Ograniczenia dotyczące dziedziczenia – przepisy szczególne

1 Czy zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego istnieją szczególne zasady nakładające, ze względów gospodarczych, rodzinnych lub społecznych, ograniczenia dotyczące dziedziczenie nieruchomości, niektórych przedsiębiorstw lub innych specjalnych kategorii aktywów znajdujących się w tym państwie członkowskim lub wpływające na ich dziedziczenie?

W prawie szkockim dziedziczenie majątku nieruchomego znajdującego się poza terytorium Szkocji podlega prawu kraju, w którego jurysdykcji dany składnik majątku jest zlokalizowany.

W przypadku składników majątku zlokalizowanych w Szkocji, gdy sporządzono testament, w ramach ochrony przed wydziedziczeniem żyjący małżonek lub zarejestrowany partner ma prawo do jednej trzeciej majątku ruchomego osoby zmarłej (majątek ruchomy taki jak pieniądze, meble itp.), jeżeli zmarły pozostawił zstępnych (issue), lub do połowy majątku ruchomego, jeżeli zmarły nie pozostawił zstępnych. W braku pozostającego przy życiu małżonka lub zarejestrowanego partnera zstępnym przysługuje łącznie połowa majątku ruchomego spadkodawcy, a jeżeli małżonek lub zarejestrowany partner pozostają przy życiu – jedna trzecia tego majątku.

W przypadku zgonu bez testamentu stosuje się: przepisy szkockiej ustawy z 1964 r. o dziedziczeniu.

Prawa uprzywilejowane

Prawo do dziedziczenia w pierwszej kolejności po spłaceniu długów przysługuje małżonkowi lub zarejestrowanemu partnerowi na podstawie praw uprzywilejowanych (prior rights), na które składają się prawa do:

• mieszkania (nieruchomości), w którym małżonek zamieszkuje, do wartości 473 000 funtów,
• mebli do wartości 29 000 funtów,
• kwoty 50 000 albo 89 000 funtów, w zależności od tego, czy zmarły pozostawił dzieci.

Uprawnienia

Po zaspokojeniu praw uprzywilejowanych w następnej kolejności przysługują pewne uprawnienia do majątku zmarłego (legal rights). Uprawnień tych można dochodzić wyłącznie z majątku ruchomego.

Żyjący małżonek lub zarejestrowany partner mają prawo do jednej trzeciej majątku ruchomego osoby zmarłej, jeżeli zmarły pozostawił zstępnych, lub do połowy majątku ruchomego, jeżeli zmarły nie pozostawił zstępnych. W braku pozostającego przy życiu małżonka lub zarejestrowanego partnera zstępnym przysługuje łącznie połowa majątku ruchomego spadkodawcy, a jeżeli małżonek lub zarejestrowany partner pozostają przy życiu – jedna trzecia tego majątku.

Pozostały majątek

Pozostałą część majątku rozdziela się między dalszych spadkobierców zgodnie z art. 2 ustawy z 1964 r.

2 Czy zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego te szczególne zasady mają zastosowanie do powyższych rodzajów aktywów niezależnie od prawa mającego zastosowanie do dziedziczenia?

W przypadku zgonu osoby zamieszkałej w Szkocji sposób dziedziczenia nieruchomości określa prawo państwa, w którym ta nieruchomość jest zlokalizowana. Dziedziczenie majątku ruchomego zmarłego określa prawo szkockie, niezależnie od tego, gdzie zlokalizowane są składniki majątku ruchomego spadkodawcy.

3 Czy zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego istnieją szczególne procedury mające na celu zapewnienie przestrzegania wspomnianych wyżej szczególnych zasad?

Zgodnie z prawem szkockim masą spadkową zarządza zazwyczaj wykonawca testamentu w następstwie wydania przez sheriff court stwierdzenia nabycia spadku (Grant of Confirmation). Wykonawcę testamentu przy zarządzaniu masą spadkową łączy szczególny stosunek ze spadkobiercami. Ma on szereg obowiązków, które obejmują zgromadzenie majątku zmarłego, uzyskanie tytułu do niego w drodze stwierdzenia nabycia spadku oraz spłatę wszelkich długów i podział pozostałej części pomiędzy spadkobierców.

Stosunki między wykonawcą testamentu a spadkobiercą mają charakter powierniczy. Wykonawca testamentu nie może stawiać się w sytuacji, w której jego interesy stoją w sprzeczności z obowiązkami wobec spadkobiercy. Jeżeli wykonawca lub powiernik postawi się w takiej sytuacji, może to stanowić naruszenie zaufania, w związku z którym spadkobierca może być uprawniony do złożenia pozwu do sądu.