Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο
ελληνικά

Εφαρμόζεται ο Χάρτης στην περίπτωσή μου;

Αν θεωρείτε ότι παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματά σας, το παρόν τμήμα θα σας βοηθήσει να μάθετε αν ο Χάρτης της ΕΕ μπορεί να σας προστατεύσει.

Εισαγωγή

Ο παρών κατάλογος ελέγχου μπορεί να σας βοηθήσει να διαπιστώσετε αν μια συγκεκριμένη περίπτωση καλύπτεται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Ο Χάρτης εφαρμόζεται μόνο σε πράξεις που τελούνται από:

  • όργανα της ΕΕ ή
  • εθνικούς φορείς των χωρών της ΕΕ στο πλαίσιο της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ.

Ο κατάλογος ελέγχου μπορεί να σας βοηθήσει να κρίνετε αν οι πράξεις των εθνικών φορέων τελούνται στο πλαίσιο της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ.

Χρειάζεστε περισσότερες λεπτομέρειες;

Δήλωση αποποίησης ευθύνης

Ο παρών κατάλογος ελέγχου παρέχεται μόνο για καθοδήγηση δεν παρέχει νομικές συμβουλές στα άτομα και δεν αναλαμβάνουμε καμία ευθύνη ως προς το θέμα αυτό.

Αν είστε ιδιώτης και χρειάζεστε συμβουλές σχετικά με την κίνηση νομικής διαδικασίας, πρέπει να ζητήσετε επαγγελματικές νομικές συμβουλές για τη συγκεκριμένη υπόθεσή σας.

Η καθοδήγηση αφορά αποκλειστικά το αν ο Χάρτης μπορεί, θεωρητικά, να εφαρμοστεί σε μια συγκεκριμένη περίπτωση. Αν η απάντηση στο ερώτημα αυτή είναι καταφατική, αυτό δεν σημαίνει αυτομάτως ότι ο Χάρτης παραβιάστηκε.

Κατάλογος ελέγχου

Charterclick steps
Ποιος υποβάλλει καταγγελία για παραβίαση ενός θεμελιώδους δικαιώματος;
Πληροφορίες σχετικά με το ποιοι δικαιούνται την προστασία του Χάρτη θα βρείτε στην Ενότητα 1 του Μέρους II της παρουσίασης.
Η υπόθεση αφορά θεμελιώδες δικαίωμα που παρέχεται στους πολίτες της ΕΕ;
Δείτε παρακάτω κατάλογο των διατάξεων του Χάρτη

Consider the following list of the Charter’s provisions

Η υπόθεση μπορεί να αφορά ένα θεμελιώδες δικαίωμα που ο Χάρτης δεν παρέχει στους πολίτες της ΕΕ (π.χ. το δικαίωμα ασύλου δυνάμει του άρθρου 18 του Χάρτη). Μπορεί επίσης να αφορά ένα δικαίωμα που δεν παρέχεται ως θεμελιώδες δικαίωμα βάσει του Χάρτη.
Προτού καταλήξετε στο συμπέρασμα ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ δεν είναι σχετικά με την υπόθεση, θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι ο Χάρτης δεν είναι η μόνη πηγή για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός της ΕΕ. Από τη δεκαετία του ’70, ελλείψει ενός Χάρτη Δικαιωμάτων της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξασφάλιζε την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων ανάγοντάς τα σε γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ. Η Συνθήκη της Λισαβόνας αναγνωρίζει ότι οι αρχές αυτές συγκαταλέγονται μεταξύ των πηγών των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην Ενότητα 2.3 του Μέρους I της παρουσίασης.
Εάν η υπόθεση ενδέχεται να αφορά ένα θεμελιώδες δικαίωμα που αναγνωρίζεται ως γενική αρχή του δικαίου της ΕΕ, προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση του καταλόγου ελέγχου. Οι γενικές αρχές της ΕΕ είναι, όπως και ο Χάρτης, δεσμευτικές για τα θεσμικά όργανα, τους φορείς, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και για τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ.
Αντίθετα, εάν ούτε τα δικαιώματα του Χάρτη ούτε οι γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης έχουν σχέση με την υπόθεση, είναι πιθανό η υπόθεση να μην συνεπάγεται παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ (ή γενικότερα παραβίαση ενός θεμελιώδους δικαιώματος).

Does the case involve a fundamental right granted by EU Law to non-EU citizens?

Consider the following list of the Charter’s provisions. Does the case involve one of the following fundamental rights listed?

Η υπόθεση μπορεί να αφορά ένα θεμελιώδες δικαίωμα που ο Χάρτης δεν παρέχει στους πολίτες χωρών εκτός ΕΕ (ιδίως, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 40 του Χάρτη, καθώς και το δικαίωμα της διπλωματικής και προξενικής προστασίας, σύμφωνα με το άρθρο 46). Μπορεί επίσης να αφορά ένα δικαίωμα που δεν παρέχεται ως θεμελιώδες δικαίωμα βάσει του Χάρτη.
Προτού καταλήξετε στο συμπέρασμα ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ δεν είναι σχετικά με την υπόθεση, θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι ο Χάρτης δεν είναι η μόνη πηγή για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός της ΕΕ. Από τη δεκαετία του ’70, ελλείψει ενός Χάρτη Δικαιωμάτων της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξασφάλιζε την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων χαρακτηρίζοντάς τες γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ. Η Συνθήκη της Λισαβόνας αναγνωρίζει ότι οι αρχές αυτές συγκαταλέγονται μεταξύ των πηγών των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην Ενότητα 2.3 του Μέρους I της παρουσίασης.
Εάν η υπόθεση ενδέχεται να αφορά ένα θεμελιώδες δικαίωμα που αναγνωρίζεται ως γενική αρχή του δικαίου της ΕΕ, προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση του καταλόγου ελέγχου. Οι γενικές αρχές της ΕΕ είναι, όπως και ο Χάρτης, δεσμευτικές για τα θεσμικά όργανα, τους φορείς, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και για τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ.
Αντίθετα, εάν ούτε τα δικαιώματα του Χάρτη ούτε οι γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης έχουν σχέση με την επίμαχη υπόθεση, είναι πιθανό η υπόθεση να μην συνεπάγεται παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ (ή γενικότερα παραβίαση ενός θεμελιώδους δικαιώματος).

Η υπόθεση αφορά θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο παρέχει προστασία και σε νομικά πρόσωπα;
For information on the protection offered by the Charter to legal persons, see Section 1.1 Part IIof the Tutorial.

Η υπόθεση αφορά θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο παρέχεται και σε νομικά πρόσωπα, σύμφωνα με την διατύπωσή του στον Χάρτη ή με την ερμηνεία που παρέχει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Πρέπει να γνωρίζετε ότι η άσκηση αυτού του θεμελιώδους δικαιώματος μπορεί να περιορίζεται σε μικρότερη κατηγορία νομικών προσώπων. Για παράδειγμα, τα άρθρα 42, 43 και 44 εφαρμόζονται μόνο σε νομικά πρόσωπα που έχουν την καταστατική τους έδρα στα κράτη μέλη. Η νομολογία του Δικαστηρίου παρέχει, μερικές φορές, οδηγίες για το θέμα αυτό: βλ. υπόθεση C-279/09, DEB σχετικά με την πρόσβαση νομικών προσώπων σε δικαστική αρωγή.
Εάν το θεμελιώδες δικαίωμα που περιέχεται στον Χάρτη αντιστοιχεί σε θεμελιώδες δικαίωμα που παρέχεται από την ΕΣΔΑ, σύμφωνα με το άρθρο 52 παράγραφος 3 του Χάρτη, μπορεί να είναι χρήσιμο να εξεταστεί η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μέσω της βάσης δεδομένων HUDOC.
Για παράδειγμα, στην υπόθεση DEB, το Δικαστήριο εξέτασε αυτή τη νομολογία, για να διαπιστώσει εάν οποιοδήποτε νομικό πρόσωπο μπορεί να ζητήσει τη χορήγηση δικαστικής αρωγής. Για τη σημασία της ΕΣΔΑ και της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην ερμηνεία του Χάρτη βλ. Ενότητα 5.1 του Μέρους III της παρουσίασης.

Δείτε παρακάτω κατάλογο των διατάξεων του Χάρτη. Η υπόθεση αφορά ένα από τα δικαιώματα που απαριθμούνται στον χάρτη;

Η υπόθεση αφορά ένα θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο περιορίζεται από τη φύση του στα φυσικά πρόσωπα. Ως εκ τούτου, δεν υφίσταται παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος που παρέχεται στα νομικά πρόσωπα δυνάμει της νομοθεσίας της ΕΕ.

Δείτε παρακάτω κατάλογο των διατάξεων του Χάρτη. Η υπόθεση αφορά ένα από τα δικαιώματα που απαριθμούνται στον χάρτη;

Η υπόθεση αφορά ένα θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο παρέχεται από τον Χάρτη, αλλά δεν είναι βέβαιο αν, δυνάμει της νομοθεσίας της ΕΕ, η προστασία του εκτείνεται και στα νομικά πρόσωπα.
Μπορείτε να προχωρήσετε στην επόμενη ερώτηση, αλλά, εάν διαπιστωθεί ότι η υπόθεση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, να έχετε υπόψη σας ότι αυτό δεν συνεπάγεται, από μόνο του, ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο μπορεί να επικαλεστεί το διακυβευόμενο θεμελιώδες δικαίωμα. Προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση.

Η υπόθεση δεν αφορά θεμελιώδες δικαίωμα που παρέχεται από τον Χάρτη.
Ωστόσο, προτού καταλήξετε στο συμπέρασμα ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ δεν είναι σχετικά με την υπόθεση, θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι ο Χάρτης δεν είναι η μόνη πηγή για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός της ΕΕ. Από τη δεκαετία του 1970, ελλείψει ενός Χάρτη Δικαιωμάτων της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξασφάλιζε την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων ανάγοντάς τα σε γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ. Η Συνθήκη της Λισαβόνας αναγνωρίζει ότι οι αρχές αυτές συγκαταλέγονται μεταξύ των πηγών των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην Ενότητα 2.3 του Μέρους I της παρουσίασης.
Εάν η υπόθεση ενδέχεται να αφορά ένα θεμελιώδες δικαίωμα που αναγνωρίζεται ως γενική αρχή του δικαίου της ΕΕ, προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση του καταλόγου ελέγχου. Οι γενικές αρχές της ΕΕ είναι, όπως και ο Χάρτης, δεσμευτικές για τα θεσμικά όργανα, τους φορείς, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και για τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ.
Αντίθετα, εάν ούτε τα δικαιώματα του Χάρτη ούτε οι γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης έχουν σχέση με την υπόθεση, είναι πιθανό η υπόθεση να μην συνεπάγεται παραβίαση ενός θεμελιώδους δικαιώματος.

Ποιος ευθύνεται για την εικαζόμενη παραβίαση;
Πριν επιλέξετε την απάντηση, θα πρέπει να συμβουλευτείτε τη σχετική ενότητα της παρουσίασης, όπως αναφέρεται παρακάτω:
Η εικαζόμενη παραβίαση απορρέει από:

Για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, τα θεσμικά όργανα, φορείς, υπηρεσίες και οργανισμοί της ΕΕ εκδίδουν νομικές πράξεις (βλ. άρθρο 288 ΣΛΕΕ και Ενότητα 2 του Μέρους ΙΙ της παρουσίασης).
Πρόκειται για πράξεις νομικά δεσμευτικές ή μη δεσμευτικές.
Σύμφωνα με το άρθρο 288 της ΣΛΕΕ, οι τυπικές νομικά δεσμευτικές πράξεις της ΕΕ είναι οι κανονισμοί, οι οδηγίες και οι αποφάσεις. Οι διεθνείς συμφωνίες που συνάπτονται από την Ένωση με χώρες εκτός ΕΕ ή με άλλους διεθνείς οργανισμούς έχουν επίσης νομικά δεσμευτικά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με την ίδια διάταξη, οι τυπικές μη δεσμευτικές νομικά πράξεις της ΕΕ είναι οι συστάσεις και οι γνώμες.
Ωστόσο, μπορούν επίσης να εκδοθούν και άλλα είδη πράξεων. Σύμφωνα με την πάγια νομολογία, τα αποτελέσματά τους αξιολογούνται κατά περίπτωση, προκειμένου να διαπιστώνεται αν, από ουσιαστική άποψη, οι πράξεις αυτές μπορούν να εξομοιωθούν με (επίσης επίσημες) νομικά δεσμευτικές πράξεις.
Κατά κανόνα, η φύση της πράξης δεν επηρεάζει την υποχρέωση των θεσμικών οργάνων, φορέων, υπηρεσιών και οργανισμών της ΕΕ να τηρούν τον Χάρτη, ο οποίος καλύπτει όλες τους τις δραστηριότητες. Εξάλλου, τα διαθέσιμα μέσα για την αντιμετώπιση μιας παραβίασης που απορρέει από μέτρο της ΕΕ ποικίλλουν ανάλογα με τη φύση και τα αποτελέσματα της πράξης.

Υπό το πρίσμα των εξηγήσεων που παρέχονται στην Ενότητα 2.1 του Μέρους ΙΙ της παρουσίασης, η εικαζόμενη παραβίαση ενός θεμελιώδους δικαιώματος συνίσταται στα εξής:
Η πράξη τέθηκε σε ισχύ πριν ή μετά την 1η Δεκεμβρίου 2009;

Ο Χάρτης εφαρμόζεται. Προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση για να προσδιορίσετε τα διαθέσιμα μέσα δικαστικής προστασίας.

Ο Χάρτης της ΕΕ κατέστη νομικά δεσμευτικός την εν λόγω ημερομηνία, κατά την οποία τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας

Πότε επήλθαν τα γεγονότα που εικάζεται ότι παραβιάζουν τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ;

Ο Χάρτης δεν ήταν νομικά δεσμευτικός όταν σημειώθηκε η παραβίαση. Ωστόσο, εκείνη την εποχή, τα θεμελιώδη δικαιώματα προστατεύονταν ως γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ. Μπορεί να είναι χρήσιμο να ελεγχθεί αν το Δικαστήριο χορήγησε ένα τέτοιο καθεστώς στα θεμελιώδη δικαιώματα που αφορά η συγκεκριμένη υπόθεση (για περισσότερες πληροφορίες βλ. Ενότητα 2.3 του Μέρους I της παρουσίασης). Αν συντρέχει τέτοια περίπτωση, προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση. Σε αντίθετη περίπτωση, μάλλον δεν έχει σημειωθεί παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος.

Ο Χάρτης εφαρμόζεται. Προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση για να προσδιορίσετε τα διαθέσιμα μέσα δικαστικής προστασίας.

Η έμπρακτη συμπεριφορά η οποία εικάζεται ότι παραβιάζει τον Χάρτη σημειώθηκε:

Ο Χάρτης δεν ήταν νομικά δεσμευτικός όταν σημειώθηκε η παραβίαση. Ωστόσο, εκείνη την εποχή, τα θεμελιώδη δικαιώματα προστατεύονταν ως γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ. Μπορεί να είναι χρήσιμο να ελεγχθεί αν το Δικαστήριο χορήγησε το εν λόγω καθεστώς για τα σχετικά θεμελιώδη δικαιώματα στη συγκεκριμένη υπόθεση (περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην Ενότητα 2.3 του Μέρους I της παρουσίασης). Αν συντρέχει τέτοια περίπτωση, προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση. Σε αντίθετη περίπτωση, μάλλον δεν έχει σημειωθεί παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος.

Ο Χάρτης εφαρμόζεται. Προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση για να προσδιορίσετε τα διαθέσιμα μέσα δικαστικής προστασίας.

Πότε σημειώθηκε η εικαζόμενη παραβίαση;
The EU Charter has been legally binding since 1st December 2009, the date when the Lisbon Treaty entered into force. The alleged violation occurred:
Ειδικότερα, η παραβίαση σημειώθηκε:

Ο Χάρτης δεν ήταν νομικά δεσμευτικός τη στιγμή των συμβάντων. Ωστόσο, τα θεμελιώδη δικαιώματα προστατεύονταν ως γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ. Μπορεί να είναι χρήσιμο να ελεγχθεί αν το Δικαστήριο χορήγησε ένα τέτοιο καθεστώς στα θεμελιώδη δικαιώματα που αφορά η συγκεκριμένη υπόθεση (περισσότερες πληροφορίες για τις γενικές αρχές του δικαίου της ΕΕ θα βρείτε στην Ενότητα 2.3 του Μέρους I της παρουσίασης).
Εάν όχι, μάλλον δεν έχει σημειωθεί παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Εάν ναι, προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση, για να διαπιστώσετε εάν η υπόθεση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ: Οι γενικές αρχές της ΕΕ, όπως και ο Χάρτης, ισχύουν μόνο για εθνικές πράξεις εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ.

Η υπόθεση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ;
According to Article 51(1), the Charter states that the provisions thereof are binding on the Member States “only when they are implementing EU law”. The national provision at issue:

Για να γίνει επίκληση της προστασίας που παρέχει ο Χάρτης, δεν αρκεί ο ισχυρισμός ότι η υπόθεση αφορά την παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος που παρέχεται από τον Χάρτη.
Πρέπει να αποδειχθεί ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση ισχύει ένας κανόνας του πρωτογενούς ή του παραγώγου δικαίου της ΕΕ, εκτός από τη διάταξη ή τις διατάξεις του Χάρτη που εικάζεται ότι παραβιάζονται (με άλλα λόγια, τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης εμπίπτουν στο προσωπικό, υλικό και χρονικό πεδίο εφαρμογής του εν λόγω κανόνα). Η εφαρμογή του κανόνα αυτού ενεργοποιεί επίσης την εφαρμογή του Χάρτη.
Η Ενότητα 2 του Μέρους III της παρουσίασης περιγράφει τις συνηθέστερες περιπτώσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης, με βάση την υπάρχουσα νομολογία του Δικαστηρίου.
Οι παρακάτω ερωτήσεις έχουν ως στόχο να προσφέρουν πρακτική βοήθεια για να διαπιστωθεί αν η συγκεκριμένη υπόθεση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης.
Πρέπει να γνωρίζετε ότι, εάν η υπόθεση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, αυτό σημαίνει ότι παρέχεται προστασία στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα των οποίων τα θεμελιώδη δικαιώματα εικάζεται ότι έχουν παραβιαστεί. Ωστόσο, η προστασία αυτή θα πρέπει να παρέχεται στο πλαίσιο των εθνικών κανόνων και της ΕΣΔΑ, και όχι του Χάρτη.

Η υπόθεση αφορά δικαίωμα που παρέχει στους ιδιώτες το δίκαιο της ΕΕ;

Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, «ελλείψει σχετικής κοινοτικής ρυθμίσεως, εναπόκειται στην εσωτερική έννομη τάξη κάθε κράτους μέλους να ορίσει τα αρμόδια δικαιοδοτικά όργανα και να ρυθμίσει τις δικονομικές προϋποθέσεις ασκήσεως των ενδίκων βοηθημάτων που αποσκοπούν στην κατοχύρωση της προστασίας των δικαιωμάτων τα οποία τα υποκείμενα δικαίου αντλούν από το κοινοτικό δίκαιο» (βλ., π.χ., υπόθεση C-276/01, Steffensen, σκέψη 60).
Ο Χάρτης (ειδικότερα, το άρθρο 47 σχετικά με την πραγματική δικαστική προστασία) ισχύει για τις εθνικές διαδικαστικές διατάξεις οι οποίες, ανεξάρτητα από το αν εγκρίθηκαν για τον συγκεκριμένο σκοπό, διέπουν την ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων άσκηση δικαιωμάτων που παρέχονται σε ιδιώτες από το δίκαιο της ΕΕ. Βλ. το παράδειγμα που παρέχεται στο σημείο 3 της Ενότητας 2 του Μέρους III της παρουσίασης.
Κατά συνέπεια, πρέπει να εξακριβώσετε αν η επίμαχη υπόθεση αφορά δικαίωμα - εκτός του θεμελιώδους δικαιώματος του οποίου εικάζεται η παραβίαση - το οποίο παρέχεται σε ιδιώτες με νομικά δεσμευτική πράξη της ΕΕ, ή με διάταξη του πρωτογενούς δικαίου της ΕΕ (δηλαδή, διάταξη των Συνθηκών της ΕΕ, όπως οι διατάξεις σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών, των κεφαλαίων, των εργαζομένων και των πολιτών της ΕΕ).

Η υπόθεση αφορά την παραβίαση υποχρέωσης που απορρέει από το δίκαιο της ΕΕ;

Όλο και πιο συχνά, πράξεις του δικαίου της Ένωσης ζητούν από τα κράτη μέλη να προβλέπουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για την παραβίαση συγκεκριμένων υποχρεώσεων που καθορίζονται στις εν λόγω πράξεις, ή στην εκτελεστική νομοθεσία.
Τα κράτη μέλη μπορούν να ανταποκρίνονται στην υποχρέωση αυτή θεσπίζοντας συγκεκριμένες κυρώσεις, οι οποίες πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων που προβλέπει ο Χάρτης. Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποφασίζουν την εφαρμογή κυρώσεων που προβλέπονται ήδη για (συγκρίσιμες) εθνικές αξιόποινες πράξεις. Στην περίπτωση αυτή, μπορεί να γίνεται επίκληση του Χάρτη μόνον κατά την εφαρμογή αυτών των κυρώσεων για την παραβίαση υποχρέωσης που απορρέει από το δίκαιο της ΕΕ. Βλ. το παράδειγμα που παρέχεται στο σημείο 4 της Ενότητας 2 του Μέρους III της παρουσίασης.
Συνεπώς, πρέπει να εξακριβώσετε αν η επίμαχη υπόθεση αφορά την παραβίαση υποχρέωσης που απορρέει από νομικά δεσμευτική πράξη της ΕΕ, ή από διάταξη του πρωτογενούς δικαίου της ΕΕ.

See the explanation of this situation in Section 2 Part III of the Tutorial, no. 7.
Υπάρχει νομικά δεσμευτικό μέτρο της ΕΕ σχετικό με αυτή την υπόθεση;
Mr X is a third country national who has legally resided in the Member State Y since 2005. In 2016, his application for a housing benefit was rejected, on the ground that the funds for third-country nationals were exhausted. The national law concerning the housing benefit at issue foresees different criteria as regards the granting of the benefit, depending on the personal status of the applicant; in particular, the criteria applied to third-country nationals are less favorable than those applied to EU citizens. Whilst no EU measure concerning specifically the granting of housing benefits, Article 11(1) of on the status of third-country nationals who are long-term residents stipulates: “‘Long-term residents shall enjoy equal treatment with nationals as regards: (d) social security, social assistance and social protection as defined by national law”. If Mr X enjoys the status of long-term resident under Directive 2003/109/EC, this Directive is relevant to the case and may trigger the application of the Charter. This example draws on Case C-571/10 Kamberaj
Ποια είναι η σχέση μεταξύ της ενωσιακής διάταξης και της σχετικής εθνικής διάταξης;
See the explanation of this situation in Section 2 Part III of the Tutorial, no. 1.
See the explanation of this situation in Section 2 Part III of the Tutorial, no. 2.
See the explanation of this situation in Section 2 Part III of the Tutorial, no. 8.
Η σχετική εθνική διάταξη καθορίζει συγκεκριμένη έννοια/κατηγορία που περιέχεται στο μέτρο της ΕΕ, και της οποίας ο ορισμός αποτελεί, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία, αρμοδιότητα των κρατών μελών.
Δείτε την εξήγηση αυτής της κατάστασης στην Ενότητα 2 του Μέρους III της παρουσίασης, αριθ. 6.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ο Χάρτης εφαρμόζεται.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η προκειμένη υπόθεση συνεπάγεται παραβίαση του Χάρτη. Ειδικότερα, τα περισσότερα από τα θεμελιώδη δικαιώματα που αναγνωρίζει ο Χάρτης δεν είναι απόλυτα. Αυτό σημαίνει ότι το εκάστοτε δικαίωμα μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Χάρτη. Οι Ενότητες 4 έως 6 του Μέρους III της παρουσίασης παρέχουν οδηγίες χρήσιμες για να εξακριβώνεται αν υπάρχει παραβίαση του Χάρτη.
Ωστόσο, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το μόνο όργανο που μπορεί να αποφανθεί αν μια πράξη της ΕΕ ή μια διάταξη αυτής είναι ασυμβίβαστη προς τον Χάρτη. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να ενεργοποιηθεί μέσω προσφυγής ακύρωσης ή μέσω υποβολής προδικαστικού ερωτήματος για το κύρος μιας πράξης. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα μέσα δικαστικού ελέγχου παρέχονται στην Ενότητα 4 του Μέρους I της παρουσίασης.
Εάν κρίνετε ότι μια πράξη της ΕΕ ή μια διάταξη αυτής είναι ασυμβίβαστη προς τον Χάρτη, πρέπει να αναζητήσετε την ημερομηνία δημοσίευσης ή κοινοποίησής της. Αν δεν υπάρχει τέτοια ημερομηνία, αναζητήστε την ημέρα κατά την οποία το πρόσωπο που ισχυρίζεται ότι υπήρξε παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος πληροφορήθηκε την πράξη.
Εάν από την ημερομηνία της παραβίασης πέρασαν πάνω από 2 μήνες, η προθεσμία άσκησης προσφυγής ακύρωσης κατά της πράξης έχει παρέλθει. Το κύρος της πράξης μπορεί να προσβληθεί μέσω της υποβολής αίτησης για την έκδοση προδικαστικής απόφασης στο Δικαστήριο.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα διάφορα μέσα δικαστικής και μη δικαστικής προστασίας που προσφέρονται ως αντίδραση στην εικαζόμενη παραβίαση, παρέχονται στην Ενότητα 4 και 5 του Μέρους Ι της παρουσίασης.
Εάν έχουν περάσει λιγότεροι από 2 μήνες από την ημερομηνία της παραβίασης , η προθεσμία άσκησης προσφυγής ακύρωσης κατά της πράξης (Άρθρο 263 ΣΛΕΕ) δεν έχει παρέλθει.
Ελέγξτε αν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις (ιδίως, οι ισχύοντες κανόνες). Βλ. Ενότητα 4 του Μέρους Ι για περισσότερες πληροφορίες.
Εάν δεν πληρούνται, το κύρος της πράξης μπορεί να προσβληθεί μέσω της υποβολής αίτησης στο Δικαστήριο για την έκδοση προδικαστικής απόφασης . Βλ. επίσης Ενότητα 4 του Μέρους Ι για περισσότερες πληροφορίες.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η εικαζόμενη παραβίαση σημειώθηκε όταν το δίκαιο της ΕΕ δεν εφαρμοζόταν στο εν λόγω κράτος μέλος. Κατά συνέπεια, δεν εφαρμόζονται ούτε ο Χάρτης ούτε τα θεμελιώδη δικαιώματα που προστατεύονται ως γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης. Θα πρέπει να αναζητηθεί προστασία στο πλαίσιο των εγχώριων πηγών προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων ή της ΕΣΔΑ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ενδέχεται να εφαρμόζεται ο Χάρτης.
Υπενθυμίζεται ότι αυτός ο κατάλογος ελέγχου καλύπτει το προδικαστικό ερώτημα αν ο Χάρτης εφαρμόζεται σε μια συγκεκριμένη υπόθεση. Ωστόσο, το γεγονός ότι εφαρμόζεται ο Χάρτης δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι υπήρξε παραβίασή του. Ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διαπιστωθεί εάν σημειώθηκε παραβίαση παρέχονται στις Ενότητες 4 έως 6 του Μέρους III της παρουσίασης.
Τα εθνικά δικαστήρια είναι αρμόδια για την παροχή προστασίας σε περίπτωση παραβίασης του Χάρτη λόγω εθνικής διάταξης. Στοιχεία σχετικά με το τι είδους προστασία θα μπορούσε να παράσχει ένα εθνικό δικαστήριο μπορείτε να βρείτε στην Ενότητα 7 του Μέρος III της παρουσίασης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ενδέχεται ο Χάρτης να μην εφαρμόζεται στη συγκεκριμένη υπόθεση.
Πρέπει να θυμάστε ότι αυτός ο κατάλογος ελέγχου παρέχεται μόνο για ενημέρωση. Δεν παρέχει καμία δεσμευτική συμβουλή. Επιπλέον, η νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με το πεδίο εφαρμογής του Χάρτη έχει δυναμικό χαρακτήρα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σύμφωνα με το άρθρο 288 της ΣΛΕΕ, τα θεσμικά όργανα της Ένωσης μπορούν να εγκρίνουν τις ακόλουθες νομικά δεσμευτικές πράξεις: κανονισμούς, οδηγίες και αποφάσεις.
Μια άλλη κατηγορία νομικώς δεσμευτικών πράξεων είναι οι αποφάσεις-πλαίσια. Πριν από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας (την 1η Δεκεμβρίου 2009), οι πράξεις αυτές χρησιμοποιούνταν για τη νομοθεσία στον τομέα της δικαστικής και αστυνομικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις.
Με τη συνθήκη της Λισαβόνας η κατηγορία αυτή καταργήθηκε, αλλά ορισμένες αποφάσεις-πλαίσια εξακολουθούν να ισχύουν. Για παράδειγμα, η απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 2002 για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών, και η απόφαση-πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 28ης Νοεμβρίου 2008 για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου.
Οι αποφάσεις-πλαίσια είναι παρόμοιες με τις οδηγίες, στον βαθμό που απαιτούν από τα κράτη μέλη να επιτύχουν ένα αποτέλεσμα χωρίς να προσδιορίζουν τα μέσα για την επίτευξή του· ωστόσο, οι διατάξεις τους δεν μπορούν να έχουν άμεσο αποτέλεσμα (δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για την αποφυγή της εφαρμογής αντικρουόμενων εθνικών διατάξεων).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ως «σχετικό με την υπόθεση» νοείται ένα μέτρο της ΕΕ που εμπίπτει στη θεματική κατηγορία της υπόθεσης. Πρέπει να δίνεται προσοχή σε όλες τις πτυχές της: δείτε αυτό το παράδειγμα προτού επιλέξετε την απάντηση.
Ο X είναι υπήκοος χώρας εκτός ΕΕ, ο οποίος διαμένει νόμιμα στο κράτος μέλος Υ από το 2005. Το 2016, η αίτησή του για χορήγηση στεγαστικού επιδόματος απορρίφθηκε, με το αιτιολογικό ότι είχαν εξαντληθεί τα κονδύλια για υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ. Η εθνική νομοθεσία σχετικά με το επίμαχο στεγαστικό επίδομα προβλέπει διαφορετικά κριτήρια όσον αφορά τη χορήγηση του επιδόματος, ανάλογα με την προσωπική κατάσταση του αιτούντος· ειδικότερα, τα κριτήρια που εφαρμόζονται στους πολίτες χωρών εκτός ΕΕ είναι λιγότερο ευνοϊκά από εκείνα που ισχύουν για τους πολίτες της ΕΕ.
Ενώ κανένα μέτρο της ΕΕ δεν αφορά ειδικά τη χορήγηση στεγαστικών επιδομάτων, το άρθρο 11 παράγραφος 1 της οδηγίας 2003/109/ΕΚ σχετικά με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες, ορίζει τα εξής: « Ο επί μακρόν διαμένων απολαύει ίσης μεταχείρισης με τους ημεδαπούς όσον αφορά: δ) την κοινωνική ασφάλιση, την κοινωνική αρωγή και την κοινωνική προστασία, όπως ορίζονται από το εθνικό δίκαιο».
Αν ο Χ υπάγεται στο καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος σύμφωνα με την οδηγία 2003/109/ΕΚ, η οδηγία αυτή είναι σχετική με την υπόθεση και μπορεί να ενεργοποιήσει την εφαρμογή του Χάρτη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Όταν δεν γνωρίζετε αν υπάρχουν νομικά δεσμευτικοί κανόνες της ΕΕ για την περίπτωσή σας, μπορείτε να επισκεφθείτε την επίσημη βάση δεδομένων του δικαίου της ΕΕ (Eur-lex).
Σας συνιστούμε να πραγματοποιήσετε αναζήτηση στη νομοθεσία της ΕΕ, μέσω της επιλογής «Θεματική κατηγορία» από το φίλτρο «Θέμα». Με την επιλογή αυτή εμφανίζεται ένας κατάλογος θεμάτων που καλύπτονται από τη νομοθεσία της ΕΕ. Η προτεινόμενη διαδρομή πλοήγησης για την αναζήτηση αυτή είναι:
EUR-Lex → Το δίκαιο της ΕΕ και σχετικά έγγραφα → Νομοθεσία της ΕΕ → Αναζήτηση στη νομοθεσία.
Στη συνέχεια μεταβείτε στο κάτω μέρος της σελίδας στο φίλτρο «Θέμα» και επιλέξτε «Θεματική κατηγορία». Θα βρείτε τα διάφορα θέματα πατώντας το κουμπί +. Αφού επιλέξετε το θέμα, πατήστε το κουμπί «Αναζήτηση».
Μην ξεχνάτε να επιλέγετε μόνο νομικά δεσμευτικές πράξεις της ΕΕ (κανονισμούς, οδηγίες και αποφάσεις) και να ελέγχετε πάντοτε εάν η σχετική πράξη είναι σε ισχύ (με βάση το πράσινο ή κόκκινο φως κάτω από τον τίτλο της: αυτό δείχνει εάν το έγγραφο εξακολουθεί να ισχύει κατά τον χρόνο της αναζήτησης· μπορείτε να δείτε την ημερομηνία κατά την οποία το έγγραφο τέθηκε σε ισχύ σε μία από τις τελευταίες του διατάξεις). Όταν πρόκειται για οδηγία, πρέπει επίσης να ελέγξετε αν έχει παρέλθει η προθεσμία για τη μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών (θα βρείτε την προθεσμία αυτή σε μία από τις τελευταίες διατάξεις της οδηγίας).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
1. Ως πρώτο βήμα, επιλέξτε το σχετικό θεμελιώδες δικαίωμα από το κείμενο του Χάρτη.
Εξετάστε τον κατάλογο των μέτρων της ΕΕ προς τα οποία είναι ιδιαιτέρως σχετική η επιλεγμένη διάταξη: εφαρμόζεται κάποιο από αυτά στην περίπτωσή σας;
Εξετάστε τη σχετική νομολογία: υπάρχει κάποια υπόθεση με πραγματικά περιστατικά παρόμοια με εκείνα που παρατηρούνται στη δική σας υπόθεση;
2. Ως δεύτερο βήμα, συνεχίστε την αναζήτηση στην επίσημη βάση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (Curia). Ακολουθήστε αυτή τη διαδρομή πλοήγησης: Curia Αναζήτηση ... στη συνέχεια, στο δελτίο αναζήτησης επιλέξτε:
- στο πεδίο «Κατάσταση των υποθέσεων»: περατωθείσες υποθέσεις
- στο πεδίο «Δικαιοδοτικό όργανο»: Δικαστήριο
- στο πεδίο «Παραπομπές σε νομολογία ή νομοθεσία» / «Κατηγορία»: «Συνθήκη», και μετά «Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ», και στη συνέχεια το άρθρο που αναζητάτε.
Εξετάστε τη σχετική νομολογία: υπάρχει κάποια υπόθεση με πραγματικά περιστατικά παρόμοια με εκείνα που παρατηρούνται στη δική σας υπόθεση;
3. Ως τρίτο βήμα, συνεχίστε την αναζήτηση στην επίσημη βάση δεδομένων του δικαίου της ΕΕ (Eur-lex) ακολουθώντας την παρακάτω διαδρομή πλοήγησης: Eur-Lex Το δίκαιο της ΕΕ και σχετικά έγγραφα Νομοθεσία της ΕΕ Αναζήτηση στη νομοθεσία Θέμα Θεματική κατηγορία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η υπόθεση θα πρέπει να διεκπεραιωθεί σε εθνικό επίπεδο.

Σε αυτή τη σελίδα αναφέρετε τυχόν τεχνικό πρόβλημα/πρόβλημα περιεχομένου ή διατυπώστε σχόλια