1 Do którego organu należy się zwrócić, jeżeli przed transgranicznym umieszczeniem dziecka wymagane jest uprzednie zasięgnięcie opinii i uzyskanie zgody?
Portugalskim organem centralnym właściwym w zakresie stosowania rozporządzenia Rady (UE) 2019/1111 jest:
Direção-Geral da Administração da Justiça
(Dyrekcja Generalna ds. Wymiaru Sprawiedliwości)
Divisão de Cooperação Judiciária Internacional
(Wydział Międzynarodowej Współpracy Sądowej)
Av.ª D. João II, nº 1.08.01 D/E, Edifício H – Piso 14º
1990-097 LISBON, PORTUGALIA
Tel.: +351 217 906 500
Faks: +351 211 545 116
E-mail: criancas@dgaj.mj.pt
2 Proszę krótko opisać procedurę konsultacji i uzyskania zgody (w tym wymagane dokumenty, terminy, procedury i inne istotne szczegóły) w przypadku transgranicznego umieszczania dzieci na terytorium Państwa kraju
Procedura umieszczenia małoletniego w pieczy zastępczej w Portugalii obejmuje następujące etapy:
Etap 1 – Uprzednia zgoda na umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej udzielona przez portugalski organ centralny (Autoridade Central Portuguesa – ACP)
- przekazanie wniosku o udzielenie uprzedniej zgody przez organ centralny państwa wnioskującego;
- dokonanie przeglądu przedłożonej dokumentacji i przeprowadzenie oceny pod kątem zgodności z kryteriami i warunkami umieszczenia w pieczy zastępczej;
- wydanie lub odmowa wydania uprzedniej zgody przez ACP;
- czysto orientacyjny termin: 1–3 miesięcy od dnia otrzymania wszystkich dokumentów wymaganych na poparcie wniosku, w zależności od stopnia złożoności sprawy.
Etap 2 – Stwierdzenie wykonalności przez sąd
- rodzina zastępcza, instytucja ramowa lub placówka, której powierzono pieczę nad dzieckiem, składa wniosek o uznanie decyzji i stwierdzenie jej wykonalności do sądu [wydziału rodzinnego i nieletnich (Juízo de Família e Menores) właściwego dla miejsca zamieszkania rodziny zastępczej lub dla siedziby instytucji]. Do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające uzyskanie uprzedniej zgody ACP oraz dokumenty uzupełniające zawierające szczegółowe informacje na temat umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej: czas trwania pieczy zastępczej, plan interwencji, oświadczenie rodziny zastępczej potwierdzające jej zdolność do pokrycia kosztów swojego utrzymania.
Ewentualnie zamiast tego:
decyzję/orzeczenie w przedmiocie umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej wydane przez organ administracji lub organ sądowy państwa pochodzenia przesyła się ACP wraz z dodatkową dokumentacją zawierającą szczegółowe informacje na temat umieszczenia w pieczy zastępczej: czas trwania pieczy zastępczej, plan interwencji, oświadczenie rodziny zastępczej potwierdzające jej zdolność do pokrycia kosztów swojego utrzymania. ACP przekazuje wniosek o stwierdzenie wykonalności środka prokuraturze (Ministério Público) przy właściwym sądzie, gdzie zostanie on oficjalnie złożony w imieniu dziecka;
- sąd wydaje orzeczenie. W przypadku stwierdzenia wykonalności środka sąd może wyznaczyć Instytut Zabezpieczenia Społecznego (Instituto da Segurança Social – ISS, IP) jako organ odpowiedzialny za monitorowanie wdrażania tego środka w Portugalii.
Etap 3 – Realizacja środka w zakresie umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej w Portugalii
- po wydaniu decyzji o stwierdzeniu wykonalności środka dziecko lub osoba młoda mogą przybyć do Portugalii – z tą chwilą rozpoczyna się ich okres umieszczenia w pieczy zastępczej;
- jeżeli wniosek o stwierdzenie wykonalności przesłano za pośrednictwem ACP (i każdorazowo w przypadku, gdy sąd informuje ACP o treści swojego orzeczenia w tym zakresie), ACP powinien przekazać orzeczenie sądu swojemu odpowiednikowi we właściwym państwie członkowskim;
- Instytut Zabezpieczenia Społecznego sprawuje nadzór nad tym środkiem i sporządza sprawozdania okresowe z jego wdrażania, które przekazuje się następnie sądowi oraz ACP, jeżeli sąd tak postanowi;
- jakiekolwiek przedłużenie okresu obowiązywania środka wymaga uzyskania nowej uprzedniej zgody ACP oraz przeprowadzenia pozostałych czynności przewidzianych w opisanej powyżej procedurze.
W celach informacyjnych pod tym adresem opublikowano sporządzony w języku angielskim wykaz dokumentów, jakie należy przekazać ACP, aby uzyskać zgodę na umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce w Portugalii.
3 Czy to państwo członkowskie zniosło wymóg uprzedniej zgody w przypadku, gdy dziecko ma zostać umieszczone u określonych kategorii członków najbliższej rodziny? Jeżeli tak, jakich kategorii członków najbliższej rodziny to dotyczy?
Wymóg zasięgnięcia opinii i uprzedniego uzyskania zgody nie obowiązuje w przypadku, gdy dziecko powierzono osobie, z którą łączą je więzy rodzinne, np. dziadkom, stryjom/wujom i stryjenkom/ciotkom lub starszemu rodzeństwu. W takich przypadkach za wystarczające uznaje się przekazanie informacji portugalskiemu organowi centralnemu przez organ podejmujący decyzję w sprawie umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej.
4 Czy w tym państwie członkowskim obowiązują porozumienia lub ustalenia upraszczające procedurę konsultacji w celu uzyskania zgody na transgraniczne umieszczenie dzieci?
W Portugalii obowiązuje procedura określona w odpowiedzi na pytanie nr 2, która ma uprościć procedurę konsultacji w celu uzyskania zgody na transgraniczne umieszczanie dzieci.
Odnośne przepisy:
Rozporządzenie Rady (UE) 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r.
Uwaga
Informacje przedstawione w tej części nie są wiążące dla punktu kontaktowego Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych, sądów ani innych podmiotów i organów. Należy również zapoznać się z treścią obowiązujących aktów prawnych. Podlegają one regularnym aktualizacjom i zmianom wykładni na podstawie orzecznictwa.