Full text

FIL-PRIM’AWLA TAL-QORTI ĊIVILI

IMĦALLEF

ONOR. GRAZIO MERCIECA LL.D.

ILLUM, 7 ta’ Diċembru 2021.

Rikors Nru. 892/2016 GM

Doreen Baldacchino KI 392580M

vs

Auto Sales Limited

Il-Qorti,

Rat ir-Rikors Ġuramentat ta’ Doreen Baldacchino li permezz tiegħu wara li

ppremettiet illi :

Kienet xtrat mingħand is-soċjeta` intimata vettura tal-marka Renault

Clio numru tar-reġistrazzjoni KND-124 u dana f'Jannar 2016 versu l-

ii

prezz ta' sbatax il-elf u mitejn (17,200) ewro li tħallsu max-xiri talvettura in kwistjoni.

Hekk kif għadda ftit ta’ ż-żmien mix-xiri, ir-rikorrenti bdiet tesperjenza

ħsarat strambi fl-imsemmija vettura. Ma baqax jaħdem ir-radju, ilbumper beda jagħmel ħsejjes kbar, is-seats bdew jiċċaqalqu, l-isteering

żviluppatlu ħsara u bosta ħsarat oħra li għalkemm bdew momentarjament

jissewew, xorta waħda bdew jerġgħu jirrepetu rwiehom il-ħsara.

Difatti r-rikorrenti spiċċat biex fil-ftit xhur li kienet ilha għandha lvettura msemmitja marret diversi okkażjonijiet biha għand l-intimati

sabiex l-istess vettura terġa' tissewwa. Sfortunatament għar-rikorrenti lvettura baqgħet ma ssewwiet qatt u dana ħoloq inkonvenjent kbir għallesponenti, omm ta' minorenni li spiċċat mingħajr vettura peress li flaħħar okkażjoni li ħadet il-vettura għand l-intimati ma reġgħetx marret

lura għaliha. Illi l-esponenti hallset għal vettura ġdida u s'intendi eseġiet

li jkollha vettura tali li setgħet tużaha bla xkiel mhux kif effetivament

ġara u kif ser jiġi pruvat waqt il-kawża.

Ir-rikorrenti interpellat lis-soċjeta` intimata b'ittra legali u ittra uffiċjali

datata 7 ta' Settembru 2016, iżda s-soċjeta` intimata baqgħet

inadempjenti u f'ebda mument ma għamlet dak obbligata tagħmel a tenur

tal-Kap 16 u 378 tal-Liġijiet ta' Malta.

Kawża ta' dan l-aġir r-rikorrenti sofriet danni 'n kwantu ħlas ta' liċenzja u

assikurazzjoni u spejjeż oħra sabiex hija tkun tista’ tinqeda bi trasport

tagħha u familtha kif ser jirriżulta.

L-imsemmija vettura tħalliet fil-pussess tas-soċjeta’ intimata.

Talbet lil din il-Qorti sabiex:

1. Tiddikjara l-vettura ta-tip Renault Clio KND-124 hija milquta minn

difett moħbi li jrendija mhux tajba u utli għall-iskop li għalih inxtrat;

2. Tiddikjara maħlul il-kuntratt ta' bejgħ tal-imsemmija vettura millkumpanija intimata lir-rikorrenti, bl-istess vettura terġa’ ssir

proprjeta` tal-kumpanija intimata;

3. Tiddikjara wkoll li l-kumpanija intimata għandha tirrifondi lirrikorrenti l-prezz sħiħ tal-vettura u kif ukoll danni minnha sofferti

iii

għaż-żmien li fih il-vettura kienet u ser tibqa' għand il-kumpanija

intimata;

4. Tikkundanna lill-kumpanija intimata sabiex tħallas lir-rikorrenti ssomma ta' sbatax-il elf u mitejn ewro (17,200) rappreżentanti prezz

tal-vettura;

5. Tillikwida d-danni sofferti mir-rikorrenti għaż-żmien li fih il-vettura

kienet u ser tibqa' għand il-kumpanija intimata;

6. Tikkundanna lill-kumpanija intimata tħallas id-danni hekk likwidati

fil-ħames [5] talba;

Bl-ispejjeż, inklużi dawk tal-ittra uffiċjali numru 2956/16, bl-imgħax

legali mid-data tal-imsemmija ittra uffiċjali.

Rat ir-Risposta Ġuramentata tal-kumpannija Auto Sales Limited (C 491) li

permezz tagħha eċċepiet illi:

1. Sabiex teħles mir-rabta kuntrattwali minn mal-kumpannija esponenti,

ir-rikorrenti kellha tirrifjuta materjalment il-Vettura (kif definita iktar

l’isfel) u tiddepożitha taħt l-awtorita' ta' din l-Onorabbli Qorti.

Għalavolja saret ċedola (nru.1582/16) għal dan il-għan, ir-rikorrenti

abbandunat il-Vettura wara li ħaditha għand il-kumpannija esponenti

u llum tinstab hemmhekk kif ikkonfermat mir-rikorrenti f' paragrafu

6 tar-rikors promotur.

2. L-azzjoni tar-rikorrenti hija preskritta u dan skont l-Artikolu 1431

tal-Kap. 16.

3. Ir-rikors promotur hu konfuż, għaliex fir-raba' paragrafu, r-rikorrenti

tirreferi għal żewġ kapitli ta' liġi differenti, l-Kap. 16 u l-Kap. 378 li

joffru żewġ rimedji simili iżda distinti, senjatament dik redibitorja ai

termini tal-artikolu 1427 tal-Kap 16, u dik ta' rexxissjoni ta' kuntratt

fl-artikolu 76 tal-Kap 378, jew il-waħda jew l-oħra.

4. Għalkemm dan ma jwassalx fid-diffikulta` tal-kumpannija esponenti

li tirrispondi għat-talbiet imressqa mir-rikorrenti, jista' jgħati l-każ illi

jkun hemm eċċezzjonijiet ulterjuri kemm-il darba jkun il-każ illi lazzjoni hija naxxenti mill-Kap. 378.

iv

5. Il-kumpannija esponenti ma naqset taħt l-ebda waħda mill-azzjonijiet

fuq indikati.

6. L-attriċi m'għandhiex il-jedd għar-rexxissjoni tal-kuntratt taħt lazzjoni redibitorja u hi insostenibbli stante li l-vettura ma hijiex

milquta minn ebda difett moħbi;

7. ld-difetti, jekk jistgħu jissejħu hekk, imsemijjin fit-tieni paragrafu

tar-rikors promotur huma ta' natura minuri, insinjifikanti u bl-ebda

mod ma jaffetwaw l-użu tal-Vettura u allura ma jistgħux iġibu

magħhom konsegwenza ta' rexxissjoni.

8. ll-kumpannija esponenti tiċħad illi hija responsabbli għall-allegati

danni.

Rat illi t-tieni u t-tielet eċċezzjonijiet ġew irtirati wara li l-attriċi ddikjarat li din

il-kawża saret abbażi tal-azzjoni redibitorja taħt il-Kodiċi Ċivili u mhux taħt ilKap 378 tal-Liġijiet ta’ Malta1

ċjoe` l-Att dwar l-Affarijiet tal-Konsumatur.

Taħt dak l-att, il-konsumatur igawdi tutela ikbar dwar difetti fil-prodott mixtri,

kif ukoll minn perjodu ta’ preskrizzjoni itwal minn dak tal-Kodiċi Ċivili.

B’danakollu l-attriċi għażlet li ma tistrieħx fuq dik il-liġi speċjali. Billi lazzjoni taqa’ fid-disposittiv tal-partijiet, il-Qorti għandha jdejha marbutin mattip t’azzjoni magħżula mill-attriċi.

Semgħet il-provi.

Rat ir-rapport tal-perit tekniku.

Rat l-atti l-oħrajn tal-kawża.

Semgħet it-trattazjoni bil-fomm tal-avukati tal-partijiet.

1 Fol 20

v

Ikkunsidrat:

Fatti:

Fis-6 ta’ Jannar 2016 l-attriċi xtrat mingħand il-konvenuta karozza ġdida

fjamanta u ħallset il-prezz kollu mal-kunsinna. Bdiet tinnota għadd ta’ difetti

ta’ xorta differenti waħda mill-oħra u għamlet kważi seba’ xhur ġejja u sejra

għand il-konvenuta bl-ilmenti sakemm fl-aħħar qatgħet qalbha, ħaditha lura

għand il-konvenuta fit-28 ta’ Lulju 2016 u, għalkemm l-addetti tal-attriċi

sussegwentement kienu nfurmawha li d-difetti kollha ġew eliminati, hija

rrifjutat il-vettura, ippreżentat ittra uffiċjali kif ukoll din il-kawża.

Skont Malcolm Mallia, wieħed mill-impjegati tal-konvenuta, hija marret

madwar tmien darbiet. Fl-atti ġew esibiti ħames job sheets relatati mal-ilmenti

tal-attriċi, li xehdet li ġieli marret biha u ħaditha lura wara ftit tal-ħin u

għalhekk ma kienx hemm job sheets. Tant marret drabi li tar-reception dratha

u malli tilmaħha kienet tgħidilha jekk hix tar-Renault KND-124. L-ewwel

ilment li kellha l-attriċi kien dwar ir-radju tal-vettura, li ġie mibdul u beda

jaħdem tajjeb, u dwar il-bumper2

. Imbagħad bdiet tisma’ ta’ spiss ħsejjes

ġejjin minn diversi partijiet tal-karozza. Xehdet li kien hemm okkażjonijiet

meta l-karozza ma kinitx taqbad mill-ewwel; l-addetti tal-konvenuta xehdu li

ma sabu xejn ħażin f’dan is-sens u l-karozza meta ppruvawha kienet taqbad

mill-ewwel3

.

Kunsiderazzjonijiet legali:

- Preskrizzjoni:

2 Fol 85

3

fol 87.88

vi

Din il-Qorti taqbel mal-Qorti tal-Appell Kummerċjali li:

“Il-kliem ‘minn dakinhar li seta’ jkun li hu jikxef id-difett’ għandhom

ikunu nterpretati fis-sens li d-dies scientiae ma hux dak li fih tiġi nnotata

jew riskontrata irregolarita` fil-funzjonament imma huwa dak li fih jiġi

aċċertat id-difett. Dan hu partikolarment il-każ fil-bejgħ ta’ konġenji jew

apparati ta’ struttura delikata u teknikament komplikata, bħal ma huma

washing machines, refrigerators, etc, li llum il-ġurnata saru ta’ użu

domestiku komuni. Ma hux loġiku li wieħed jirritjeni li, malli x-xerrej

jirriskontra xi irregolarita’ fil-funzjonament, jikkonkludi li din lirregolarita` hi difett… u fil-pront jistitwixxi l-azzjoni, imma jidher aktar

loġiku li jingħad li, f’każi simili, stante l-possibilita` li si tratta, mhux ta’

veru difett, imma ta’ sempliċi irregolarita` faċilment riparabbli, ix-xerrej

jirrikorri għall-bejjiegħ biex dan sia pure taħt il-garanzija li soltu tiġi

rilaxxjata mal-bejgħ ta’ attrezzi simili, jipprovdi għar-riparazzjoni”4

.

Is-sentenza suċċitata hija tas-sena 1963. It-teknoloġija ta’ dak iż-żmien hija

primittiva meta mqabbla ma’ dik tal-lum u allura iktar u iktar il-konsumatur

tal-lum ma jkunx f’qagħda li japprezza sewwa sew x’ikun mar ħażin fil-prodott

li jkun xtara.

Interessanti wkoll iżda l-pronunzjament tal-Qorti tal-Appell li:

“Id-dies scientiae hu dak li fih jiġi definittivament aċċertat id-difett.

B’danakollu, hemm żgur pont fiż-żmien li fih l-iżvilupp progressiv talvizzju jista’ jingħad li jkun laħaq effett kumulattiv li għandu

raġonevolment jgħarraf lix-xerrej bl-eżistenza tiegħu, u minn dak il-punt

jibda jitqies iż-żmien tal-azzjoni jew inazzjoni tal-istess xerrej għallfinijiet tal-Art. 1481 (illum 1431) Kod. Ċiv.”5

L-attriċi xtrat il-vettura fis-6 ta’ Jannar 2016. Wara li ħaditha għadd ta’ drabi

għat-tiswija għand il-bejjiegħ tagħha, irritornat il-vettura fit-28 ta’ Lulju 2016,

4 Maria Rosa Baldacchino v Edward Vincenti Kind noe. 18.10.1963 Appell Kummerċjali. Ara wkoll Carmelo

Buttigieg v Eucharist Zammit 07.10.1997 Appell; Anton Grima v Anthony Fenech noe 06.10.1999 – iċċitati flAlfabett tal-Kodiċi Ċivili, per. Imħ. Emeritus Philip Sciberras, Vol A. paġna 562

5 Emmanuele Florian v Rosario Desira 09.06.1969 Appell Kummerċjali; ara wkoll: Carmelo Dimech v Francis

Xuereb et 15.12.1997 Appell; Maria Vella v The Manager – Tarsons Ltd 05.07.2006 Appell Inferjuri

(Għawdex).

vii

ippreżentat ittra uffiċjali fis-7 ta’ Settembru 2016 u fetħet din il-kawża fis-6

t’Ottubru 2016.

Hemm konflitt fil-ġurisprudenza dwar jekk it-terminu ta’ sitt xhur impost biex

tittieħed azzjoni skont Artiklu 1431 tal-Kodiċi Ċivili hux wieħed ta’ dekadenza

jew ta’ preskrizzjoni6

. Proprjament din il-Qorti m’għandhiex tidħol f’din ilkwistjoni għaliex is-soċjeta` konvenuta ma tqanqalx dan il-punt u tirreferi

għall-perjodu bħala wieħed ta’ preskrizzjoni.

B’danakollu, kemm jekk il-perjodu jitqies li hu ta’ preskrizzjoni, kif ukoll jekk

jitqies wieħed ta’ dekadenza, ma jirriżultax li l-kawża saret fuori termine. Flaħjar ipotesi għall-attriċi – dik li t-terminu huwa wieħed preskrittiv l-ittra

uffiċjali nterrompiet il-preskrizzjoni u għalhekk is-sitt xhur bdew jgħaddu mis7 ta’ Marzu 2016. Fl-agħar ipotesi għall-attriċi – ċjoe` jekk it-terminu jitqies

wieħed dekadenzjali – il-perjodu ta’sitt xhur imur lura għas-6 t’April 2016.

Sta għall-bejjiegħ li jġib il-prova li kien qabel dakinhar li x-xerrejja indunat li

l-irregolarita` fil-funzjonament kien tali li jammonta għal difett. Iktar u iktar

meta ċertu irregolaritajiet lanqas il-bejjiegħ ma seta’ jsib il-kawża tagħhom.

Prova li s-soċjeta` konvenuta ma rnexxilhiex iġġib. Iktar u iktar billi l-attriċi

ma rriskontratx irregolarita` waħda, imma diversi u fi żminijiet differenti.

Għalhekk l-eċċezzjoni tal-preskrizzjoni ma tistax tiġi milqugħa.

Mertu:

Il-Kodiċi Ċivili jfassal l-obbligi tal-bejjiegħ fl-artiklu 1424:

6

Iżda ara b’mod partikolari Carmelo Cremona v Salvatore Farrugia 01.08.1966, Appell Ċivili, fejn il-Qorti

qalet li l-liġi stess tirreferi għat-terminu bħala wieħed ta’ preskrizzjoni kemm fil-korp tal-Artiklu kif ukoll finnota marġinali – Alfabet, voce Azzjonijiet, cit., paġna 563.

viii

“Il-bejjiegħ hu obbligat jagħmel tajjeb għad-difetti li ma jidhrux talħaġa mibjugħa illi jagħmluha mhux tajba għall-użu li għalih hija

maħsuba, jew li jnaqqsu daqshekk il-valur tagħha illi x-xerrej ma

kienx jixtriha jew kien joffri prezz iżgħar, li kieku kien jaf bihom”.

Din id-disposizzjoni hija waħda li tinstab fl-istat oriġinali tagħha sa minn

mindu ġie ppromulgat il-Kodiċi Ċivili fit-tieni nofs tas-seklu dsatax, billi qatt

ma ġiet emendata jew mibdula. Oriġinarjament l-Artiklu 1424 kien enumerat

bħala Artiklu 1138. Fl-appunti tiegħu, Sir Adrian Dingli, conditor tal-Kodiċi,

kiteb “Sia mobile sia immobili. Troplong 548”. Jidher għalhekk li dan l-awtur

għalhekk kien l-uniku mudell li uża Dingli. Ma ċċita l-ebda disposizzjoni f’xi

kodiċi ċivili barrani ta’ dak iż-żmien.

7

Jidher iżda li l-Artiklu 1424 hu identiku għall-Artiklu 1626 tal-Kodiċi

Napoleoniku li min-naħa tiegħu kien abbozzat fuq il-kitba tal-Pothier8

.

Dawn il-Qrati stqarru li mhux faċli wieħed jistabbilixxi x’wieħed jifhem

b’difett, għalkemm għamlu tentattivi f’din id-direzzjoni:

- Borg v Petroni9

ċċitat awturi Taljani li jippuntaw għal kull ħaġa li

teffettwa l-kwalita` normali tal-ħaġa:

“In-nozzjoni teknika fordamentali ta' dak li għandu jiftiehem

b’vizzju jew difett tal-ħaġa mibjugħa mhix ħaġa li tista’ tiġi

faċilment stabbilita. Il-kriterju traċċjar minn Tartufari hu fis-sens

li jiġi rigwardat l-istat u l-kondizzjoni oblettiva tal-ħaġa

7 Raymond-Théodore Troplong kien ġurista prominenti Franċiż li sar President tal-Qorti tal-Kassazzjoni

Franċiża fl-1852.

8 Ara F Laurent, Principes de Droit Civil Vol 24 para 277 et seq (1878)

9 Perit Cavaliere Emmanuele Borg v Carmelo Petroni noe 30.07.1953 Qorti tal-Kummerċ, ikkonfermata flAppell fid-29.01.1954, iċċitata fl-Alfabett tal-Kodiċi Ċivili, Philip Sciberras, Vol B-C, paġni 149-150

ix

individwalment kunsidrata, mingħajr konfront ma ħwejjeġ oħra,

għalkemm tal-istess speċi. Għal kull ħaġa, tkun xi tkun l-ispeċi u

l-kwalita`, hemm ċertu mod kif tkun dik i1-ħaġa li jirrapreżenta listat u l kondizzjoni normali b'mod li minnu tiddependi l-attitudni

tagħha għall-użu li għalih skont in-natura tagħha hija destinata,

jew il-partijiet kellhom f'moħħhom fil-konklużjoni tal-kuntratt.

Kull devjazzjoni li tinsab fil-ħaġa minn dak "il modo di essere

ordinarju u normali tagħha tagħmilha vizzjuża u difettuża; u

għalhekk b'vizzju jew difett għandu appuntu wieħed jifhem kull

anormalita jew imperfezzjoni, u kull gwast jew avarija, li tiġi

riskontrata fil-ħaġa, u li, aktar jew anqas, tneħħilha l-attitudni

għall-użu jew il-bonta` u l-integrita' tagħha… Fuq dan il-punt

jaqbel Vivante li jgħid: "l vizi sono inerenti al modo imperfetto

con cui la merce fu fabbricato il vizio e' un guasto o deperimento

della merce fuori del suo stato normale” (Trattato di Diritto

Commeciale, Vol. IV no. 1654). F’ dan l-istess sens espremiet

ruħha l-ġurisprudenza, kif jirriżulta mid-deciżjonijiet, kif jirriżulta

mid-deciżjonijiet tat-Tribunal Taljani riportati fir-“Raccolta

della. Ġiurisprudenza sul Codice Civile” (Vol, VIII, pag, 555, no.

82) :- ‘il vizio o difetto redibitoro…consiste in una alterazione,

un’anonalia, un gusto, un deterioramento, una manchevolezza

della cosa, che alla qualita` stesso tolga l’efficacia” 'Perit

Cavaliere Emmanuele Borg -vs- Carmelo Petroni noe" Qorti talKummerċ, 30 ta' Lulju, 1953.”

- Lucia v Chevalier10

qalet li d-difett irid ikun wieħed gravi. Il-gravita`

tiġi stabbilita fuq żewġ kriterji – wieħed oġġettiv u l-ieħor soġġettiv:

“Da questa disposizione chairo emerge che a dar vita alla

garanzia che il venditore deve al compratore pei vizi occulti

della cosa venduta, occorre che tali vizi presentino una certa

gravita` la cui misura e` determinata dalla legge in base a due

criteri, l’uno obbiettivo consistente nell’assoluta inettitudine

della cosa all’uso cui e` destinata, ovvero nella semplice

diminuzione di tale uso; l’altro suggettivo che si trae dalla

presumibile intenzione del compratore il quale se avesse

conosciuto il vizio al tempo della compra o non si sarebbe

10 Ettore Lucia v Tommaso Chevalier 21.01.1920, Appell Kummerċ XXIV.i.981; ara wkoll Giuseppe Gauci v

Dr Gius. Frendo Azzopardi 31.05.1929 Qorti tal-Kummerċ

x

indotto ad acquistare la cosa, oppure acquistandola, non ne

avrebbe offerto il prezzo pattuito”11

.

Anke Artikolu 1641 tal-Code Civil Franċiż viġenti huwa identiku għaddisposizzjoni Maltija12

. Min-naħa l-oħra, l-Artiklu 1490 tal-Kodiċi Ċivili

Taljan viġenti (tas-sena 1940) huwa simili għad-disposizzjoni Maltija iżda

jneħħi r-riferenza għall-element soġġettiv13

.

Il-Qorti tal-Kassazzjoni Taljana14 stabbiliet li ċ-ċirkostanza tat-tnaqqis tal-valur

hija indipendenti minn dik tan-nuqqas ta’ funzjonament tal-ħaġa. Fi kliem

ieħor jista’ jkollok ħaġa li taħdem tajjeb iżda li jkollha xi difett ieħor li

jnaqqsilha l-valur.

Fil-fehma ta’ din il-Qorti dan it-tagħlim jgħodd ukoll għad-disposizzjoni

Maltija.

L-istess Qorti stabbiliet ukoll li l-użu li għalih hi ddestinata l-ħaġa huwa skont

il-funzjoni ekonomika-soċjali tiegħu, inkella għall-funzjoni partikolari

pattuwita fil-kuntratt15

.

11 Ettore Lucia v Tommaso Chevalier per la ditta Chevalier & Co 21.01.1920 Appello Commerciale

XXIV.i.981.

12 “Le vendeur est tenu de la garantie a` raison des defauts caches de la chose vendue qui la rendent impropre

a`l’usage auquel on la destine, ou qui diminuent tellement cet usage, que l’acheteur ne l’aurait pas acquise, ou

n’en aurait donne qu’un moindre prix, si l’avait connu”.

13 “Il venditore e` tenuto a garantire che la cosa venduta sia immune da vizi che la rendano inidonea all’uso a

cui e` destinata o ne diminuiscano in modo apprezzabile il valore...”

14 C 78/3519: “vizi... che diminuiscano in modo apprezzabile il valore del bene (indipendentemente dalla

circostanza che incidano oppure no al suo funzionamento)”, oppure lo randano inidoneo (anche se non

assolutamente inutilizzabile) all’uso.

15 Cassazione 86/914: “oppure lo randano inidoneo (anche se non assolutamente inutilizzabile) all’uso cui e`

destinato, avuto riguardo alla sua funzione economico-sociale, o alla particolare funzione prevista nel

contratto” – iċċitata minn Commentario Breve al Codice Civile, Cian & Trabucchi 13th ed. (2018) - Art. 1490

paġna 1633.

xi

Skont il-Laurent16:

- id-deċiżjoni jekk difett jagħmilx il-ħaġa mhux addattata għall-użu li

għalih tkun maħsuba, jew jekk ixekkillhiex l-użu b’mod li x-xerrej ma

kienx jixtriha, jekk kien joffri prezz inqas, li kieku kien jaf biha, taqa’

fid-diskrezzjoni tal-imħallef17

.

- mhux kull tnaqqis fl-użu jfisser vizzju; it-tnaqqis irid ikollu effett fuq

il-kuntratt18

.

- kien hemm Qorti li qalet li m’hemmx vizzju moħbi jekk dan

sempliċiment idejjaq lix-xerrej. Dan il-pronunzjament iżda

m’għandux jitqies bħala regola tad-dritt, għaliex l-inkonvenjent ikun ta’

ċerta portata, żgur li x-xerrej ma kienx jixtri jew iħallas prezz inqas19

.

- Qorti oħra – dik ta’ Montpellier20

- stabbiliet li d-difett irid ikun

irrimedjabbli. Dan iżda jfisser li tkun qiegħdha tiżdied kwalifika li ma

tinstabx fil-liġi. It-tradizzjoni tikkontradixxi lill-Qorti, għaliex skontha

żiemel marid temporanjament kien ukoll jitqies milqut b’vizzju moħbi

għaliex ix-xerrej jistenna li jinqeda bl-oġġett minnufih21

.

16 op. cit. para 280

17 “C’est au juge de decider en fait si le defaut rend la chose impropre a` l’usage auquel on la destine, ou s’il

en diminue tellement l’usage, que l’acheteur ne l’aurait pas acquise, ou n’en aurait donnait qu’un moindre prix

s’il avait connu”.

18 “Il faut que la diminution ait exerce una influence sure le contrat”.

19 “Il a ete juge qu’un defaut n’est pas redhibitoire lorsqu’il en resulte seulement un desagrement (bl-Ingliż:

annoyance) pour l’acheteur (Caen, 22 novembre 1826 – Dalloz, au mot Vices Redhibitoires, no. 219; Aubry et

Rau t. IV, p 387 no 355 bis). Nous ne voudrions pas eriger cette decision en regle de droit; car il est certain

que, pour peu que le desagrement soit notable, l’acheteur n’aurait pas contracte ou aurait paye un moindre

prix”.

20 Montpellier, 23 febrier 1807 – Dalloz au mot Vice Redhibitoires, no 67.

21 “Il nous semble que c’est ajouter a` la loi, car elle n’esige pas ce caractere de perpetuite. La tradition que la

cour de Montpellier invoque, temoigne contre elle; l’edit des ediles admet l’action redhibitoire, alors meme

que la maladie don’t un animal est infecte ne serait que temporaire; ce que est fonde en raison, car l’acheteur

acquiert pour se server immediatement de la chose; donc l’object du contrat n’est pas rempli quand, pendent

un temps plus au moins long, il ne peut pas s’en server”.

xii

Il-Bianca, fl-opra klassika tiegħu22, jikteb li:

“Il vizio e` rilevante ai fini della garanzia anche se possa essere

eliminato con modica spesa. V., ad es., App. Bari 14 ottobre 1954 (Rep.

Giur. it, 1955, Vendita, n. 145). Tale circostanza esclude

un’apprezzabile diminuzione di valore del bene ma non esclude

senz’altro la sua minorata idoneita` all’uso. V. anche Trib. Firenze, 3

dicembre 1962 (Giur. tosc., 1962, 707).

“Altro discorso e` se la possibilita` di eliminare facilmente il vizio

deponga la scarsa importanza dell’inadempimento, precludendo quindi

il rimedio della risoluzione del contratto (art. 1455 cod. civ.).

“Nel senso che non ricorrano gli estremi per l’azione di risoluzione

della vendita quando il vizio di funzionamento possa essere eliminato

facilmente con la sostituzione dei pezzi difettosi e con poca spesa, v.

Trib. Livorno, 5 febbraio 1963 (Giur. tosc., 1963, 289)”.

Vettura li kellha difett li ġie msewwi b’mod perfett xorta waħda ġiet

ikkunsidrata li kellha difett moħbi mill-Qorti tal-Kassazzjoni Franċiża

f’sentenza tal-1998 li ħassret sentenza fis-sens kuntrarju mill-Qorti ordinarja.23

Evalwazzjoni tal-provi:

Il-partijiet jaqblu li tabilħaqq il-karozza kellha d-difetti. B’danakollu lkovenuta ma taqbilx li kien hemm kull difett allegat mill-attriċi. Min-naħa loħra ssostni li għamlet kull ma setgħet biex tikkuntenta lill-attriċi u saħansitra

biddlet parts meta kull ma kien hemm bżonn kien li jsiru sempliċi

aġġustamenti jew settings.

22 C. Massimo Bianca, La Vendita e La Permuta, (1972) paġna 796 nota numru 4.

23 “Juge cependent che viole les articles 1641 e 1644 l’arret qui rejette la demande en resolution de la vente des

lors que le vehicule vendu a fait l’object des reparation qui le rend desormais propre a` sa destination et a` son

usage – Cass. 1re civ., 6 oct 1998: D. 2000, somm 290, obs. Pignarre – irraportata fil-Code Civil annotee sous

la direction de Laurent Leveneur (ippubblikat 2017), paġna 1641, voce: Gravite de defaut.

xiii

L-attriċi xehdet li rikeb magħha l-imsemmi Malcolm Mallia li qabel magħha

dwar l-eżistenza tal-ħsejjes; għalkemm l-istess Mallia meta xehed

imminimizza l-entita` tagħhom, anke jekk fuq domandi diretti u suġġestivi li

sarulu mill-avukat tal-konvenuta li seta’ jagħmel hekk għaliex kien qiegħed

jagħmillu kontro-eżami. Jirriżulta li l-konvenuta għamlet għadd ta’ “settings”

fil-bagoll24; biddlet partijiet mill-isteering (għalkemm insistiet li kull ma kellu

bżonn kienet ftit lubrikazzjoni); biddlu l-molol tas-seats25; u l-mounting26

.

F’okkażjoni minnhom il-karozza damet tliet ġimgħat għand il-konvenuta biex

l-addetti tagħha jippruvaw isibu l-kawża tal-ħsejjes27. L-istess ħaġa tgħodd

għal impjegati oħra28 li ġew prodotti mill-attriċi u allura l-abbli avukat talkonvenuta seta’ liberament jagħmlilhom domandi diretti u suggestivi in

kontro-eżami, filwaqt li l-attriċi qajla setgħet tattakka l-kredibilita` tagħhom

għax kienu xhieda tagħha stess. Huwa minnu li l-partijiet huma marbutin birregoli tal-proċedura huma u jressqu l-provi tagħhom. Imma fl-aħħar millaħħar il-Qorti trid tkun sodisfatta mill-evidenza li titressaq quddiemha skont illiberu konvinċiment tagħha.

Il-perit tekniku maħtur mill-Qorti, minkejja li kien avżat minn din il-Qorti

sabiex jagħmel aċċess fil-preżenza tal-partijiet biss29, mar jittestja l-karozza

mingħajr ma avża lill-attriċi biex tkun preżenti. Ma sab l-ebda difett30. L-abbli

avukat difensur tal-attriċi fit-trattazzjoni bil-fomm attakka bl-aħrax ilkredibilita` u l-imparzjalita` tal-perit tekniku kemm għaliex m’avżaħx blaċċess, kif ukoll għal raġunijiet oħrajn. B’danakollu ma nsistiex fuq il-ħatra

ta’ periti perizjuri, għalkemm eskuta lill-istess perit.

24 fol 96

25 fol 44

26 fol 43

27 fol 45

28 Josef Lugerno li biddel ir-radju; Etienne Ellul li għamel xogħol fis-seats ta’ wara; Clayton Gatt (service

manager)

29 fol 165

xiv

Anke jekk hemm nuqqas ta’ qbil dwar l-entita` tad-difetti, il-Qorti hija

moralment konvinta li difetti kien hemm. M’hemm l-ebda indizju li l-attriċi

hija xi mara mhix f’sensiha, jew kif ngħidu bil-Malti, xi fonqla jew li tisma’

ħsejjes meta fil-fatt ikun hemm is-skiet. L-attriċi hija armla li trabbi lil binha

dak iż-żmien ta’ ħdax-il sena li xtrat karozza ġdida ta’ ditta magħrufa u tajba u

ħallsitha kollha mal-konsenja. Żgur ma kellha l-ebda motiv biex tipprova

tiskapriċċa lill-konvenuta billi ġġib xi skuża biex ma tħallasx tal-karozza jew

tħallas inqas. Hija xtrat karozza biex ikollha mezz komdu ta’ transport għaliha

u għal binha. Ma xtratx karozza sekonda-man imma waħda ġdida. Min jixtri

karozza ġdida ma jistenniex li joqgħod ġej u sejjer għand il-mekkanik; jistenna

li tkun kontinwament u minnufih disponibbli mingħajr ma joqgħod jaħli l-ħin.

Għalhekk minkejja ċertu konflitt fil-provi, ma jirriżultax li ħsarat ma kienx

hemm. Jirriżulta min-naħa l-oħra li l-attriċi marret għadd konsiderevoli ta’

drabi fuq perjodu ta’ seba’ xhur għand il-konvenuta minħabba li l-karozza ma

kinitx taħdem kif wieħed jistenna minn vettura ġdida fjamanta.

Huwa minnu li tajjeb jew ħażin il-perit tekniku ma sab l-ebda difett fil-vettura

meta mar jeżaminaha. B’danakollu dak li jgħodd hu l-istat tal-vettura filmument tax-xiri, u mhux wara. Il-konvenuta tisħaq li l-karozza xorta waħda

kienet timxi u għalhekk kienet tissodisfa l-vot tal-liġi u ċjoe` kienet “tajba

għall-użu li għalih hija maħsuba”. Dan iżda m’huwa tal-ebda suffraġju

għaliha, għaliex ma jistax jitqies li kienet tajba għall-użu kemm-il darba lattriċi ma setgħetx issuqha kull meta kellha bżonnha għaliex kienet kostretta

toqgħod tmur għand il-konvenuta biha u sadanittant tiċċaħħad mill-użu tagħha.

Anke jekk tabilħaqq kienet hekk, xorta waħda ma tissodisfax il-kriterju l-ieħor

– li kif rajna huwa indipendenti mill-ewwel kriterju – li d-difetti kienu tali li

“jew li jnaqqsu daqshekk il-valur tagħha illi x-xerrej ma kienx jixtriha

jew kien joffri prezz iżgħar, li kieku kien jaf bihom”. Il-Qorti tirreferi għat-

xv

tagħlim tal-Laurent suċċitat, kif ukoll għas-sentenzi tal-Qrati tal-Kassazzjoni

tal-Italja u ta’ Franza, fis-sens li difett li jdejjaq b’mod serju lix-xerrej huwa

wkoll vizzju għall-fini tal-liġi, anke jekk ikun wieħed rimedjabbli. Ix-xenarju

kien ikun differenti li kieku l-vettura ġiet imsewwija f’qasir żmien mingħajr

inkonvenjent esaġerat għall-attriċi. Iżda fiċ-ċirkostanzi partikolari ta’ dan ilkaż, ma hemm l-ebda dubju li l-attriċi ma kinitx tixtri l-karozza mingħand ilkonvenuta li kieku kienet taf minn xiex kellha tgħaddi. Iktar u iktar meta

lanqas biss ingħatat vettura alternattiva biex tużaha waqt li l-karozza li xtrat

kienet tkun għand il-konvenuta.

Hemm indizju ieħor qawwi li jsaħħaħ l-allegazzjonijiet tal-attriċi. Fit-13 ta’

Frar 2019 – u ċjoe` fil-mori ta’ din il-kawża u waqt li l-vettura kienet diġa` filpussess tal-konvenuta - hija rċeviet SMS mingħand il-konvenuta li l-vettura

“has been earmarked for a recall”. Kjarament, anke l-konvenuta stess

irrikonoxxiet li rigward din il-vettura kien hemm qualcosa che non va.

Danni:

L-attriċi ħallset €17,200 li jinkludi kemm il-prezz kif ukoll ir-reġistrazzjoni talvettura. Dawn għandhom jiġu mrodda lura. Kull meta l-karozza kienet għand

il-konvenuta, hija kienet tinqeda b’vettura ta’ membru tal-familja tagħha. Żgur

li ħaqqha kumpens anke ta’ dan. B’danakollu ma ġiex ikkwantifikat u

għalhekk din il-Qorti mhix sejra toqgħod tagħmel xi eżerċizzju spekulattiv firrigward.

Decide:

Għall-motivi suesposti, din il-Qorti:

xvi

1. Tiċħad it-tieni eċċezzjoni tal-konvenuta, ċjoe` l-eċċezzjoni tal-preskrizzjoni.

2. Tiċħad l-eċċezzjonijiet l-oħrajn safejn mhumiex kompatibbli ma’ din issentenza, filwaqt li ma tiħux konjizzjoni tat-tielet u r-raba’ eċċezzjonijiet li

ġew irtirati mill-konvenuta fit-8 ta’ Novembru 2016.

3. Tilqa’ l-ewwel talba billi tiddikjara l-vettura ta-tip Renault Clio KND-124

hija milquta minn difett moħbi.

4. Tilqa’ t-tieni talba billi tiddikjara maħlul il-kuntratt ta' bejgħ tal-imsemmija

vettura, bl-istess vettura terġa’ ssir proprjeta` tal-konvenuta.

5. Tilqa’ in parte t-tielet, ir-raba’ u l-ħames talbiet billi tikkundanna lillkonvenuta sabiex tħallas lir-rikorrenti s-somma ta' sbatax-il elf u mitejn ewro

(17,200) rappreżentanti prezz u spejjeż tar-reġistrazzjoni tal-vettura.

Bl-ispejjeż, inklużi dawk tal-ittra uffiċjali numru 2956/16, bl-imgħax legali

mid-data tal-imsemmija ittra uffiċjali sad-data tal-eventwali ħlas effettiv.

Moqrija.

ONOR IMĦALLEF

GRAZIO MERCIECA