1 L-eżistenza ta’ proċedura speċifika għat-talbiet iż-żgħar
Fir-Repubblika tal-Kroazja, it-talbiet żgħar huma rregolati mill-Artikoli 457-467 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili (Zakon o parničnom postupku) (Narodne Novine (NN; Il-Gazzetta Uffiċjali tar-Repubblika tal-Kroazja) Nri 53/91, 91/92, 112/99, 129/00, 88/01, 117/03, 88/05, 2/07, 84/08, 96/08, 123/08, 57/11, 25/13, 89/14, 70/19, 80/22, 114/22 u 155/23) filwaqt li l-proċedura Ewropea għal talbiet żgħar skont ir-Regolament (KE) Nru 861/2007 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Lulju 2007 li jistabbilixxi Proċedura Ewropea għal Talbiet Żgħar hija rregolata mill-Artikoli 507o - 507ž tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili.
1.1 L-ambitu tal-proċedura, il-limitu
Talbiet żgħar huma talbiet għal mhux aktar minn EUR 1,320.00.
Talbiet żgħar quddiem il-qrati kummerċjali (trgovački sudovi) huma talbiet għal mhux aktar minn EUR 6,630.00.
Talbiet żgħar tfisser ukoll talbiet fejn id-dikjarazzjoni tat-talba ma tkunx għal ammont ta’ flus, iżda r-rikorrent ikun iddikjara fl-azzjoni li jaqbel li jirċievi ammont speċifiku ta’ flus li ma jaqbiżx l-EUR 1,320.00 minflok ma tintlaqa’ t-talba tiegħu.
Talbiet żgħar tfisser ukoll talbiet fejn id-dikjarazzjoni tat-talba ma tikkonċernax somma flus iżda t-trasferiment ta’ proprjetà mobbli li l-valur tagħha, kif iddikjarat mir-rikorrent fl-azzjoni, ma jaqbiżx l-EUR 1,320.00.
Skont l-arranġamenti attwali, il-proċeduri Ewropej għal talbiet żgħar huma rregolati mir-Regolament (KE) Nru 861/2007 jekk il-valur tat-talba ma jaqbiżx l-EUR 2,000 fil-mument li l-qorti b’ġuriżdizzjoni tirċievi l-formola tat-talba, esklużi l-interessi, l-ispejjeż u t-tariffi kollha.
Il-proċeduri għal talbiet żgħar jitwettqu wkoll fil-każ ta’ oġġezzjoni għal ordni ta’ ħlas jekk il-valur tal-parti kkontestata tal-ordni ta’ ħlas ma jaqbiżx l-EUR 1,320.00.
Fil-proċedura għal talbiet żgħar, il-proċedimenti quddiem il-qorti tal-prim’istanza jridu jitlestew f’perjodu ta’ żmien raġonevoli, u fi kwalunkwe każ inqas minn sena mid-data li fiha tiġi ppreżentata t-talba.
1.2 Kif tiġi applikata l-proċedura
Il-proċeduri għal talbiet żgħar jitmexxew quddiem qorti lokali jew kummerċjali skont ir-regoli dwar il-ġuriżdizzjoni ratione materiae previsti fl-Artikoli 34 u 34b tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili. Il-proċeduri għal talbiet żgħar jinbdew billi tiġi ppreżentata talba lill-qorti kompetenti, jiġifieri billi jiġi ppreżentat rikors għall-eżekuzzjoni bbażat fuq dokument awtentiku lil nutar pubbliku meta oġġezzjoni ammissibbli għal mandat ta’ eżekuzzjoni tkun ġiet ippreżentata fil-ħin.
1.3 Formoli
Il-formoli, talbiet oħrajn jew id-dikjarazzjonijiet jiġu ppreżentati bil-miktub, b’fax jew b’- u jintużaw biss għall-proċeduri Ewropej għal talbiet żgħar skont ir-Regolament (KE) Nru 861/2007.
Ma hemm ebda formola oħra stabbilita sabiex tinbeda azzjoni fi proċeduri għal talbiet żgħar.
1.4 Assistenza
L-Att dwar il-Proċedura Ċivili ma għandu ebda dispożizzjoni partikolari dwar l-għajnuna legali fil-proċeduri għal talbiet żgħar. Rikorrent jista’ jkun irrappreżentat minn avukat matul proċedura għal talbiet żgħar.
Jekk ir-rekwiżiti tal-Att dwar l-Għajnuna Legali Mingħajr Ħlas (Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći) (Nri NN 143/13 u 98/19) ikunu ġew issodisfati, il-partijiet fil-kawża għandhom id-dritt għal għajnuna legali mingħajr ħlas.
L-informazzjoni dwar l-iskema ta’ għajnuna legali mingħajr ħlas fil-Kroazja tinsab fis-sit web li ġej: https://pravosudje.gov.hr/besplatna-pravna-pomoc/6184.
1.5 Regoli dwar is-smigħ tal-provi
Fi proċeduri għal talbiet żgħar, il-partijiet iridu jippreżentaw il-fatti kollha li fuqhom jibbażaw it-talba tagħhom sa mhux aktar tard minn meta jippreżentaw l-azzjoni jew id-dikjarazzjoni ta’ difiża, kif ukoll jippreżentaw kwalunkwe xhieda meħtieġa li ssostni l-fatti ppreżentati.
Fi proċeduri għal talbiet żgħar li jikkonċernaw oġġezzjoni għal ordni ta’ ħlas, ir-rikorrent ikun obbligat jippreżenta l-fatti kollha li qed jibbażaw il-pretensjonijiet tiegħu fuqhom u li jippreżenta kwalunkwe evidenza meħtieġa biex isostni l-fatti ppreżentati sa mhux aktar tard minn meta ssir is-sottomissjoni l-qorti fi żmien 15-il jum wara li jirċievi d-deċiżjoni li tħassar l-ordni ta’ ħlas.
Fi proċeduri għal talbiet żgħar li jikkonċernaw oġġezzjoni għal ordni ta’ ħlas, l-intimat ikun obbligat jippreżenta l-fatti kollha li jibbaża l-pretensjonijiet tiegħu fuqhom u li jippreżenta kwalunkwe evidenza meħtieġa biex isostni l-fatti ppreżentati sa mhux aktar tard minn 15-il jum wara li jirċievi s-sottomissjoni tar-rikorrent fejn ir-rikorrent jippreżenta l-fatti kollha li jkun qed jibbaża l-pretensjonijiet tiegħu fuqhom u jippreżenta kwalunkwe evidenza meħtieġa biex isostni l-fatti ppreżentati.
Il-partijiet jistgħu jippreżentaw fatti ġodda jew iressqu evidenza ġdida f’seduta preliminari, biss jekk, mingħajr ma jkollhom ebda ħtija, ma jkunux jistgħu jippreżentawhom jew iressquhom fid-dikjarazzjoni ta’ azzjoni jew difiża jew fis-sottomissjonijiet skont id-dispożizzjonijiet imsemmija hawn fuq li jistabbilixxu l-fatti kollha li jkunu qed jibbażaw il-pretensjonijiet tagħhom fuqhom u jippreżentaw l-evidenza biex isostnu l-fatti ppreżentati.
Kuntrarju għad-dispożizzjoni msemmija hawn fuq, il-fatti u l-provi ġodda ppreżentati jew imressqa mill-partijiet fis-seduta ta’ smigħ preliminari jiġu injorati mill-qorti.
Id-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili japplikaw għall-kumpilazzjoni tax-xhieda. Għalhekk, il-provi fi proċeduri għal talbiet żgħar jistgħu jikkonsistu fi spezzjonijiet, dokumenti, dikjarazzjonijiet ta’ xhieda, rapporti ta’ esperti ordnati minn qorti u xhieda mogħtija mill-partijiet u hija l-Qorti li tiddeċiedi liema mill-provi ppreżentati jridu jintużaw sabiex jiġu stabbiliti l-fatti tal-każ.
Aktar informazzjoni dwar l-evidenza u s-smigħ ta’ xhieda hija stabbilita fil-pakkett ta’ informazzjoni intitolat “Smigħ ta’ xhieda – ir-Repubblika tal-Kroazja” (Izvođenje dokaza – Republika Hrvatska).
1.6 Proċedura bil-miktub
Il-proċeduri għal talbiet żgħar isiru bil-miktub.
Fi proċeduri għal talbiet żgħar, il-qorti torganizza seduta jekk tqis li seduta hija meħtieġa sabiex titmexxa l-proċedura tas-smigħ ta’ xhieda jew jekk mill-inqas waħda mill-partijiet tippreżenta proposta sostanzjata biex issir seduta. Il-qorti tadotta deċiżjoni li tiċħad il-proposta ta’ parti għal seduta jekk tqis, fid-dawl taċ-ċirkostanzi tal-każ, li l-proċedura tista’ titmexxa b’mod ġust mingħajr seduta. Ma huwa permess l-ebda appell kontra deċiżjoni li tirrifjuta proposta ta’ parti għal seduta.
1.7 Il-kontenut tas-sentenza
Billi ma teżisti ebda dispożizzjoni speċjali dwar il-kontenut tas-sentenza fi proċeduri għal talbiet żgħar, japplikaw id-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, jiġifieri l-Artikolu 338 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, li jiddikjara li verżjoni bil-miktub tas-sentenza trid tinkludi introduzzjoni formali, parti operattiva u dikjarazzjoni tar-raġunijiet.
L-introduzzjoni għas-sentenza jrid ikun fiha: indikazzjoni li s-sentenza qiegħda tinħareġ għan-nom tar-Repubblika tal-Kroazja; it-titolu tal-qorti; l-isem u l-kunjom tal-imħallef uniku jew li jippresjedi, tal-imħallef relatur u tal-membri tal-bord, l-isem u l-kunjom jew it-titolu, in-numru ta’ identifikazzjoni personali u r-residenza jew l-uffiċċju rreġistrat tal-partijiet, ir-rappreżentanti legali u l-aġenti tagħhom; indikazzjoni qasira tas-suġġett tat-tilwima; id-data li fiha ġiet konkluża s-seduta prinċipali; indikazzjoni tal-partijiet, ir-rappreżentanti legali u l-aġenti tagħhom li attendew dak il-proċess prinċipali; u d-data meta ngħatat is-sentenza.
Il-parti operattiva tas-sentenza trid tinkludi d-deċiżjoni tal-qorti dwar l-aċċettazzjoni jew iċ-ċaħda ta’ talbiet fuq il-merti u talbiet sekondarji, kif ukoll deċiżjoni dwar l-eżistenza jew in-nuqqas ta’ eżistenza tat-talba mressqa għal soluzzjoni (l-Artikolu 333 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili).
Fid-dikjarazzjoni tar-raġunijiet il-qorti tiddeskrivi fil-qosor it-talbiet tal-partijiet, il-fatti li ppreżentaw u l-provi li dawk il-pretensjonijiet huma bbażati fuqhom. Il-qorti tindika wkoll u tispjega liema minn dawk il-fatti ppruvat tistabbilixxi, għaliex u kif stabbilixxiet dawk il-fatti, u jekk stabbilithomx billi semgħet xhieda, xi provi tressqu u għaliex u kif ġiet ivvalutata. Il-qorti tiddikjara speċifikament liema dispożizzjonijiet tal-liġi sostantiva ġew applikati fid-deċiżjoni dwar it-talbiet tal-partijiet u tiddikjara l-pożizzjoni tagħha, jekk ikun meħtieġ, fuq il-fehmiet tal-partijiet dwar ir-raġunijiet legali għat-tilwima u dwar kwalunkwe mozzjoni jew oġġezzjoni li dwarha ma stabbilietx ir-raġunijiet fid-deċiżjonijiet li hija ħadet matul il-proċedimenti.
Id-dikjarazzjoni tar-raġunijiet ta’ sentenza inadempjenti, sentenza bbażata fuq l-ammissjoni ta’ talba jew sentenza bbażata fuq rinunzja tal-pretensjoni trid tindika biss ir-raġunijiet għall-għoti ta’ tali sentenzi.
1.8 Rimbors tal-ispejjeż
Deċiżjoni dwar ir-rimborż tal-ispejjeż għal proċeduri għal talbiet żgħar tinħareġ fuq il-bażi tad-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili; il-parti li titlef kawża kompletament hija obbligata li tirrimborża l-ispejjeż tal-parti opposta u tal-intervenjent tagħha.
Jekk il-partijiet jirbħu parzjalment fil-każ, il-qorti l-ewwel tiddetermina l-perċentwal ta’ rebħ ta’ kull wieħed minnhom u mbagħad tnaqqas il-perċentwal tar-rebħ tal-parti li tirbaħ inqas mill-perċentwal tar-rebħ tal-parti li tkun rebħet iktar, u wara dan tistabbilixxi l-ammont tal-ispejjeż speċifiċi u totali tal-parti li tirbaħ iktar fil-każ li kien meħtieġ għat-twettiq korrett tal-proċedura u mbagħad tirrimborża lil dik il-parti għall-parti ta’ dawn l-ispejjeż totali li jikkorrispondu għall-perċentwal li jifdal wara li tqis il-perċentwali ta’ suċċess tal-partijiet fil-kawża. Il-proporzjon ta’ rebħ fil-każ jiġi vvalutat fuq il-bażi tal-pretensjonijiet milqugħa, filwaqt li jitqies ukoll ir-rebħ fil-preżentazzjoni tal-provi ta’ sostenn għall-pretensjonijiet.
Irrispettivament minn dan ta’ hawn fuq, il-qorti tista’ tordna lil kull parti tirrimborża lill-parti l-oħra għal spejjeż speċifiċi skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 156 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, li jiddikjara li, irrispettivament mill-eżitu tal-kawża, parti trid tirrimborża lill-parti opposta għall-ispejjeż imġarrba minħabba fiha jew inkella minħabba avveniment li tkun batiet.
Jekk il-partijiet kellhom bejn wieħed u ieħor l-istess grad ta’ rebħ fil-każ, il-qorti tista’ tordna lil kull parti ġġorr l-ispejjeż tagħha jew lil parti minnhom biex tirrimborża lill-oħra biss għal spejjeż speċifiċi skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 156 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili.
Il-qorti tista’ tiddeċiedi li parti minnhom għandha tħallas l-ispejjeż kollha mġarrbin mill-parti opposta u mill-intervenjent tagħha, jekk il-parti opposta tkun tilfet biss parti relattivament minuri mill-pretensjoni tagħha u ma jkunux iġġarrbu spejjeż separati għal dik il-parti.
Madankollu, irrispettivament mill-eżitu tal-kawża, parti hija obbligata tirrimborża kwalunkwe spiża tal-parti opposta li tirriżulta minħabba fiha jew minħabba avveniment li tkun batiet.
1.9 Il-possibilità ta’ appell
Fi proċedura għal talbiet żgħar, jista’ jiġi ppreżentat appell biss kontra d-deċiżjoni li tikkonkludi l-proċedura.
L-uniku mod kif jiġu kkontestati d-deċiżjonijiet l-oħra li huma suġġetti għal appell skont dan l-Att huwa permezz ta’ appell kontra d-deċiżjoni li tikkonkludi l-proċedura.
Fl-aspetti l-oħra kollha, l-appelli huma rregolati mid-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili. Skont dawk id-dispożizzjonijiet, fi proċeduri għal talbiet żgħar, il-partijiet jistgħu jippreżentaw appell kontra s-sentenza jew id-deċiżjoni tal-prim’istanza fi żmien 15-il jum mid-data li fiha tkun ġiet innotifikata t-traskrizzjoni tas-sentenza jew tad-deċiżjoni.
Is-sentenza jew id-deċiżjoni li tikkonkludi l-proċedura għal talbiet żgħar tista’ tiġi kkontestata biss fuq il-bażi ta’ applikazzjoni żbaljata tal-liġi sostantiva jew ksur materjali tad-dispożizzjonijiet dwar il-proċedura ċivili msemmija fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 354 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, ħlief għall-ksur imsemmi fit-tielet punt ta’ dak il-paragrafu.