1 Ύπαρξη ειδικής διαδικασίας μικροδιαφορών
Δεν προβλέπεται ειδική διαδικασία μικροδιαφορών, καθώς αυτές εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου (giudice di pace).
Η διαδικασία ενώπιον του ειρηνοδικείου χαρακτηρίζεται από τάση απλοποίησης (άρθρα 316-322 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
1.1 Πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας, κατώτατο όριο
Τα ειρηνοδικεία είναι αρμόδια για την εκδίκαση διαφορών που αφορούν κινητά περιουσιακά στοιχεία αξίας έως 10.000 (δέκα χιλιάδες) ευρώ, εκτός εάν προβλέπεται ρητώς κάτι διαφορετικό από τον νόμο.
Το ειρηνοδικείο είναι επίσης αρμόδιο για αγωγών αποζημίωσης που ασκούνται για ζημίες οφειλόμενες στην κυκλοφορία οχημάτων και σκαφών, υπό την προϋπόθεση ότι η αντίστοιχη αξία δεν υπερβαίνει το ποσό των 25.000 (είκοσι πέντε χιλιάδες) ευρώ.
Ανεξάρτητα από την αξία του αντικειμένου της διαφοράς, το ειρηνοδικείο είναι αρμόδιο για όλες τις ακόλουθες υποθέσεις:
- τον καθορισμό ορίων και την τήρηση αποστάσεων για τη φύτευση δένδρων και θάμνων περίφραξης, όπως προβλέπεται από τις νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις ή από το εθιμικό δίκαιο
- το πεδίο εφαρμογής και τη χρήση υπηρεσιών συνιδιοκτησίας σε πολυκατοικίες
- τις σχέσεις μεταξύ ιδιοκτητών ή ενοίκων κατοικιών σε ζητήματα εκπομπών καπνού, αιθάλης, θερμότητας, θορύβου, δονήσεων και παρεμφερών οχλήσεων που υπερβαίνουν τα φυσιολογικά επίπεδα
- τόκους ή παρεπόμενες δαπάνες λόγω καθυστερημένης καταβολής συνταξιοδοτικών παροχών ή παροχών κοινωνικής πρόνοιας.
1.2 Εφαρμογή της διαδικασίας
Η πρόσφατη μεταρρύθμιση (νομοθετικό διάταγμα αριθ. 149/2022) εισήγαγε ορισμένες νέες εξελίξεις στις διαδικασίες ενώπιον των ειρηνοδικών: με σκοπό την προσαρμογή στις ψηφιακές απαιτήσεις, οι διατάξεις του άρθρου 127 παράγραφος 3 και του άρθρου 127-bis του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ακροαματική διαδικασία με οπτικοακουστικούς συνδέσμους) και του άρθρου 127-ter του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (υποβολή γραπτών υπομνημάτων), του άρθρου 193 παράγραφος 2 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (δήλωση του δικαστικού πραγματογνώμονα για ορκοδοσία με ψηφιακή υπογραφή) και του άρθρου 196-duodecies του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ακροαματική διαδικασία με εξ αποστάσεως οπτικοακουστικούς συνδέσμους) εφαρμόζονται επίσης, από την 1η Ιανουαρίου 2023, για τις διαδικασίες που εκκρεμούν κατά την ημερομηνία αυτή· οι διατάξεις του κεφαλαίου Ι του τίτλου V-ter, εφαρμοστικές διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ψηφιακή δικαιοσύνη), εφαρμόζονται επίσης από τις 30 Ιουνίου 2023 για τις διαδικασίες που εκκρεμούν κατά την ημερομηνία αυτή.
Η αίτηση υποβάλλεται με την απλουστευμένη αναγνωριστική διαδικασία, εφόσον οι διαδικασίες είναι συμβατές (άρθρα 281 decies έως 281 terdecies του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
Η αίτηση μπορεί επίσης να υποβληθεί προφορικά. Ο ειρηνοδίκης ζητά τη σύνταξη πρακτικού το οποίο, με μέριμνα του αιτούντα, επιδίδεται στον καθ’ ου μαζί με τη διαταγή με την οποία ορίζεται η ακροαματική διαδικασία στην οποία πρέπει να εμφανιστούν οι διάδικοι σύμφωνα με το άρθρο 318 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
Η αίτηση πρέπει να περιλαμβάνει μνεία του δικαστηρίου και των διαδίκων, να εκθέτει τα πραγματικά περιστατικά και να αναφέρει το αντικείμενό της (νέο άρθρο 318 παράγραφος 1 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
Ο ειρηνοδίκης καθορίζει, εντός πέντε ημερών από την ανάθεση της υπόθεσης, την ακροαματική διαδικασία στην οποία πρέπει να εμφανιστούν οι διάδικοι, σύμφωνα με το άρθρο 281-undecies δεύτερη παράγραφος (νέο άρθρο 318 παράγραφος 2, του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
Ο αιτών παρίσταται καταθέτοντας την αίτηση ή τα πρακτικά που αναφέρονται στο άρθρο 316 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, μαζί με το διάταγμα που αναφέρεται στο άρθρο 318 (εάν έχει καταθέσει προφορικά την αίτηση), μαζί με την έκθεση επίδοσης και, ενδεχομένως, το πληρεξούσιο.
Αντιθέτως, ο καθ’ ου παρίσταται σύμφωνα με το άρθρο 281-undecies τρίτη και τέταρτη παράγραφος του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας με την κατάθεση του υπομνήματος αντίκρουσης και, κατά περίπτωση, του πληρεξουσίου (νέο άρθρο 319 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
Ο ειρηνοδίκης, κατά την πρώτη επ’ ακροατηρίου συζήτηση, υποβάλλει χωρίς περιορισμό ερωτήσεις στους διαδίκους και επιχειρεί συμβιβασμό μεταξύ αυτών. Αν η προσπάθειά του αποδειχθεί επιτυχής, ο ειρηνοδίκης συντάσσει πρακτικό. Εάν δεν επιτευχθεί συμβιβασμός, ο ειρηνοδίκης προχωρεί σύμφωνα με την απλουστευμένη διαδικασία (άρθρο 281-duodecies, δεύτερη, τρίτη και τέταρτη παράγραφος του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας) και, εάν κρίνει ότι η υπόθεση δεν είναι ώριμη για την έκδοση της απόφασης, διατάσσει τη σχετική διεξαγωγή αποδείξεων.
Όταν ο ειρηνοδίκης κρίνει ότι η υπόθεση είναι ώριμη προς εκδίκαση, προχωρεί σύμφωνα με το άρθρο 281-sexies του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Ως εκ τούτου, ο δικαστής διατυπώνει τα συμπεράσματά του και μπορεί να διατάξει την προφορική συζήτηση της υπόθεσης. Η απόφαση κατατίθεται στη γραμματεία του δικαστηρίου εντός 15 ημερών από τη συζήτηση.
1.3 Έντυπα
Δεν υπάρχουν έντυπα.
1.4 Συνδρομή
Όταν η αξία της αγωγής δεν υπερβαίνει το ποσό των 1.100 ευρώ, οι διάδικοι δύνανται να παρίστανται οι ίδιοι ενώπιον του ειρηνοδίκη χωρίς δικηγόρο (άρθρο 82 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας βλέπε το ενημερωτικό δελτίο με τίτλο «Προσφυγή σε δικαστήριο»).
Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, οι διάδικοι πρέπει να παρίστανται διά δικηγόρου.
Ωστόσο, ο ειρηνοδίκης δύναται, βάσει της φύσης και του εύρους της αγωγής, να επιτρέψει σε διάδικο να παρασταθεί αυτοπροσώπως, μεταξύ άλλων και κατόπιν προφορικού αιτήματος του ίδιου του διαδίκου.
Ο δικαστής βεβαιώνεται ότι οι διάδικοι έχουν προβεί σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες για την παράστασή τους ενώπιον του δικαστηρίου και, εφόσον κριθεί αναγκαίο, τους ζητεί να συμπληρώσουν ή να διορθώσουν τυχόν έγγραφα στα οποία διαπιστώνει ελλείψεις.
Αν ο δικαστής διαπιστώσει την έλλειψη πληρεξουσίου προς τον συνήγορο ή ελάττωμα στην εκπροσώπηση, τη δικαστική συμπαράσταση ή την έγκριση που έχει ως αποτέλεσμα την ακυρότητά τους, ο δικαστής τάσσει για τους διαδίκους αποκλειστική προθεσμία για τον ορισμό προσώπου που θα αναλάβει την εκπροσώπηση ή την παροχή συνδρομής, για την ανάθεση των απαραίτητων εξουσιών ή για την ανάθεση ή την ανανέωση εντολής εκπροσώπησης. Η τήρηση της προθεσμίας θεραπεύει τα ελαττώματα και ως εκ τούτου παράγονται ουσιαστικά και δικονομικά αποτελέσματά της αγωγής από την ημερομηνία της πρώτης κοινοποίησης (άρθρο 182 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
1.5 Κανόνες που αφορούν τη διεξαγωγή αποδείξεων
Οι κανόνες που αφορούν τη διεξαγωγή αποδείξεων είναι οι ίδιοι με τους κανόνες που διέπουν τις τακτικές δικαστικές διαδικασίες (βλέπε το ενημερωτικό δελτίο με τίτλο «Διεξαγωγή αποδείξεων»).
1.6 Έγγραφη διαδικασία
Εφαρμόζεται το άρθρο 127-ter του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που προβλέπει ότι «η ακροαματική διαδικασία, ακόμα και αν έχει οριστεί σε προηγούμενο χρονικό σημείο, μπορεί να αντικατασταθεί από την κατάθεση γραπτών υπομνημάτων που περιέχουν μόνο τις αξιώσεις και τα συμπεράσματα, αν δεν απαιτείται η παρουσία προσώπων άλλων από τους συνηγόρους, τους διαδίκους, την εισαγγελία και τους βοηθούς του δικαστηρίου (ausiliari del giudice). Στις ίδιες περιπτώσεις, η ακροαματική διαδικασία αντικαθίσταται από την κατάθεση γραπτών υπομνημάτων κατόπιν αιτήματος όλων των διαδίκων με δικαίωμα παράστασης. Με τη διάταξη που αντικαθιστά την ακροαματική διαδικασία, το δικαστήριο ορίζει αποκλειστική προθεσμία τουλάχιστον 15 ημερών για την κατάθεση των υπομνημάτων.
1.7 Περιεχόμενο απόφασης
Γενικά, εφαρμόζονται οι κανόνες της απλουστευμένης διαδικασίας, όπως αναφέρεται στο σημείο 1.2.
Ο ειρηνοδίκης μπορεί να αποφασίσει «σύμφωνα με την αρχή της επιείκειας» (δηλαδή χωρίς ρητή παραπομπή στους νομικούς κανόνες) για υποθέσεις αξίας έως 2.500 ευρώ (άρθρο 113 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
1.8 Επιστροφή εξόδων
Προβλέπονται περιορισμοί για την επιστροφή εξόδων; Εάν ναι, ποιοι είναι αυτοί;
Οι αποφάσεις σχετικά με την επιδίκαση των δικαστικών εξόδων λαμβάνονται βάσει των συνήθων κανόνων, σύμφωνα με τους οποίους οι δαπάνες καταβάλλονται από τον ηττηθέντα διάδικο εντούτοις, είναι πιθανό έκαστος διάδικος να αναλάβει τις δικές του δαπάνες εφόσον έχουν ηττηθεί αμφότεροι οι διάδικοι ή για κάποιον άλλο βάσιμο λόγο.
1.9 Δυνατότητα έφεσης
Οι αποφάσεις που βασίζονται στην αρχή της επιείκειας (sentenze pronunciate secondo equità) σε διαφορές των οποίων η αξία δεν υπερβαίνει το ποσό των 2.500,00 ευρώ μπορούν να προσβληθούν μόνο εφόσον στοιχειοθετείται παραβίαση των δικονομικών κανόνων, των διατάξεων του συνταγματικού ή του κοινοτικού δικαίου ή των αρχών που διέπουν το αντικείμενο της υπόθεσης.
Κατά των υπολοίπων αποφάσεων του ειρηνοδικείου χωρεί έφεση.
Βλέπε τα ενημερωτικά δελτία σχετικά με τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης, τη δικαιοδοσία και την προσφυγή σε δικαστήριο.