Odsetki ustawowe

Słowacja
Autor treści:
European Judicial Network
Europejska sieć sądowa (w sprawach cywilnych i handlowych)

1 Czy „odsetki ustawowe” ustanowiono w państwie członkowskim? Jeżeli tak, w jaki sposób zdefiniowano „odsetki ustawowe” w tym państwie członkowskim?

Odsetki za zwłokę stanowią sankcję za opóźnienie w spłacie długu. Są one płatne oprócz długu i ustalane jako odsetek należnej kwoty. Zgodnie z prawem opóźnienie w spłacie zadłużenia zmienia zakres praw wierzyciela i obowiązków dłużnika, ponieważ prowadzi do powstania nowych praw i obowiązków poza obowiązkiem spłaty zadłużenia bez względu na to, czy opóźnienie wynika z winy dłużnika.

Jeżeli chodzi o odsetki ustawowe za opóźnienie, w prawie słowackim istnieje rozróżnienie między odsetkami za zwłokę przewidzianymi w § 517 ust. 2 ustawy nr 40/1964 – kodeks cywilny (Občianský zákonník) a odsetkami od zadłużenia przeterminowanego przewidzianymi w § 369 kodeksu spółek handlowych (Obchodný zákonník). Przepisy prawa cywilnego nie przewidują możliwości uzgodnienia stawki odsetek za zwłokę w drodze umowy, tj. umawiające się strony nie mogą ustalić stawki wyższej niż stawka przewidziana w przepisach prawa. W prawie handlowym preferuje się natomiast uzgadnianie stawki w drodze umowy. Jeżeli strony nie ustaliły stawki odsetek, wierzyciel ma prawo dochodzić odsetek za zwłokę w wysokości ustawowej.

Odsetki ustawowe są zatem po prostu odsetkami za zwłokę, przy czym ich wysokość zależy od tego, czy chodzi o stosunki cywilnoprawne czy handlowe. Zgodnie z regulacjami prawa cywilnego odsetki za zwłokę nie mogą przewyższać stawki określonej w przepisach prawa; w przypadku braku ustaleń umownych wysokość odsetek za zwłokę – gdy wierzyciel ich żąda – ustala się automatycznie w wysokości ustawowej. Zgodnie z regulacjami prawa handlowego odsetki za zwłokę mogą być niższe lub wyższe od odsetek ustawowych, przy czym te ostatnie mają zastosowanie jedynie w braku ustaleń umownych.

2 Jeżeli tak, proszę podać kwotę/stopę oraz podstawę prawną ich naliczania. Jeżeli ustanowiono różne stopy odsetek ustawowych, w jakich okolicznościach mają one zastosowanie i jakie są przesłanki ich stosowania?

Ustawową stawkę odsetek za zwłokę, o której mowa w § 517 ust. 2 kodeksu cywilnego, określono w rozporządzeniu nr 87/1995 (nariadenie č. 87/1995 Z.z.) i wynosi ona o pięć punktów procentowych więcej niż stawka podstawowa Europejskiego Banku Centralnego w pierwszym dniu opóźnienia w spłacie zadłużenia. A zatem do stawki podstawowej EBC (tj. stawki dla podstawowych operacji refinansujących) dodaje się pięć punktów procentowych. Stawki odsetek EBC w poszczególnych okresach są dostępne na stronie internetowej Narodowego Banku Słowacji. Stawka odsetek za zwłokę w pierwszym dniu opóźnienia ma zastosowanie przez cały okres opóźnienia, przy czym późniejsze korekty stawki podstawowej EBC nie wpływają na stawkę odsetek za zwłokę.

Zgodnie z regulacjami prawa handlowego odsetki ustawowe reguluje § 369 kodeksu spółek handlowych, w którym przewidziano, że w razie opóźnienia wierzyciel – jeżeli wywiązał się ze swoich zobowiązań ustawowych i umownych – ma prawo zażądać zapłaty odsetek za zwłokę według stawki określonej w umowie, bez konieczności uprzedniego zawiadomienia dłużnika. Jak opisano powyżej, stawkę odsetek za zwłokę w stosunkach handlowych można zmienić umownie. Nawet jeżeli odsetki za zwłokę zostały uzgodnione w drodze umowy, stawka musi być jednak zgodna z zasadą uczciwości kupieckiej. W przeciwnym razie prawo wynikające z tej umowy nie może być chronione, co oznacza, że nawet jeżeli stawka odsetek została ustalona w drodze umowy, sąd nie może zarządzić zapłaty odsetek w wysokości, która mogłaby naruszyć tę zasadę. Inny wyjątek stanowią długi wynikające z umowy konsumenckiej, w przypadku gdy konsument jest dłużnikiem – wówczas uzgodnione odsetki od zadłużenia przeterminowanego nie mogą przekraczać wysokości przewidzianej w prawie cywilnym.

Ponadto, na podstawie tego samego paragrafu, jeżeli nie uzgodniono stawki odsetek za zwłokę, dłużnik ma obowiązek zapłacić te odsetki w wysokości określonej przez rząd słowacki w rozporządzeniu nr 21/2013 (nariadenie č. 21/2013 Z.z.). Przepisy zezwalają na stosowanie stałych i zmiennych odsetek za zwłokę. Stała stawka odsetek jest równa stawce podstawowej EBC w pierwszym dniu opóźnienia podwyższonej o dziewięć punktów procentowych; stawka ta ma zastosowanie przez cały okres opóźnienia w spłacie długu. Tym samym późniejsze korekty stawki podstawowej EBC nie będą miały wpływu na stawkę odsetek za zwłokę (dlatego też nazywa się ją stawką stałą). Zamiast stałej stawki odsetek wierzyciel może jednak zażądać od dłużnika zapłaty odsetek za zwłokę według stawki zmiennej, tj. stawki podstawowej EBC obowiązującej w pierwszym dniu danego półrocza kalendarzowego podwyższonej o osiem punktów procentowych. Jeżeli wierzyciel zdecyduje się na zmienne odsetki za zwłokę, metoda obliczania odsetek (a zatem nie stawka ustalona w momencie wystąpienia opóźnienia, lecz metoda obliczania stawki) ma zastosowanie przez cały okres opóźnienia w spłacie długu. Zmienne odsetki od zadłużenia przeterminowanego oznaczają zatem, że stawka odsetek od zadłużenia przeterminowanego może zmieniać się wraz ze stawką podstawową EBC obowiązującą w pierwszym dniu danego półrocza kalendarzowego, tj. w dniu 1 stycznia i w dniu 1 lipca. Stawki odsetek EBC w poszczególnych okresach są dostępne na stronie internetowej Narodowego Banku Słowacji.

3 Czy możliwe jest uzyskanie dodatkowych informacji dotyczących sposobu naliczania odsetek ustawowych w razie takiej potrzeby?

Metoda obliczania odsetek za zwłokę została jasno i zrozumiale określona w przepisach. Obowiązującą stawkę odsetek za zwłokę publikuje na swojej stronie internetowej Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Słowackiej. Jest ona również dostępna nieoficjalnie na stronie https://www.najpravo.sk/, z której często korzystają słowaccy wierzyciele, dłużnicy i ich prawnicy. Strona ta umożliwia również łatwe obliczenie odsetek za zwłokę dzięki kalkulatorowi, który został opracowany specjalnie w tym celu.

4 Czy istnieje nieodpłatny dostęp online do wyżej wymienionej podstawy prawnej?

Poza powyższymi linkami właściwe przepisy ustawodawcze (kodeks cywilny i kodeks spółek handlowych) i wykonawcze (rozporządzenia nr 87/1995 i 21/2013) w obecnym brzmieniu można również znaleźć na stronie internetowej https://www.slov-lex.sk/domov.

Ostatnia aktualizacja: 22/04/2022

Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwy punkt kontaktowy Europejskiej Sieci Sądowej (EJN). Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. ESS ani Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za wszelkie informacje, dane lub odniesienia zawarte w tym dokumencie. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.