Α. Επηρεάζεται η ανάκριση από το γεγονός ότι είμαι αλλοδαπός;

Μόνο τα πρόσωπα που απολαμβάνουν προνόμια και ασυλίες σύμφωνα με τη νομοθεσία ή το διεθνές δίκαιο εξαιρούνται από τη δικαιοδοσία των αρχών επιβολής του νόμου. Ως εκ τούτου, το ότι είστε αλλοδαπός πολίτης δεν επηρεάζει από μόνο του την ανάκριση.

Εκτός εάν ζητηθεί από την αρχή επιβολής του νόμου για συγκεκριμένη εργασία για την οποία απαιτείται η παρουσία σας (ιδίως στο πλαίσιο μαρτυρικής κατάθεσης), κατά κανόνα η δεν απαιτείται η παρουσία σας κατά τη διάρκεια της ανάκρισης εκτός αν το επιθυμείτε. Ωστόσο, πρέπει να παραμείνετε σε επαφή με τις αρχές επιβολής του νόμου και να αναφέρετε τη διεύθυνση στην οποία θα λαμβάνετε έγγραφα.

Εντούτοις, εάν ασκηθεί ποινική δίωξη για έγκλημα εκ προθέσεως που τιμωρείται με ποινή φυλάκισης της οποίας η ανώτατη διάρκεια υπερβαίνει τα δύο έτη ή για αξιόποινη πράξη που διαπράττεται εξ αμελείας και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης της οποίας η ανώτατη διάρκεια υπερβαίνει τα τρία έτη, το δικαστήριο ή ο δικαστής κατόπιν αιτήματος του εισαγγελέα κατά την προκαταρκτική εξέταση, μπορεί να επιβάλει περιορισμό που συνίσταται σε απαγόρευση ταξιδιού στο εξωτερικό, εάν αυτό είναι αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού της ποινικής διαδικασίας. Ο περιορισμός αίρεται από τον πρόεδρο του τμήματος, και αυτεπαγγέλτως από τον εισαγγελέα κατά την προκαταρκτική εξέταση, εάν δεν συντρέχουν πλέον οι λόγοι επιβολής του. Εάν έχει επιβληθεί τέτοιος περιορισμός, έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε την άρση του ανά πάσα στιγμή. Ένας τέτοιος περιορισμός μπορεί επίσης να σας επιβληθεί ως εναλλακτικό μέτρο της προσωρινής κράτησης.

Εάν δεν γνωρίζετε επαρκώς την τσεχική γλώσσα, έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε τη μετάφραση ορισμένων σημαντικών εγγράφων (π.χ. της διαταγής άσκησης ποινικής δίωξης, του κατηγορητηρίου, της δικαστικής απόφασης) και η διαδικασία ενώπιον των αρχών επιβολής του νόμου θα αποτελέσει αντικείμενο διερμηνείας στη γλώσσα σας ή σε άλλη γλώσσα που γνωρίζετε καλά. Κάθε διαβούλευση με τον συνήγορο υπεράσπισής σας κατά τη διάρκεια ή σε άμεση σχέση με την ποινική διαδικασία θα αποτελέσει επίσης αντικείμενο διερμηνείας κατόπιν αιτήματός σας.

Β. Ποια είναι τα στάδια της έρευνας;

Αντί για στάδια, θα πρέπει να αναφερθούμε σε είδη ερευνών, δεδομένου ότι ο κώδικας ποινικής δικονομίας κάνει διάκριση μεταξύ της συνοπτικής προκαταρκτικής διαδικασίας, της τακτικής ανάκρισης και της διευρυμένης ανάκρισης.

Ωστόσο, πριν από το στάδιο της ανάκρισης προηγείται το στάδιο της προανάκρισης που αποσκοπεί στην επιβεβαίωση και την εξακρίβωση της διάπραξης ή μη ενός αδικήματος, καθώς και στην ταυτοποίηση του δράστη. Στο στάδιο αυτό, το πρόσωπο κατά του οποίου διεξάγεται η ποινική διαδικασία δεν έχει ακόμη οριστεί επισήμως, αλλά τα πρόσωπα που ανακρίνονται έχουν το δικαίωμα να λάβουν νομική συνδρομή από δικηγόρο. Εάν ανακρίνεστε ως ύποπτος σε αυτό το στάδιο (δηλαδή υπό την υποψία ότι έχετε διαπράξει αξιόποινη πράξη), έχετε το δικαίωμα να παραμείνετε σιωπηλός, δικαίωμα για το οποίο πρέπει να ενημερωθείτε εκ των προτέρων.

Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, το πρόσωπο κατά του οποίου διεξάγεται η ποινική διαδικασία έχει ήδη επίσημο καθεστώς και έχει το δικαίωμα να επικουρείται από συνήγορο υπεράσπισης. Σκοπός του σταδίου αυτού είναι η συγκέντρωση και η τεκμηρίωση αποδεικτικών στοιχείων για τους σκοπούς της απαγγελίας κατηγορίας και της διεξαγωγής της δίκης ενώπιον δικαστηρίου. Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τη λήψη μαρτυρικών καταθέσεων, την εξέταση ενός αντικειμένου, την παροχή πραγματογνωμοσύνης και άλλες πράξεις.

Στο πλαίσιο αυτό, η αστυνομική αρχή αναζητεί τόσο ενοχοποιητικά όσο και απαλλακτικά αποδεικτικά στοιχεία.

Συνοπτική προκαταρκτική εξέταση

Η συνοπτική προκαταρκτική εξέταση διεξάγεται στην περίπτωση λιγότερο σοβαρών αδικημάτων (αδικήματα που δικάζονται σε πρώτο βαθμό από τοπικό δικαστήριο και τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη), είναι ταχεία και λιγότερο επίσημη. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διεξαχθεί εκτός εάν αυτό εμποδίζεται από κάποιο άλλο κώλυμα (π.χ. υπάρχουν λόγοι κράτησης), υπό την προϋπόθεση ότι

• συλληφθήκατε επ’ αυτοφώρω ή αμέσως μετά τη διάπραξη του αδικήματος· ή
• κατά την εξέταση μήνυσης ή άλλης αίτησης για την άσκηση ποινικής δίωξης, έχουν διαπιστωθεί πραγματικά περιστατικά που δικαιολογούν την άσκηση ποινικής δίωξης και μπορεί να αναμένεται ότι θα παραπεμφθείτε στη δικαιοσύνη εντός δύο εβδομάδων από την ημερομηνία κατά την οποία η αστυνομική αρχή σάς ενημέρωσε για την πράξη για την οποία είστε ύποπτος και για το συγκεκριμένο αδίκημα που θεωρείται ότι συνιστά η πράξη αυτή.

Η συνοπτική προκαταρκτική εξέταση ξεκινά με την ειδοποίηση σχετικά με την υποψία κατά την πρώτη ανάκριση.
Στη συνοπτική προκαταρκτική εξέταση έχετε τα ίδια δικαιώματα με τον κατηγορούμενο, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος για συνήγορο υπεράσπισης. Η κύρια διαφορά σε σχέση με την τακτική ανάκριση όσον αφορά τα δικαιώματά σας είναι ότι η συνοπτική προκαταρκτική εξέταση δεν κινείται με επίσημη διαταγή για την άσκηση ποινικής δίωξης (την οποία θα μπορούσατε να προσβάλλετε μέσω προσφυγής) και ότι δεν έχετε το δικαίωμα να λάβετε γνώση της δικογραφίας και να προτείνετε πρόσθετα αποδεικτικά στοιχεία στο τέλος της συνοπτικής προκαταρκτικής εξέτασης· αυτό δεν θίγει το δικαίωμά σας να λάβετε γνώση της δικογραφίας (εκτός εάν η αστυνομική αρχή σάς αρνηθεί το δικαίωμα αυτό για σοβαρούς λόγους) και το δικαίωμά σας να προτείνετε πρόσθετα αποδεικτικά στοιχεία κατά τη διαδικασία ενώπιον του δικαστηρίου.

Εκτός εάν η συνοπτική προκαταρκτική εξέταση διαφορετικά, ολοκληρώνεται με πρόταση για την επιβολή ποινής (καταρχήν, απλουστευμένη απαγγελία κατηγορίας χωρίς αιτιολογία). Η αίτηση υποβάλλεται στο δικαστήριο από τον εισαγγελέα.

Τακτική ανάκριση

Αυτό το είδος ανάκρισης αρχίζει με την επίδοση της διαταγής για την άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον σας· έχετε το δικαίωμα να προσβάλλετε τη διαταγή μέσω προσφυγής. Έχετε δικαίωμα για συνήγορο υπεράσπισης κατά την ανάκριση. Σε αντίθεση με την εσπευσμένη προκαταρκτική εξέταση, η ανάκριση διεξάγεται για σοβαρότερα εγκλήματα (ωστόσο, η τακτική ανάκριση πραγματοποιείται επίσης εάν υπάρχει κώλυμα για τη διεξαγωγή συνοπτικής προκαταρκτικής εξέτασης ή εάν η διαδικασία αυτή δεν ολοκληρωθεί εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας), και είναι μεγαλύτερη σε διάρκεια και πιο επίσημη από την εσπευσμένη προκαταρκτική εξέταση. Όπως προαναφέρθηκε, εσείς και ο συνήγορος υπεράσπισής σας έχετε το δικαίωμα να λάβετε γνώση της δικογραφίας και να υποβάλετε πρόσθετα αποδεικτικά στοιχεία στο τέλος της ανάκρισης. Εάν η ανάκριση δεν ολοκληρωθεί διαφορετικά, ολοκληρώνεται με την απαγγελία κατηγορίας· η κατηγορία υποβάλλεται στο δικαστήριο από τον εισαγγελέα. Σε αντίθεση με την πρόταση για επιβολή ποινής, η ποινική κατηγορία περιέχει αιτιολογία.

Διευρυμένη ανάκριση

Η διευρυμένη ανάκριση αφορά τα σοβαρότερα εγκλήματα, τα οποία εκδικάζονται ενώπιον του αρμόδιου περιφερειακού δικαστηρίου σε πρώτο βαθμό (εγκλήματα που τιμωρούνται σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα με φυλάκιση με μικρότερη διάρκεια τουλάχιστον πέντε ετών εάν τιμωρούνται με κατ’ εξαίρεση ποινή ή συγκεκριμένα αναφερόμενα εγκλήματα). Αυτό το είδος ανάκρισης αναμένεται να διαρκεί το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και, ως εκ τούτου, συγκεντρώνονται και λαμβάνονται αποδεικτικά στοιχεία σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό, τι στο πλαίσιο της τακτικής ανάκρισης. Αυτή είναι η μόνη πτυχή που διαφέρει όσον αφορά τη διευρυμένη ανάκριση σε σχέση με την τακτική ανάκριση. Η διευρυμένη ανάκριση κινείται με διαταγή για την άσκηση ποινικής δίωξης και ολοκληρώνεται με την απαγγελία κατηγορίας, εκτός εάν ολοκληρωθεί διαφορετικά.

i. Στάδιο συλλογής αποδεικτικών στοιχείων / εξουσίες των διενεργούντων την ανάκριση

Αυτό το στάδιο της ποινικής διαδικασίας διεξάγεται από αστυνομική αρχή υπό την εποπτεία εισαγγελέα, ο οποίος μπορεί να δίνει δεσμευτικές εντολές στην αστυνομική αρχή, να συμμετέχει στις πράξεις που εκτελούνται, να αναπέμπει την υπόθεση στην αστυνομική αρχή με εντολές για συμπλήρωση, να ακυρώνει τις παράνομες ή αναιτιολόγητες αποφάσεις και μέτρα της αρχής κ.λπ. Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε από τον εισαγγελέα να επανεξετάσει τις ενέργειες της αστυνομικής αρχής (εκτός εάν πρόκειται για απόφαση κατά της οποίας έχετε το δικαίωμα να υποβάλετε προσφυγή).

Ορισμένες πράξεις μπορούν να διενεργούνται κατά την προκαταρκτική εξέταση μόνον από τον εισαγγελέα (π.χ. παύση της προκαταρκτικής εξέτασης) ή κατόπιν προηγούμενης έγκρισης από τον εισαγγελέα (π.χ. κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων, εκτός εάν απαιτείται επείγουσα ενέργεια). Οι σοβαρότερες επεμβάσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα και στις ελευθερίες αποφασίζονται στη συνέχεια από δικαστή (π.χ. προσωρινή κράτηση, έκδοση εντάλματος σύλληψης, εντάλματος έρευνας και παρακολούθηση).

ii. Αστυνομική κράτηση

Εάν έχουν ήδη απαγγελθεί κατηγορίες σε βάρος σας και υπάρχουν λόγοι προσωρινής κράτησης, η αστυνομική αρχή μπορεί να σας θέσει υπό κράτηση. Ωστόσο, η αστυνομία πρέπει να ενημερώσει αμέσως τον εισαγγελέα σχετικά με την κράτηση και να παράσχει σε αυτόν τα έγγραφα που χρειάζεται ώστε να υποβάλει, εάν απαιτείται, αίτηση προσωρινής κράτησης. Η αίτηση πρέπει να κατατεθεί προκειμένου να διασφαλιστεί ότι μπορείτε να προσφύγετε στο δικαστήριο εντός 48 ωρών από την κράτησή σας· διαφορετικά, πρέπει να αφεθείτε ελεύθερος.

Εάν δεν έχουν απαγγελθεί ακόμη κατηγορίες σε βάρος σας, αλλά είστε ύποπτος ότι έχετε τελέσει αξιόποινη πράξη, και εάν υπάρχει οποιοσδήποτε από τους λόγους για την προσωρινή κράτησή σας, η αστυνομική αρχή μπορεί να σας θέσει υπό κράτηση σε επείγουσες περιπτώσεις, ακόμα και αν δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η ποινική σας δίωξη (π.χ. εάν είναι αδύνατον να σας επιδοθεί η διαταγή για την άσκηση ποινικής δίωξης). Σε αυτές τις περιπτώσεις η κράτηση προϋποθέτει την προηγούμενη συγκατάθεση του εισαγγελέα. Χωρίς τη συγκατάθεση αυτήν, η κράτηση είναι δυνατή μόνον εφόσον το ζήτημα είναι επείγον και δεν μπορεί να ληφθεί προηγούμενη συγκατάθεση. Θα υποβληθείτε σε ανάκριση από την αστυνομική αρχή που σας έθεσε υπό κράτηση. Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε την παράσταση συνηγόρου υπεράσπισης της επιλογής σας (εφόσον υπάρχει) στην ανάκριση και έχετε το δικαίωμα να συμβουλευτείτε τον συνήγορο χωρίς την παρουσία τρίτου. Έχετε το δικαίωμα να ενημερώσετε την προξενική αρχή της χώρας της οποίας είστε πολίτης για την κράτησή σας.

Η αστυνομική αρχή θα σας αφήσει αμέσως ελεύθερους εάν αρθεί η υποψία ότι έχετε διαπράξει αξιόποινη πράξη. Εάν δεν αφεθείτε ελεύθερος, η αστυνομική αρχή θα υποβάλει στον εισαγγελέα πρακτικό της ανάκρισής σας (συμπεριλαμβανομένης της διαταγής για την άσκηση ποινικής δίωξης και περαιτέρω αποδεικτικών στοιχείων), ώστε ο εισαγγελέας να μπορεί, εάν χρειαστεί, να υποβάλει αίτηση προσωρινής κράτησης. Η αστυνομική αρχή πρέπει να καταθέσει την αίτηση ώστε να μπορείτε να προσφύγετε στο δικαστήριο το αργότερο 48 ώρες από την κράτησή σας· διαφορετικά, πρέπει να αφεθείτε ελεύθερος.

Εάν συντρέχουν λόγοι για την κράτησή σας και αποφεύγετε την ποινική διαδικασία, ο δικαστής μπορεί να εκδώσει ένταλμα σύλληψης. Εάν συλληφθείτε από την αστυνομία, έχετε δικαιώματα παρόμοια με εκείνα των κρατουμένων. Η αστυνομική αρχή πρέπει να σας παραπέμψει στο δικαστήριο εντός 24 ωρών από τη σύλληψη. Ο δικαστής θα σας ακούσει και θα εκδώσει απόφαση σχετικά με την προσωρινή κράτηση· η απόφαση αυτή πρέπει να σας κοινοποιηθεί εντός 24 ωρών από την προσαγωγή σας στο δικαστήριο. Έχετε το δικαίωμα παράστασης του συνηγόρου υπεράσπισής σας κατά την ακροαματική διαδικασία, εάν ο συνήγορος είναι διαθέσιμος εντός της προθεσμίας που προβλέπεται για την έκδοση απόφασης από το δικαστήριο.

iii. Ανάκριση

Πριν από την ανάκρισή σας για πρώτη φορά ως κατηγορούμενος, οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να εξακριβώσουν την ταυτότητά σας, να διευκρινίσουν την ουσία της κατηγορίας και να σας ενημερώσουν σχετικά με τα δικαιώματά σας και τις ποινικές συνέπειες της ψευδούς κατηγορίας και δυσφήμισης. Εάν εκκρεμεί διαδικασία για αξιόποινη πράξη για την οποία μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση συμφωνίας σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής, πρέπει επίσης να ενημερωθείτε για το ότι μπορείτε να διαπραγματευτείτε συμφωνία σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής με τον εισαγγελέα κατά την προκαταρκτική εξέταση (η συμφωνία υπόκειται σε δικαστική έγκριση) και για τις συνέπειες της διαπραγμάτευσης της εν λόγω συμφωνίας.

Δεν πρέπει να ασκηθεί πίεση σε εσάς για να καταθέσετε ή να ομολογήσετε καθ’ οιονδήποτε τρόπο κατά τη διάρκεια της ανάκρισης. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, πρέπει να σας δοθεί η δυνατότητα να σχολιάσετε λεπτομερώς την κατηγορία, ειδικότερα να διατυπώσετε συνεκτική δήλωση σχετικά με τα πραγματικά περιστατικά που αποτελούν το αντικείμενο της κατηγορίας, να αναφέρετε τυχόν περιστάσεις που ελαφρύνουν ή αντικρούουν την κατηγορία και να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τις περιστάσεις αυτές. Μπορούν να υποβληθούν ερωτήσεις για να συμπληρωθεί η δήλωση ή για να αρθούν τυχόν ελλείψεις, ασάφειες και αντιφάσεις. Οι ερωτήσεις πρέπει να υποβάλλονται με σαφή και κατανοητό τρόπο, χωρίς να παρουσιάζονται παραπλανητικές και ψευδείς περιστάσεις και χωρίς να υποδεικνύεται ποια θα πρέπει να είναι η απάντηση.

Το πρακτικό της ανάκρισης πρέπει να υποβληθεί σε εσάς για να το διαβάσετε ή, εάν το ζητήσετε, πρέπει να διαβαστεί σε εσάς (σε περίπτωση ανάκρισης μέσω βιντεοδιάσκεψης, το πρακτικό θα διαβαστεί σε εσάς). Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε να συμπληρωθεί το πρακτικό ή να γίνουν διορθώσεις σε αυτό σύμφωνα με τη δήλωσή σας.

iv. Κράτηση

Μπορεί να τεθείτε υπό κράτηση μόνον εάν έχετε κατηγορηθεί για αξιόποινη πράξη. Εναπόκειται στον δικαστή να αποφασίσει αν θα τεθείτε ή όχι υπό προσωρινή κράτηση.

Οι λόγοι κράτησης είναι οι εξής:

• βάσιμη ανησυχία ότι θα διαφύγετε ή θα κρυφτείτε για να αποφύγετε την ποινική δίωξη ή την επιβολή ποινής·
• βάσιμη ανησυχία ότι θα παρεμποδίσετε την ανάκριση, για παράδειγμα ενθαρρύνοντας τους μάρτυρες να καταθέσουν ψευδώς· ή
• βάσιμη ανησυχία ότι θα επαναλάβετε την αξιόποινη πράξη για την οποία διώκεστε, ότι θα ολοκληρώσετε την αξιόποινη πράξη που έχετε αρχίσει να διαπράττετε ή ότι θα διαπράξετε αξιόποινη πράξη την οποία έχετε προετοιμάσει ή απειλήσει να διαπράξετε.

Εάν δεν συντρέχουν λόγοι για την προσωρινή σας κράτηση, το δικαστήριο δεν θα σας θέσει υπό κράτηση· εάν οι λόγοι έχουν παύσει να υφίστανται, θα αφεθείτε ελεύθερος. Πρέπει επίσης να αφεθείτε ελεύθερος μετά τη λήξη της μέγιστης προθεσμίας κράτησης που προβλέπεται από τον νόμο. Σε περίπτωση προσωρινής κράτησης για την αποτροπή πιθανής επιρροής μαρτύρων, η προθεσμία αυτή είναι τρεις μήνες (η προθεσμία αυτή δεν ισχύει, ωστόσο, εάν έχει αποδειχθεί ότι έχετε ήδη παρεμποδίσει την αποσαφήνιση των πραγματικών περιστατικών που σχετίζονται με την ποινική διαδικασία). Ανάλογα με τη σοβαρότητα του αδικήματος που διώκεται, η συνολική διάρκεια της κράτησης μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ ενός και τεσσάρων ετών. Ωστόσο, μόνο το ένα τρίτο της ανωτέρω προθεσμίας διατίθεται για την προκαταρκτική εξέταση και τα δύο τρίτα προορίζονται για διαδικασίες ενώπιον του δικαστηρίου.

Οι λόγοι για την κράτησή σας πρέπει να επανεξετάζονται κατά καιρούς από το δικαστήριο και η κράτηση πρέπει πάντοτε να παρατείνεται από το δικαστήριο έπειτα από ορισμένο χρονικό διάστημα, εάν χρειάζεται. Έχετε επίσης το δικαίωμα να ζητήσετε να αφεθείτε ελεύθερος. Η προσωρινή κράτηση μπορεί να αντικατασταθεί με μέτρο που δεν συνδέεται με στέρηση της ελευθερίας (μέσω φυλάκισης), π.χ. με την κατάθεση ορισμένου χρηματικού ποσού (εγγύηση), με την έκδοση διαταγής επιτήρησης από υπάλληλο επιτήρησης, με την επιβολή της υποχρέωσης παραμονής σε συγκεκριμένη κατοικία για ορισμένο χρονικό διάστημα κ.λπ. Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε από το δικαστήριο να αντικαταστήσει την κράτηση με οποιοδήποτε τέτοιο μέτρο.

Γ. Τι δικαιώματα έχω κατά τη διάρκεια του σταδίου της ανάκρισης;

Κατά την άσκηση των δικαιωμάτων υπεράσπισής σας, έχετε το δικαίωμα:

• να ενημερώνεστε από τις αρχές επιβολής του νόμου για τα δικαιώματά σας και να μπορείτε να ασκείτε πλήρως τα εν λόγω δικαιώματα·
• να σχολιάσετε την κατηγορία σε βάρος σας και τα προσκομισθέντα αποδεικτικά στοιχεία·
• να αρνηθείτε να καταθέσετε·
• να λάβετε γνώση της δικογραφίας, να λάβετε αποσπάσματα και σημειώσεις από τη δικογραφία και να λάβετε αντίγραφα της δικογραφίας ή τμημάτων της με δικά σας έξοδα (το δικαίωμα αυτό μπορεί να περιοριστεί για σοβαρούς λόγους κατά τη διάρκεια της ανάκρισης)·
• να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία για την υπεράσπισή σας·
• να υποβάλετε προτάσεις και αιτήσεις·
• να ασκήσετε ένδικα μέσα·
• να χρησιμοποιείτε τη μητρική σας γλώσσα ή άλλη γλώσσα που γνωρίζετε καλά ενώπιον των αρχών επιβολής του νόμου, εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε καλά την τσεχική γλώσσα·
• να επιλέξετε συνήγορο υπεράσπισης (εάν δεν επιλέξετε εσείς συνήγορο, ένα μέλος της οικογένειάς σας ή κάποιος άλλος μπορεί να επιλέξει συνήγορο για εσάς)·
• να ζητήσετε τον διορισμό σε εσάς συνηγόρου υπεράσπισης δωρεάν ή με μειωμένη αμοιβή εάν δεν διαθέτετε επαρκείς πόρους για να πληρώσετε την υπεράσπισή σας·
• να μιλήσετε με τον συνήγορο υπεράσπισής σας χωρίς την παρουσία τρίτου·
• να ζητήσετε να υποβληθείτε σε ανάκριση παρουσία του συνηγόρου υπεράσπισής σας και να ζητήσετε από τον συνήγορό σας να συμμετάσχει στην προκαταρκτική εξέταση.

i. Έχω δικαίωμα σε διερμηνεία και μεταφράσεις; Αν ναι, σε ποιον βαθμό;

Εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε την τσεχική γλώσσα, δικαιούστε να χρησιμοποιείτε κατά την επικοινωνία σας με τις αρχές επιβολής του νόμου τη μητρική σας γλώσσα ή τη γλώσσα που ισχυρίζεστε ότι γνωρίζετε καλά.

Εάν στο πλαίσιο της διαδικασίας χρειαστεί να γίνει διερμηνεία του περιεχομένου εγγράφου, μαρτυρίας ή άλλης διαδικαστικής πράξης, ή εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε την τσεχική γλώσσα, θα διοριστεί διερμηνέας για να κάνει διερμηνεία των πράξεων που διενεργήθηκαν με εσάς στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας. Κατόπιν αιτήματός σας, ο διερμηνέας που έχει διοριστεί μπορεί επίσης να κάνει διερμηνεία των διαβουλεύσεών σας με συνήγορο υπεράσπισης, εάν η διαβούλευση συνδέεται άμεσα με διαδικαστικές πράξεις· ο διερμηνέας μπορεί επίσης να κάνει διερμηνεία κάθε διαβούλευσης κατά τη διάρκεια διαδικαστικών πράξεων.

Στην περίπτωση αυτήν, οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να προσκομίσουν γραπτή μετάφραση των εγγράφων που ορίζονται από τον νόμο (π.χ. διαταγή άσκησης ποινικής δίωξης, διαταγή προσωρινής κράτησης, διαταγή για την παρακολούθησή σας σε ιατρικό ίδρυμα, κατηγορητήριο, συμφωνία σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής και αίτηση για την έγκρισή τους, πρόταση για την επιβολή ποινής, απόφαση για την υπό όρους παύση της ποινικής δίωξης κ.λπ.), εκτός εάν παραιτηθείτε από το δικαίωμα αυτό. Εάν έχετε συλληφθεί ή τεθεί υπό κράτηση, θα λάβετε επίσης γραπτή μετάφραση της ειδοποίησης σχετικά με τα δικαιώματά σας. Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε από την αρχή επιβολής του νόμου να μεταφράσει ή να κάνει διερμηνεία επιπλέον κάθε άλλου εγγράφου που είναι σχετικό με την άσκηση του δικαιώματος υπεράσπισής σας.

ii. Τι δικαιώματα έχω όσον αφορά την πρόσβαση σε πληροφορίες και στη δικογραφία;

Κατά το στάδιο της προανάκρισης, έχετε το δικαίωμα να λάβετε γνώση της δικογραφίας, εάν αυτό είναι αναγκαίο για την άσκηση των δικαιωμάτων σας· αυτό υπόκειται απλώς στην έγκριση της αστυνομικής αρχής.

Εάν κατηγορηθείτε ότι έχετε τελέσει αξιόποινη πράξη, έχετε το δικαίωμα να λάβετε γνώση της δικογραφίας, να λάβετε αποσπάσματα και σημειώσεις από τη δικογραφία και να λάβετε αντίγραφα της δικογραφίας ή μερών της με δικά σας έξοδα.

Ωστόσο, ο εισαγγελέας ή η αστυνομική αρχή μπορεί, για σημαντικούς λόγους, να αρνηθεί το δικαίωμά σας να λάβετε γνώση της δικογραφίας και άλλα προαναφερθέντα δικαιώματα που συνδέονται με αυτό κατά την προκαταρκτική εξέταση. Δεν είναι δυνατόν να σας στερήσουν τα δικαιώματα αυτά μόλις ενημερωθείτε για τη δυνατότητα να λάβετε γνώση της δικογραφίας και κατά τη διαπραγμάτευση συμφωνίας σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής. Δεν μπορεί να σας απαγορευθεί η πρόσβαση στη διαταγή άσκησης ποινικής δίωξης και έχετε το δικαίωμα να λάβετε γνώση των τμημάτων της δικογραφίας που σχετίζονται με την απόφαση για την προσωρινή κράτηση.

iii. Έχω δικαίωμα πρόσβασης σε συνήγορο υπεράσπισης και ενημέρωσης τρίτου για την κατάσταση μου;

Εάν κατηγορηθείτε για την τέλεση αξιόποινης πράξης, έχετε δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης. Εάν δεν επιλέξετε ο ίδιος συνήγορο υπεράσπισης, ένα μέλος της οικογένειάς σας μπορεί να επιλέξει συνήγορο για εσάς ή μπορείτε να υπερασπιστείτε μόνος σας τον εαυτό σας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης (η απαίτηση αυτή είναι γνωστή ως «υποχρεωτική υπεράσπιση»)· στην περίπτωση αυτήν, ο δικαστής θα διορίσει συνήγορο υπεράσπισης για εσάς, εκτός εάν επιλέξετε έναν από τους δικούς σας συνηγόρους εντός καθορισμένης προθεσμίας. Πρέπει να έχετε ήδη συνήγορο υπεράσπισης κατά την προκαταρκτική εξέταση στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• εάν έχετε τεθεί υπό προσωρινή κράτηση, εκτίετε ποινή φυλάκισης ή υπόκεισθε σε προληπτικό μέτρο ασφαλείας που συνδέεται με στέρηση της ελευθερίας ή είστε υπό παρακολούθηση σε ιατρικό ίδρυμα·
• εάν η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί (π.χ. λόγω ψυχικής διαταραχής)·
• σε διαδικασίες κατά φυγόδικου (εάν έχετε διαφύγει και η διαδικασία διεξάγεται ερήμην σας)·
• εάν η διαδικασία αφορά αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη·
• εάν ο εισαγγελέας το κρίνει αναγκαίο διότι, υπό το πρίσμα της τρέχουσας κατάστασής σας, ο εισαγγελέας έχει αμφιβολίες ως προς την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας·
• εάν είστε νεαρός δράστης (μεταξύ 15 και 18 ετών).

Σε διαδικασίες που αφορούν αξιόποινη πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη, μπορείτε να παραιτηθείτε από το δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης, εκτός εάν το αδίκημα τιμωρείται με κατ’ εξαίρεση ποινή (ισόβια κάθειρξη ή φυλάκιση άνω των 20 ετών και έως 30 ετών).

Εάν κρατείστε ή έχετε τεθεί υπό προσωρινή κράτηση, έχετε το δικαίωμα να ενημερώσετε για την κατάσταση την προξενική αρχή της χώρας της οποίας είστε πολίτης, καθώς και ένα μέλος της οικογένειάς σας ή οποιοδήποτε άλλο φυσικό πρόσωπο ορίσετε εσείς. Έχετε το δικαίωμα να επικοινωνείτε με την προξενική σας αρχή· εάν δεν έχετε αρκετά χρήματα, θα σας δοθεί η δυνατότητα να το πράξετε δωρεάν. Πρέπει να ενημερωθείτε σχετικά.

iv. Δικαιούμαι νομική συνδρομή;

Στο στάδιο της προανάκρισης—δηλαδή πριν από την άσκηση ποινικής δίωξης (ανάκριση)— έχετε το δικαίωμα να λάβετε νομική συνδρομή από δικηγόρο κατά τη διάρκεια της εξέτασής σας (παροχή εξηγήσεων).

Εάν έχετε κατηγορηθεί για αξιόποινη πράξη, έχετε δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης, ο οποίος πρέπει να σας παράσχει την αναγκαία νομική συνδρομή. Έχετε το δικαίωμα να επιλέξετε συνήγορο υπεράσπισης· εάν δεν επιλέξετε κάποιον, θα διοριστεί συνήγορος υπεράσπισης για λογαριασμό σας εάν η υπεράσπιση είναι «υποχρεωτική». Εάν δεν διαθέτετε αρκετά χρήματα για να πληρώσετε την αμοιβή του συνηγόρου υπεράσπισης, μπορείτε να ζητήσετε από τον δικαστή να εκδώσει απόφαση σύμφωνα με την οποία δικαιούστε συνήγορο υπεράσπισης δωρεάν ή με μειωμένη αμοιβή.

v. Τι πρέπει να γνωρίζω όσον αφορά τα εξής:

α. Το τεκμήριο αθωότητας

Η αρχή του τεκμηρίου αθωότητας εφαρμόζεται σε τέσσερα βασικά επίπεδα στην ποινική διαδικασία:

• η ενοχή σας πρέπει να αποδειχθεί· έως ότου αποδειχθεί η ενοχή σας, πρέπει να θεωρείστε αθώος·
• εάν υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την ενοχή σας, η υπόθεση θα πρέπει να κριθεί υπέρ σας·
• δεν μπορείτε να χαρακτηριστείτε ένοχος πριν από την κήρυξη της ενοχής σας μέσω τελεσίδικης καταδικαστικής απόφασης·
• κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, τα δικαιώματά σας μπορούν να περιοριστούν μόνο στον απολύτως αναγκαίο βαθμό.

β. Το δικαίωμα σιωπής και το δικαίωμα μη αυτοενοχοποίησης

Δεν είστε υποχρεωμένος να καταθέσετε στην ποινική διαδικασία και δεν πρέπει να υποχρεωθείτε με οποιονδήποτε τρόπο να καταθέσετε ή να ομολογήσετε. Επίσης δεν υποχρεούστε να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία εναντίον σας. Οι αρχές επιβολής του νόμου δεν μπορούν να σας επιβάλουν πρόστιμο εάν αρνηθείτε να τους παραδώσετε ενοχοποιητικό έγγραφο ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία.

γ. Το βάρος της απόδειξης

Οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να αποσαφηνίσουν τόσο τις ενοχοποιητικές όσο και τις απαλλακτικές περιστάσεις με τον ίδιο βαθμό λεπτομέρειας. Ο εισαγγελέας πρέπει να αποδείξει την ενοχή σας ενώπιον του δικαστηρίου. Δεν είστε υποχρεωμένος να αποδείξετε την αθωότητά σας. Ωστόσο, αυτό δεν σας εμποδίζει να ασκήσετε το δικαίωμά σας να παρουσιάσετε πραγματικά περιστατικά και να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία για την υπεράσπισή σας.

vi. Υπάρχουν ειδικές εγγυήσεις για τα παιδιά;

Εάν έχετε διαπράξει αδίκημα με στοιχεία αξιόποινης πράξης και είστε παιδί ηλικίας κάτω των 15 ετών, δεν υπέχετε ποινική ευθύνη για το αδίκημα και τα μέτρα που αποσκοπούν στην επανένταξή σας μπορούν να επιβληθούν μόνο στο πλαίσιο αστικής διαδικασίας από ειδικό δικαστήριο ανηλίκων. Στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, πρέπει να διαθέτετε δικηγόρο που πληρώνεται από το κράτος, εκτός εάν, για ειδικούς λόγους, το κράτος αποφασίσει ότι εσείς ή η οικογένειά σας θα πρέπει να συνεισφέρετε στην αμοιβή του δικηγόρου.

Κατά κανόνα, εάν έχετε διαπράξει αδίκημα ως νεαρός δράστης (ηλικίας 15 έως 18 ετών), θα εφαρμοστεί ο νόμος για τη δικαιοσύνη ανηλίκων ως ειδικός νόμος (lex specialis). Κατά την ανάκριση και την εξέταση στο ακροατήριο αδικημάτων που έχετε διαπράξει, οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να λάβουν υπόψη την ηλικία, την υγεία και την ψυχική και ηθική ωριμότητά σας, ώστε να διακυβευθεί όσο το δυνατόν λιγότερο η μελλοντική σας εξέλιξη. Ο νόμος προστατεύει τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και την ιδιωτική ζωή σας, η ακροαματική διαδικασία διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών εάν δεν επιθυμείτε την παρουσία κοινού και η απόφαση δημοσιεύεται χωρίς να αναφέρεται το όνομά σας και άλλες πληροφορίες που οδηγούν στην ταυτοποίησή σας (π.χ. διεύθυνση κατοικίας). Έχετε δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης από την πρώτη πράξη που πραγματοποιείται σε βάρος σας στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας (δηλαδή ήδη από το στάδιο της προανάκρισης). Ο φυσικός σας κηδεμόνας (συνήθως οι γονείς σας) ή ο νόμιμος κηδεμόνας σας, η αρμόδια αρχή για την κοινωνική και νομική προστασία των παιδιών, καθώς και η Υπηρεσία Επιτήρησης και Διαμεσολάβησης ενημερώνονται χωρίς καθυστέρηση σχετικά με την άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος σας, την κράτηση, τη σύλληψη ή την προσωρινή κράτησή σας. Οι αρχές επιβολής του νόμου συνεργάζονται με την αρχή για την κοινωνική και νομική προστασία των παιδιών, την Υπηρεσία Επιτήρησης και Διαμεσολάβησης, καθώς και με ενώσεις και οργανισμούς που ασχολούνται με την προστασία των παιδιών.

vii. Υπάρχουν ειδικές εγγυήσεις για τους ευάλωτους υπόπτους;

Εάν το δικαστήριο —και ο εισαγγελέας κατά την προκαταρκτική εξέταση— το κρίνουν αναγκαίο (ιδίως επειδή έχουν αμφιβολίες όσον αφορά την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας λόγω της τρέχουσας σωματικής ή ψυχικής σας κατάστασης), θα διορίσουν για εσάς συνήγορο υπεράσπισης από την άσκηση της ποινικής δίωξης.

Εάν είστε κωφός ή τυφλός και κωφός, ο τρόπος επικοινωνίας διέπεται από τον νόμο αριθ. 155/1998
σχετικά με τα συστήματα επικοινωνίας για κωφούς και τυφλούς. Στην ποινική διαδικασία, έχετε το δικαίωμα να σας παρασχεθεί διερμηνεία από τις υπηρεσίες στο σύστημα επικοινωνίας της επιλογής σας.

Εάν η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί, στην ποινική διαδικασία εκπροσωπείστε από κηδεμόνα, συνήθως μέλος της οικογένειάς σας, υπό την προϋπόθεση ότι τα συμφέροντά του δεν συγκρούονται με τα συμφέροντά σας.

Δ. Ποιες είναι οι νόμιμες προθεσμίες κατά τη διάρκεια της ανάκρισης;

Οι ποινικές υποθέσεις πρέπει να εξετάζονται από τις αρχές επιβολής του νόμου χωρίς περιττές καθυστερήσεις· οι υποθέσεις προσωρινής κράτησης και οι υποθέσεις στις οποίες έχει κατασχεθεί περιουσιακό στοιχείο εκδικάζονται με τον πλέον επείγοντα τρόπο, εάν αυτό απαιτείται λόγω της αξίας και της φύσης του κατασχεθέντος περιουσιακού στοιχείου.

Όσον αφορά το στάδιο της προανάκρισης (πριν από την ποινική δίωξη), η αστυνομική αρχή πρέπει να περατώσει το στάδιο

• εντός δύο μηνών, για υποθέσεις αρμοδιότητας μονομελούς δικαστηρίου χωρίς τη συνοπτική προκαταρκτική εξέταση·
• εντός τριών μηνών, για άλλες υποθέσεις που υπάγονται στην αρμοδιότητα τοπικού δικαστηρίου·
• εντός έξι μηνών, για θέματα αρμοδιότητας περιφερειακού δικαστηρίου που δικάζει σε πρώτο βαθμό.

Ο εισαγγελέας μπορεί επίσης να παρατείνει κατ’ επανάληψη την προθεσμία κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος.

Η συνοπτική προκαταρκτική εξέταση πρέπει να ολοκληρωθεί εντός δύο εβδομάδων από την ημερομηνία κατά την οποία η αστυνομική αρχή σάς ενημέρωσε σχετικά με την πράξη για την οποία είστε ύποπτος και σχετικά με το συγκεκριμένο αδίκημα που θεωρείται ότι διαπράχθηκε. Εάν η συνοπτική προκαταρκτική εξέταση δεν ολοκληρωθεί εντός της ταχθείσας προθεσμίας, ο εισαγγελέας μπορεί να παρατείνει την προθεσμία κατά το μέγιστο δέκα ημέρες ή κατά το μέγιστο τριάντα ημέρες σε περίπτωση διαπραγμάτευσης συμφωνίας για την ενοχή και την επιβολή ποινής.

Η αστυνομική αρχή πρέπει να ολοκληρώσει την τακτική ανάκριση εντός

• δύο μηνών από την άσκηση ποινικής δίωξης, εάν η υπόθεση εμπίπτει στην αρμοδιότητα μονομελούς δικαστηρίου·
• τριών μηνών από την άσκηση ποινικής δίωξης, εάν πρόκειται για άλλο ζήτημα, που εμπίπτει στην αρμοδιότητα τοπικού πρωτοδικείου.

Ο εισαγγελέας μπορεί επίσης να παρατείνει κατ’ επανάληψη την προθεσμία κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος. Στη συνέχεια, ο εισαγγελέας πρέπει να προβαίνει σε επανεξέταση της υπόθεσης στο πλαίσιο της επιτήρησης τουλάχιστον μία φορά τον μήνα.

Η διευρυμένη ανάκριση πρέπει να ολοκληρώνεται εντός έξι μηνών από την άσκηση ποινικής δίωξης. Ο εισαγγελέας μπορεί επίσης να παρατείνει κατ’ επανάληψη την προθεσμία κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος. Στη συνέχεια, ο εισαγγελέας πρέπει να προβαίνει σε επανεξέταση της υπόθεσης στο πλαίσιο της επιτήρησης τουλάχιστον μία φορά τον μήνα.

Όσον αφορά ορισμένες πράξεις, ο κώδικας ποινικής δικονομίας ορίζει περαιτέρω συγκεκριμένες νόμιμες προθεσμίες (το δικαστήριο πρέπει να αποφασίσει για την προσωρινή κράτηση εντός 48 ωρών από την κράτησή σας ή εντός 24 ωρών από τη σύλληψή σας, τη μέγιστη διάρκεια της προσωρινής κράτησης, την προθεσμία για την υποχρεωτική επανεξέταση της αιτιολόγησης της προσωρινής κράτησης κ.λπ.).

Ε. Ποια είναι η προκαταρκτική εξέταση (συμπεριλαμβανομένων εναλλακτικών προς την κράτηση μέτρων και της πιθανής μεταφοράς στη χώρα καταγωγής —του Ευρωπαϊκού Εντάλματος Επιτήρησης);

Η προκαταρκτική εξέταση είναι το πρώτο στάδιο της ποινικής διαδικασίας. Σκοπός του σταδίου αυτού είναι να διαπιστωθεί αν η υποψία ότι έχετε διαπράξει αξιόποινη πράξη είναι δικαιολογημένη σε βαθμό που να καθιστά δυνατή την απαγγελία κατηγορίας στο δικαστήριο. Σε αυτό το στάδιο, πρέπει να βρεθούν και να ληφθούν ενοχοποιητικά αποδεικτικά στοιχεία, όπως και άλλα αποδεικτικά στοιχεία που διαψεύδουν την ενοχή σας.

Στόχος της προκαταρκτικής εξέτασης είναι ιδίως:

• να παρασχεθεί η βάση για τη λήψη απόφασης σχετικά με το αν θα πρέπει να απαγγελθούν κατηγορίες και η υπόθεση να εκδικαστεί από δικαστήριο ή αν η περαιτέρω ποινική δίωξη θα πρέπει να παύσει·
• να προσδιοριστούν όλες οι περιστάσεις που σχετίζονται με την απόφαση σχετικά με το αδίκημα, τον δράστη, την επιβολή ποινής ή το προληπτικό μέτρο, καθώς και να ληφθεί απόφαση σχετικά με το δικαίωμα του θύματος σε αποζημίωση και να εξασφαλιστούν τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία·
• να προσδιοριστούν οι αιτίες της εγκληματικής ενέργειας και οι περιστάσεις που ευνόησαν ή διευκόλυναν την εν λόγω ενέργεια.

Εάν συντρέχει ένας από τους λόγους προσωρινής κράτησης, ο δικαστής που αποφασίζει για την κράτηση μπορεί να μη σας θέσει υπό κράτηση ή να σας αφήσει ελεύθερους εάν ο δικαστής εγκρίνει ένα από τα ακόλουθα εναλλακτικά μέτρα:

• όταν μια ένωση πολιτών ειδικού συμφέροντος ή ένα αξιόπιστο πρόσωπο παρέχει εγγύηση σχετικά με τη μελλοντική συμπεριφορά σας και σχετικά με το ότι θα εμφανίζεστε στο δικαστήριο, ενώπιον του εισαγγελέα ή της αστυνομικής αρχής, εφόσον σας ζητηθεί, και ότι θα αναφέρετε πάντα, εκ των προτέρων, την αναχώρησή σας από τον τόπο διαμονής σας, και η αρχή που αποφασίζει για την προσωρινή κράτηση θεωρήσει επαρκή την εγγύηση λόγω της προσωπικής κατάστασης του κατηγορουμένου και της φύσης της συγκεκριμένης υπόθεσης και την αποδεχτεί·
• όταν υποσχεθείτε γραπτώς ότι θα διάγετε μια ομαλή ζωή, ειδικότερα θα αποφεύγετε την εγκληματική δραστηριότητα, θα εμφανίζεστε στο δικαστήριο, ενώπιον του εισαγγελέα ή της αστυνομικής αρχής, εφόσον σας ζητηθεί, θα αναφέρετε πάντα, εκ των προτέρων, την αναχώρησή σας από τον τόπο διαμονής σας και θα συμμορφώνεστε με τις υποχρεώσεις και τους περιορισμούς που σας έχουν επιβληθεί, και η αρχή που αποφασίζει για την προσωρινή κράτηση θεωρήσει την υπόσχεσή σας επαρκή και την αποδεχτεί·
• εάν εποπτεύεστε από υπάλληλο επιτήρησης·
• εάν σας επιβληθεί οποιοδήποτε από τα προσωρινά μέτρα·
• εάν ο δικαστής δεχθεί εγγύηση (συγκεκριμένο χρηματικό ποσό)· ωστόσο, η εγγύηση δεν μπορεί να γίνει δεκτή εάν έχετε κατηγορηθεί για συγκεκριμένα σοβαρά εγκλήματα.

Όσον αφορά την αντικατάσταση της προσωρινής κράτησης με ένα από τα εν λόγω μέτρα, η αρχή που αποφασίζει σχετικά με την προσωρινή κράτηση μπορεί να αποφασίσει να πραγματοποιεί ηλεκτρονικό έλεγχο σχετικά με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που επιβάλλονται σε σχέση με το μέτρο αυτό με ηλεκτρονικό βραχιόλι παρακολούθησης, εάν υποσχεθείτε να παράσχετε την αναγκαία συνδρομή. Η αρχή που αποφασίζει για την προσωρινή κράτηση μπορεί επίσης να επιβάλει περιορισμούς που σας απαγορεύουν να ταξιδέψετε στο εξωτερικό.

Εάν είστε πολίτης ή έχετε κάποια άλλη σχέση με ένα από τα κράτη μέλη της ΕΕ, έχετε το δικαίωμα (σύμφωνα με την απόφαση-πλαίσιο 2009/829/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2009, σχετικά με την εφαρμογή, μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στις αποφάσεις περί μέτρων επιτήρησης εναλλακτικά προς την προσωρινή κράτηση, η οποία έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο με τον νόμο αριθ. 104/2013 για τη διεθνή δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις) να ζητήσετε να σας επιτραπεί να συμμορφωθείτε με το μέτρο που αντικαθιστά την προσωρινή κράτηση στη χώρα της συνήθους διαμονής σας ή σε άλλο κράτος μέλος που προσδιορίζεται από εσάς (με την επιφύλαξη της συμφωνίας του τελευταίου). Πρέπει να είναι δυνατή η επιτήρηση της τήρησης των εν λόγω εναλλακτικών μέτρων ή η διασφάλιση της επιτήρησης με άλλο τρόπο στο οικείο κράτος μέλος. Εάν δεν τηρήσετε το επιβληθέν εναλλακτικό μέτρο, θα μεταφερθείτε εκ νέου στην Τσεχική Δημοκρατία.

Α. Πού διεξάγεται η δίκη;

Ανάλογα με τη σοβαρότητα της αξιόποινης πράξης, η δίκη διεξάγεται είτε σε τοπικό δικαστήριο είτε σε περιφερειακό δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου διαπράχθηκε το έγκλημα. Εάν δεν μπορεί να προσδιοριστεί ο τόπος τέλεσης της αξιόποινης πράξης ή εάν η αξιόποινη πράξη τελέστηκε στο εξωτερικό, η διαδικασία διεξάγεται στο δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου ζείτε, εργάζεστε ή διαμένετε· εάν οι τόποι αυτοί δεν μπορούν να προσδιοριστούν ή βρίσκονται εκτός της επικράτειας της Τσεχικής Δημοκρατίας, η δίκη διεξάγεται από το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου αποκαλύφθηκε η πράξη (εξακριβώθηκε).

Β. Μπορεί να τροποποιηθεί το κατηγορητήριο; Εάν ναι, έχω δικαίωμα πρόσβασης σε σχετικές πληροφορίες;

Μοναδικός σκοπός της δίκης είναι να αποφασιστεί ποια πράξη αποτελεί το αντικείμενο της κατηγορίας. Μετά την απαγγελία της κατηγορίας, ο εισαγγελέας δεν μπορεί να την αλλάξει· μπορεί μόνο να αποσυρθεί.

Εάν από τα αποτελέσματα της δίκης προκύψει ουσιαστική μεταβολή των περιστάσεων της υπόθεσης ή εάν απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την αποσαφήνιση της υπόθεσης ή εάν αποδειχθεί ότι έχετε διαπράξει άλλη πράξη που συνιστά αξιόποινη πράξη και ο εισαγγελέας ζητήσει την αναπομπή της υπόθεσης λόγω της ανάγκης για συνεκδίκαση, το δικαστήριο αναπέμπει την υπόθεση στην προκαταρκτική εξέταση. Στη συνέχεια, ο εισαγγελέας θα απαγγείλει νέα κατηγορία, η οποία θα αντικατοπτρίζει τις μεταβολές που έχουν επέλθει. Νέο αντίγραφο του κατηγορητηρίου θα επιδίδεται πάντα σε εσάς και στον συνήγορο υπεράσπισής σας, το αργότερο με την κλήτευση ή την κοινοποίησή του. Θα σας επιδοθεί αντίγραφο του κατηγορητηρίου μαζί με την ενημέρωση από τον πρόεδρο του τμήματος σχετικά με το δικαίωμά σας να σχολιάσετε τα πραγματικά περιστατικά που αναφέρονται στην κατηγορία εντός της προθεσμίας που ορίζει ο πρόεδρος, και συγκεκριμένα:

• αν αισθάνεστε αθώος ή ένοχος για την τέλεση της πράξης ή κάποιας από τις πράξεις που αναφέρονται στο κατηγορητήριο και για ποιους λόγους·
• αν επιθυμείτε να συνάψετε συμφωνία με τον εισαγγελέα σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής ή αν θέλετε να δηλώσετε ένοχος στη δίκη·
• αν συμφωνείτε με την περιγραφή της πράξης και τον νομικό χαρακτηρισμό της, καθώς και με την προτεινόμενη ποινή ή προληπτικό μέτρο· και
• ποια πραγματικά περιστατικά θεωρείτε ότι δεν αμφισβητούνται.

Ο πρόεδρος του τμήματος θα σας ενημερώσει επίσης για τις συνέπειες των εν λόγω δηλώσεων, καθώς και για το ότι ο συνήγορος υπεράσπισής σας μπορεί επίσης να υποβάλει δηλώσεις σχετικά με την κατηγορία για λογαριασμό σας, εκτός εάν πρόκειται για ομολογία ή δήλωση ενοχής.

Ο πρόεδρος θα σας καλέσει επίσης να ενημερώσετε το δικαστήριο σε εύθετο χρόνο σχετικά με τα αιτήματα για περαιτέρω διεξαγωγή αποδείξεων κατά τη δίκη και να αναφέρετε τις περιστάσεις που πρόκειται να διευκρινιστούν με τα εν λόγω αποδεικτικά στοιχεία.

Ωστόσο, το δικαστήριο δεν δεσμεύεται από τον νομικό χαρακτηρισμό της πράξης όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο και μπορεί να χαρακτηρίσει την πράξη ως άλλο έγκλημα (λιγότερο ή περισσότερο σοβαρό), ή μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πράξη δεν συνιστά έγκλημα αλλά μικρής σημασίας αδίκημα. Εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η πράξη είναι αξιόποινη πράξη αυστηρότερα κολάσιμη από εκείνη για την οποία απαγγέλθηκε η κατηγορία, το δικαστήριο πρέπει να σας ενημερώσει για τη μεταβολή και να διασφαλίσει ότι έχετε τη δυνατότητα να απαντήσετε στη μεταβολή με την υπεράσπισή σας και ότι έχετε επαρκή χρόνο για να αλλάξετε την υπεράσπισή σας.

Γ. Ποια δικαιώματα έχω κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας;

Έχετε δικαίωμα:

• να ενημερώνεστε από τις αρχές επιβολής του νόμου για τα δικαιώματά σας και να μπορείτε να ασκείτε πλήρως τα εν λόγω δικαιώματα·
• να ομολογήσετε, να δηλώσετε την ενοχή σας ή να υποβάλετε πρόταση για συμφωνία σχετικά με την ενοχή και την επιβολή ποινής πριν από τη διεξαγωγή των αποδείξεων·
• να σχολιάσετε τις κατηγορίες που σας έχουν απαγγελθεί·
• να αρνηθείτε να καταθέσετε·
• να λάβετε γνώση της δικογραφίας, να λάβετε αποσπάσματα και σημειώσεις από τη δικογραφία και να λάβετε αντίγραφα της δικογραφίας ή τμημάτων της με δικά σας έξοδα·
• να συμμετάσχετε στην εκδίκαση της υπόθεσης κατά τη διάρκεια της δίκης και κατά τη διάρκεια δημόσιων ακροάσεων·
• να προβείτε σε τελική δήλωση κατά τη διάρκεια της δίκης και κατά τη δημόσια ακρόαση της έφεσης·
• να έχετε τον τελευταίο λόγο στη δίκη·
• να παρουσιάσετε πραγματικά περιστατικά και να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της υπεράσπισής σας·
• να σχολιάσετε κάθε αποδεικτικό στοιχείο που έχει ληφθεί και να προσβάλλετε τον τρόπο λήψης του·
• να θέσετε ερωτήσεις στα πρόσωπα που εξετάζονται·
• να υποβάλετε αιτήματα και προτάσεις (όσον αφορά τη διεξαγωγή αποδείξεων και τον τρόπο με τον οποίο θα ληφθεί η απόφαση)·
• να ασκήσετε ένδικα μέσα τόσο τακτικά (δηλαδή προσφυγές, εφέσεις, δηλώσεις αντιρρήσεων) όσο και έκτακτα (δηλαδή αιτήσεις αναθεώρησης, αιτήσεις αναίρεσης) ή να προτείνετε την υποβολή προσφυγής για παράβαση του νόμου·
• να επιλέξετε συνήγορο υπεράσπισης (εάν δεν επιλέξετε ο ίδιος συνήγορο, μπορεί να επιλεγεί συνήγορος υπεράσπισης για εσάς, π.χ. από μέλος της οικογένειάς σας) και να ζητήσετε συμβουλές από τον συνήγορο και κατά τη διάρκεια των πράξεων που διενεργούνται από την αρχή επιβολής του νόμου·
• να μιλήσετε με τον συνήγορο υπεράσπισής σας χωρίς την παρουσία τρίτου·
• να ζητήστε να υποβληθείτε σε ανάκριση παρουσία του συνηγόρου υπεράσπισής σας και να ζητήσετε από τον συνήγορό σας να συμμετέχει σε κάθε πράξη της ποινικής διαδικασίας·
• να χρησιμοποιείτε τη μητρική σας γλώσσα ή άλλη γλώσσα που γνωρίζετε καλά ενώπιον των αρχών επιβολής του νόμου, εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε καλά την τσεχική γλώσσα.

i. Πρέπει να εμφανιστώ στο δικαστήριο; Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορώ να είμαι απών από το δικαστήριο;

Η δίκη μπορεί να διεξαχθεί ερήμην σας μόνον εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η υπόθεση μπορεί να κριθεί αξιόπιστα και ότι ο σκοπός της ποινικής διαδικασίας θα επιτευχθεί ακόμα και σε περίπτωση απουσίας σας· και

• σας έχει επιδοθεί δεόντως το κατηγορητήριο και έχετε κληθεί δεόντως και εγκαίρως στη δίκη· και
• έχετε ήδη υποβληθεί σε εξέταση από την αρχή επιβολής του νόμου για την πράξη που αποτελεί το αντικείμενο της κατηγορίας, έχει τηρηθεί η νομική διάταξη σχετικά με την άσκηση ποινικής δίωξης και έχετε ενημερωθεί για τη δυνατότητα να λάβετε γνώση της δικογραφίας και να υποβάλετε αιτήματα για τη συμπλήρωση της ανάκρισης.

Η κλήτευση πρέπει να περιέχει ενημέρωση σχετικά με τις συνέπειες της μη παράστασης στη δίκη.

Ως εκ τούτου, η δίκη μπορεί να διεξαχθεί ερήμην σας, αλλά όχι εάν

• τελείτε υπό προσωρινή κράτηση·
• εκτίετε περιοριστική της ελευθερίας ποινή·
• η υπόθεση αφορά αξιόποινη πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση άνω των πέντε ετών.

Ωστόσο, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν χρειάζεται να είστε παρών στη δίκη, εάν ζητήσετε ρητά από το δικαστήριο να διεξαγάγει τη δίκη ερήμην σας, εκτός εάν το δικαστήριο κρίνει αναγκαία την αυτοπρόσωπη παρουσία σας.

Σε περιπτώσεις υποχρεωτικής υπεράσπισης, η δίκη δεν μπορεί να διεξαχθεί χωρίς την παρουσία του συνηγόρου υπεράσπισής σας.

ii. Έχω δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση των εγγράφων; Αν ναι, σε ποιον βαθμό;

Εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε καλά την τσεχική γλώσσα, δικαιούστε να χρησιμοποιείτε κατά την επικοινωνία σας με τις αρχές επιβολής του νόμου τη μητρική σας γλώσσα ή τη γλώσσα που ισχυρίζεστε ότι γνωρίζετε καλά.

Εάν χρειαστεί να γίνει διερμηνεία του περιεχομένου εγγράφου, μαρτυρίας ή άλλης διαδικαστικής πράξης, ή εάν δηλώσετε ότι δεν γνωρίζετε καλά την τσεχική γλώσσα, θα διοριστεί διερμηνέας για να κάνει διερμηνεία των πράξεων της ποινικής διαδικασίας. Κατόπιν αιτήματός σας, ο διερμηνέας που έχει διοριστεί μπορεί επίσης να κάνει διερμηνεία των διαβουλεύσεών σας με συνήγορο υπεράσπισης, εάν η διαβούλευση συνδέεται άμεσα με διαδικαστικές πράξεις· ο διερμηνέας μπορεί επίσης να κάνει διερμηνεία κάθε διαβούλευσης κατά τη διάρκεια διαδικαστικών πράξεων.

Στην περίπτωση αυτήν, οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να παρέχουν γραπτή μετάφραση των εγγράφων που ορίζονται από τον νόμο (π.χ. διαταγή προσωρινής κράτησης, δικαστική απόφαση, ποινική διάταξη, απόφαση επί έφεσης κ.λπ.)· μπορείτε να παραιτηθείτε από το εν λόγω δικαίωμα μετάφρασης.

Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε από το δικαστήριο να μεταφράσει ή να κάνει διερμηνεία επιπλέον κάθε άλλου εγγράφου που είναι σχετικό με την άσκηση του δικαιώματος υπεράσπισής σας.

iii. Έχω δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης;

• Εάν κατηγορηθείτε για την τέλεση αξιόποινης πράξης, έχετε δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης. Εάν δεν επιλέξετε ο ίδιος συνήγορο υπεράσπισης, ένα μέλος της οικογένειάς σας μπορεί να επιλέξει συνήγορο για εσάς ή μπορείτε να υπερασπιστείτε μόνος σας τον εαυτό σας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης (η απαίτηση αυτή είναι γνωστή ως «υποχρεωτική υπεράσπιση»)· στην περίπτωση αυτήν, ο δικαστής θα διορίσει συνήγορο υπεράσπισης για εσάς, εκτός εάν επιλέξετε έναν από τους δικούς σας συνηγόρους εντός καθορισμένης προθεσμίας. Πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης στη δικαστική διαδικασία έως ότου η απόφαση με την οποία περατωθεί η διαδικασία καταστεί τελεσίδικη:
  • εάν έχετε τεθεί υπό προσωρινή κράτηση, εκτίετε ποινή φυλάκισης ή υπόκεισθε σε προληπτικό μέτρο ασφαλείας που συνδέεται με στέρηση της ελευθερίας ή είστε υπό παρακολούθηση σε ιατρικό ίδρυμα·
  • εάν η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί (π.χ. λόγω ψυχικής διαταραχής)·
  • σε διαδικασίες κατά φυγόδικου (εάν έχετε διαφύγει και η διαδικασία διεξάγεται ερήμην σας)·
  • εάν η διαδικασία αφορά αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη·
  • εάν το δικαστήριο το κρίνει αναγκαίο διότι, υπό το πρίσμα της τρέχουσας κατάστασής σας, το δικαστήριο έχει αμφιβολίες ως προς την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας·
  • εάν είστε νεαρός δράστης (μεταξύ 15 και 18 ετών)·
  • στη δίκη, εάν έχετε τεθεί υπό κράτηση·
  • σε διαδικασίες που αφορούν την επιβολή ή την τροποποίηση των όρων της προληπτικής κράτησης ασφαλείας ή την επιβολή ή την τροποποίηση των όρων ιατρικής θεραπείας, με εξαίρεση την ιατρική αντιμετώπιση του αλκοολισμού σε ίδρυμα.

• Πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης στη διαδικασία εκτέλεσης στην οποία το δικαστήριο αποφασίζει σε δημόσια συνεδρίαση, εάν:
  • η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί·
  • τελείτε υπό προσωρινή κράτηση·
  • υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας.

• Σε διαδικασίες που αφορούν έκτακτα ένδικα μέσα (προσφυγές σχετικά με παραβάσεις του νόμου, αιτήσεις αναίρεσης, αιτήσεις αναθεώρησης), πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης:
  • εάν έχετε τεθεί υπό προσωρινή κράτηση, εκτίετε ποινή φυλάκισης ή υπόκεισθε σε προληπτικό μέτρο ασφαλείας που συνδέεται με στέρηση της ελευθερίας ή είστε υπό παρακολούθηση σε ιατρικό ίδρυμα·
  • εάν η δικαιοπρακτική σας ικανότητα έχει περιοριστεί·
  • εάν πρόκειται για αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη·
  • εάν υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητά σας να υπερασπίζεστε σωστά τον εαυτό σας.

• Σε διαδικασίες που αφορούν αξιόποινη πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση με ανώτατο όριο που υπερβαίνει τα πέντε έτη, μπορείτε να παραιτηθείτε από το δικαίωμα σε συνήγορο υπεράσπισης, εκτός εάν το αδίκημα τιμωρείται με κατ’ εξαίρεση ποινή (ισόβια κάθειρξη ή φυλάκιση άνω των 20 ετών έως 30 ετών). Μπορείτε επίσης να παραιτηθείτε από το δικαίωμά σας σε συνήγορο υπεράσπισης εάν έχετε τεθεί υπό κράτηση και η δίκη πρόκειται να διεξαχθεί.

iv. Ποια άλλα δικονομικά δικαιώματα θα πρέπει να γνωρίζω (π.χ. παρουσίαση υπόπτων ενώπιον του δικαστηρίου);

Καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης όλοι κάθονται στις θέσεις τους. Ερωτήσεις και δηλώσεις μπορούν να υποβάλλονται μόνο με τη συγκατάθεση του προέδρου του τμήματος (ή του μόνου δικαστή)· πρέπει να σηκώνεστε όρθιος όταν απευθύνεστε στον δικαστή, ακόμα και όταν μιλάτε για μικρό χρονικό διάστημα (ωστόσο, ο πρόεδρος μπορεί να επιτρέψει σε άτομα των οποίων η ηλικία ή η υγεία το απαιτεί να παραμείνουν καθισμένα τόσο για να μιλήσουν όσο και για να καταθέσουν). Ο πρόεδρος του τμήματος (ή ο μόνος δικαστής) καλεί όλους τους παριστάμενους να σηκωθούν όρθιοι για να ακούσουν το διατακτικό της απόφασης. Στην τσεχική γλώσσα, τόσο οι δικαστές όσο και τα λοιπά πρόσωπα που παρίστανται πρέπει να επικοινωνούν μεταξύ τους προσθέτοντας τις λέξεις pane/paní/slečno (κύριος/κυρία/δεσποινίς) πριν από την ιδιότητα ή τη θέση του προσώπου στο οποίο απευθύνονται (π.χ. pane předsedo, pane přísedící, pane doktore, paní státní zástupkyně, pane znalče, pane svědku κ.λπ. όταν απευθύνονται στον πρόεδρο του τμήματος, στον ένορκο, στον συνήγορο υπεράσπισης, σε δικηγόρο/ιατρό, στον εισαγγελέα, στον πραγματογνώμονα, αντίστοιχα). Δεν επιτρέπεται να μιλάτε στην αίθουσα του δικαστηρίου χωρίς τη συγκατάθεση του προέδρου του τμήματος (ή του μόνου δικαστή) ή να τρώτε, να πίνετε ή να καπνίζετε, ακόμα και κατά τη διάρκεια διαλείμματος. Τα πρόσωπα που παρίστανται στην αίθουσα του δικαστηρίου πρέπει να απέχουν από οτιδήποτε θα μπορούσε να διαταράξει την πορεία ή την αξιοπρέπεια της ακροαματικής διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της έκφρασης ικανοποίησης ή δυσαρέσκειας σχετικά με την πορεία της ακροαματικής διαδικασίας, των μαρτυριών, των αποφάσεων που ανακοινώνονται κ.λπ. Όλες οι συσκευές (ιδίως τα κινητά τηλέφωνα) θα πρέπει επίσης να απενεργοποιούνται εάν θα μπορούσαν να διαταράξουν την πορεία και την αξιοπρέπεια της ακροαματικής διαδικασίας.

Οι μεταδόσεις εικόνας ή ήχου μπορούν να πραγματοποιούνται και οπτικές εγγραφές μπορούν να πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια ακροαματικής διαδικασίας μόνο με προηγούμενη συγκατάθεση του προέδρου του τμήματος (ή του μόνου δικαστή). Μπορούν να πραγματοποιούνται ηχογραφήσεις εν γνώσει του προέδρου του τμήματος ή του μόνου δικαστή· σε περίπτωση που ο τρόπος πραγματοποίησής τους θα μπορούσε να διαταράξει την πορεία ή την αξιοπρέπεια της ακροαματικής διαδικασίας, ο πρόεδρος του τμήματος ή ο μόνος δικαστής μπορεί να απαγορεύσει την ηχογράφηση.

Δεν επιτρέπονται όπλα στην αίθουσα του δικαστηρίου.

Δ. Πιθανές ποινές

• κατ’ οίκον περιορισμός·
• κοινωφελής εργασία·
• δήμευση περιουσιακών στοιχείων·
• πρόστιμο·
• κατάσχεση πράγματος·
• απαγόρευση δραστηριοτήτων·
• απαγόρευση κατοχής και εκτροφής ζώων·
• απαγόρευση εισόδου στην εθνική επικράτεια·
• απαγόρευση συμμετοχής σε αθλητικές, πολιτιστικές και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις·
• απώλεια τίτλων τιμής ή βραβείων·
• απώλεια στρατιωτικού βαθμού·
• απέλαση.

Τα προληπτικά μέτρα είναι μέτρα προληπτικού χαρακτήρα και, σε αντίθεση με τις ποινές, μπορούν επίσης να επιβληθούν π.χ. για πράξεις που διαφορετικά θα τιμωρούνταν στην περίπτωση προσώπων που δεν υπέχουν ποινική ευθύνη λόγω ψυχικής πάθησης ή νεαρής ηλικίας. Προληπτικά μέτρα μπορούν να επιβληθούν είτε χωριστά είτε συμπληρωματικά προς την ποινή, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που προβλέπει ο νόμος. Τα μέτρα προστασίας περιλαμβάνουν:

• ιατρική θεραπεία·
• προληπτική κράτηση ασφαλείας·
• δήμευση πραγμάτων·
• δήμευση μέρους περιουσιακών στοιχείων·
• προληπτική εκπαίδευση.

Α. Έχω δικαίωμα να ασκήσω έφεση κατά δικαστικής απόφασης;

Ναι, μπορείτε να ασκήσετε έφεση κατά απόφασης πρωτοβάθμιου δικαστηρίου· η έφεση έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Έφεση μπορεί να ασκηθεί κατά απόφασης με την οποία το δικαστήριο επικύρωσε συμφωνία για την ενοχή και την επιβολή ποινής μόνον εάν η απόφαση αυτή δεν συνάδει με τη συμφωνία που υπέβαλε ο εισαγγελέας στο δικαστήριο προς έγκριση.

Στην έφεσή σας μπορείτε να ισχυρίζεστε ότι τα τμήματα του διατακτικού που σας αφορούν άμεσα είναι εσφαλμένα, εκτός εάν πρόκειται για ετυμηγορία σχετικά με την ενοχή στον βαθμό που το δικαστήριο έχει δεχθεί τη δήλωση ενοχής σας. Η έφεση πρέπει να ασκηθεί στο δικαστήριο που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση εντός οκτώ ημερών από την επίδοση αντιγράφου της απόφασης.

Β. Ποια άλλα ένδικα μέσα έχω στη διάθεσή μου;

Στην ποινική διαδικασία μπορείτε να ασκήσετε τακτικά ένδικα μέσα (εφέσεις, προσφυγές, δηλώσεις αντιρρήσεων) και έκτακτα ένδικα μέσα (αιτήσεις αναίρεσης, αιτήσεις αναθεώρησης) και μπορείτε επίσης να προτείνετε την υποβολή προσφυγής για παράβαση του νόμου.

Η προσφυγή αποτελεί ένδικο μέσο κατά δικαστικής διαταγής (απόφασης) και πρέπει να υποβάλλεται στην αρχή που εξέδωσε την προσβαλλόμενη διαταγή (απόφαση) εντός τριών ημερών από την κοινοποίηση της τελευταίας. Οι διαταγές (αποφάσεις) που εκδίδονται από το δικαστήριο (και από τον εισαγγελέα) μπορούν να προσβληθούν με προσφυγή μόνο στις περιπτώσεις που προβλέπονται από τον νόμο. Μια διαταγή (απόφαση) μπορεί να προσβληθεί λόγω σφάλματος σε οποιοδήποτε από τα σημεία του διατακτικού της ή λόγω παράβασης διάταξης που διέπει τη διαδικασία που προηγείται της διαταγής (απόφασης), εάν η παράβαση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σφάλμα σε οποιοδήποτε από τα σημεία του διατακτικού της. Η προσφυγή έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα μόνον εφόσον αυτό προβλέπεται ρητώς από τον νόμο.

Μπορείτε να υποβάλετε δήλωση αντιρρήσεων κατά ποινικής διάταξης στο δικαστήριο που την εξέδωσε έως οκτώ ημέρες μετά την επίδοση της διάταξης. Εάν έχει υποβληθεί δήλωση αντιρρήσεων κατά ποινικής διάταξης εντός της ταχθείσας προθεσμίας, η ποινική διάταξη ακυρώνεται αυτομάτως και ο μόνος δικαστής διατάσσει τη διεξαγωγή δίκης για την υπόθεση.

Αίτηση αναίρεσης (αναίρεση·για νομικό ζήτημα· στην τσεχική γλώσσα: dovolání) μπορεί να ασκηθεί μόνο κατά εν τοις πράγμασι τελεσίδικης απόφασης δευτεροβάθμιου δικαστηρίου στις περιπτώσεις που αυτό επιτρέπεται από τον νόμο. Μπορείτε να υποβάλετε αίτηση αναίρεσης για τον λόγο ότι ένα μέρος του διατακτικού της δικαστικής απόφασης το οποίο σας επηρεάζει άμεσα είναι εσφαλμένο, αλλά μόνον εάν συντρέχει ένας από τους λόγους αναιρετικού ελέγχου που προβλέπονται από τον νόμο. Πρέπει πάντα να καταθέτετε την εν λόγω αίτηση μέσω συνηγόρου υπεράσπισης —του δικηγόρου σας. Η αίτηση πρέπει να κατατεθεί στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση εν τοις πράγμασι, εντός δύο μηνών από την επίδοση της προσβαλλόμενης απόφασης. Η αίτηση αναίρεσης δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα, εκτός εάν το Ανώτατο Δικαστήριο αποφασίσει διαφορετικά.

Έχετε επίσης το δικαίωμα να υποβάλετε αίτηση αναθεώρησης. Γενικά, η αναθεώρηση της διαδικασίας που περατώθηκε με τελεσίδικη απόφαση ή ποινική διάταξη επιτρέπεται εάν προκύψουν πραγματικά περιστατικά ή αποδεικτικά στοιχεία που ήταν προηγουμένως άγνωστα στο δικαστήριο και τα εν λόγω πραγματικά περιστατικά ή αποδεικτικά στοιχεία —είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με τα ήδη γνωστά πραγματικά περιστατικά και αποδεικτικά στοιχεία— θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν διαφορετική απόφαση για την ενοχή ή η ποινή που επιβλήθηκε αρχικά θα ήταν προφανώς δυσανάλογη προς τη φύση και τη σοβαρότητα του εγκλήματος ή προς τις προσωπικές, οικογενειακές ή οικονομικές και άλλες περιστάσεις ή εάν το είδος της ποινής δεν ανταποκρίνεται στον σκοπό της ποινής. Αίτηση αναθεώρησης διαδικασίας που περατώθηκε με τελεσίδικη απόφαση ή ποινική διάταξη εκδικάζεται από το δικαστήριο που αποφάνθηκε σε πρώτο βαθμό. Ο νόμος δεν προβλέπει προθεσμία για την υποβολή αίτησης αναθεώρησης υπέρ σας.

Επιπλέον, μπορείτε να προτείνετε την υποβολή προσφυγής για παράβαση του νόμου· ωστόσο, αυτό το έκτακτο ένδικο μέσο μπορεί να ασκηθεί μόνον από τον υπουργό Δικαιοσύνης και σ’ αυτόν εναπόκειται να αποφασίσει αν πρέπει ή όχι να υποβληθεί τέτοια προσφυγή. Μπορεί να ασκηθεί προσφυγή για παράβαση του νόμου κατά κάθε τελεσίδικης δικαστικής απόφασης (πλην των αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου) και κάθε απόφασης του εισαγγελέα, εάν η απόφαση παραβιάζει τον νόμο ή εκδόθηκε βάσει διαδικασίας που πάσχει από ελάττωμα. Ο νόμος δεν προβλέπει προθεσμία για την υποβολή της εν λόγω προσφυγής.

Γ. Ποιες είναι οι συνέπειες της καταδικαστικής απόφασης;

Η διαδικασία εκτέλεσης αρχίζει μόλις τεθεί σε νομική ισχύ η καταδικαστική απόφαση για έγκλημα· σε αυτό το στάδιο, εκτελείται η ποινή ή το προληπτικό μέτρο και πραγματοποιούνται οι σχετικές πράξεις.

Εάν έχετε καταδικαστεί για αξιόποινη πράξη με τελεσίδικη απόφαση, δεν μπορείτε να δικαστείτε ξανά για το ίδιο αδίκημα (ούτε καν σε άλλο κράτος μέλος), εκτός εάν επιτρέπεται αναθεώρηση.

Η καταδικαστική απόφαση καταχωρίζεται στο ποινικό μητρώο και εμφανίζεται σε κάθε απόσπασμα του ποινικού μητρώου μέχρι την άρση των συνεπειών της καταδικαστικής απόφασης. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να ασκήσετε ένα συγκεκριμένο επάγγελμα, να αποκτήσετε συγκεκριμένη άδεια ή έγκριση ή να έχετε στην κατοχή σας όπλο κ.λπ.

Μετά την άρση των συνεπειών της καταδικαστικής απόφασης, θα θεωρείται ότι δεν έχετε καταδικασθεί ποτέ. Ωστόσο, οι αρχές επιβολής του νόμου και ορισμένες άλλες αρχές έχουν πρόσβαση σε αυτό που είναι γνωστό ως «αντίγραφο» του ποινικού μητρώου· η καταδικαστική απόφαση σε βάρος σας καταγράφεται στο αντίγραφο ακόμα και μετά την άρση των συνεπειών της.

i. Έχοντας ποινικό μητρώο

Μόλις η καταδικαστική απόφαση καταστεί τελεσίδικη, καταχωρίζεται στο ποινικό μητρώο όπου τηρούνται αρχεία καταδικαστικών αποφάσεων και άλλων πραγματικών περιστατικών σχετικών με την ποινική διαδικασία. Οι πληροφορίες αυτές τηρούνται για 100 έτη από την ημερομηνία γέννησής σας, ανεξάρτητα από το αν συμφωνείτε με αυτό ή όχι. Εάν έχουν αρθεί οι συνέπειες της καταδικαστικής απόφασης σε βάρος σας, οι πληροφορίες δεν θα εμφανίζονται πλέον στο απόσπασμα του ποινικού μητρώου, αλλά θα εξακολουθήσουν να εμφανίζονται στο αντίγραφο του ποινικού μητρώου, όπως περιγράφεται ανωτέρω. Οι συνέπειες μιας καταδικαστικής απόφασης μπορούν να αρθούν εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από τον ποινικό κώδικα, ανάλογα με τη σοβαρότητα της καταδικαστικής απόφασης. Οι προθεσμίες αυτές κυμαίνονται από ένα έως δεκαπέντε έτη από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της έκτισης της ποινής σας· για ορισμένες ποινές θεωρείται ότι δεν έχετε καταδικαστεί καθόλου μετά την έκτιση τους.

Εάν είστε υπήκοος άλλου κράτους μέλους της ΕΕ, οι πληροφορίες σχετικά με την καταδίκη σας θα τεθούν στη διάθεση της αρμόδιας αρχής του κράτους μέλους της ΕΕ του οποίου είστε πολίτης.

v. Έκτιση ποινής, μεταφορά κρατουμένων, ποινή υπό όρους και εναλλακτικές ποινές

Μόλις η καταδικαστική απόφαση καταστεί τελεσίδικη, ο πρόεδρος του τμήματος διατάσσει την εκτέλεσή της.

Εάν έχετε καταδικαστεί με νομική ισχύ σε περιοριστική της ελευθερίας ποινή χωρίς όρους, ο πρόεδρος θα αποστείλει διαταγή εκτέλεσης της ποινής στο αντίστοιχο σωφρονιστικό κατάστημα και, εάν δεν έχετε τεθεί υπό κράτηση, θα σας ζητηθεί να προσέλθετε στη φυλακή εντός της ταχθείσας προθεσμίας. Εάν προσπαθήσετε να αποφύγετε την έκτιση της ποινής σας, η τσεχική αστυνομία μπορεί να σας μεταφέρει στη φυλακή.

Εάν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει να αναβάλει την έκτιση της ποινής σας, να αλλάξει τον τρόπο έκτισης της ποινής σας, να αναστείλει την έκτιση της ποινής σας, να αποφασίσει την απόλυσή σας υπό όρους κ.λπ. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να παραιτηθεί από την ποινή φυλάκισης ή το υπόλοιπο τμήμα της, εάν πρόκειται να εκδοθείτε σε ξένη χώρα ή να απελαθείτε.

Παρόμοια διαδικασία εφαρμόζεται σε περίπτωση που σας έχει επιβληθεί ιατρική περίθαλψη ή προληπτική κράτηση ασφαλείας που έχει διαταχθεί από το δικαστήριο, δηλαδή μόλις καταστεί εκτελεστή η απόφαση βάσει της οποίας πρόκειται να πραγματοποιηθεί η ιατρική περίθαλψη ή η προληπτική κράτηση ασφαλείας που έχει διαταχθεί από το δικαστήριο, ο πρόεδρος του τμήματος θα αποστείλει διαταγή εκτέλεσης σχετικά με την απόφαση στο αρμόδιο ιατρικό ίδρυμα ή στο αρμόδιο κατάστημα προληπτικής κράτησης ασφαλείας όπου πρόκειται να εκτελεστεί το προληπτικό μέτρο, και θα σας ζητήσει να παρουσιαστείτε στο εν λόγω κατάστημα/ίδρυμα. Εάν προσπαθήσετε να αποφύγετε το προληπτικό μέτρο, η τσεχική αστυνομία μπορεί να σας μεταφέρει στο σχετικό ίδρυμα.

Εάν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις ή οι προϋποθέσεις που προβλέπονται σε διεθνή συνθήκη, μπορείτε να μεταφερθείτε στη χώρα σας ή σε άλλο κράτος για να εκτίσετε περιοριστική της ελευθερίας ποινή χωρίς όρους ή προληπτικό μέτρο, εάν το ζητήσετε και το οικείο κράτος συμφωνήσει. Σε καταδικαστική απόφαση μπορεί επίσης να επιβληθεί εναλλακτική ποινή. Κάθε ποινή που δεν συνεπάγεται άμεση φυλάκιση μπορεί να θεωρηθεί εναλλακτική ποινή. Μπορείτε επίσης να τεθείτε υπό την επιτήρηση υπαλλήλου επιτήρησης για την παρακολούθηση της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που σας έχουν επιβληθεί και για να σας βοηθήσει να επιστρέψετε στην κοινότητα και να ζήσετε μια ομαλή ζωή. Εάν σας έχει επιβληθεί επιτήρηση, πρέπει:

• να συνεργάζεστε με τον υπάλληλο επιτήρησης κατά τρόπο που καθορίζει ο ίδιος
  και να εφαρμόζετε το σχέδιο έκτισης ποινής υπό όρους με επιτήρηση·
• να εμφανίζεστε ενώπιον του υπαλλήλου επιτήρησης σε χρόνους που καθορίζει ο ίδιος·
• να ενημερώνετε τον υπάλληλο επιτήρησης σχετικά με τον τόπο στον οποίο βρίσκεστε, την απασχόλησή σας και τα μέσα διαβίωσής σας, τη συμμόρφωσή σας με τους περιορισμούς και τις υποχρεώσεις που έχουν επιβληθεί από το δικαστήριο, καθώς και σχετικά με κάθε άλλη σημαντική περίσταση όσον αφορά την επιτήρηση από τον υπάλληλο επιτήρησης·
• να επιτρέπετε στον υπάλληλο επιτήρησης να εισέρχεται στην κατοικία σας.

Εάν σας έχει επιβληθεί, ως αποτέλεσμα δικαστικής απόφασης, εύλογη υποχρέωση να συμμετάσχετε σε κατάλληλο πρόγραμμα κοινωνικής κατάρτισης και επανεκπαίδευσης ή να συμμετάσχετε σε κατάλληλα προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης, μπορείτε να συμμετάσχετε σε πρόγραμμα έκτισης ποινής υπό όρους και επανένταξης. Μπορείτε επίσης να συμμετάσχετε σε ένα τέτοιο πρόγραμμα εάν πληροίτε τα κριτήρια ένταξης που έχει ορίσει ο πάροχος του προγράμματος, χωρίς να υποχρεούστε να συμμετάσχετε στο πρόγραμμα βάσει δικαστικής απόφασης· στην περίπτωση αυτή, μπορεί να συναφθεί συμφωνία με τον υπάλληλο επιτήρησης σχετικά με τη συμμετοχή στο πρόγραμμα υπό τους όρους της επιτήρησης και η συμφωνία μπορεί να συμπεριληφθεί στο σχέδιο έκτισης ποινής υπό όρους με επιτήρηση. Εάν το πρόγραμμα εφαρμοστεί στο πλαίσιο της ποινής φυλάκισης, η συμμετοχή σας στο πρόγραμμα μπορεί να συμφωνηθεί με ειδικό που συνεργάζεται με την τσεχική σωφρονιστική υπηρεσία.

Μπορείτε επίσης να εκτίσετε ορισμένες από αυτές τις εναλλακτικές ποινές στη χώρα καταγωγής σας ή σε άλλο κράτος με το οποίο έχετε δεσμούς, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπονται από τον νόμο και οι προϋποθέσεις που προβλέπονται από διεθνή συνθήκη και ότι η εκτέλεση των ποινών αυτών μπορεί να αποτελεί αντικείμενο επιτήρησης ή να ελέγχεται με άλλον τρόπο. Το πεδίο εφαρμογής αυτής της επιλογής διαφέρει ανάλογα με το αν η οικεία χώρα είναι κράτος μέλος της ΕΕ ή τρίτη χώρα (οι επιλογές είναι πιο περιορισμένες στην τελευταία περίπτωση).