A. Czy mam prawo do odwołania się od orzeczenia sądu?
Jeśli oskarżony nie zgadza się z orzeczeniem sądu, może skorzystać z następujących środków odwoławczych: apelacja (Berufung), rewizja (Revision) oraz zażalenie (Beschwerde). Jeśli sąd nałoży karę wyrokiem nakazowym (Strafbefehl), oskarżony ma prawo złożyć sprzeciw (Einspruch). Następnie odbywa się rozprawa sądowa. Sprzeciw można jednak wnieść wyłącznie przeciwko orzeczonej wysokości dziennej stawki stosowanej do obliczenia grzywny. Za zgodą oskarżonego, obrońcy i prokuratora sąd może następnie wydać postanowienie w tej sprawie bez przeprowadzania postępowania sądowego.
Od wyroku sądu rejonowego (Amtsgericht) oskarżony może wnieść apelację. Skutkuje to ponownym kompleksowym rozpatrzeniem sprawy przez właściwy wydział karny sądu okręgowego (Landgericht). Od wyroku sądu rejonowego i okręgowego, a także od wyroku wyższego sądu krajowego (Oberlandesgericht) w pierwszej instancji oskarżony może wnieść rewizję. W ramach tego rodzaju środka odwoławczego wyrok podlega kontroli wyłącznie pod kątem błędów prawnych i nie ma miejsca kompleksowe ponowne rozpatrzenie sprawy.
Zażalenie można wnieść od postanowień sądowych i decyzji proceduralnych (Beschlüsse i Verfügungen), ale nie od wyroków (Urteile).
Apelacja, rewizja oraz zażalenie podlegają dodatkowym wymogom dopuszczalności, w szczególności wymogom formalnym i terminom. Natychmiast po ogłoszeniu wyroku oskarżony lub jego adwokat mogą złożyć w sekretariacie sądu oświadczenie o wniesieniu środka odwoławczego. Środek odwoławczy można również wnieść w ciągu tygodnia od ogłoszenia wyroku. Środek odwoławczy można wnieść na piśmie lub poprzez podyktowanie oświadczenia w sekretariacie sądu. Środek odwoławczy można wnieść nawet wtedy, gdy przed ogłoszeniem wyroku doszło do ugody (Verständigung).
Można odwołać się zarówno od samego wyroku skazującego, jak i od wysokości kary.
Oskarżony wnosząc apelację sam decyduje, czy przedstawi jej uzasadnienie.
Rewizja wymaga przedstawienia uzasadnienia w terminie jednego miesiąca od otrzymania pisemnego uzasadnienia wyroku, w formie pisemnego oświadczenia podpisanego przez adwokata lub ustnego oświadczenia w sekretariacie sądu.
B. Jakie mam inne możliwości zaskarżenia orzeczenia?
Istnieje nadzwyczajny środek odwoławczy od prawomocnego wyroku w postaci wniosku o wznowienie postępowania. Jest on jednak dopuszczalny tylko wtedy, gdy istnieją ku temu podstawy, np. pojawienie się nowych dowodów potwierdzających niewinność oskarżonego.
Co do zasady wyroki można również poddać kontroli w ramach skargi konstytucyjnej (Verfassungsbeschwerde) w celu ustalenia, czy naruszają one prawa podstawowe. Wniesienie skargi konstytucyjnej jest jednak możliwe dopiero po wyczerpaniu innych środków odwoławczych, w szczególności apelacji oraz rewizji.
Jakie skutki będzie mieć dla mnie wyrok skazujący?
I. Wpis w rejestrze karnym
Prawomocne wyroki skazujące wpisuje się do Federalnego Centralnego Rejestru Karnego (Bundeszentralregister). Za prowadzenie tego rejestru odpowiada Federalny Urząd Sprawiedliwości (Bundesamt für Justiz) na podstawie ustawy o federalnym centralnym rejestrze karnym (Bundeszentralregistergesetz). Do dokonania wpisu nie jest wymagana zgoda osoby, której on dotyczy. Wpis usuwa się/wykreśla się po upływie ustawowo określonego terminu, jeżeli nie dodano do niego żadnych nowych wyroków skazujących. Termin ten zależy od charakteru przestępstwa i wysokości wymierzonej kary. Dostęp do pełnej treści federalnego centralnego rejestru karnego przysługuje bardzo ograniczonej liczbie sądów i organów, które mogą z niego korzystać w określonych celach.
Niektóre kary, takie jak grzywny w wysokości przekraczającej 90 stawek dziennych lub kary pozbawienia wolności powyżej trzech miesięcy, wpisuje się do zaświadczenia o niekaralności (Führungszeugnis). Takie zaświadczenie jest dokumentem stwierdzającym, czy dana osoba była wcześniej karana. Zaświadczenie o niekaralności wydaje się na wniosek Federalnego Urzędu Sprawiedliwości. Można się o nie ubiegać również online. Jeśli oprócz obywatelstwa niemieckiego oskarżony ma również obywatelstwo innego państwa członkowskiego UE lub Wielkiej Brytanii, zaświadczenie o niekaralności będzie zawierało również wpisy dotyczące jego osoby z rejestru karnego w kraju pochodzenia. Zamieszczenie informacji o wyroku skazującym w zaświadczeniu o niekaralności oraz okres, przez jaki taką informację się w nim zamieszcza, zależy od charakteru przestępstwa i wysokości kary.
Oprócz federalnego centralnego rejestru karnego istnieje również rejestr kar nieletnich (Erziehungsregister). Zawiera on szczegółowe informacje na temat niektórych nakazów i postanowień dotyczących nieletnich i młodzieży, takich jak nakazy zastosowania środków wychowawczych lub dyscyplinarnych. Dostęp do tych wpisów mają wyłącznie wybrane sądy i organy w określonych celach.
II. Wykonanie kary, przekazywanie więźniów, środki związane z poddaniem sprawcy próbie i kary alternatywne
Po uprawomocnieniu się wyroku prokurator przystępuje do wykonania kary.
Jeżeli niemiecki sąd wydał wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności, to oprócz wykonania wyroku w Niemczech możliwe jest również odbywanie kary pozbawienia wolności w innym państwie członkowskim. Jeśli w momencie skazania skazany przebywa już za granicą, prokurator, jako organ wykonawczy, po wysłuchaniu skazanego podejmuje decyzję o przeniesieniu wykonania kary do innego państwa członkowskiego (art. 85 ust. 2 ustawy o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych (Gesetz über die internationale Rechtshilfe in Strafsachen – IRG)). Jeśli w momencie skazania skazany przebywa nadal w Niemczech, warunkiem koniecznym do przeniesienia wykonania kary w innym państwie członkowskim jest wyrażenie przez skazanego zgody na takie przeniesienie lub wydanie przez wyższy sąd krajowy odpowiedniego orzeczenia (art. 85 ust. 2 IRG).
Jeśli skazany wyraża wolę odbycia kary w innym państwie członkowskim, może złożyć wniosek do właściwego prokuratora. Decyzja prokuratora będzie w dużej mierze zależała od tego, czy skazany ma większe szanse na pomyślną reintegrację społeczną w Niemczech, czy w innym kraju.