1 Co oznacza wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych?
Postępowanie egzekucyjne w Chorwacji reguluje ustawa o postępowaniu egzekucyjnym (Ovršni zakon, zwany dalej „OZ”, Narodne Novine – Dziennik Urzędowy Republiki Chorwacji – NN nr 112/12, 25/13, 93/14, 55/16, 73/17, 131/20, 114/22 i 6/24). W OZ opisano postępowanie, w toku którego sądy i notariusze dokonują przymusowej egzekucji wierzytelności na podstawie tytułów wykonawczych oraz dokumentów urzędowych (postępowanie egzekucyjne), chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
2 Jakie organy są właściwe w zakresie wykonywania orzeczeń?
Postępowanie egzekucyjne mogą prowadzić sądy na podstawie tytułów wykonawczych lub notariusze na podstawie dokumentów urzędowych.
Terminy „tytuł wykonawczy” i „dokument urzędowy” zdefiniowano odpowiednio w art. 23 i 31 OZ.
W postępowaniu egzekucyjnym uczestniczą również: Agencja Finansowa (Financijska agencija), tj. osoba prawna prowadząca egzekucję zgodnie z przepisami OZ oraz ustawy o egzekucji ze środków pieniężnych, pracodawcy, Chorwacki Zakład Ubezpieczeń Emerytalnych (Hrvatski zavod za mirovinsko osiguranje) oraz inne organy przewidziane w przepisach.
3 Jakie warunki muszą być spełnione, aby można było wydać tytuł wykonawczy?
Sądy prowadzą postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych, którymi zgodnie z OZ są:
- wykonalne orzeczenia oraz ugody sądowe,
- wykonalne ugody, o których mowa w art. 186a kodeksu postępowania cywilnego (Zakon o parničnom postupku),
- wykonalne orzeczenia sądu polubownego,
- wykonalne decyzje wydane w postępowaniu administracyjnym oraz wykonalne ugody zawarte w toku postępowania administracyjnego, jeżeli dotyczą one roszczeń pieniężnych, chyba że odpowiednie przepisy stanowią inaczej,
- wydane przez notariusza decyzje i tytuły wykonawcze,
- ugody zawarte przed tzw. sądami honorowymi (sudovi časti) na posiedzeniu niejawnym w Republice Chorwacji oraz ugody zawarte w toku mediacji przeprowadzonej zgodnie z prawem,
- inne dokumenty, które zgodnie z prawem stanowią tytuły wykonawcze.
Tytuł egzekucyjny stanowi podstawę do przeprowadzenia egzekucji, jeżeli oznaczono w nim wierzyciela i dłużnika oraz wskazano przedmiot, rodzaj i zakres zobowiązania pieniężnego, a także termin jego wymagalności.
Jeśli tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie nakazujące zaspokojenie roszczenia przez zapłatę wymaganej kwoty lub spełnienie świadczenia, musi ono również określać termin dobrowolnego zaspokojenia roszczenia. W braku takiego terminu sąd wyznaczy go w postanowieniu o nadaniu klauzuli wykonalności.
3.1 Postępowanie
Postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego wszczyna wierzyciel złożeniem do sądu wniosku o wszczęcie egzekucji. Wierzyciel może złożyć taki wniosek – jako strona postępowania – lub za pośrednictwem pełnomocnika. Postępowanie egzekucyjne może zostać wszczęte z urzędu w sytuacjach przewidzianych w przepisach.
Sądy rejonowe (općinski sudovi) są właściwe rzeczowo do prowadzenia postępowań egzekucyjnych, chyba że przepisy stanowią inaczej. Egzekucję prowadzi się w granicach określonych w postanowieniu o nadaniu klauzuli wykonalności.
W takim postanowieniu wskazuje się tytuł egzekucyjny, tj. dokument urzędowy, na podstawie którego prowadzona jest egzekucja, wierzyciela i stronę, przeciwko której egzekucja ma zostać przeprowadzona (dłużnika), wierzytelność podlegającą egzekucji, środki i przedmiot egzekucji, jak również inne informacje konieczne do przeprowadzenia egzekucji.
3.2 Główne warunki
Wniosek o wszczęcie egzekucji musi zawierać żądanie wszczęcia egzekucji wraz ze wskazaniem tytułu wykonawczego stanowiącego podstawę tego żądania, oznaczenie wierzyciela i dłużnika, wskazanie ich osobistych numerów identyfikacyjnych, dochodzonego roszczenia, środków koniecznych do przeprowadzenia egzekucji oraz – w stosownych przypadkach – przedmiotu egzekucji. Wniosek musi zawierać także wszelkie inne przewidziane prawem informacje konieczne do przeprowadzenia egzekucji.
Wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie dokumentu urzędowego musi zawierać:
- wniosek, aby sąd nakazał dłużnikowi zaspokojenie roszczenia oraz uiszczenie wszelkich powiązanych kosztów w terminie ośmiu dni od otrzymania orzeczenia (lub trzech dni, jeżeli spór dotyczy weksli lub czeków);
- żądanie wszczęcia egzekucji.
Tytuł wykonawczy lub dokument urzędowy jest więc niezbędny, aby wszcząć egzekucję.
4 Przedmiot i charakter środków egzekucyjnych
Przedmiotem egzekucji są rzeczy i prawa, które zgodnie z przepisami podlegają egzekucji w celu zaspokojenia roszczenia. Egzekucję przeprowadza z majątku dłużnika się w celu zaspokojenia roszczenia wierzyciela.
4.1 Jakie składniki majątku mogą podlegać egzekucji?
Egzekucję można przeprowadzić z majątku dłużnika (pieniądze, nieruchomości, ruchomości, papiery wartościowe i udziały kapitałowe) lub praw niemajątkowych wierzyciela (do odebrania i wydania ruchomości, opróżnienia i wydania nieruchomości, przywrócenia do pracy itd.). W toku postępowania wierzyciel ma swobodę wyboru przedmiotu egzekucji.
Egzekucji nie podlegają rzeczy niezbywalne (res extra commercium) ani inne przedmioty, z których egzekucja jest zakazana na mocy przepisów szczególnych. Wierzytelności podatkowe oraz inne opłaty również nie podlegają egzekucji.
Budynki, broń i sprzęty przeznaczone do obrony oraz wyposażenie i pomieszczenia przeznaczone do pracy lokalnych lub regionalnych instytucji samorządowych i organów sądowych również nie podlegają egzekucji.
Przy ustalaniu, czy dana rzecz lub dane prawo podlega egzekucji, tj. czy nie ograniczono prawa do egzekucji z danej rzeczy lub z danego prawa, bierze się pod uwagę okoliczności, które istniały w chwili złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji, chyba że przepisy OZ wyraźnie stanowią inaczej.
4.2 Jakie skutki mają środki egzekucyjne?
Głównym skutkiem przeprowadzenia egzekucji jest ograniczenie dłużnika w prawie rozporządzania swoim majątkiem.
Skutkiem egzekucji z nieruchomości lub ruchomości jest sprzedaż danego składnika majątku w celu zaspokojenia roszczenia wierzyciela z kwoty uzyskanej ze sprzedaży.
Skutkiem egzekucji z wierzytelności pieniężnej jest jej zajęcie i przekazanie wierzycielowi w kwocie koniecznej do zaspokojenia roszczenia.
4.3 Jak długo obowiązują takie środki?
Czynności egzekucyjne przeprowadza się do czasu zakończenia postępowania egzekucyjnego, co następuje z chwilą pełnego zaspokojenia roszczenia lub cofnięcia przez wierzyciela wniosku o przeprowadzenie egzekucji.
5 Czy istnieje możliwość odwołania od takiego środka?
Dłużnik ma prawo wnieść zażalenie:
- na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu lub
- na postanowienie o wszczęciu egzekucji wydane przez notariusza na podstawie dokumentu urzędowego.
Wniesienie w odpowiednim terminie dopuszczalnego zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu nie powoduje zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
Wniesienie w odpowiednim terminie dopuszczalnego zażalenia na postanowienie notariusza o wszczęciu egzekucji na podstawie dokumentu urzędowego (złożonego do notariusza, lecz rozpatrzonego przez sąd) powoduje skierowanie sprawy do postępowania zwykłego (klasična parnica), w toku którego strony, obecnie egzekwujący (dawny wierzyciel) oraz egzekwowany (dawny dłużnik), muszą przedstawić dowody na poparcie swoich argumentów. W przypadku spełnienia przesłanek określonych w OZ dłużnikowi przysługuje prawo do wystąpienia o zawieszenie postępowania egzekucyjnego.
6 Czy istnieją ograniczenia dotyczące wykonywania orzeczeń, w szczególności odnoszące się do ochrony dłużnika lub terminów?
Sąd przeprowadza egzekucję ze składników majątku wskazanych we wniosku o wszczęcie egzekucji. Wykorzystuje do tego wskazane w tym wniosku środki. Jeżeli we wniosku wskazano wiele środków i wiele składników majątku sąd – na wniosek dłużnika – ogranicza egzekucję do wybranych środków lub składników majątku, jeżeli uzna je za wystarczające do zaspokojenia roszczenia.
Zgodnie z jedną z podstawowych zasad regulujących postępowanie egzekucyjne sąd prowadzący postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające jest zobowiązany do poszanowania godności dłużnika przez zapewnienie, by egzekucja była dla niego jak najmniej uciążliwa.
Ochronę dłużnika zapewnia się przez wyłączenie spod przymusowej egzekucji określonych składników majątku lub ograniczenie ich zakresu, a także ograniczenie lub wyłączenie niektórych środków, z wykorzystaniem których można dokonać egzekucji, jak również przez udzielenie dłużnikowi określonych zabezpieczeń procesowych i materialnych w toku egzekucji oraz w związku z egzekucją. Ochrona ta przejawia się w stosowaniu zasady legalności przy ustalaniu dopuszczalności egzekucji, jej przedmiotu i środków egzekucyjnych, a także w toku przymusowego zaspokajania roszczenia wierzyciela.
W art. 91 OZ wskazano nieruchomości, a w art. 135 OZ ruchomości, które nie podlegają egzekucji.
W art. 173 OZ określono maksymalne kwoty egzekucji z wierzytelności pieniężnych, a w art. 172 OZ określono, jakie dochody dłużnika są wyłączone spod egzekucji.
W art. 212 OZ ustanowiono zasady szczególne dotyczące egzekucji ze świadczeń pieniężnych wyłączonych spod egzekucji lub w przypadku których egzekucja jest ograniczona, natomiast w art. 241 i 242 OZ ustanowiono zasady szczególne dotyczące wyłączenia spod egzekucji oraz ograniczenia egzekucji w przypadku osób prawnych.
W art. 75 OZ zapewniono ochronę dłużnikom będącym osobami fizycznymi w postępowaniu egzekucyjnym, którego przedmiotem są wierzytelności pieniężne, natomiast ochronę osób prawnych zapewniono w art. 76 OZ.
Przepisy OZ ustanawiające ograniczenia egzekucji, tj. wyłączające spod egzekucji określone składniki majątku, zapewniają ochronę dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym.
Ta strona jest częścią portalu Twoja Europa.
Państwa opinia na temat przydatności przedstawionych informacji jest dla nas ważna.