Νομική συνδρομή

1 Ποια έξοδα συνεπάγονται οι νομικές διαδικασίες και ποιος πρέπει να τα επωμισθεί κανονικά;

Τα έξοδα της διαδικασίας είναι, ειδικότερα, τα έξοδα των διαδίκων και των εκπροσώπων τους, συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών εξόδων, τα διαφυγόντα κέρδη των διαδίκων και των νόμιμων εκπροσώπων τους, τα έξοδα συγκέντρωσης αποδεικτικών στοιχείων, οι συμβολαιογραφικές δαπάνες και αμοιβές για πράξεις που εκτελούνται με την ιδιότητα του δικαστικού επιτρόπου, οι αμοιβές και τα έξοδα του εκτελεστή σε διαδικασίες κληρονομικής διαδοχής, τα έξοδα διερμηνείας και τα έξοδα εκπροσώπησης όταν αυτή γίνεται από δικηγόρο.

Οι διάδικοι αναλαμβάνουν ο καθένας τα δικά του δικαστικά έξοδα, καθώς και τα έξοδα των εκπροσώπων τους. Τα κοινά έξοδα καταβάλλονται από τους διαδίκους κατ’ αναλογία προς τη συμμετοχή τους στην υπόθεση και στη διαδικασία.

Όταν διορίζεται δικηγόρος για την εκπροσώπηση των διαδίκων, το δημόσιο καλύπτει τα έξοδα και την αμοιβή του δικηγόρου.

Στις διαδικασίες κληρονομικής διαδοχής, η αμοιβή και τα έξοδα του συμβολαιογράφου καταβάλλονται από τον κληρονόμο, υπό την προϋπόθεση ότι η κληρονομιαία περιουσία δεν είναι αφερέγγυα. Εάν υπάρχουν περισσότεροι από ένας κληρονόμοι, καταβάλλουν τα έξοδα αυτά κατ’ αναλογία προς την καθαρή αξία της κληρονομικής μερίδας τους. Στις λοιπές περιπτώσεις, τα έξοδα αυτά βαρύνουν το δημόσιο.

2 Τι είναι ακριβώς το ευεργέτημα της πενίας;

Η «νομική συνδρομή» ορίζεται στον νόμο αριθ. 327/2005 για την παροχή νομικής συνδρομής σε πρόσωπα που έχουν πραγματική ανάγκη και για την τροποποίηση του νόμου αριθ. 586/2003 σχετικά με το επάγγελμα του δικηγόρου και την τροποποίηση του νόμου αριθ. 455/1991 για την εμπορική δραστηριότητα (νόμος για το εμπόριο), όπως έχει τροποποιηθεί με τον νόμο αριθ. 8/2005 (στο εξής: νόμος για τη νομική συνδρομή). Το άρθρο 4 στοιχείο a) του νόμου για τη νομική συνδρομή έχει ως εξής: «Νομική συνδρομή: η παροχή νομικών υπηρεσιών στους δικαιούχους βάσει του παρόντος νόμου με σκοπό την άσκηση των δικαιωμάτων τους, συμπεριλαμβανομένων, ιδίως, της παροχής νομικών συμβουλών, της συνδρομής σε εξωδικαστικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης τηςδιευκόλυνσης της επίλυσης διαφορών μέσω διαμεσολάβησης, της σύνταξης δικογράφων, της παράστασης ενώπιον δικαστηρίου και της εκτέλεσης σχετικών πράξεων, καθώς και της ανάληψης των σχετικών εξόδων εν όλω ή εν μέρει.»

Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. τον ιστότοπο του Κέντρου Νομικής Συνδρομής, ο οποίος είναι επίσης διαθέσιμος στα αγγλικά.

3 Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Το Κέντρο Νομικής Συνδρομής παρέχει επίσης προκαταρκτικές συμβουλές.

Κάθε φυσικό πρόσωπο μπορεί να κάνει χρήση της δυνατότητας λήψης προκαταρκτικών συμβουλών. Η παροχή προκαταρκτικών συμβουλών εστιάζεται στα ακόλουθα:

α) τη διευκρίνιση των όρων υπό τους οποίους παρέχεται η νομική συνδρομή·

β) την παροχή βασικών νομικών συμβουλών·

γ) την επισήμανση του κινδύνου που απορρέει από τη μη τήρηση προθεσμίας σε συγκεκριμένες περιπτώσεις·

δ) την παροχή βοήθειας για τη συμπλήρωση αίτησης νομικής συνδρομής.

Προκαταρκτικές συμβουλές παρέχονται μόνο για μία υπόθεση, μόνο μία φορά και για διάστημα που δεν υπερβαίνει τη μία ώρα. Στον νόμο για τη νομική συνδρομή προβλέπεται τέλος ύψους 4,50 ευρώ για την παροχή προκαταρκτικών συμβουλών μία φορά.

Σύμφωνα με τους όρους που προβλέπονται στον νόμο για τη νομική συνδρομή, σε περίπτωση εγχώριων διαφορών, νομική συνδρομή μπορεί να χορηγηθεί σε οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο, ενώ στην περίπτωση διασυνοριακών διαφορών μπορεί να χορηγηθεί μόνο σε φυσικά πρόσωπα που έχουν την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή τους σε κράτος μέλος (αυτό περιλαμβάνει όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλην της Δανίας).

Ως «δικαιούχοι» νοούνται τα φυσικά πρόσωπα στα οποία χορηγείται η νομική συνδρομή με τελεσίδικη απόφαση του Κέντρου Νομικής Συνδρομής, εφόσον αποδείξουν ότι πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 6 του νόμου για τη νομική συνδρομή.

Ως «αλλοδαποί δικαιούχοι» νοούνται τα φυσικά πρόσωπα τα οποία πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου για τη νομική συνδρομή σε ό,τι αφορά το δικαίωμα σε νομική συνδρομή σε διασυνοριακή διαφορά και τα οποία αντλούν το εν λόγω δικαίωμα από οριστική απόφαση του Κέντρου Νομικής Συνδρομής.

Ως «δικαιούχοι εντός της χώρας» νοούνται τα φυσικά πρόσωπα που διαμένουν μόνιμα ή προσωρινά στη Σλοβακική Δημοκρατία και ζητούν νομική συνδρομή σε άλλο κράτος μέλος του οποίου αρμόδιο δικαστήριο έχει επιληφθεί της διασυνοριακής διαφοράς.

Τα φυσικά πρόσωπα δικαιούνται να λάβουν νομική συνδρομή εφόσον πληρούν ταυτόχρονα τις ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις (οι προϋποθέσεις αυτές πρέπει να πληρούνται από τα φυσικά πρόσωπα σε περίπτωση διαφορών εντός της χώρας· οι διαδικασίες αφερεγγυότητας φυσικών προσώπων δεν καλύπτονται από τις εν λόγω διατάξεις.):

α) το φυσικό πρόσωπο ουσιώδη ανάγκη, δηλαδή λαμβάνει επίδομα ουσιωδών αναγκών και τις συναφείς παροχές, το εισόδημά του δεν υπερβαίνει το ελάχιστο όριο διαβίωσης πάνω από 1,4 φορές (ή δεν υπερβαίνει το ελάχιστο όριο διαβίωσης πάνω από 1,6 φορές όταν παρέχεται νομική συνδρομή μαζί με τη συνεισφορά του αιτούντος σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου) και το φυσικό πρόσωπο δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει τη λήψη νομικών υπηρεσιών με δικά του περιουσιακά στοιχεία (τα έγγραφα που αποδεικνύουν το επίπεδο του εισοδήματος πρέπει να έχουν εκδοθεί εντός των τελευταίων τριών μηνών)·

β) η διαφορά δεν είναι προδήλως αβάσιμη·

γ) η αξία της διαφοράς υπερβαίνει την αξία του κατώτατου μισθού που προβλέπεται από την οικεία νομοθεσία (αυτό δεν ισχύει για διαφορές η αξία του αντικειμένου των οποίων δεν μπορεί να προσδιοριστεί, για παράδειγμα κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με γονικά δικαιώματα και υποχρεώσεις έναντι ανηλίκων).

4 Το ευεργέτημα της πενίας χορηγείται για όλα τα είδη διαδικασιών;

Βάσει του νόμου για τη νομική συνδρομή, αυτή μπορεί να χορηγείται σε αστικές υποθέσεις, σε εργατικές διαφορές και σε οικογενειακές υποθέσεις, σε διαδικασίες απαλλαγής από χρέη βάσει ειδικής νομοθεσίας, σε διαδικασίες ενώπιον διοικητικού δικαστηρίου και, σ’ αυτήν την περίπτωση, επίσης σε διαδικασίες ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Σλοβακικής Δημοκρατίας (στο εξής: εγχώριες διαφορές).

Σε διασυνοριακές διαφορές, νομική συνδρομή μπορεί να χορηγηθεί, δυνάμει του νόμου για τη νομική συνδρομή, σε αστικές υποθέσεις, σε οικογενειακές υποθέσεις, σε εμπορικές διαφορές και σε υποθέσεις ασύλου, σε διαδικασίες διοικητικής απέλασης, σε διαδικασίες που αφορούν την κράτηση υπηκόου τρίτης χώρας, σε διαδικασίες που αφορούν την κράτηση αιτούντος, σε διαδικασίες χορήγησης ασύλου και, σ’ αυτές τις περιπτώσεις, επίσης σε διαδικασίες ενώπιον διοικητικού δικαστηρίου και ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Σλοβακικής Δημοκρατίας, καθώς και σε πρόσωπα ως προς τα οποία έχει ανασταλεί η ισχύς πράξης εργατικού δικαίου δυνάμει ειδικής νομοθεσίας σε διαδικασίες που σχετίζονται με αίτηση για τη λήψη μέτρου έκτακτης ανάγκης.

Οι υποθέσεις ποινικού δικαίου δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κέντρου Νομικής Συνδρομής.

5 Υπάρχουν ειδικές διαδικασίες σε περιπτώσεις ανάγκης;

Ναι, σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος να μην τηρηθεί προθεσμία, οι αιτούντες μπορούν να υποβάλουν αίτηση στο Κέντρο Νομικής Συνδρομής για προσωρινή νομική συνδρομή ταυτόχρονα με την υποβολή της αίτησής τους· πρέπει να αποδείξουν τον κίνδυνο μη τήρησης συγκεκριμένης προθεσμίας. Στη συνέχεια, το Κέντρο Νομικής Συνδρομής, προτού λάβει την οριστική απόφασή του σχετικά με τη χορήγηση νομικής συνδρομής, λαμβάνει απόφαση χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση για τη χορήγηση προσωρινής νομικής συνδρομής.

6 Πώς μπορώ να λάβω το έντυπο της αίτησης για χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Οι αιτήσεις είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο του Κέντρου Νομικής Συνδρομής και σε οποιοδήποτε γραφείο του.

7 Ποια έγγραφα πρέπει να υποβληθούν μαζί με το έντυπο της αίτησης για χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Έγγραφα που να τεκμηριώνουν τα στοιχεία που παρέχονται στο έντυπο της αίτησης και να αποδεικνύουν τις υλικές ανάγκες του αιτούντος (τα έγγραφα που αποδεικνύουν πραγματική ανάγκη δεν μπορεί να είναι παλαιότερα των τριών μηνών).

8 Πού πρέπει να υποβάλω την αίτηση για χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Στο Κέντρο Νομικής Συνδρομής που είναι πλησιέστερο στον τόπο μόνιμης ή προσωρινής διαμονής του αιτούντος. Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στον ιστότοπο του Κέντρου Νομικής Συνδρομής.

9 Πώς μπορώ να μάθω αν δικαιούμαι ευεργέτημα της πενίας;

Το Κέντρο Νομικής Συνδρομής αποφασίζει εάν θα χορηγήσει νομική συνδρομή εντός 30 ημερών από την παραλαβή της αίτησης (60 ημέρες στην περίπτωση διασυνοριακών αιτήσεων)· η απόφαση αποστέλλεται με συστημένη επιστολή και παραδίδεται στον παραλήπτη αυτοπροσώπως, ή αποστέλλεται ηλεκτρονικά με επικυρωμένη ηλεκτρονική υπογραφή μέσω της ενεργοποιημένης ηλεκτρονικής θυρίδας του αιτούντος.

10 Τι πρέπει να κάνω αν δικαιούμαι ευεργέτημα της πενίας;

Μετά από πρόσκληση του Κέντρου Νομικής Συνδρομής, οι αιτούντες πρέπει να συνάψουν σύμβαση νομικής συνδρομής απευθείας με το Κέντρο ή με τον διορισθέντα δικηγόρο και να παράσχουν εξουσιοδότηση στο Κέντρο ή στον διορισθέντα δικηγόρο για τις πράξεις που συνδέονται με τη χορήγηση της νομικής συνδρομής εντός τριών μηνών από την έκδοση της οριστικής απόφασης με την οποία αυτή χορηγείται.

11 Ποιος επιλέγει τον/τη δικηγόρο μου αν δικαιούμαι ευεργέτημα της πενίας;

Στην απόφαση για τη χορήγηση νομικής συνδρομής, το Κέντρο Νομικής Συνδρομής διορίζει δικηγόρο, νομικό σύμβουλο ή διαμεσολαβητή για να εκπροσωπήσει τον δικαιούχο στο δικαστήριο ή σε διαδικασία διαμεσολάβησης, εφόσον απαιτείται για τη διασφάλιση των συμφερόντων του δικαιούχου.

12 Το ευεργέτημα της πενίας καλύπτει όλα τα έξοδα των διαδικασιών;

Με την απόφαση του Κέντρου Νομικής Συνδρομής παρέχεται δικαίωμα σε πλήρη νομική συνδρομή, δικαίωμα σε νομική συνδρομή με συμμετοχή του αιτούντος στα δικαστικά έξοδα κατά 20 %, είτε απορρίπτεται η παροχή του δικαιώματος αυτού.

13 Ποιος επωμίζεται τα λοιπά έξοδα, αν δικαιούμαι μερική χορήγηση ευεργετήματος της πενίας;

Άνευ αντικειμένου.

14 Το ευεργέτημα της πενίας καλύπτει και τα ένδικα μέσα;

Ναι, παρέχεται νομική συνδρομή και για την άσκηση τακτικών και έκτακτων ένδικων μέσων, καθώς και για διαδικασίες εκτέλεσης.

15 Μπορεί το ευεργέτημα της πενίας να ανακληθεί πριν από την ολοκλήρωση των διαδικασιών (ή ακόμη και να αρθεί μετά την περάτωση των διαδικασιών);

Ναι, η νομική συνδρομή μπορεί να ανακληθεί πριν από την οριστική περάτωση της διαδικασίας. Οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να ανακληθεί η νομική συνδρομή διέπονται από το άρθρο 14 του νόμου για τη νομική συνδρομή.

Το Κέντρο Νομικής Συνδρομής μπορεί να αποφασίσει να ανακαλέσει τη νομική συνδρομή στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• σε περίπτωση που ο δικαιούχος δεν συνεργάζεται με το Κέντρο ή με τον διορισθέντα δικηγόρο, όπως απαιτείται·
• εάν, κατά το διάστημα για το οποίο παρέχεται η νομική συνδρομή, μεταβληθούν τα εισοδήματα και η οικονομική κατάσταση του δικαιούχου ώστε να μην πληροί πλέον την προϋπόθεση του άρθρου 6 παράγραφος 1 στοιχείο a) για να εξακολουθήσει να του παρέχεται η νομική συνδρομή·
• εάν ο δικαιούχος δεν συνάψει σύμβαση με τον διορισθέντα δικηγόρο ή δεν παράσχει εξουσιοδότηση στο Κέντρο ή στον διορισθέντα δικηγόρο εντός τριών μηνών από την έκδοση της οριστικής απόφασης για τη χορήγηση της νομικής συνδρομής·
• εάν προκύψει ότι η νομική συνδρομή χορηγήθηκε στον αιτούντα βάσει ψευδών ή ελλιπών στοιχείων·
• ή εάν ο δικαιούχος δεν ανταποκριθεί στο αίτημα του άρθρου 13 παράγραφος 3 (δηλαδή στο αίτημα του Κέντρου να του παρασχεθούν εντός οκτώ ημερών στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ο δικαιούχος εξακολουθεί να πληροί τις προϋποθέσεις για να λαμβάνει νομική συνδρομή).

16 Μπορώ να προσβάλω την άρνηση χορήγησης ευεργετήματος της πενίας;

Όταν η διαδικασία έχει διακοπεί σύμφωνα με τον Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (π.χ. λόγω μη υποβολής των απαιτούμενων εγγράφων), είναι δυνατή η άσκηση διοικητικής προσφυγής εντός 15 ημερών από την παραλαβή της απόφασης.

Όταν η διαδικασία ή, πιο συγκεκριμένα, η αίτηση παροχής νομικής συνδρομής δεν γίνει δεκτή σύμφωνα με τον νόμο αριθ. 327/2005 όπως έχει τροποποιηθεί (για παράδειγμα, επειδή η διαφορά είναι προδήλως αβάσιμη ή επειδή ο αιτών δεν πληροί τα εισοδηματικά κριτήρια), είναι δυνατή η άσκηση διοικητικής προσφυγής ενώπιον διοικητικού δικαστηρίου εντός 15 ημερών από την παραλαβή της απόφασης.

Η απόφαση με την οποία απορρίπτεται η παροχή νομικής συνδρομής πρέπει να περιέχει τα στοιχεία που προβλέπονται σε ειδική νομοθεσία [δηλαδή τον νόμο αριθ. 71/1967 για τη διοικητική διαδικασία (Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας), όπως έχει τροποποιηθεί], και να πληροφορεί τον αιτούντα ότι, εάν υπάρξει μεταβολή του εισοδήματος ή της οικονομικής του κατάστασης, μπορεί να υποβάλει εκ νέου αίτηση για την ίδια υπόθεση μόνο έξι μήνες μετά την έκδοση της απόφασης.

17 Η αίτηση χορήγησης ευεργετήματος της πενίας έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή της προθεσμίας παραγραφής;

Γενικά, η αίτηση παροχής νομικής συνδρομής δεν έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή της παραγραφής. Η μόνη εξαίρεση είναι η προθεσμία για την άσκηση προσφυγής ενώπιον διοικητικού δικαστηρίου. Εάν, πριν από την άσκηση προσφυγής, ο αιτών ζητήσει από το Κέντρο Νομικής Συνδρομής να του παράσχει δικηγόρο σύμφωνα με ειδική νομοθεσία, η προθεσμία για την άσκηση προσφυγής σε διοικητικό δικαστήριο αναστέλλεται από την ημερομηνία υποβολής του εν λόγω αιτήματος έως την έκδοση της τελικής απόφασης επί αυτού.

Σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος μη τήρησης της προθεσμίας και όταν η αίτηση δεν υποβλήθηκε υπό προφανή πίεση χρόνου (την τελευταία ημέρα της προθεσμίας), το Κέντρο Νομικής Συνδρομής μπορεί να αποφασίσει ότι το δικαίωμα σε νομική συνδρομή για συγκεκριμένη διαδικαστική πράξη (όπως η άσκηση αγωγής, η συμμετοχή σε ακροαματική διαδικασία κ.λπ.) θα πρέπει να χορηγηθεί προσωρινά ακόμη και πριν από την αξιολόγηση της αίτησης νομικής συνδρομής· αυτό μπορεί να γίνει ακόμη και κατ’ επανάληψη για διάφορες διαδικαστικές πράξεις, υπό την προϋπόθεση ότι είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός των διαδικασιών και των δικαιωμάτων που ενδέχεται να προσκρούουν στην παραγραφή και υπό την προϋπόθεση ότι τα έγγραφα και τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίζονται ή προσδιορίζονται στην αίτηση καθιστούν δυνατή την εκτέλεση της σχετικής διαδικαστικής πράξης.

Σύμφωνα με τον νόμο, το Κέντρο μπορεί επίσης να χρεώσει εκ των υστέρων τα έξοδα της διαδικασίας στο ποσό που καθορίζεται βάσει ειδικής νομοθεσίας, εάν από την αξιολόγηση των προϋποθέσεων για τη χορήγηση της νομικής συνδρομής προκύψει ότι ο αιτών δεν πληρούσε τις οικείες προϋποθέσεις.