De gevolgen van COVID‑19 voor burgerlijke en insolventiezaken

1 Gevolgen van Covid-19 voor civiele procedures

1.1 Termijnen in civiele procedures

Op de website van de overheid staat algemene informatie in het Engels.

Procestermijnen worden door de rechtbanken per geval verlengd. Rechtbanken houden rekening met de extra belasting, werkzaamheden en complicaties die de crisis voor de procespartijen veroorzaakt.

Bij gebrek aan wetgeving inzake de verlenging van termijnen hebben rechters de discretionaire bevoegdheid langere nieuwe termijnen vast te stellen of bestaande termijnen te verlengen.

Om de verspreiding van het coronavirus via menselijk contact in zorginstellingen tegen te gaan, is de duur of de termijn waarvoor personen met een geestesziekte in psychiatrische ziekenhuizen of instellingen voor maatschappelijk welzijn worden opgenomen opgeschort:

• in geval van verlengde voorlopige bescherming voor de duur van de noodsituatie;
• in geval van opname voor de duur van de noodsituatie en tot twee maanden na de beëindiging van de noodsituatie.

Dit doet niets af aan de verplichting om opnames en toepassing van voorlopige beschermingsmaatregelen te staken nadat de voorwaarden voor opname niet meer bestaan of duidelijk is geworden dat niet aan de voorwaarden werd voldaan.

Op het terrein van het verbintenissenrecht is thans geen sprake van fundamentele wijzigingen. Het ministerie van Justitie heeft diverse door de Estse wetgeving reeds geboden juridische mogelijkheden onderzocht en daarvan zou in deze moeilijke tijden gebruik kunnen worden gemaakt. Het zwaartepunt lag op het geven van uitleg en het beantwoorden van verzoeken om informatie. Er zijn ook voorstellen gedaan tot wijziging van bepaalde regels op het terrein van het verbintenissenrecht, maar deze discussies lopen nog.

1.2 Rechterlijke organisatie en rechterlijke macht

Noodtoestand van 12 maart tot en met 17 mei.

Om de capaciteit van het ministerie van Justitie, rechtbanken, parketten en gevangenissen voor het houden van videoconferenties te vergroten, zijn virtuele vergaderruimtes opgezet. Deze oplossing kan ook worden toegepast voor het houden van hoorzittingen met procespartijen. Daarnaast is de beschikbare apparatuur voor videoconferenties verplaatst om tegemoet te komen aan de gestegen vraag in gerechtsgebouwen en gevangenissen.

Er is geen sprake van wetswijzigingen met betrekking tot gerechtelijke procedures. De Raad voor de rechtspraak heeft aanbevelingen gedaan. De werkzaamheden van de Estse rechtbanken zijn gereorganiseerd: de openingstijden van de griffies zijn 9.00-13.00 uur en de gerechtsgebouwen zijn op werkdagen tot 14.00 uur geopend.

Waar mogelijk worden zaken schriftelijk afgehandeld, via het rechtbankinformatiesysteem en met behulp van digitale dossiers.

Het houden van spoedeisende zittingen en voeren van procedures geschiedt met behulp van elektronische communicatiemiddelen. Indien dat niet mogelijk is, besluit de rechtbank per geval of de zitting of procedure in de rechtbank wordt gehouden resp. gevoerd. De volgende kwesties kunnen als spoedeisend worden beschouwd: plaatsing van een persoon in een gesloten instelling; kinderen uit het gezin halen; voogdij instellen voor volwassenen. In niet-spoedeisende zaken kan de rechtbank zich bedienen van elektronische communicatiemiddelen (of van andere noodzakelijke middelen), maar over het algemeen wordt rechtbanken aanbevolen te kiezen voor opschorting van zittingen en/of procedures.

Krachtens het wetboek van burgerlijke rechtsvordering kan de rechtbank in uitzonderlijke en dringende gevallen waarbij kinderen betrokken zijn een voorafgaande maatregel of beschermingsbevel uitvaardigen zonder de kinderen te horen. Veel rechters hebben van deze mogelijkheid gebruikgemaakt.

Aanbevolen wordt om processtukken bij voorkeur via het elektronisch dossiersysteem en per e-mail te betekenen.

De kamer van notarissen heeft notarissen gemachtigd alle noodzakelijke maatregelen uit te voeren, zoals ingebruikname van de dienst e-Notar voor authenticatie op afstand, waarmee met behulp van videobrugtechnologie notariële handelingen worden verricht. Tot 6 april konden slechts bepaalde handelingen op afstand worden verricht (verlening van volmachten, verkoop van aandelen in besloten vennootschappen, en nog enkele), terwijl vanaf 6 april vrijwel alle akten op afstand geauthenticeerd kunnen worden (huwelijkssluitingen en echtscheidingen uitgezonderd). Zelfs onroerend goed kan dus via online-authenticatie worden verkocht en overgedragen. Ook na beëindiging van de noodtoestand zal dat het geval zijn. Ook de Estse orde van advocaten heeft haar leden aangemoedigd op afstand te werken en alle technische communicatiemiddelen voor het blijven verlenen van rechtsbijstand te benutten. Zij heeft ook benadrukt dat het noodzakelijk is de vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt te waarborgen. De orde van advocaten heeft voorts onderstreept dat vanwege de noodsituatie opgelegde beperkingen van rechten gerechtvaardigd moeten zijn en ter discussie gesteld moeten worden als een bepaalde zaak daartoe noopt. Advocaten hebben ook de plicht zich snel aan veranderingen in hun werkomgeving aan te passen, flexibel en innovatief te zijn en ervoor te zorgen dat de mogelijkheden voor verzoeken tot verlenging van termijnen niet worden misbruikt.

Ook de kamer van gerechtsdeurwaarders en curatoren heeft gemeld dat gerechtsdeurwaarders en curatoren hun werkzaamheden hebben gereorganiseerd om op afstand te kunnen werken.

1.3 Justitiële samenwerking in de EU

De Estse centrale autoriteit is per 13 maart gaan telewerken. Mededelingen (berichten en stukken) worden per e-mail gedaan en verstuurd (in civiele zaken en de meeste strafzaken). Zo nodig worden de originele stukken na het einde van de noodtoestand per luchtpost verzonden.

2 Insolventiegerelateerde maatregelen die zijn genomen of gepland in de lidstaten na de uitbraak van de pandemie

2.1 Concrete insolventiemaatregelen en daarmee samenhangende maatregelen die van invloed zijn op contracten

2.1.1 Opschorting in geval van insolventie

2.1.1.1 Opschorting van de verplichting om faillissement aan te vragen (schuldenaars)

-

2.1.1.2 Bescherming van schuldenaars tegen faillissementsaanvragen van schuldeisers

-

2.1.2 Opschorting van de tenuitvoerlegging van vorderingen en opschorting van contractbeëindiging

2.1.2.1 Algemene / specifieke moratoria voor de tenuitvoerlegging van vorderingen / tenuitvoerlegging van bepaalde soorten vorderingen

-

2.1.2.2 Opschorting van contractbeëindiging (algemene / specifieke contracten)

-

2.2 Civiel recht, inclusief voor insolventierechtbanken geldende opschortingen en opschortingen van procedures

-

2.3 Overige insolventiemaatregelen (die welke betrekking hebben op terugvorderingsacties, reorganisatieplannen, informele overeenkomsten en eventueel andere)

Er wordt momenteel een analyse uitgevoerd om te bepalen of het noodzakelijk is verdere aanpassingen op het gebied van insolventie door te voeren (bv. met betrekking tot reorganisatieplannen) om de om crisis het hoofd te bieden.

2.4 Gerelateerde maatregelen anders dan insolventiemaatregelen (uitstel van betaling, bankleningen, sociale zekerheid, ziektekostenverzekering, bedrijfssubsidies)

-