Organizacja wymiaru sprawiedliwości / systemy sądownictwa

Na system sądownictwa w Republice Czeskiej składają się: Trybunał Konstytucyjny Republiki Czeskiej oraz sądy powszechne.

System sądów powszechnych tworzą: Sąd Najwyższy (nejvyšší soud), Najwyższy Sąd Administracyjny (nejvyšší správní soud), sądy apelacyjne (vrchní soudy), sądy okręgowe (krajské soudy) oraz sądy rejonowe (okresní soudy).

Administracja sądów

Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Czeskiej jest centralnym organem państwowym odpowiedzialnym za administrację sądami.

Na podstawie ustawy nr 6/2002 w sprawie sądów i sędziów Ministerstwo Sprawiedliwości administruje – bezpośrednio albo za pośrednictwem prezesów sądów – sądami apelacyjnymi, okręgowymi i rejonowymi; sądy rejonowe mogą być również administrowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości za pośrednictwem prezesów sądów okręgowych.

Niektóre zadania rządowe o charakterze centralnym wykonuje Prezes Sądu Najwyższego Republiki Czeskiej (lub w stosownych przypadkach Zastępca Prezesa) lub Prezes Najwyższego Sądu Administracyjnego Republiki Czeskiej (lub w stosownych przypadkach Zastępca Prezesa).

Sądy są administrowane przez państwo z uwzględnieniem uwag odpowiednich rad sądownictwa (Soudcovské rady) ustanowionych w ramach Sądu Najwyższego Republiki Czeskiej, Najwyższego Sądu Administracyjnego Republiki Czeskiej, sądów apelacyjnych, sądów okręgowych oraz wszystkich sądów rejonowych.

Niektóre czynności administracyjne wykonuje dyrektor administracyjny sądu podlegający prezesowi sądu.

Rodzaje sądów – krótki opis

System sądów powszechnych składa się z czterech wyodrębnionych organizacyjnie poziomów:

• sądy rejonowe; sądy obwodowe (obvodní soudy) w mieście stołecznym Praga oraz sąd grodzki w Brnie mają taki sam status jak sądy rejonowe,
• sądy okręgowe w Brnie, czeskich Budziejowicach, w Hradcu Královym, Ostrawie, Pilznie, Pradze, Uście nad Łabą oraz sąd grodzki w Pradze,
• sądy apelacyjne w Pradze i Ołomuńcu,
• sąd Najwyższy i Najwyższy Sąd Administracyjny w Brnie.

Do systemu sądów szczególnych zalicza się wyłącznie Trybunał Konstytucyjny Republiki Czeskiej.

Hierarchia sądowa

System sądownictwa w Republice Czeskiej jest dwuinstancyjny, co stanowi decydujący czynnik w kontekście hierarchicznej organizacji systemu środków zaskarżenia. Z tego punktu widzenia hierarchiczny porządek obejmujący sądy, oparty na hierarchii określonego poziomu w ramach systemu sądownictwa, ma trzy szczeble.

Dalsze informacje dostępne są w sekcji poświęconej systemowi sądów powszechnych w Republice Czeskiej.

Na podstawie ustawy nr 6/2002 w sprawie sądów i sędziów:

Sądy rejonowe

a) orzekają jako sądy pierwszej instancji, chyba że ustawy dotyczące postępowania sądowego stanowią inaczej,

b) orzekają w innych sprawach, o których mowa w ustawie.

Sądy okręgowe:

a) orzekają w sprawach, o których mowa w ustawie dotyczącej postępowania sądowego, jako sądy drugiej instancji w przypadkach, w których w pierwszej instancji rozstrzygały sądy rejonowe należące do ich okręgu,

b) orzekają w sprawach, o których mowa w ustawie dotyczącej postępowania sądowego, jako sądy pierwszej instancji,

c) orzekają w sprawach z zakresu sądownictwa administracyjnego, o których mowa w ustawie,

d) orzekają w innych sprawach, o których mowa w ustawie.

Sądy apelacyjne

a) orzekają w sprawach, o których mowa w ustawie dotyczącej postępowania sądowego, jako sądy drugiej instancji w przypadkach, w których w pierwszej instancji rozstrzygały sądy okręgowe należące do ich właściwości,

b) orzekają w innych sprawach, o których mowa w ustawie.

Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej

Jako najwyższy organ władzy sądowniczej powołany do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w postępowaniu cywilnym i karnym Sąd Najwyższy Republik Czeskiej zapewnia jednolitość i praworządność orzeczeń w drodze:

a) rozstrzygania nadzwyczajnych środków zaskarżenia w sprawach, o których mowa w ustawach dotyczących postępowania sądowego,

b) rozstrzygania innych spraw, o których mowa w przepisach szczególnych lub w postanowieniach umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Parlament, ogłoszonej i obowiązującej w Republice Czeskiej.

Sąd Najwyższy orzeka również w:

a) sprawach uznania i wykonania wyroków sądów zagranicznych, jeżeli wymagają tego przepisy szczególne lub postanowienia umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Parlament, ogłoszonej i obowiązującej w Republice Czeskiej,

b) innych sprawach, o których mowa w przepisach szczególnych lub w postanowieniach umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Parlament, ogłoszonej i obowiązującej w Republice Czeskiej.

Sąd Najwyższy nadzoruje orzeczenia wydawane przez sądy w postępowaniu cywilnym i karnym i dokonuje ich oceny oraz na takiej podstawie, w interesie zachowania jednolitości orzecznictwa, wydaje opinie w odniesieniu do orzeczeń sądów w określonych rodzajach spraw.

Na podstawie ustawy nr 150/2002, kodeks postępowania administracyjnego

Najwyższy Sąd Administracyjny Republiki Czeskiej

Jako najwyższy organ władzy sądowniczej w sprawach dotyczących wymiaru sprawiedliwości w sprawach z zakresu prawa administracyjnego Najwyższy Sąd Administracyjny zapewnia jednolitość i praworządność orzeczeń w drodze rozstrzygania wniosków o ponowne rozpoznanie w sprawach, o których mowa w ustawie, oraz poprzez rozpoznawanie innych spraw, o których mowa w ustawie lub innych przepisach szczególnych.

Najwyższy Sąd Administracyjny nadzoruje orzeczenia wydawane przez sądy w ramach sądownictwa administracyjnego i dokonuje ich oceny, oraz na takiej podstawie, w interesie zachowania jednolitości orzecznictwa, wydaje opinie w odniesieniu do orzeczeń sądów w określonych rodzajach spraw.

Dla dobra zgodnej z prawem i spójnej praktyki decyzyjnej organów administracji Najwyższy Sąd Administracyjny – jako element własnego procesu decyzyjnego – może w sprawach, o których mowa w ustawie oraz przy zastosowaniu procedury przewidzianej w ustawie, podejmować ostateczne rozstrzygnięcia.

Prawnicze bazy danych

Portal wymiaru sprawiedliwości

Portal administracji publicznej

Czy dostęp do bazy danych jest bezpłatny?

Dostęp do obu portali internetowych jest bezpłatny.

Krótki opis treści

Portal wymiaru sprawiedliwości zawiera dane teleadresowe oraz informacje na temat Ministerstwa Sprawiedliwości, poszczególnych sądów i prokuratora generalnego.

Oficjalny portal rządowy udostępnia prawodawstwo Republiki Czeskiej publikowane w dzienniku ustaw (Sbírka zákonů).