Bardziej powszechne stosowanie mediacji ułatwia rozwiązywanie sporów i pomaga unikać stresujących sytuacji, straty czasu i kosztów związanych z postępowaniem przed sądem, umożliwiając jednocześnie, obywatelom dochodzenie swoich praw w skuteczny sposób.
Dyrektywę w sprawie mediacji stosuje się do sporów transgranicznych w sprawach cywilnych i handlowych. Dyrektywa znajduje zastosowanie w przypadku spraw, w których przynajmniej jedna ze stron sporu ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim innym niż którakolwiek z pozostałych stron w dniu, w którym strony wyraziły zgodę na mediację, lub w dniu, w którym sąd skierował je na mediację.
Podstawowym celem tego instrumentu prawnego jest zachęcenie do stosowania mediacji w państwach członkowskich.
W tym celu dyrektywa zawiera pięć podstawowych zasad:
- zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie do upowszechniania szkolenia mediatorów i zapewniania wysokiej jakości mediacji;
- przyznaje każdemu sędziemu prawo zaproponowania stronom sporu udziału w mediacji w razie uznania tego rozwiązania za stosowne w świetle okoliczności sprawy;
- w myśl jej przepisów ugody zawarte w drodze mediacji mogą uzyskać klauzulę wykonalności, jeżeli obie strony wystąpią z takim wnioskiem; może to nastąpić np. w drodze zatwierdzenia przez sąd lub poświadczenia przez notariusza;
- gwarantuje, że mediacja odbywa się z zachowaniem poufności; zgodnie z jej przepisami mediator nie może zostać zobowiązany do składania zeznań w sądzie na temat przebiegu mediacji w toku kolejnego sporu stron danej mediacji;
- gwarantuje, że strony nie stracą możliwości wszczęcia postępowania sądowego po zakończeniu mediacji: bieg terminu wszczęcia postępowania sądowego ulega zawieszeniu na czas trwania mediacji.
Zasady postępowania mediatorów zostały określone w „Europejskim kodeksie postępowania dla mediatorów (133 Kb) ”, który został opracowany przez grupę zainteresowanych stron przy wsparciu ze strony Komisji Europejskiej. Mediatorzy mogą dobrowolnie zobowiązać się do przestrzegania kodeksu.