Εκτέλεση δικαστικής απόφασης

1 Ποια η έννοια της εκτέλεσης στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις;

Αναγκαστική εκτέλεση είναι οι ενέργειες που διατάσσονται από το δικαστήριο και που υποχρεώνουν τους καθ' ου η εκτέλεση οφειλέτες να συμμορφωθούν με τις διατάξεις του δικαστηρίου. Η επιλογή της μεθόδου εκτέλεσης εναπόκειται πλήρως στον υπέρ ου η εκτέλεση δανειστή.

Κατά την επιλογή της μεθόδου εκτέλεσης, ο δανειστής πρέπει να λάβει υπόψη αν:

• υπάρχει πιθανότητα να εισπράξει το οφειλόμενο ποσό και τα δικαστικά έξοδα από τον καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη
• ο οφειλέτης οφείλει χρήματα σε άλλα πρόσωπα ή έχουν εκδοθεί άλλες δικαστικές αποφάσεις σε βάρος του
• ο οφειλέτης έχει στην κυριότητά του αγαθά ή περιουσιακά στοιχεία τα οποία μπορούν να κατασχεθούν και να πωληθούν σε πλειστηριασμό
• ο οφειλέτης εργάζεται
• ο οφειλέτης έχει άλλα εισοδήματα, όπως εισόδημα από επενδύσεις.
• ο οφειλέτης διαθέτει τραπεζικό λογαριασμό, λογαριασμό στεγαστικού ταμιευτηρίου ή άλλου είδους λογαριασμό
• ο οφειλέτης έχει στην κυριότητά του ακίνητη περιουσία (κατοικία) ή
• άλλο πρόσωπο οφείλει χρήματα στον οφειλέτη.

Ακολουθούν πληροφορίες σχετικά με τα διαφορετικά είδη μέτρων εκτέλεσης. Ο δανειστής θα πρέπει να επιλέξει το μέτρο το οποίο είναι πιο πιθανό να του εξασφαλίσει την είσπραξη της οφειλής.

Το δικαστήριο δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ο δανειστής θα εισπράξει την οφειλή, ενώ δικαστικά έξοδα είναι πληρωτέα για κάθε μέτρο που λαμβάνεται. Παρότι το δικαστήριο προσθέτει τα δικαστικά έξοδα στο ποσό που οφείλεται ήδη από τον οφειλέτη, το δικαστήριο δεν μπορεί να επιστρέψει το ποσό που κατέβαλε ο δανειστής σε περίπτωση που δεν λάβει τα χρήματα από τον οφειλέτη.

Τα διαφορετικά είδη μεθόδων εκτέλεσης είναι:

Κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων

Αναγκαστική κατάσχεση είναι η εκτέλεση των αποφάσεων πολιτικών δικαστηρίων με κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων. Για την εκτέλεση με αναγκαστική κατάσχεση απαιτείται η υποβολή αίτησης στο δικαστήριο για την έκδοση εντάλματος αναγκαστικής κατάσχεσης. Η έκδοση του εντάλματος είναι πρόσφορη μόνο αν ο οφειλέτης έχει:

• αρκετά περιουσιακά στοιχεία στη διεύθυνση που έδωσε ο υπέρ ου η εκτέλεση δανειστής τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν προς πώληση σε πλειστηριασμό με σκοπό την είσπραξη χρηματικών ποσών ή
• όλο το αιτούμενο με το ένταλμα χρηματικό ποσό (για την αποτροπή πώλησης των περιουσιακών στοιχείων).

Για την έκδοση εντάλματος από το δικαστήριο, πρέπει ο οφειλέτης:

• να μην έχει καταβάλει το οφειλόμενο ποσό που διατάχθηκε να καταβάλει ή
• να έχει καθυστερήσει την εξόφληση κάποιας εκ των οφειλόμενων πληρωμών.

Οι δικαστικοί επιμελητές δεν έχουν πάντοτε τη δυνατότητα να κατασχέσουν και να διαθέσουν προς πώληση τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη. Για παράδειγμα, δεν μπορούν να κατασχέσουν απαραίτητα είδη οικιακής χρήσης και επαγγελματικά εργαλεία ή κινητά πράγματα τα οποία αποτελούν το αντικείμενο συμβάσεων αγοράς με δόσεις ή μίσθωσης. Ο δικαστικός επιμελητής δεν δύναται να κατασχέσει κινητά πράγματα του οφειλέτη αν η χρηματική αξία τους, μετά την αφαίρεση των εξόδων κατάσχεσης και πώλησής τους, δεν δικαιολογεί την πώλησή τους για την εξόφληση του αναφερόμενου στο ένταλμα ποσού. Περιουσιακά στοιχεία που διατίθενται προς πώληση σε πλειστηριασμό πωλούνται έναντι μέρους μόνο της αρχικής τους τιμής. Επιπλέον, τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη ενδέχεται να έχουν ήδη κατασχεθεί από δικαστικούς επιμελητές που ενεργούν βάσει άλλου εντάλματος.

Διαταγή κατάσχεσης στα χέρια τρίτου

Ο δανειστής έχει τη δυνατότητα να υποβάλει αίτηση στο Supreme Court (Ανώτατο Δικαστήριο) προκειμένου να καταβληθεί σε αυτόν ποσό που τρίτος οφείλει στον οφειλέτη. Στην πράξη, η εν λόγω μέθοδος χρησιμοποιείται για την κατάσχεση κεφαλαίων που ο οφειλέτης ενδέχεται να έχει σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Αν τα κεφάλαια που υπάρχουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς δεν αρκούν για την εξόφληση του χρέους, τότε τα διαθέσιμα κεφάλαια χρησιμοποιούνται για τη μερική εξόφληση του χρέους.

Διαδικασία αφερεγγυότητας

Αν το ποσό που οφείλεται υπερβαίνει τις 750 λίρες στερλίνες, ο δανειστής μπορεί να υποβάλει αίτηση για την κήρυξη της αφερεγγυότητας του οφειλέτη. Η εν λόγω διαδικασία διεξάγεται ενώπιον του Supreme Court. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα δαπανηρή.

Κλήτευση

Κατά τη δικαιοδοσία για υποθέσεις μικροδιαφορών του Supreme Court (απαιτήσεις αξίας έως 10 000 λίρες στερλίνες), ο δανειστής έχει τη δυνατότητα να υποβάλει αίτηση για κλήτευση. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει την εξόφληση της ληξιπρόθεσμης οφειλής με δόσεις, ενώ, σε ορισμένες λιγοστές περιπτώσεις, η μη πληρωμή μπορεί να οδηγήσει σε επιβολή προσωπικής κράτησης.

Διαταγές για τη συλλογή πληροφοριών

Η εν λόγω διαδικασία δεν αποτελεί αφ’ εαυτής μέθοδο εκτέλεσης, ωστόσο παρέχει τη δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων στους οφειλέτες ώστε να συλλεχθούν πληροφορίες σχετικά με τα περιουσιακά τους στοιχεία, προκειμένου ο δανειστής να επιλέξει πιο συνειδητά τη μέθοδο εκτέλεσης που επιθυμεί να χρησιμοποιήσει.

2 Ποια αρχή ή ποιες αρχές είναι αρμόδιες για την εκτέλεση;

Στο Γιβραλτάρ, οι υποθέσεις που αφορούν την αναγκαστική εκτέλεση εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Supreme Court.

3 Ποιες οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να εκδοθεί ένας εκτελεστός τίτλος ή μια απόφαση;

3.1 Η διαδικασία

Το Supreme Court (συμπεριλαμβανομένης της δικαιοδοσίας του για υποθέσεις μικροδιαφορών) μπορεί να διατάξει την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων.

Στο Γιβραλτάρ, οι δικαστικοί επιμελητές είναι υπάλληλοι της Δικαστικής Υπηρεσίας (Court Service) και είναι, επομένως, δημόσιοι υπάλληλοι. Είναι αρμόδιοι για την εκτέλεση των αποφάσεων και/ή διαταγών που εκδίδονται και καταχωρίζονται στα δικαστήρια. Εκτελούν εντάλματα αναγκαστικής κατάσχεσης, προβαίνουν στην ανάκτηση της κατοχής ακινήτων βάσει ενταλμάτων κατοχής και προβαίνουν στην ανάκτηση κινητών βάσει ενταλμάτων απόδοσης κινητών. Επιπλέον, οι δικαστικοί επιμελητές ασκούν και άλλα καθήκοντα, όπως είναι η προσωπική επίδοση εγγράφων και ενταλμάτων κράτησης.

Χρήση δικηγόρων και άλλων επαγγελματιών νομικών

Ο δανειστής δεν υποχρεούται να υποβάλει την αίτηση αναγκαστικής εκτέλεσης με τη συνδρομή δικηγόρου ή άλλου επαγγελματία νομικού.

Με εξαίρεση τη δικαιοδοσία για υποθέσεις μικροδιαφορών του Supreme Court, οι διαδικασίες εκτέλεσης ενδέχεται να αποδειχθούν περίπλοκες. Συνεπώς, οι δανειστές μπορεί να ενδείκνυται να ζητήσουν συμβουλές από νομικό σύμβουλο ή το Γραφείο Παροχής Συμβουλών στους Πολίτες (Citizens Advice Bureau) πριν από την έναρξη της διαδικασίας εκτέλεσης.

Κλίμακα των εξόδων εκτέλεσης

Το ύψος των δικαστικών εξόδων διαφέρει ανάλογα με τη μέθοδο εκτέλεσης. Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, παρότι το δικαστήριο προσθέτει τα εν λόγω έξοδα στο ήδη οφειλόμενο από τον οφειλέτη ποσό, το δικαστήριο δεν μπορεί να επιστρέψει στον δανειστή τα έξοδά του στην περίπτωση που ο τελευταίος δεν εισπράξει το ποσό από τον οφειλέτη. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα καταβλητέα έξοδα μπορείτε να επικοινωνήσετε με τη γραμματεία του Supreme Court, στη διεύθυνση Supreme Court Registry, 277 Main Street, Gibraltar, και στο τηλέφωνο (+350) 200 75608.

3.2 Οι κύριες προϋποθέσεις

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, στο Γιβραλτάρ, η επιλογή της μεθόδου αναγκαστικής εκτέλεσης που θα χρησιμοποιηθεί επαφίεται αποκλειστικά στον υπέρ ου η εκτέλεση δανειστή. Οι επιμελείς δανειστές που έχουν εξασφαλίσει δικαστική απόφαση σε ισχύ και δεν έχουν ακόμη πληρωθεί, έχουν το δικαίωμα να εκτελέσουν την απόφαση με το πλέον κατάλληλο μέσο που έχουν στη διάθεσή τους. Επομένως, εφόσον υφίσταται απόφαση σε ισχύ και έχει υποβληθεί η κατάλληλη αίτηση, το δικαστήριο έχει υποχρέωση να δεχθεί την επιλογή του δανειστή.

4 Αντικείμενο και φύση των μέτρων εκτέλεσης

4.1 Ποια περιουσιακά στοιχεία μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εκτέλεσης;

Αντικείμενο αναγκαστικής εκτέλεσης μπορούν να αποτελέσουν τα ακόλουθα περιουσιακά στοιχεία:

• Τραπεζικοί λογαριασμοί με τη διαδικασία κατάσχεσης στα χέρια τρίτου.
• Ενσώματα κινητά αγαθά με τη διαδικασία της αναγκαστικής κατάσχεσης.
• Ακίνητη περιουσία με τη διαδικασία έκδοσης διαταγής σύστασης βάρους (charging order).

Δεν υπάρχει αυστηρά καθορισμένος κατάλογος των περιουσιακών στοιχείων που εξαιρούνται από την κατάσχεση. Υπάρχουν, όμως, κατευθυντήριες οδηγίες. Ο δικαστικός επιμελητής μπορεί να κατασχέσει μόνο τα αγαθά που ανήκουν στον οφειλέτη ή επί των οποίων ο οφειλέτης έχει δικαίωμα συγκυριότητας.

Τα αγαθά που κατάσχονται από τον δικαστικό επιμελητή πρέπει να είναι ικανά να αποφέρουν χρήματα στο πλαίσιο πλειστηριασμού. Οι δικαστικοί επιμελητές δεν προβαίνουν στην κατάσχεση αγαθών αν θεωρούν ότι αυτά δεν θα αποφέρουν αρκετά χρήματα για τη μερική έστω εξόφληση του εντάλματος αφού αποπληρωθούν τα έξοδα κατάσχεσης και πώλησης των εν λόγω αγαθών σε πλειστηριασμό.

Οι δικαστικοί επιμελητές δεν μπορούν να κατασχέσουν:

• αντικείμενα απαραίτητα για το επάγγελμα ή τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του οφειλέτη, όπως είναι τα εργαλεία ή τα βιβλία εμπόρου
• βασικά είδη οικιακής χρήσης που χρειάζονται ο οφειλέτης και η οικογένειά του, όπως ενδύματα ή κλινοσκεπάσματα
• αντικείμενα μισθωμένα με απλή ή χρηματοδοτική μίσθωση ή τα οποία αποτελούν το αντικείμενο συμβάσεων αγοράς με δόσεις (συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων)
• περιουσιακά στοιχεία που ενδέχεται να έχουν ήδη κατασχεθεί από δικαστικούς επιμελητές που ενεργούν βάσει άλλου εντάλματος ή
• εξοπλισμό που δεν ανήκει σε επιχείρηση (π.χ. έπιπλα γραφείου, μηχανήματα και οχήματα υπό χρηματοδοτική μίσθωση).

Όσον αφορά την κατάσχεση στα χέρια τρίτου, ο καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτης που αδυνατεί να προβεί σε ανάληψη χρημάτων από τον τραπεζικό λογαριασμό ή τον λογαριασμό στεγαστικού ταμιευτηρίου που διαθέτει και ισχυρίζεται ότι, λόγω αυτού του κωλύματος, ο ίδιος ή η οικογένειά του αδυνατούν να καλύψουν τα συνήθη έξοδα διαβίωσης, έχει τη δυνατότητα να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο για έκδοση διαταγής μερικής αποδέσμευσης χρηματικού ποσού λόγω υπέρμετρης δυσχέρειας (hardship payment order), με την οποία παρέχεται η δυνατότητα σε συγκεκριμένα πρόσωπα να λάβουν μία ή περισσότερες πληρωμές.

4.2 Ποια τα αποτελέσματα των μέτρων εκτέλεσης;

Τόσο για τους οφειλέτες όσο και τους τρίτους, η μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που επιβάλλουν οι δικαστικές διαταγές οδηγεί στην επιβολή κυρώσεων για ασέβεια προς το δικαστήριο. Στις ποινές που μπορούν να επιβληθούν περιλαμβάνονται η εξάλειψη της ασέβειας προς το δικαστήριο («purging contempt») (δηλαδή να ζητηθεί συγνώμη από τον δικαστή σε δημόσια συνεδρίαση), πρόστιμα και, στις σοβαρότερες περιπτώσεις, φυλάκιση έως 14 ημέρες.

Οι τράπεζες έχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις όσον αφορά την κοινοποίηση πληροφοριών και την κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών. Όταν η τράπεζα λαμβάνει ένταλμα κατάσχεσης στα χέρια τρίτου το οποίο έχει εκδοθεί σε βάρος ενός εκ των πελατών της, δεν υποχρεούται να αποκαλύψει το ποσό των χρημάτων που περιέχεται στον λογαριασμό. Η τράπεζα μπορεί να δηλώσει ότι δεν υπάρχουν χρήματα στον λογαριασμό, ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια δεν επαρκούν παρά μόνο για μερική εξόφληση ή ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια επαρκούν για την ολική εξόφληση του αιτούμενου ποσού. Πέραν των ανωτέρω πληροφοριών, τίθενται πολύ σοβαρά ζητήματα προστασίας δεδομένων σχετικά με τις λοιπές πληροφορίες που μπορεί να παράσχει η τράπεζα.

4.3 Ποια η ισχύς αυτών των μέτρων;

Όλες οι διαταγές ορίζουν την προθεσμία που τάσσεται για την παροχή των σχετικών πληροφοριών ή για τη συμμόρφωση προς τη δικαστική διαταγή, ενώ καθορίζουν επίσης τις ανώτατες ποινές που μπορούν να επιβληθούν σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς δικαστική διαταγή.

5 Υπάρχει δυνατότητα προσφυγής κατά της απόφασης που διατάσσει ένα τέτοιο μέτρο;

Η διαδικασία εφαρμογής όλων των δικαστικών μεθόδων αναγκαστικής εκτέλεσης (διαταγές σύστασης βάρους και εντάλματα κατάσχεσης στα χέρια τρίτου) αποτελείται από δύο στάδια. Το ενδιάμεσο στάδιο της διαδικασίας διεξάγεται αποκλειστικά εγγράφως στα δικαστήρια χωρίς τη συμμετοχή του καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη σε αυτό. Ωστόσο, προκειμένου κάθε μέτρο να φτάσει στο τελικό στάδιο, πρέπει να διεξαχθεί προφορική συζήτηση στην οποία καλείται να παραστεί ο οφειλέτης με σκοπό να εκθέσει τους λόγους για τους οποίους δεν θα πρέπει να διεξαχθεί η προβλεπόμενη μέθοδος εκτέλεσης. Όλοι οι διάδικοι ενημερώνονται εκ των προτέρων για την ημερομηνία της προφορικής συζήτησης και σε όλες τις περιπτώσεις καθορίζεται ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα που πρέπει να μεσολαβήσει ανάμεσα στο «ενδιάμεσο» στάδιο, τη γνωστοποίηση της «τελικής» προφορικής συζήτησης και την «τελική» προφορική συζήτηση καθ’ αυτή, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στον οφειλέτη (και σε κάθε άμεσα εμπλεκόμενο τρίτο, π.χ. την τράπεζα στην περίπτωση κατάσχεσης στα χέρια τρίτου) να προετοιμαστεί για τη συζήτηση. Αν η ημερομηνία της «τελικής» προφορικής συζήτησης δεν είναι βολική για τους διαδίκους, ενδέχεται να έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν και να επιτύχουν την αναβολή της σε ημερομηνία αμοιβαία αποδεκτή. Σε αυτή την περίπτωση, η ενδιάμεση διαταγή εξακολουθεί να ισχύει, αλλά δεν μπορεί να καταστεί «οριστική» έως ότου διεξαχθεί η «τελική» προφορική συζήτηση.

Δεν μπορεί να ασκηθεί έφεση κατά της απόφασης άπαξ και το δικαστήριο αποφανθεί οριστικά επί της υπόθεσης. Υπό ορισμένες περιστάσεις, έφεση ή ανακοπή ερημοδικίας μπορεί να ασκηθεί μόνο κατά της αρχικής απόφασης βάσει της οποίας απέκτησε εξαρχής ο δανειστής το δικαίωμα να ζητήσει εκτέλεση. Μόνο αν ασκηθεί επιτυχώς έφεση ή ανακοπή ερημοδικίας κατά της απόφασης, μπορεί να ανακληθεί η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης από το δικαστήριο. Αν η απόφαση προσβληθεί αφού το δικαστήριο εγκρίνει την αίτηση του δανειστή για εκτέλεση της απόφασης, είναι δυνατή η αναστολή του εντάλματος εκτέλεσης κατόπιν αιτήσεως του δανειστή στο δικαστήριο. Σε αυτή την περίπτωση, οι δικαστικοί επιμελητές δεν έχουν τη δυνατότητα να κατασχέσουν κινητά πράγματα αλλά πρέπει να προβούν σε καταγραφή όλων των πραγμάτων που μπορούν σε μεταγενέστερο στάδιο να κατασχεθούν και να διατεθούν προς πώληση.

Εφόσον ο δανειστής έχει υποβάλει την κατάλληλη αίτηση εκτέλεσης σε δικαστήριο, το δικαστήριο δεν μπορεί να αρνηθεί να εγκρίνει τη μέθοδο εκτέλεσης που έχει επιλέξει ο δανειστής. Συνεπώς, ο δανειστής δεν χρειάζεται ένδικα μέσα κατά της απόφασης που κάνει δεκτό μέτρο.

6 Υπάρχουν περιορισμοί στην εκτέλεση, ιδίως όσον αφορά την προστασία του οφειλέτη ή τις προθεσμίες;

Το ένταλμα ή η διαταγή εκτέλεσης έχει περιορισμένη χρονική ισχύ. Το ένταλμα και η διαταγή ισχύουν για 12 μήνες και μπορούν να παραταθούν για ακόμη 12 μήνες με δικαστική διαταγή.

Κατά τη διαδικασία δέσμευσης των περιουσιακών του στοιχείων, ο οφειλέτης πρέπει να ενημερωθεί για την επιβολή κατάσχεσης επ' αυτών, καθώς και για την πενθήμερη προθεσμία που έχει στη διάθεσή του για τη σύναψη συμφωνίας περί δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων (walking possession agreement) με τους δικαστικούς επιμελητές. Η εν λόγω συμφωνία επιτρέπει στον οφειλέτη να διατηρήσει τα αγαθά στην κατοχή του. Αν ο οφειλέτης δεν υπογράψει τη συμφωνία εντός πέντε ημερών, οι δικαστικοί επιμελητές μπορούν να κατασχέσουν τα αγαθά και να προβούν στην εκπλειστηρίαση τους.

 

Αυτή η ιστοσελίδα είναι μέρος του ιστότοπου Η Ευρώπη σου.

Θα μας βοηθούσαν πολύ τα σχόλιά σας σχετικά με τη χρησιμότητα των παρεχόμενων πληροφοριών.