L-iskeda informattiva ġiet ippreparata b'kooperazzjoni mal-Kunsill tan-Nutara tal-UE (CNUE)
1 Kif titfassal dispożizzjoni dwar it-tqassim tal-beni (testment, testment konġunt, ftehim dwar is-suċċessjoni) malli jmut xi ħadd?
Fir-rigward tal-liġi tas-suċċessjoni, Spanja għandha seba’ sistemi legali differenti.
Il-Komunitajiet Awtonomi ta’ Aragona, il-Katalonja, il-Gżejjer Baleariċi, Navarra, Euzkadi u l-Galicia kollha għandhom il-liġi tas-suċċessjoni tagħhom. F’partijiet oħrajn ta’ Spanja, japplikaw ir-regoli stabbiliti fil-Kodiċi Ċivili.
L-aħħar post tar-residenza tad-deċedut għandu jiddetta liema corpus tal-liġi tas-suċċessjoni jrid jiġi applikat. Għaċ-ċittadini Spanjoli, japplika l-kriterju taċ-ċittadinanza reġjonali, skont ir-regoli dwar iċ-ċittadinanza stabbiliti fil-Kodiċi Ċivili.
Skont id-dritt ċivili komuni, it-testment huwa t-titolu tas-suċċessjoni peress li, bħala regola ġenerali, il-ftehimiet ta’ suċċessjoni jew it-testmenti unica charta ma jiġux aċċettati. Testment jista’ ikun:
- miftuħ, jiġifieri miktub quddiem nutar, li jabbozzah u jżidu mar-reġistri notarili tiegħu. Dan huwa l-mod użwali kif isir testment;
- magħluq, jiġifieri jiġi miktub quddiem nutar mingħajr ma n-nutar ikun jaf il-kontenut tiegħu. Din il-forma ma għadhiex qed tintuża;
- olografiku, jiġifieri miktub bl-idejn, iffirmat u ddatat mit-testatur. Din il-forma mhijiex komuni.
Id-dritt ċivili komuni ta’ Spanja tista’ tiġi kkonsultata fuq is-sit web (hawnhekk) tal-Gazzetta Uffiċjali tal-Gvern (Boletín Oficial del Estado). Tista’ ssib traduzzjoni bl-Ingliż ta’ dan it-test fuq:
Il-liġijiet lokali jew speċjali għandhom ir-regoli tagħhom stess dwar testmenti f’kull waħda mill-ġuriżdizzjonijiet territorjali li fihom japplikaw, b’tipi differenti u speċifiċi rikonoxxuti f’kull waħda minnhom. Xi wħud jaċċettaw testmenti unica charta u ftehimiet dwar is-suċċessjoni.
Tista’ ssib it-test ta’ kull regolament speċifiku għal-liġijiet lokali jew speċjali fil-link li ġejja.
2 Id-dispożizzjoni għandha tkun irreġistrata u jekk iva, kif?
It-testmenti magħmula quddiem nutar iridu jiġu rreġistrati min-nutar fir-Reġistru Ġenerali tat-Testmenti (Registro General de Actos de Última Voluntad) li jinżamm mill-Ministeru tal-Ġustizzja. Jekk ikun hemm testment, dan ir-reġistru jindika d-data tal-aktar testment reċenti, kull testment preċedenti u r-reġistri notarili uffiċjali li l-imsemmi testment jiġi elenkat fihom. Il-korpi professjonali notarili (Colegios Notariales) jistgħu jipprovdu informazzjoni aġġornata dwar in-nutar jew l-arkivju fejn it-testment jista’ jinsab jekk in-nutar li jawtorizza ma jkunx għadu jipprattika (Link għal Nutara tal-Ewropa).
Dan ir-reġistru ma huwiex pubbliku u huwa aċċessibbli biss għall-persuni li juru bil-provi li għandhom interess leġittimu fil-wirt ladarba t-testatur ikun miet. Huwa aċċessibbli wkoll għat-testatur, tul ħajtu kollha, għar-rappreżentant speċjali tiegħu jew b’ordni tal-qorti f’każ ta’ inkapaċità.
3 Hemm restrizzjonijiet fuq il-libertà li wieħed jiddisponi mill-beni wara l-mewt (pereżempju sehem riżervat)?
Il-liġi komuni Spanjola tirriżerva, għal ċerti qraba, parti mill-patrimonju, jew pjuttost l-assi li minnhom jikkonsisti, fil-forma ta’ sehem riżervat wara li jiġi inkluż il-valur tad-dispożizzjonijiet volontarji magħmula mit-testatur, inkluż inter vivos, u wara li jitnaqqas kwalunkwe dejn. Skont il-Kodiċi Ċivili, “is-sehem riżervat huwa s-sehem tal-patrimonju li t-testatur ma jistax jiddistribwixxi billi dan is-sehem huwa riżervat mil-liġi lil ċerti werrieta, riferuti bħala eredi legali”.
L-eredi legali huma:
- it-tfal u d-dixxendenti tal-ġenituri u l-axxendenti tagħhom.
- Fin-nuqqas ta’ dawn ta’ hawn fuq, il-ġenituri u l-axxendenti tat-tfal u d-dixxendenti tagħhom;
- l-armla jew l-armel bil-mod previst bil-liġi.
Is-sehem riżervat tat-tfal jew tad-dixxendenti jikkonsisti f’żewġ terzi tal-patrimonju tal-ġenituri. Madankollu, huma jistgħu jiddistribwixxu żewġ terzi li jifformaw is-sehem riservat sabiex jittejjeb il-wirt tat-tfal jew tad-dixxendenti tagħhom. It-terz li jifdal jiġi ddistribwit b’mod liberu. Dan huwa kkaratterizzat billi jiġi attribwit dritt fuq il-patrimonju sħiħ, bi ftit eċċezzjonijiet, billi dan huwa b’mod ġenerali pars bonorum.
Is-sehem riżervat tal-axxendenti jikkonsisti f’nofs il-patrimonju tal-ġenituri tagħhom, sakemm il-konjuġi ma jkollux ukoll sehem, f’liema każ is-sehem riżervat ikun jikkonsisti f’terz.
Is-sehem riżervat allokat lill-konjuġi mhux legalment separati jikkonsisti fl-użufrutt ta’ żewġ terzi tal-assi tal-patrimonju fin-nuqqas ta’ axxendenti u dixxendenti. Madankollu, jekk ikun hemm id-dixxendenti, dan jikkonsisti fl-użufrutt ta’ wieħed miż-żewġ terzi dovuti lid-dixxendenti. Jekk ikun hemm biss l-axxendenti, dan jikkonsisti fl-użufrutt ta’ nofs, li l-werrieta jistgħu jħallsu bi flus kontanti.
Il-leġiżlazzjoni rispettiva dwar il-liġi ċivili fiha dispożizzjonijiet speċifiċi dwar min huwa legalment intitolat li jiret, b’kull wieħed minn dawn il-korpi ta’ leġiżlazzjoni jrid jiġi applikat biex jiġu stabbiliti l-fatti f’kull każ speċifiku amministrat f’kull wieħed minn dawn it-territorji.
4 Jekk ma jkunx hemm dispożizzjoni dwar it-tqassim tal-beni malli jmut xi ħadd, min jiret u kemm?
Għal darb’oħra għandu jitfakkar li Spanja għandha seba’ sistemi legali għall-kwistjonijiet tas-suċċessjoni. Fil-liġi ċivili komuni, jekk ma jkunx hemm werrieta intitolati taħt testment il-liġi tqassam il-patrimonju fl-ordni ta’ prijorità li ġejja: 1. Id-dixxendenti; 2. L-axxendenti (fiż-żewġ każijiet il-konjuġi li għandhom dritt ta’ użufrutt fuq terz jew nofs il-patrimonju, rispettivament); 3. Il-konjuġi mhux legalment separati; 4. Il-qraba sar-raba’ grad (l-ewwel kuġini); 5. L-Istat.
Il-Liġi Ċivili ta’ Aragona, il-Katalonja, il-Gżejjer Baleariċi, Navarra, Euzkadi u l-Galicia kollha fihom dispożizzjonijiet speċifiċi dwar din il-materja. Barra mill-possibbiltà ta’ wirt mill-qraba, il-liġijiet lokali jirrikonoxxu l-possibbiltà ta’ wirt mill-komunità awtonoma ta’ residenza tat-testatur, u anki minn istituzzjoni speċifika, fil-forma u skont it-termini stipulati fir-regoli li jirregolaw din il-materja.
5 Liema tip ta' awtorità hija kompetenti:
5.1 fi kwistjonijiet ta' suċċessjoni?
Fin-nuqqas ta’ trasferiment ta’ proprjetà mal-mewt, in-nutara għandhom l-awtorità li jistabbilixxu l-partijiet li huma intitolati li jirtu l-patrimonju skont il-liġi (dikjarazzjoni tal-eredi).
Jekk xi waħda mill-partijiet ikkonċernati jikkontestaw l-istatus tal-werrieta, l-assi li jiffurmaw il-wirt jew id-diviżjoni tal-wirt, it-tilwima tiġi solvuta mill-qrati fil-proċedimenti legali korrispondenti.
5.2 biex tirċievi dikjarazzjoni ta' rinunzja jew aċċettazzjoni tas-suċċessjoni?
Bħala regola ġenerali, dikjarazzjoni ta’ aċċettazzjoni jew rinunzja tal-wirt issir quddiem nutar. Għalkemm l-aċċettazzjoni espliċita tal-wirt tista’ tingħata wkoll f’dokument privat, fejn hemm involut għoti ta’ proprjetà, jew għal skopijiet ta’ evidenza, jenħtieġ dokument notarili pubbliku. Dan huwa mingħajr preġudizzju għall-intervent possibbli ta’ Konslu Spanjol jew uffiċjal diplomatiku awtorizzat biex iwettaq funzjonijiet notarili.
L-aċċettazzjoni tista’ tkun impliċita (mogħtija permezz ta’ strumenti li neċessarjament jimplikaw volontà ta’ aċċettazzjoni, jew li biss persuni bl-istatus ta’ eredi huma intitolati li jippromulgaw.
Kwalunkwe persuna li tista’ tistabbilixxi li għandha interess fil-werriet li jaċċetta l-wirt jew jirrinunzja għalih tista’ tagħti struzzjonijiet lin-nutar biex jinforma lill-werriet li għandu 30 jum kalendarju biex jaċċetta l-wirt jew jirrinunzja għalih.
Jekk il-werriet jirrinunzja għall-wirt għad-detriment tal-kredituri tiegħu, il-kredituri jistgħu jitolbu lill-qorti biex tawtorizzahom jaċċettawh f’isem il-werriet sabiex ikopru l-ammont dovut.
Aċċettazzjoni parzjali jew kondizzjonali mhijiex permessa. Il-werriet jista’, madankollu, jaċċetta l-wirt u mhux il-legat, jew viċe versa.
5.3 biex tirċievi dikjarazzjoni ta' rinunzja jew aċċettazzjoni tal-legat?
L-istess awtorità bħal dik tas-suċċessjoni, kif deskritta fit-taqsima ta’ hawn fuq.
Madankollu, bħala eċċezzjoni għall-projbizzjoni ta’ aċċettazzjoni parzjali, jekk ikun hemm diversi legati li ma jeħtiġux ħlas ta’ korrispettiv sabiex tirċevihom (jew jekk il-legati kollha jeħtieġu tali korrispettiv), legatarju jista’ jaċċettahom individwalment. Dak li legatarju ma għandux permess jagħmel huwa li jirrinunzja għad-djun u jaċċetta l-assi.
5.4 biex tirċievi dikjarazzjoni ta' rinunzja u aċċettazzjoni ta' sehem riżervat?
Is-sehem riżervat innifsu ma jistax jiġi rrinunzjat jew aċċettat; pjuttost, dan jiġi riċevut permezz ta’ legat jew aġġudikazzjoni tal-wirt, ħlief fil-każ ta’ azzjoni legali biex jiġi ddeterminat il-ħlas ta’ ammont jew proprjetà li għandha titħallas mill-patrimonju.
Il-Kodiċi Ċivili jippermetti li legatarju jirrinunzja għall-wirt favur il-wirt imtejjeb (li huwa wieħed miż-żewġ terzi tas-sehem riżervat tad-dixxendenti).
6 Deskrizzjoni qasira tal-proċedura biex issir suċċessjoni skont il-liġi nazzjonali, inkluż kif issir il-likwidazzjoni tal-patrimonju u kif jinqasmu l-assi (din tinkludi informazzjoni dwar jekk il-proċedura ta' suċċessjoni tinbeda minn qorti jew minn awtorità kompetenti oħra fuq inizjattiva tagħha stess)
Jekk ikun hemm testment u t-testatur ikun ħatar eżekutur, dan tal-aħħar ikollu l-awtorità li jħallas l-ispejjeż tal-funeral u kwalunkwe legat, iżomm il-proprjetà f’kundizzjoni tajba, jiddefendi l-validità tat-testment u jiżgura l-eżekuzzjoni tiegħu.
Jekk jinħatar likwidatur (contador-partidor), din il-persuna tkun responsabbli għat-tqassim tal-wirt. Il-likwidatur jista’ jinħatar mit-testatur, mill-werrieta bi qbil reċiproku, mir-reġistratur tal-qorti (letrado de la Administración de Justicia) jew min-nutar fuq l-istruzzjoni tal-werrieta u l-legatarji li jirrappreżentaw 50 % tal-assi tal-patrimonju.
Fin-nuqqas ta’ likwidatur jew fil-każ ta’ qsim mit-testatur, il-werrieta jistgħu jiddistribwixxu l-patrimonju bejniethom skont kif iqisu xieraq.
Fil-prattika, fiż-żewġ każijiet, id-diviżjoni tal-wirt u l-għoti tal-proprjetà jsiru quddiem nutar għall-finijiet ta’ evidenza u għar-reġistrazzjoni tad-drittijiet.
Meta ma jkunx inħatar likwidatur u werriet jitlob dan, id-diviżjoni tista’ issir mill-qrati. Il-qrati jaħtru espert biex jivvaluta l-proprjetà u likwidatur biex iqassam il-wirt. Barra minn hekk, jekk jintalab, il-ħatra ta’ amministratur u t-teħid ta’ inventarju tal-assi mill-qrati jistgħu wkoll jiġu miftiehma minn qabel. Id-diviżjonijiet magħmula mil-likwidatur (bi kwalunkwe modifika li l-imħallef jista’ jagħmel jekk werriet jopponihom) jiddaħħlu fir-reġistri notarili.
7 Kif u meta wieħed isir werriet jew legatarju?
Dawk il-persuni intitolati għal wirt jew għal legat bil-liġi jew permezz ta’ trasferiment ta’ proprjetà causa mortis isiru werrieta jew legatarji hekk kif jaċċettaw il-wirt jew il-legat (ara t-Taqsima 5.2). L-effetti ta’ aċċettazzjoni japplikaw retroattivament mid-data tal-mewt tat-testatur.
8 Il-werrieta huma responsabbli għad-djun tal-mejjet, u jekk iva, skont liema kundizzjonijiet?
Fil-każ ta’ aċċettazzjoni totali jew aċċettazzjoni li ma tibbenefikax minn inventarju, il-werriet ikun responsabbli għall-obbligazzjonijiet kollha tal-wirt, li l-ħlas tagħhom jista’ jinvolvi mhux biss il-proprjetà li ntirtet iżda wkoll il-proprjetà tal-werriet innifsu.
Fil-każ li l-wirt jiġi aċċettat bil-benefiċċju tal-inventarju, il-werriet huwa obbligat iħallas id-dejn u obbligazzjonijiet oħrajn tal-wirt biss sal-limitu tal-assi tal-patrimonju.
9 Liema huma d-dokumenti u/jew l-informazzjoni normalment meħtieġa għall-finijiet tar-reġistrazzjoni tal-proprjetà immobbli?
L-istatus ta’ werriet jew legatarju ġeneralment ma jirriżultax mill-entrata fir-Reġistru tal-Proprjetà (Registro de la Propiedad) dwar id-dritt ta’ proprjetà immobbli speċifika għaliex dan l-istatus ma jagħtix dritt in rem għal proprjetà speċifika. L-iktar l-iktar jista’ jirriżulta f’entrata proviżorja. L-eredi għandhom dritt proporzjonali għall-patrimonju kollu. Il-legatarji għandhom dritt personali li jitolbu li l-werrieta jittrasferixxu kwalunkwe proprjetà mogħtija lilhom. It-trasferiment effettiv tad-drittijiet jirrikjedi l-aċċettazzjoni tal-wirt jew tal-legat u l-għoti ta’ proprjetà speċifika. F’ċerti każijiet biss (bħal dawk ta’ eredi uniku, proprjetà unika, jew ta’ legatarju awtorizzat li jieħu pussess uniku) huwa possibbli li jiġu rinunzjati d-diviżjoni u l-għoti tal-patrimonju.
Sabiex tiġi rreġistrata l-proprjetà immobbli, jenħtieġ att pubbliku ta’ aċċettazzjoni tal-wirt u tal-għoti tal-proprjetà (ifformulat quddiem nutar) jew deċiżjoni tal-qorti. Dan l-att irid jinkludi, jew ikun akkumpanjat minn dokumenti addizzjonali, it-titolu tas-suċċessjoni (testment, dikjarazzjoni tal-werrieta, ftehim fejn permess), iċ-ċertifikat sħiħ tal-mewt u ċ-ċertifikat maħruġ mir-Reġistru Ġenerali tat-Testmenti. Il-ħlas tat-taxxi fuq it-trasferiment causa mortis huwa wkoll meħtieġ.
9.1 Il-ħatra ta' amministratur hija obbligatorja jew issir obbligatorja wara li ssir it-talba? Jekk hija obbligatorja jew obbligatorja fuq talba, x'inhuma l-passi li għandhom jittieħdu?
Il-ħatra ta’ amministratur (administrador) ma hijiex meħtieġa skont id-dritt Spanjol; madankollu, jista’ jkun hemm qbil dwar din il-ħatra fil-proċess tad-diviżjoni tal-wirt, f’ċerti ċirkostanzi.
9.2 Min huwa intitolat li jesegwixxi d-dispożizzjoni testamentarja mal-mewt tal-persuna u/jew li jamministra l-patrimonju?
Jekk jissemma eżekutur (albacea) fil-testment (skont il-liġi komuni), huwa jew hija j/tamministra l-patrimonju (ara t-Taqsima 6)
It-testatur jista’ ukoll jaħtar, fil-testment, persuna responsabbli mill-qsim tal-patrimonju li tistma’ il-proprjetà u taqsam l-assi.
B’mod ġenerali, jistgħu jinħatru tliet persuni — eżekutur, persuna responsabbli mill-qsim u amministratur — li kollha kemm huma għandhom setgħat amministrattivi li jistgħu jinbidlu mit-testatur jew mill-qorti u, f’xi każijiet, mill-werrieta nfushom.
9.3 X'setgħat għandu amministratur?
Id-doveri prinċipali għall-amministrazzjoni tal-patrimonju huma kif ġej:
- rappreżentanza tal-patrimonju,
- preżentazzjoni perjodika tal-kontijiet,
- konservazzjoni tal-istat ta’ kundizzjoni tal-proprjetà tal-patrimonju u kwalunkwe att ta’ ġestjoni ieħor li jista’ jitqies meħtieġ.
10 Liema dokumenti huma tipikament maħruġa skont il-liġi nazzjonali matul jew fl-aħħar tal-proċedimenti ta' suċċessjoni li jippruvaw l-istatus u d-drittijiet tal-benefiċjarji? Għandhom effetti evidenzjarji speċifiċi?
Id-dikjarazzjoni ab intestato tal-eredi hija att notarili li jagħti prova tal-istatus tal-eredi legali u s-sehem korrispettiv tagħhom.
L-att pubbliku ta’ aċċettazzjoni u ta’ diviżjoni (u ta’ trasferiment ta’ legati, fejn rilevanti) redatt quddiem nutar u bi ftehim bejn il-partijiet ikkonċernati jassenja sjieda ta’ assi speċifiċi tal-patrimonju.
Jekk is-suċċessjoni titressaq quddiem qorti, id-deċiżjoni li tordna d-diviżjoni (u r-riżoluzzjoni, fejn applikabbli, ta’ kwalunkwe tilwima) tikkostitwixxi titolu suffiċjenti u trid tiġi fformalizzata quddiem nutar kif previst mil-liġi.
Din il-paġna web hija parti minn L-Ewropa Tiegħek.
Nilqgħu l-feedback tiegħek dwar l-utilità tal-informazzjoni pprovduta.