Sądy powszechne – wstęp
Na Litwie istnieje 56 sądów o właściwości ogólnej:
- Sąd Najwyższy Litwy (Lietuvos Aukščiausiasis Teismas),
- Sąd Apelacyjny Litwy (Lietuvos apeliacinis teismas),
- 5 sądów okręgowych (apygardos teismai),
- 49 sądów rejonowych (apylinkės teismai).
Sąd Najwyższy Litwy
Sąd Najwyższy Litwy jest jedynym sądem kasacyjnym (ostatniej instancji) uprawnionym do kontroli prawomocnych wyroków, orzeczeń, postanowień i zarządzeń sądów o właściwości ogólnej.
Sąd ten wykształcił jednolitą praktykę sądową w zakresie wykładni i stosowania ustaw oraz innych aktów prawnych.
Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej Sądu Najwyższego.
Sąd Apelacyjny Litwy
Sąd Apelacyjny jest organem, do którego wnosi się środki odwoławcze od wyroków sądów okręgowych (jako sądów pierwszej instancji). Sąd Apelacyjny rozpoznaje również wnioski o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych i międzynarodowych oraz zagranicznych i międzynarodowych rozstrzygnięć arbitrażowych oraz ich wykonanie w Republice Litewskiej. Realizuje ponadto inne zadania w zakresie swojej właściwości ustawowej.
Prezes Sądu Apelacyjnego organizuje i nadzoruje działalność administracyjną sądów okręgowych i ich sędziów w sposób przewidziany przez prawo.
Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej Sądu Apelacyjnego.
Sądy okręgowe
Sąd okręgowy jest sądem pierwszej instancji w sprawach karnych i cywilnych należących do zakresu właściwości ustawowej tego sądu. Rozpoznaje również środki odwoławcze od wyroków, orzeczeń, postanowień i zarządzeń sądów rejonowych.
Prezes sądu okręgowego organizuje i nadzoruje działalność administracyjną sądów rejonowych i ich sędziów w zakresie właściwości tego sądu w sposób przewidziany przez prawo.
Następujące sprawy cywilne są rozpoznawane wyłącznie przez Sąd Okręgowy w Wilnie (Vilniaus apygardos teismas) jako sąd pierwszej instancji (art. 28 litewskiego kodeksu postępowania cywilnego):
- spory na podstawie litewskiej ustawy o patentach;
- spory na podstawie litewskiej ustawy o znakach towarowych;
- sprawy dotyczące przysposobienia, obejmujące wnioski obcokrajowców o przysposobienie obywatela Republiki Litewskiej, który zamieszkuje na Litwie lub w obcym państwie;
- inne sprawy cywilne, które są rozpoznawane wyłącznie przez Sąd Okręgowy w Wilnie jako sąd pierwszej instancji na podstawie obowiązujących przepisów prawa.
Sądy rejonowe
Sąd rejonowy jest sądem pierwszej instancji właściwym do rozpoznawania następujących rodzajów spraw:
- sprawy karne,
- sprawy cywilne
- sprawy dotyczące przestępstw administracyjnych (w zakresie jego właściwości);
- sprawy należące do właściwości sędziów ds. hipoteki;
- sprawy dotyczące wykonywania orzeczeń i wyroków.
Sędzia sądu rejonowego – oprócz innych zadań ustawowo należących do zakresu właściwości sądu rejonowego – pełni również funkcję sędziego w postępowaniu przygotowawczym oraz wykonawczym.