1 L-eżistenza ta’ proċedura speċifika għat-talbiet iż-żgħar
Ma hemmx proċediment speċifiku għat-talbiet iż-żgħar. It-talbiet żgħar jinstemgħu quddiem il-Kummissarju tal-Ġustizzja (giudice di pace).
Bħala regola ġenerali, il-proċedimenti quddiem il-Kummissarju tal-Ġustizzja jinżammu sempliċi kemm jista’ jkun, ara l-Artikoli 316-322 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili (codice di procedura civile).
1.1 L-ambitu tal-proċedura, il-limitu
Il-Kummissarju tal-Ġustizzja jisma’ t-talbiet dwar beni mobbli b’valur li ma jaqbiżx EUR 10 000 jew inqas, sakemm ma jkunx provdut mod ieħor mil-liġi.
Il-Kummissarju tal-Ġustizzja għandu ġuriżdizzjoni wkoll għall-kawżi minħabba danni b’rabta ma’ inċidenti b’vetturi u fuq l-ilma, sakemm il-valur tat-tilwima ma jaqbiżx EUR 25 000.
Il-Kummissarju tal-Ġustizzja għandu ġuriżdizzjoni, ikun xi jkun il-valur, fl-oqsma li ġejjin:
- il-kawżi dwar l-istabbiliment ta’ konfini u l-osservazzjoni tad-distanzi għat-tħawwil tas-siġar u l-ħitan tal-ħaxix kif stabbilit bil-liġi, bir-regolamenti jew bl-użu;
- il-kawżi dwar l-ambitu u l-użu tas-servizzi tal-kondominju fl-appartamenti;
- il-kawżi dwar ir-relazzjonijiet bejn is-sidien jew l-okkupanti ta’ abitazzjonijiet rigward ħruġ ta’ dħaħen, sħana, storbju, theżżiżiet u disturbi simili li jaqbżu l-livelli normali;
- il-kawżi dwar l-interessi jew aċċessorji ta’ pagament ta’ benefiċċji tas-sigurtà soċjali jew tal-pensjoni li sar tard.
1.2 Kif tiġi applikata l-proċedura
Ir-riforma reċenti (id-Digriet Leġiżlattiv Nru 149/2022) ġabet magħha għadd ta’ żviluppi ġodda fir-rigward tal-proċedimenti quddiem Kummissarju tal-Ġustizzja. Sabiex il-proċedimenti jiġu adattati skont ir-rekwiżiti diġitali, id-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 127(3) u 127-bis tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili (Seduti b’links awdjoviżivi), l-Artikolu 127-ter tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili (Sottomissjoni ta’ noti ta’ osservazzjonijiet), l-Artikolu 193(2) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili (Dikjarazzjonijiet ta’ ġurament b’firma diġitali tal-periti tekniċi tal-qorti), u l-Artikolu196-duodecies (dispożizzjoni ta’ implimentazzjoni) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili (Seduti b’links awdjoviżivi mill-bogħod) japplikaw ukoll mill-1 ta’ Jannar 2023, inkluż għall-proċedimenti pendenti f’dik id-data. Id-dispożizzjonijiet stipulati fil-Kapitolu I tat-Titolu V-ter (dispożizzjoni ta’ implimentazzjoni) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili (Ġustizzja diġitali) japplikaw mit-30 ta’ Ġunju 2023, inkluż għall-proċedimenti pendenti f’dik id-data.
Ir-rikorsi jiġu ppreżentati b’appell fi proċedimenti simplifikati, dment li jkunu kompatibbli (l-Artikoli 281-decies sa 281-terdecies tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).
Ir-rikors jista’ jitressaq ukoll bil-fomm. Il-kummissarju tal-ġustizzja jara li dan jiġi attestat fil-proċess verbali u jiġi nnotifikat lill-attur, flimkien mad-digriet li jappunta s-smigħ tal-partijiet skont l-Artikolu 318 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili.
Ir-rikorsi jridu jindikaw il-qorti u l-partijiet, espożizzjoni tal-fatti u s-suġġett tal-appell (l-Artikolu 318(1) il-ġdid tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).
Il-kummissarju tal-ġustizzja għandu, fi żmien 5 ijiem mill-assenjar tal-kawża, jistabbilixxi b’digriet li jappunta s-smigħ tal-partijiet f’konformità mat-tieni paragrafu tal-Artikolu 281-undecies (l-Artikolu 318(2) il-ġdid tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).
L-attur jidher quddiem il-qorti bi preżentata tar-rikors tal-appell notifikat jew il-proċess verbali msemmi fl-Artikolu 316 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili flimkien mad-Digriet imsemmi fl-Artikolu 318 (jekk l-appell tressaq bil-fomm), ir-rapport tan-notifika u, jekk meħtieġa, prokura.
Min-naħa l-oħra, il-konvenut jidher skont it-tielet u r-raba’ paragrafu tal-Artikolu 281-undecies tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili permezz ta’ preżentata tar-risposta u, jekk meħtieġa, prokura (l-Artikolu l-ġdid 319 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).
Il-kummissarju tal-ġustizzja, fl-ewwel smigħ, ikollu l-libertà li jinterroga lill-partijiet u jwettaq tentattiv ta’ konċiljazzjoni. Jekk il-konċiljazzjoni tirnexxi, il-kummissarju tal-ġustizzja jfassal proċess verbali tal-ftehim li jkun intlaħaq. Jekk il-konċiljazzjoni ma tirnexxix, il-kummissarju tal-ġustizzja jipproċedi skont il-proċedura simplifikata (it-tieni, it-tielet u r-raba’ paragrafu tal-Artikolu 281-duodecies) u – jekk fil-fehma tiegħu l-kawża ma tkunx fi stat li tista’ tiġi deċiża – jagħti bidu għall-atti istruttorji rilevanti għal deċiżjoni.
Meta l-kummissarju tal-ġustizzja jidhirlu li l-kawża tkun fi stat li tista’ tiġi deċiża, jipproċedi billi jsegwi l-proċedura stipulata fl-Artikolu 281-sexies tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili. Għaldaqstant huwa l-kummissarju tal-ġustizzja li jistabbilixxi l-konklużjonijiet u jista’ jordna dibattitu orali tal-każ. Is-sentenza tiġi rreġistrata fir-reġistru tal-qorti fi żmien 15-il jum minn dak id-dibattitu.
1.3 Formoli
Ma hemmx formoli.
1.4 Assistenza
Quddiem il-Kummissarju tal-Ġustizzja l-partijiet jistgħu jidhru personalment mingħajr avukat f’kawżi b’valur li ma jaqbiżx EUR 1 100 (l-Artikolu 82 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili; ara l-iskeda informattiva dwar “Kif tressaq kawża quddiem il-qorti”).
Fil-każijiet l-oħra, il-partijiet jridu jiġu assistiti minn avukat.
Madankollu l-Kummissarju tal-Ġustizzja jista’, minħabba n-natura u l-iskop tal-kawża, jħalli lill-partijiet jidhru mingħajr avukat fuq talba orali tal-parti stess jew mod ieħor.
Il-kummissarju tal-ġustizzja jivverifika jekk il-partijiet ħadux il-passi kollha meħtieġa biex jidhru l-qorti u, meta jkun meħtieġ, jistedinhom jimlew jew jirregolaw l-atti u d-dokumenti li fil-fehma tiegħu jkunu difettużi.
Jekk jirriżultalu li l-avukat ma għandu l-ebda prokura bħala avukat tad-difiża jew jekk ikun hemm kwalunkwe difett fis-setgħa ta’ rappreżentanza tiegħu, ta’ assistenza jew ta’ awtorizzazzjoni li jrenduha nulla, il-kummissarju tal-ġustizzja jistabbilixxi terminu għall-partijiet biex jistabbilixxu minn se jidher għalihom jew jassistihom, biex jagħtu l-awtorizzazzjonijiet neċessarji, jew biex jagħtu jew iġeddu l-prokura ad litem. Jekk in-nuqqas jiġi regolat fil-ħin, ir-rikors jitqies regolarizzat u l-effetti sostanzjali u proċedurali jidħlu fis-seħħ mid-data tal-ewwel notifika (l-Artikolu 182 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).
1.5 Regoli dwar is-smigħ tal-provi
Ir-regoli applikabbli fil-qasam tal-provi huma l-istess bħal dawk previsti għall-proċedimenti ordinarji l-qorti (ara l-iskeda informattiva dwar “Smigħ ta' xhieda”).
1.6 Proċedura bil-miktub
Din hija rregolata mill-Artikolu 127-ter tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili, li jiddikjara li udjenza, anki jekk diġà appuntata, tista’ tiġi sostitwita mis-sottomissjoni ta’ noti ta’ osservazzjonijiet li jkun fihom biss l-istanzi u t-talbiet, jekk il-preżenza ta’ persuni oħra għajr l-avukati tad-difiża, il-partijiet, il-prosekutur pubbliku u l-membru awżiljarji tal-qorti ma tkunx meħtieġa. F’każijiet bħal dawn, l-udjenza tiġi sostitwita mis-sottomissjoni ta’ noti ta’ osservazzjonijiet, meta dan jintalab mill-partijiet kollha kostitwiti fil-kawża. Meta jordna s-sostituzzjoni tal-udjenza, il-kummissarju tal-ġustizzja jistabbilixxi terminu perentorju ta’ minn tal-inqas 15-il jum għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet. Kull parti [...]
1.7 Il-kontenut tas-sentenza
B’mod ġenerali, japplikaw ir-regoli tal-proċedura simplifikata kif stipulat fit-Taqsima 1.2.
Il-kummissarju tal-ġustizzja jista’ jagħti sentenzi ex aequo et bono (jiġifieri mingħajr referenza espliċita għar-regoli tal-liġi) għall-kawżi b’valur massimu ta’ EUR 2 500 (l-Artikolu 113 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).
1.8 Rimbors tal-ispejjeż
Ir-rimborż tal-ispejjeż huwa limitat? Jekk iva, kif?
Id-deċiżjonijiet li jagħtu l-ispejjeż jittieħdu skont ir-regoli normali, fejn il-parti telliefa trid tħallas l-ispejjeż. Madankollu, il-partijiet abbli jkollhom iħallsu l-ispejjeż tagħhom stess jekk it-tnejn jitilfu l-kawża, jew għal xi raġuni valida oħra.
1.9 Il-possibilità ta’ appell
Sentenzi li jingħataw minn kummissarju tal-ġustizzja abbażi tal-prinċipju ex aequo et bono (tilwimiet b’valur li ma jaqbiżx EUR 2 500) jistgħu jiġu kkontestati biss jekk ikun seħħ ksur tar-regoli proċedurali, tad-dritt kostituzzjonali jew tad-dritt tal-UE, jew tal-prinċipji li jirregolaw is-suġġett.
Mill-bqija, is-sentenzi l-oħra tal-Kummissarju tal-Ġustizzja jistgħu jiġu appellati.
Ara l-iskeda informattiva dwar is-sistema ġudizzjarja, il-ġuriżdizzjoni tal-qrati, u kif tressaq kawża l-qorti.