται ο διαμεσολαβητής να είναι εγγεγραμμένος σε κάποιο μητρώο προκειμένου να παρέχει υπηρεσίες οικογενειακής διαμεσολάβησης, ωστόσο έχουν συσταθεί μητρώα στα οποία μπορούν να εγγράφονται οι διαμεσολαβητές τόσο σε εθνικό επίπεδο (μητρώο διαμεσολαβητών και οργανισμών διαμεσολάβησης, βλ. ιστότοπο κατωτέρω – Registro de Mediadores e Instituciones de Mediación) όσο και σε επίπεδο αυτόνομων κοινοτήτων.

Στο δεύτερο αυτό επίπεδο, έχει συσταθεί δημόσια υπηρεσία διαμεσολάβησης σχεδόν στο σύνολο των αυτόνομων κοινοτήτων. Για περισσότερες σχετικές πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε τις ενότητες για τη διαμεσολάβηση των αντίστοιχων επίσημων ιστότοπων, όπου περιγράφεται, με διαφορετική κάθε φορά λεπτομέρεια, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα διαμεσολάβησης, παρέχονται πληροφορίες σχετικά με το μητρώο διαμεσολαβητών, αν υπάρχει, και παρατίθενται σχετικοί σύνδεσμοι. Επίσης, στους σχετικούς ιστότοπους παρέχονται συνήθως έντυπα αίτησης διαμεσολάβησης, τα οποία απευθύνονται στις ειδικές υπηρεσίες που έχουν συσταθεί για την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης.

Προκειμένου να βρείτε οικογενειακό διαμεσολαβητή, θα πρέπει να διευκρινίσετε αν η διαδικασία της διαμεσολάβησης θα διεξαχθεί μετά την έναρξη δικαστικής διαδικασίας ή ανεξαρτήτως τέτοιας. Όταν ζητείται διαμεσολάβηση μετά την έναρξη δικαστικής διαδικασίας, το αρμόδιο δικαστήριο οικογενειακών διαφορών παραπέμπει τα μέρη στους φορείς οικογενειακής διαμεσολάβησης της αρμοδιότητάς του, ενώ όταν ζητείται διαμεσολάβηση πριν ή ανεξάρτητα από την έναρξη δικαστικής διαδικασίας, ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να αναζητήσει ο ίδιος διαμεσολαβητή. Οι κατωτέρω πηγές πληροφοριών μπορεί να σας φανούν χρήσιμες:

– Το μητρώο διαμεσολαβητών και οργανισμών διαμεσολάβησης σε εθνικό επίπεδο, το οποίο αναφέρεται ανωτέρω:

https://www.mjusticia.gob.es/es/ciudadania/registros/mediadores-instituciones

– Οι ακόλουθοι φορείς, τους οποίους υποδεικνύει το Υπουργείο Δικαιοσύνης:

https://remediabuscador.mjusticia.gob.es/remediabuscador/RegistroInstitucion

– Οι υπηρεσίες διαμεσολάβησης που υποδεικνύονται για τις επαρχίες από το Γενικό Δικαστικό Συμβούλιο (Consejo General del Poder Judicial):

http://www.poderjudicial.es/cgpj/es/Temas/Mediacion/Servicios-de-Mediacion-Intrajudicial/Mediacion-Familiar/

– Οι υπηρεσίες διαμεσολάβησης που έχουν συσταθεί από τις διάφορες αυτόνομες κοινότητες. Στους επίσημους ιστότοπους των αυτόνομων κοινοτήτων συνήθως περιέχονται σχετικές πληροφορίες.

Πέραν των ανωτέρω, περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία οικογενειακής διαμεσολάβησης, την εφαρμοστέα νομοθεσία, τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης που λειτουργούν στις διάφορες αυτόνομες κοινότητες και τις σχετικές διατυπώσεις παρέχονται στον ιστότοπο του Γενικού Δικαστικού Συμβουλίου:

http://www.poderjudicial.es/cgpj/es/Temas/Mediacion