1 Είμαι αναγκασμένος να προσφύγω σε δικαστήριο ή υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση;
Το ιταλικό δίκαιο εγγυάται την πρόσβαση στα δικαστήρια ως γενικό τρόπο προστασίας των δικαιωμάτων.
Ωστόσο, τα πρόσωπα που επιθυμούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη σε υποθέσεις σχετικές με συνιδιοκτησία, εμπράγματα δικαιώματα, διανομή, κληρονομική διαδοχή, οικογενειακά σύμφωνα, μίσθωση, χρησιδάνειο, μίσθωση επιχείρησης, αποζημίωση για ζημία σχετική με την ευθύνη του παρόχου ιατρικής ή υγειονομικής περίθαλψης ή δυσφήμηση διά του Τύπου ή οποιουδήποτε άλλου μέσου μαζικής ενημέρωσης, ασφαλιστικές, τραπεζικές και χρηματοοικονομικές συμβάσεις, αφανείς συμμετοχές, συμπράξεις, δικαιοχρησία, έργα, δίκτυα, καταμερισμό εργασίας, προσωπικές εταιρείες και υπεργολαβία οφείλει προηγουμένως να κινήσει, επικουρούμενος από δικηγόρο, τη διαδικασία διαμεσολάβησης, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για το παραδεκτό της προσφυγής τους. Η διαδικασία διεξάγεται ενώπιον φορέων διαμεσολάβησης εξουσιοδοτημένους από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Επιπλέον, όποιος προτίθεται να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης για ζημίες που προκλήθηκαν από τη χρήση οχημάτων και σκαφών ή να απαιτήσει την καταβολή ποσών που δεν υπερβαίνουν τις 50.000 ευρώ, υποχρεούται να προσπαθήσει να διαπραγματευτεί με τον αντίδικο. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή συνεπάγεται απευθείας διαπραγμάτευση μεταξύ των διαδίκων, οι οποίοι πρέπει να επικουρούνται από δικηγόρους.
Άλλη εναλλακτική επιλογή είναι η προσφυγή στη διαιτησία, στο πλαίσιο της οποίας η διαφορά κρίνεται από διαιτητή ιδιωτικού δικαίου που ορίζεται από τους διαδίκους: στην περίπτωση αυτή, η προσφυγή στη διαιτησία πρέπει να επιλεγεί εναλλακτικά της προσφυγής στη δικαιοσύνη με συμφωνία των διαδίκων.
2 Υπάρχει προθεσμία προσφυγής στο δικαστήριο;
Πρέπει να γίνονται σεβαστές οι προθεσμίες παραγραφής που προβλέπονται από τον νόμο. Η συνήθης προθεσμία παραγραφής ανέρχεται σε 10 έτη, αλλά, ανάλογα με την περίπτωση, υπάρχουν και συντομότερες προθεσμίες (άρθρα 2934-2961 του Αστικού Κώδικα).
Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, ο νόμος προβλέπει, μεταξύ άλλων, συγκεκριμένες προθεσμίες παραγραφής για συγκεκριμένη αγωγή (για παράδειγμα, το άρθρο 1495 του Αστικού Κώδικα προβλέπει ότι ο αγοραστής πρέπει να ενημερώσει τον πωλητή εντός οκτώ ημερών από τη διαπίστωση ελαττωμάτων του πωληθέντος πράγματος, ειδάλλως δεν μπορεί να τα επικαλεστεί ενώπιον δικαστηρίου).
3 Πρέπει να απευθυνθώ σε δικαστήριο του παρόντος κράτους μέλους;
Για την έκδοση οριστικής απόφασης επί της διαφοράς, πρέπει να προσφύγετε σε δικαστήριο. Ο προσδιορισμός του αρμόδιου δικαστηρίου εξαρτάται από το είδος της διαφοράς και από τους εθνικούς και ενωσιακούς κανόνες που διέπουν τη δικαιοδοσία.
4 Αν ναι, σε ποιο συγκεκριμένο δικαστήριο του παρόντος κράτους μέλους πρέπει να απευθυνθώ σε συνάρτηση με τον τόπο κατοικίας μου και τον τόπο κατοικίας του αντιδίκου ή με άλλα στοιχεία της υπόθεσής μου;
Σύμφωνα με τον γενικό κανόνα, αρμόδιο είναι το δικαστήριο του τόπου κατοικίας ή της έδρας του εναγομένου (κατά τόπον αρμοδιότητα: γενική δωσιδικία φυσικών και νομικών προσώπων). Ανάλογα με την αξία της διαφοράς, ή με τις ιδιαιτερότητες της υπόθεσης (καθ’ ύλην αρμοδιότητα), θα πρέπει να απευθυνθείτε σε συγκεκριμένο δικαστήριο για τον αντίστοιχο τομέα (ειρηνοδικείο ή στο μονομελές ή πολυμελές πρωτοδικείο) ή, αντιθέτως, σε δικαστήριο εκτός της γενικής δωσιδικίας του φυσικού προσώπου (υποχρεωτική κατά τόπον αρμοδιότητα).
Βλέπε το ενημερωτικό δελτίο με τίτλο «Ποιας χώρας το δικαστήριο είναι αρμόδιο;».
5 Σε ποιο συγκεκριμένο δικαστήριο του παρόντος κράτους μέλους πρέπει να απευθυνθώ ενόψει του είδους της υπόθεσής μου και του επίδικου ποσού:
Αγωγές που αφορούν κινητή περιουσία της οποίας η αξία δεν υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου. Το ειρηνοδικείο είναι επίσης αρμόδιο για αγωγές με αντικείμενο αξίας έως 25.000 ευρώ, εφόσον πρόκειται για υποθέσεις αποζημίωσης για ζημίες οφειλόμενες στην κυκλοφορία οχημάτων και σκαφών. Αγωγές με αντικείμενο μεγαλύτερης αξίας εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του μονομελούς πρωτοδικείου. Ορισμένες υποθέσεις υπάγονται είτε στην αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου, ανεξαρτήτως της αξίας τους (άρθρο 7 παράγραφος 3 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας), είτε στην αρμοδιότητα του μονομελούς πρωτοδικείου (άρθρο 409 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας) ή του πολυμελούς πρωτοδικείου (άρθρο 50-bis του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
Βλέπε το ενημερωτικό δελτίο με τίτλο «Ποιας χώρας το δικαστήριο είναι αρμόδιο;».
6 Μπορώ να απευθυνθώ στο δικαστήριο μόνος ή χρειάζεται να χρησιμοποιήσω κάποιον ενδιάμεσο, για παράδειγμα, δικηγόρο;
Κατά κανόνα, είναι υποχρεωτική η παράσταση δικηγόρου (obbligo di difesa tecnica). Εξαιρούνται υποθέσεις με αντικείμενο μικρής αξίας (εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου για ποσά έως 1.100 ευρώ) και οι υποθέσεις στις οποίες ο διάδικος είναι δικηγόρος με ικανότητα παράστασης ενώπιον του επιληφθέντος δικαστηρίου (άρθρο 86 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
7 Για την κίνηση της διαδικασίας, σε ποιον συγκεκριμένα πρέπει να απευθυνθώ: στην υποδοχή, στη γραμματεία του δικαστηρίου ή σε κάποια άλλη υπηρεσία;
Η αγωγή πρέπει να κοινοποιηθεί στον αντίδικο και να κατατεθεί στη γραμματεία του αρμόδιου δικαστηρίου.
8 Σε ποια γλώσσα πρέπει να διατυπώσω την αίτησή μου; Μπορώ να την υποβάλω προφορικά ή πρέπει να την υποβάλω οπωσδήποτε εγγράφως; Μπορώ να την υποβάλω με τηλεομοιοτυπία ή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο;
Η αγωγή μπορεί να κατατεθεί προφορικά μόνο ενώπιον του ειρηνοδικείου (άρθρο 316 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας)· σε όλες τις άλλες περιπτώσεις πρέπει να υποβάλλεται εγγράφως, στην ιταλική γλώσσα. Η αγωγή δεν μπορεί να υποβληθεί με φαξ ή απλό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Οι δικηγόροι πρέπει να καταθέτουν τα έγγραφα με πιστοποιημένο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, σε ειδικό σύστημα ΤΠ.
9 Υπάρχουν ειδικά έντυπα για την άσκηση αγωγής; Αν όχι, πώς κινείται η διαδικασία; Ο φάκελος της αγωγής πρέπει να περιλαμβάνει υποχρεωτικά ορισμένα στοιχεία;
Δεν υπάρχουν ειδικά έντυπα, ενώ στην αγωγή πρέπει να αναφέρονται υποχρεωτικά οι διάδικοι, το δικαστήριο, το αντικείμενο και η θεματική επικεφαλίδα. Στην τακτική πολιτική δίκη, ο ενάγων πρέπει επίσης να υποδείξει τη συζήτηση στην οποία πρέπει να παραστεί ο αντίδικος και να του γνωστοποιήσει την υποχρέωσή του να εκπροσωπηθεί από δικηγόρο και τη δυνατότητα υποβολής αίτησης νομικής συνδρομής, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις.
10 Χρειάζεται να καταβληθούν τέλη στο δικαστήριο; Αν ναι, πότε; Η αμοιβή του δικηγόρου προκαταβάλλεται;
Απαιτείται η καταβολή τέλους στο Δημόσιο, το ύψος του οποίου εξαρτάται από την αξία του αντικειμένου της αγωγής και καταβάλλεται κατά την υποβολή της αίτησης αγωγής (ενιαίο τέλος δυνάμει του κωδικοποιημένου νόμου για τα δικαστικά έξοδα, προεδρικό διάταγμα αριθ. 115/2002).
Το ποσό και ο χρόνος καταβολής της αμοιβής του δικηγόρου εξαρτάται από τον διακανονισμό που έχετε κάνει απευθείας με τον δικηγόρο σας.
11 Μπορώ να τύχω νομικής συνδρομής;
Τόσο τα πρόσωπα ιταλικής ιθαγένειας όσο και οι αλλοδαποί μπορούν να ζητήσουν νομική συνδρομή, εφόσον πληρούν τις εκ του νόμου εισοδηματικές απαιτήσεις (κωδικοποιημένος νόμος για τα δικαστικά έξοδα, προεδρικό διάταγμα αριθ. 115/2002).
12 Από ποιο χρονικό σημείο και εξής η αγωγή μου θεωρείται επισήμως ασκηθείσα; Θα μου δώσουν οι αρχές πληροφορίες για το κατά πόσον η αγωγή μου έχει ασκηθεί εγκύρως;
Η αγωγή θεωρείται ασκηθείσα
- μετά την επίδοσή της στον αντίδικο σε περίπτωση κλήτευσης
- μετά την κατάθεσή της στη γραμματεία του δικαστηρίου σε περίπτωση προσφυγής.
Το δικαστήριο προβαίνει στον έλεγχο του κύρους της αγωγής μόνον αφού ξεκινήσει η κατ’ αντιμωλία εκδίκαση της υπόθεσης.
13 Θα λάβω λεπτομερείς πληροφορίες για το χρονοδιάγραμμα των γεγονότων που θα ακολουθήσουν την προσφυγή στο δικαστήριο (π.χ. όσον αφορά το πότε θα πρέπει να εμφανιστώ στο δικαστήριο);
Η προθεσμία εμφάνισης, καθώς και ο χρόνος των λοιπών διαδικασιών που πρέπει να ακολουθήσουν οι διάδικοι ή το δικαστήριο καθορίζεται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Στη συνέχεια, το δικαστήριο τάσσει συγκεκριμένες προθεσμίες από καιρού εις καιρόν, ή χρησιμοποιεί το χρονοδιάγραμμα για την δίκη (άρθρο 81-bis του διατάγματος για την εφαρμογή του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας). Ο γραμματέας κοινοποιεί στους διαδίκους τις αποφάσεις του δικαστηρίου που εκδόθηκαν εκτός της επ’ ακροατηρίου συζήτησης (για παράδειγμα, τη μεταβολή της ημερομηνίας της επ’ ακροατηρίου συζήτησης) και τις αποφάσεις.
Σύνδεσμος προς τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, άρθρα 163-166: https://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:regio.decreto:1940-10-28;1443