Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης

Πώς λειτουργούν

Η αίτηση αποστέλλεται από δικαστική αρχή χώρας της ΕΕ για τη σύλληψη προσώπου που βρίσκεται σε άλλο κράτος μέλος και την παράδοσή του για ποινική δίωξη ή για την εκτέλεση στερητικής της ελευθερίας ποινής ή στερητικού της ελευθερίας μέτρου ασφαλείας που εκδόθηκε στην πρώτη χώρα. Ο μηχανισμός βασίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων. Λειτουργεί σε όλες τις χώρες της ΕΕ μέσω άμεσων επαφών μεταξύ των δικαστικών αρχών.

Κατά την εκτέλεση του ΕΕΣ, οι αρχές υποχρεούνται να σέβονται τα δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων ή των κατηγορουμένων — όπως το δικαίωμα ενημέρωσης, το δικαίωμα να έχουν δικηγόρο και διερμηνέα και το δικαίωμα σε νομική συνδρομή (ευεργέτημα πενίας), κατά τα οριζόμενα στη νομοθεσία του κράτους στο οποίο συλλαμβάνονται.

Σε τι διαφέρει το ΕΕΣ από την παραδοσιακή διαδικασία έκδοσης;

1. Αυστηρές προθεσμίες
   Η χώρα όπου συλλαμβάνεται το πρόσωπο, το κράτος εκτέλεσης, πρέπει να λάβει οριστική απόφαση σχετικά με την εκτέλεση του ΕΕΣ εντός 60 ημερών από τη σύλληψη του προσώπου.
   Εάν το πρόσωπο συναινεί στην παράδοσή του, η απόφαση παράδοσης πρέπει να ληφθεί εντός 10 ημερών.
   Ο καταζητούμενος πρέπει να παραδοθεί το συντομότερο δυνατόν σε ημερομηνία που συμφωνείται μεταξύ των ενδιαφερόμενων αρχών και το αργότερο 10 ημέρες μετά την οριστική απόφαση για την εκτέλεση του ΕΕΣ.
2. Έλεγχος του διττού αξιοποίνου — δεν απαιτείται πλέον για 32 κατηγορίες αδικημάτων
   Για 32 κατηγορίες αδικημάτων, δεν ελέγχεται αν η πράξη χαρακτηρίζεται ως ποινικό αδίκημα σε αμφότερες τις χώρες. Η μόνη προϋπόθεση είναι η πράξη να τιμωρείται με μέγιστη περίοδο φυλάκισης τουλάχιστον 3 ετών στο κράτος έκδοσης.
   Για άλλες αξιόποινες πράξεις, η παράδοση μπορεί να εξαρτάται από την προϋπόθεση ότι η πράξη συνιστά αδίκημα στο κράτος εκτέλεσης.
3. Δεν υπάρχει πολιτική ανάμειξηΟι
   αποφάσεις λαμβάνονται αποκλειστικά από δικαστικές αρχές, χωρίς να υπεισέρχονται πολιτικές σκοπιμότητες.
4. Ηπαράδοση υπηκόων χωρών της
   ΕΕ δεν μπορούν πλέον να αρνούνται την παράδοση των υπηκόων τους, εκτός εάν αναλάβουν την εκτέλεση της ποινής φυλάκισης κατά του καταζητουμένου.
5. Εγγυήσεις
   Η δικαστική αρχή εκτέλεσης μπορεί να απαιτήσει εγγυήσεις ότι:
   Α. Μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα, το πρόσωπο θα έχει το δικαίωμα να ζητήσει επανεξέταση, εάν η ποινή που επιβλήθηκε είναι ισόβια κάθειρξη.
   β. Το καταζητούμενο πρόσωπο μπορεί να προβεί σε οποιαδήποτε επακόλουθη φυλάκιση στη χώρα εκτέλεσης, εάν είναι υπήκοος ή συνήθης διαμονή της χώρας αυτής.

Περιορισμένοι λόγοι άρνησης
Η δικαστική αρχή εκτέλεσης μπορεί να αρνηθεί την παράδοση του καταζητουμένου μόνον εάν συντρέχει ένας από τους λόγους υποχρεωτικής ή προαιρετικής μη εκτέλεσης:
Υποχρεωτικοί λόγοι:

• Αμνηστία (το κράτος εκτέλεσης θα μπορούσε να είχε ασκήσει δίωξη για τη σχετική αξιόποινη πράξη και η αξιόποινη πράξη καλύπτεται από αμνηστία στο εν λόγω κράτος).
• το πρόσωπο έχει ήδη δικασθεί για το ίδιο αδίκημα (ne bis in idem)
• ανηλικότητα (το πρόσωπο δεν έχει συμπληρώσει την απαιτούμενη ελάχιστη ηλικία για να θεωρείται ποινικώς υπεύθυνο στο κράτος εκτέλεσης)

Προαιρετικοί λόγοι, για παράδειγμα:

• έλλειψη διττού αξιοποίνου για τα αδικήματα πέραν των 32 που απαριθμούνται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 της απόφασης-πλαισίου για το ΕΕΣ
• κατά τόπο αρμοδιότητα
• εκκρεμής ποινική διαδικασία στο κράτος εκτέλεσης
• παραγραφή κ.λπ.

Εγχειρίδιο για τον τρόπο έκδοσης και εκτέλεσης ΕΕΣ

Στις 17 Νοεμβρίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε νέα έκδοση του εγχειριδίου σχετικά με τον τρόπο έκδοσης και εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης (ΕΕΣ). Στόχος είναι οι ευρωπαίοι επαγγελματίες του νομικού κλάδου να διευκολύνουν και να απλουστεύσουν το καθημερινό έργο των αρμόδιων δικαστικών αρχών. Το εγχειρίδιο παρέχει λεπτομερή καθοδήγηση σχετικά με τα διαδικαστικά στάδια για την έκδοση και την εκτέλεση ΕΕΣ και βοηθά τους ασκούντες νομικά επαγγέλματα σε κάθε στάδιο της διαδικασίας παράδοσης. Αυτή η αναθεωρημένη έκδοση του 2023 αντικατοπτρίζει επίσης την ταχέως εξελισσόμενη νομολογία του ΔΕΕ σχετικά με το ΕΕΣ και τις αλλαγές στο σύστημα SIS.

Το εγχειρίδιο σε όλες τις γλώσσες διατίθεται εδώ: Μόνιμος σύνδεσμος EUR-Lex

Στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη λειτουργία του ΕΕΣ

Το 2018, οι καταζητούμενοι παραδόθηκαν κατά μέσο όρο:

• με τη συγκατάθεσή τους — σε 16,4 ημέρες
• χωρίς τη συγκατάθεσή τους — σε 45 ημέρες

Το 2019, οι καταζητούμενοι παραδόθηκαν κατά μέσο όρο:

• με τη συγκατάθεσή τους — σε 16,7 ημέρες
• χωρίς τη συγκατάθεσή τους — σε 55,75 ημέρες

Το 2020, οι καταζητούμενοι παραδόθηκαν κατά μέσο όρο:

• με τη συγκατάθεσή τους — σε 21,25 ημέρες
• χωρίς τη συγκατάθεσή τους — σε 72,45 ημέρες

Το 2021, οι καταζητούμενοι παραδόθηκαν κατά μέσο όρο:

• Με τη συγκατάθεσή τους — σε 20,14 ημέρες
• Χωρίς συναίνεση — 53,72 ημέρες.

Απαντήσεις σε ερωτηματολόγιο για το ΕΕΣ: 2014  (1 582 KB)  | 2015  (1479 Kb)  | 2016  (1732 Kb)  | 2017  (1268 Kb)  | 2018  (1552 Kb)  | 2019  (1082 Kb)  | 2020  (1479 Kb)  | 2021  (1450 Kb) 

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για όλες τις χώρες· ωστόσο, τα δεδομένα για τα εκδοθέντα ΕΕΣ είναι πλήρη για τα έτη 2015, 2016 και 2017.

Έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος «Δικαιοσύνη»

Το ερευνητικό έργο InAbsentiΕΕΣ είναι μια συγκριτική νομική μελέτη των ΕΕΣ που αφορούν πρόσωπα τα οποία δεν ήταν παρόντα στη διαδικασία που οδήγησεστην καταδίκη τους (ερήμην διαδικασία). Η πράξη δείχνει ότι συχνά ανακύπτουν προβλήματα κατά την έκδοση και την εκτέλεση των εν λόγω ΕΕΣ. Στόχος του ερευνητικού έργου ήταν να αναλυθούν οι αιτίες των προβλημάτων αυτών και να διατυπωθούν κοινά πρότυπα για την έκδοση των εν λόγω ΕΕΣ, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή και δίκαιη εκτέλεσή τους. Η έρευνα διεξήχθη μέσω περιπτωσιολογικών μελετών από το Βέλγιο, την Ουγγαρία, την Ιρλανδία, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία και τη Ρουμανία.

Το ΕΕΣ και οι συνθήκες κράτησης

Μολονότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να συμμορφώνονται με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), στην πράξη υπάρχουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά την προσωρινή κράτηση και οι υλικές συνθήκες κράτησης διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Όπως αναγνώρισε το ΔΕΕ στην απόφαση Aranyosi/Căldăraru, αυτές οι διαφορές στις συνθήκες κράτησης έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών και στη λειτουργία του ΕΕΣ. Από το 2016, η εκτέλεση ΕΕΣ έχει καθυστερήσει ή απορριφθεί λόγω πραγματικού κινδύνου παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε σχεδόν 300 υποθέσεις.

Προκειμένου να ενισχυθεί η δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις και να βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησης σε ολόκληρη την ΕΕ, η Επιτροπή εξέδωσε στις 8 Δεκεμβρίου 2022 σύσταση σχετικά με τα δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων και κατηγορουμένων που υπόκεινται σε προσωρινή κράτηση και σχετικά με τις υλικές συνθήκες κράτησης. Η παρούσα σύσταση παρέχει ενοποιημένη επισκόπηση επιλεγμένων ευρωπαϊκών ελάχιστων προτύπων για τις υλικές συνθήκες κράτησης και τα δικονομικά δικαιώματα κατά την προσωρινή κράτηση, με έμφαση σε βασικούς τομείς προτεραιότητας για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κρατουμένων.

Συναφείς σύνδεσμοι

Απόφαση-πλαίσιο για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης

Έκθεση για την εφαρμογή της απόφασης-πλαισίου του Συμβουλίου σχετικά με το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών

Σύσταση της Επιτροπής σχετικά με τα δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων και κατηγορουμένων που υπόκεινται σε προσωρινή κράτηση και σχετικά με τις υλικές συνθήκες κράτησης

Ανεπίσημο έγγραφο ΔΕΥ της Επιτροπής στο πλαίσιο της έγκρισης της σύστασης της Επιτροπής σχετικά με τα δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων και κατηγορουμένων που υπόκεινται σε προσωρινή κράτηση και σχετικά με τις υλικές συνθήκες κράτησης