PREZES
URZĘDU OCHRONY
KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
TOMASZ CHRÓSTNY
Katowice, 14 września 2021 r.
RKT.610.2.2020.AW
DECYZJA Nr RKT – 4/2021
I. Na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (Dz. U. z 2021 r., poz. 275), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie
podejrzenia stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów,
wszczętego z urzędu wobec Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach,
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów –
uznaje za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów zachowanie Enrex
Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach polegające na niewydawaniu konsumentom
dokumentów w postaci zawartych z Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach poza
lokalem przedsiębiorstwa umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów kompleksowych
dostarczania paliwa gazowego i załączników do przedmiotowych umów (w tym Ogólnych
Warunków Umowy, Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, Cenników) lub potwierdzeń
zawarcia tych umów utrwalonych na papierze, lub za zgodą konsumenta, na innym
trwałym nośniku, co narusza art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach
konsumenta (Dz.U. z 2020 r. poz. 287) oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów, a w
konsekwencji stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której
mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów i stwierdza zaniechanie jej stosowania z dniem 2 marca 2020 r.
II. Na podstawie art. 27 ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o
ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r., poz. 275), po przeprowadzeniu
wszczętego z urzędu postępowania w sprawie podejrzenia stosowania praktyk
naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w
Katowicach,
– Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów –
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 2
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
nakłada na Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach obowiązek usunięcia
trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów opisanego w
punkcie I sentencji niniejszej decyzji, według następujących zasad:
1. wysłanie na własny koszt w terminie 2 (dwóch) miesięcy od daty uprawomocnienia się
niniejszej decyzji do wszystkich konsumentów, którzy zawarli z Enrex Energy sp. z
o.o. z siedzibą w Katowicach w okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 1 marca 2020 r. umowy
sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowe dostarczania paliwa
gazowego pisemnej, informacji o treści:
„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w decyzji nr RKT- 4/2021, uznał
za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów zachowanie Enrex Energy
sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach polegające na niewydawaniu konsumentom
dokumentów w postaci zawartych z Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach
poza lokalem przedsiębiorstwa umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów
kompleksowych dostarczania paliwa gazowego i załączników do przedmiotowych
umów (w tym Ogólnych Warunków Umowy, Ogólnych Warunków Ubezpieczenia,
Cenników) lub potwierdzeń zawarcia tych umów utrwalonych na papierze, lub za
zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku, co narusza art. 15 ust. 1 ustawy z
dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2020 r. poz. 287) oraz godzi w
zbiorowe interesy konsumentów i stwierdził jej zaniechanie z dniem 2 marca 2020 r.
Jawna treść decyzji nr RKT-4/2021 dostępna jest na stronie www.uokik.gov.pl;
Prawomocne decyzje Prezesa UOKiK mają charakter prejudykatu w postępowaniu
sądowym. Oznacza to, że ustalenia Urzędu co do faktu stosowania praktyki
naruszającej zbiorowe interesy konsumentów są dla sądu wiążące. Nie musi on w tym
zakresie prowadzić własnego postępowania dowodowego. Konsumenci mogą się
powołać na prawomocną decyzję Prezesa UOKiK, gdy będą chcieli dochodzić swoich
praw w sądzie”.
Informacja będzie:
w warstwie wizualnej – sporządzona czcionką Times New Roman w rozmiarze co
najmniej 11, w kolorze czarnym, na białym tle,
dostarczona konsumentom listem poleconym.
2. opublikowanie na oficjalnej stronie internetowej Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w
Katowicach (w dacie wydania niniejszej decyzji jest to strona internetowa znajdująca
się pod adresem www.enrex.energy) w terminie 14 (czternastu) dni od daty
uprawomocnienia się niniejszej decyzji oświadczenia o treści:
„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w decyzji nr RKT- 4/2021, uznał
za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów zachowanie Enrex Energy sp. z
o.o. z siedzibą w Katowicach polegające na niewydawaniu konsumentom dokumentów w
postaci zawartych z Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach poza lokalem
przedsiębiorstwa umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów kompleksowych
dostarczania paliwa gazowego i załączników do przedmiotowych umów (w tym Ogólnych
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 3
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
Warunków Umowy, Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, Cenników) lub potwierdzeń
zawarcia tych umów utrwalonych na papierze, lub za zgodą konsumenta, na innym
trwałym nośniku, co narusza art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach
konsumenta (Dz.U. z 2020 r. poz. 287) oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów i
stwierdził jej zaniechanie z dniem 2 marca 2020 r.
Jawna treść decyzji nr RKT-4/2021 dostępna jest na stronie www.uokik.gov.pl;”
w ten sposób, że ww. oświadczenie powinno zostać umieszczone na głównej stronie
internetowej Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach i być utrzymywane przez
okres 6 (sześciu) miesięcy od daty opublikowania oraz powinno być:
napisane z zastosowaniem czarnej czcionki (kod szesnastkowy RGB -#000000) ARIAL
na białym tle (kod szesnastkowy RGB - #ffffff),
zamieszczone w ramce o rozmiarze nie mniejszym niż 1150 px x 350 px, tak aby
wielkość czcionki była dostosowana do wielkości ramki, tj. ramka była w całości
wypełniona oświadczeniem, o którym mowa w niniejszym punkcie, z zachowaniem
marginesu co najmniej 10 px pomiędzy tekstem a ramką,
zamieszczone w górnej części strony głównej domeny www.enrex.energy bez
możliwości zamknięcia informacji przez użytkownika,
widoczne przez cały czas, gdy użytkownik jest na stronie.
Powyższe obowiązki powinny być zrealizowane z zastosowaniem następujących zasad:
w przypadku zmiany firmy przedsiębiorcy, jego przekształcenia lub przejścia praw i
obowiązków na inny podmiot pod jakimkolwiek tytułem, powyższy obowiązek
publikacyjny powinien zostać zrealizowany odpowiednio przez lub za pośrednictwem
danego przedsiębiorcy lub jego następcy prawnego, ze wskazaniem firmy dawnej i
nowej;
w razie zmiany treści sentencji decyzji lub jej uzasadnienia przez Prezesa Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub sąd powszechny, w zakresie podlegającym
obowiązkowi publikacji, należy obowiązek ten wykonać w stosunku do zmienionej
treści decyzji.
III. Na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (Dz. U. z 2021 r., poz. 275)
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów –
nakłada na Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach w związku z naruszeniem
zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ww. ustawy, w zakresie opisanym w pkt I
sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 200.310 zł (słownie: dwieście
tysięcy trzysta dziesięć złotych), płatną do budżetu państwa.
IV. Na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 80 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (Dz. U. z 2021 r., poz. 275) w zw. z art. 263 § 1 i 2 i art. 264 § 1 ustawy z
dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz.
735) w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 4
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów –
postanawia obciążyć Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach kosztami
niniejszego postępowania w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy
konsumentów w kwocie 59 zł (słownie: pięćdziesiąt dziewięć złotych) oraz zobowiązać
do ich zwrotu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 14
(czternastu) dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji.
Uzasadnienie
(1) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwany dalej również: „Prezesem
Urzędu”) na podstawie art. 48 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie
konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r., poz. 275 zwanej dalej również: „uokik”)
przeprowadził postępowanie wyjaśniające mające na celu wstępne ustalenie, czy
działania podejmowane przez Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach (zwana
dalej również: „Enrex” lub „Spółką”) w zakresie dotyczącym zawierania z konsumentami
umów sprzedaży energii elektrycznej lub gazu ziemnego nie naruszają chronionych
prawem interesów konsumentów w sposób uzasadniający wszczęcie postępowania w
sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
(2) Postępowanie zostało wszczęte w związku z napływającymi do Prezesa Urzędu sygnałami
od konsumentów, w tym sygnałami konsumentów przekazanymi Prezesowi Urzędu przez
rzeczników konsumentów oraz Urząd Regulacji Energetyki, dotyczącymi zachowania
przedstawicieli Spółki w związku z zawieraniem z konsumentami umów poza lokalem
przedsiębiorcy.
(3) Na podstawie analizy materiału dowodowego zebranego w toku ww. postępowania
wyjaśniającego Prezes Urzędu powziął uzasadnione podejrzenie, że Enrex Energy sp. z
o.o. z siedzibą w Katowicach, może stosować praktykę naruszającą zbiorowe interesy
konsumentów opisaną w sentencji niniejszej decyzji i Postanowieniem nr 1 z 14 grudnia
2020 r. wszczął przeciwko Spółce postępowanie w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe
interesy konsumentów.
(4) Prezes Urzędu pismem z 14 grudnia 2020 r. zawiadomił Enrex o wszczęciu postępowania
w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i poinformował o
możliwości odniesienia się do postawionego zarzutu.
(5) Pismem datowanym na 30 grudnia 2020 r. Spółka odniosła się do stawianego jej zarzutu
przedstawiając swoje stanowisko w sprawie (dowód: karty nr 5-7).
(6) Postanowieniem nr 2 z 11 stycznia 2021 r. i Postanowieniem nr 3 z 31 maja 2021 r.
dokumenty uzyskane przez Prezesa Urzędu w toku postępowania wyjaśniającego, a także
korespondencja wiążąca się z postawionym Spółce zarzutem przesłana przez
konsumentów, rzeczników konsumentów oraz Urząd Regulacji Energetyki została
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 5
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
zaliczona w poczet materiału dowodowego w przedmiotowym postępowaniu (dowód:
karty nr 38, 1094).
(7) Enrex pismem z 17 sierpnia 2021 r. została zawiadomiona o zakończeniu zbierania
materiału dowodowego oraz możliwości zapoznania się z aktami sprawy. Z tego prawa nie
skorzystała (dowód: karta nr 1269).
USTALENIA FAKTYCZNE
(8) Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach została zarejestrowana w Rejestrze
Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 26 listopada 2012 r. pod numerem
0000441333 (dowód: karty nr 29-36). W ramach prowadzonej działalności gospodarczej
Spółka zajmuje się sprzedażą energii elektrycznej oraz gazu ziemnego
wysokometanowego typu E do odbiorców końcowych na podstawie koncesji udzielonych
przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Sprzedaż prowadzona jest na podstawie
podpisanych z klientami umów sprzedaży energii elektrycznej oraz umów kompleksowego
dostarczania paliwa gazowego. Działalność prowadzona jest na podstawie koncesji nr
OEE/784/221/W/DRG/2014/MSa z dnia 30 kwietnia 2014 r. dotyczącej obrotu energią
elektryczną oraz koncesji nr OPG/264/22133/W/DRG/2014/MSa z dnia 30 kwietnia
2014 r. dotyczącej obrotu paliwami (dowód: karty nr 41, 45-47, 48-50).
(9) Enrex zawierała umowy w swoim biurze oraz poza lokalem przedsiębiorstwa. Z
szacunkowych wyliczeń Spółki dokonanych na dzień 20 maja 2020 r. wynika, że umowy
zawarte w biurze stanowiły średnio (…) % wszystkich umów zawartych z konsumentami, a
umowy zawarte poza lokalem przedsiębiorstwa – (…) % (dowód: karta nr 44).
(10) Enrex w procesie pozyskiwania klientów korzysta z usług przedstawicieli handlowych
zatrudnionych w zewnętrznych firmach, którym to przedstawicielom handlowym Spółka
udziela pełnomocnictwa do zawierania w jej imieniu umów z potencjalnymi klientami
(dowód: karty nr 1026, 1027 -1032). We własnym zakresie Spółka nie zatrudnia
przedstawicieli handlowych (dowód: karta 44). Współpraca z tymi firmami odbywa się na
podstawie umów agencyjnych. W 2019 r. w ramach pozyskiwania klientów od 1 marca
2019 r. do 30 listopada 2019 r. roku Spółka współpracowała z Go Job sp. z o.o. z siedzibą
w Krakowie, a od 22 listopada 2019 r. do 30 października 2020 r. współpracowała z
Europejskim Centrum Usług Wspólnych sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach (dowód: karty
nr 191, 637, 656). Od 1 listopada 2020 r. Spółka współpracuje z PGEOZE sp. z o.o. z
siedzibą w Warszawie (dowód: karty nr 8-14, 1167).
(11) W 2019 r. Spółka udzieliła pełnomocnictwa (…) przedstawicielom handlowym, a w 2020 r.
– (…) przedstawicielom handlowym (dowód: karta 1025).
(12) Każdy z przedstawicieli handlowych jest zobowiązany do podpisania i przestrzegania
Kodeksu Etycznego Enrex Energy sp. z o.o. w Katowicach. Przed rozpoczęciem procesu
pozyskiwania klientów każdy z przedstawicieli handlowych jest zobowiązany do odbycia
szkolenia z rynku energetycznego oraz aktualnej oferty Enrex. Szkolenie składa się z kilku
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 6
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
elementów: informacje dotyczące funkcjonowania rynku energetycznego, Kodeks Etyczny
Enrex, prawa konsumenta, aktualna oferta Enrex (dowód: karty nr 22-26, 51-52, 192,
1011).
(13) Enrex kontroluje współpracujące z nią firmy m.in. poprzez telefoniczną weryfikację
każdej zawartej umowy. Rozmowy weryfikacyjne prowadzone są od czasu skierowania do
nowych klientów nowej oferty Spółki, tj. od 1 sierpnia 2019 r. Rozmowa weryfikacyjna
odbywa się pod koniec wizyty przedstawiciela Enrex, po jej podpisaniu, w lokalu klienta.
Przedstawiciel kontaktuje się w tym celu z infolinią weryfikacyjną Enrex. Rozmowa od 1
sierpnia 2019 r. do 1 marca 2020 r. przebiegała zgodnie ze skryptem, którego treść
adresowaną do konsumenta, przytoczono poniżej (dowód: karta nr 1012).
(14) W przypadku powtarzających się skarg na przedstawiciela handlowego, Spółka kończyła
współpracę z takim przedstawicielem wypowiadając mu udzielone pełnomocnictwo. W
2019 r. Spółka zakończyła w ten sposób współpracę z (…) przedstawicielami handlowymi,
a w 2020 r. z (…). Spółka decydowała się na takie rozwiązanie w przypadku uzasadnionych
podejrzeń, że przedstawiciele handlowi nie przedstawiali jej oferty w dostatecznie
precyzyjny, jasny i zrozumiały dla klienta sposób. Spółka przyznała, że klienci, czy to
podczas wizyt w Biurze Obsługi Klienta, czy też na piśmie prosili o wyjaśnienie pewnych
aspektów umowy, które powinny być rzetelnie i wyczerpująco wyjaśnione przed
podpisaniem umowy, np. ile trwa zmiana sprzedawcy, termin wejścia w życie umowy
(dowód: karty nr 6, 1025-1026).
(15) Prezes Urzędu ustalił w oparciu o informacje przedstawione przez Spółkę, że konsumenci
w pismach kierowanych do Enrex w 2019 r. i 2020 r. zwracali się z prośbą o przesłanie im
kopii umowy. Takie prośby były również przekazywane za pośrednictwem infolinii Spółki.
Spółka stwierdziła, że za każdym razem spełniała oczekiwania klienta i przesyłała
poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię umowy. Spółka przyznała, że klienci w
swoich pismach zwracali się do Spółki o przesłanie im kopii umowy, przy czym zadaniem
Spółki - klienci nie motywowali swojej prośby tym, że przedstawiciel handlowy Spółki nie
pozostawił im egzemplarza umowy. Spółka wskazała, że w takich przypadkach
analizowała przede wszystkim przebieg rozmowy weryfikacyjnej – czy klient potwierdził
otrzymanie wszystkich dokumentów oraz czy wniósł jakieś zastrzeżenia (dowód: karta nr
1041).
(16) Spółka przyznała, że w 2019 r. i 2020 r. w przypadku niektórych umów mogło dojść do
nieumyślnych nieprawidłowości podczas procesu ich zawierania polegających m.in. na
podpisaniu umowy z osobą słabosłyszącą lub po ciężkiej chorobie. Spółka podniosła, że
umożliwiła wówczas bezkosztowe rozwiązanie umowy. Bezkosztowe rozwiązanie umowy
polega na rezygnacji Spółki z obciążenia klienta opłatą dodatkową/karą umowną za
zerwanie umowy przed końcem okresu na jaki została zawarta, jak również zakończenie
umowy, np. na wniosek klienta w przypadku, gdy umowa przekształciła się w umowę na
czas nieokreślony (dowód: karty nr 6, 1025).
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 7
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(17) Prezes Urzędu ustalił w oparciu o informacje udzielone przez Enrex, że Spółka rozwiązała
bezkosztowo (…) umów zawartych w 2019 r. i (…) umów zawartych w 2020 r. (dowód:
karta nr 1025).
(18) Od 1 sierpnia 2019 r. do 1 marca 2020 r. rozmowy weryfikacyjne prowadzone były zgodnie
ze skryptem o następującej treści (dowód: karty nr 23,1026, 1034, 1039-1041, 1047,
1048):
(19) W trakcie rozmowy klient był informowany m.in. o nazwie Spółki z jaką zawarł umowę
oraz o tym, że w wyniku jej podpisania zmieni się jego dotychczasowy sprzedawca energii
elektrycznej lub gazu. Był również proszony m.in. o potwierdzenie, że został
poinformowany na jaki okres została zawarta umowa oraz czy ma świadomość możliwości
odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, a w dokumentach
znajduje się druk odstąpienia.
(20) 2 marca 2020 r. do przytoczonego powyżej skryptu rozmowy weryfikacyjnej zostały
wprowadzone zmiany. Fragment o brzmieniu:
„Ma P/P świadomość możliwości odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem
sprzedawcy w ciągu 14 dni? W dokumentach znajduje się również druk odstąpienia.
Zgadza się?”
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 8
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
został zastąpiony treścią:
„Ma P/P świadomość możliwości odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem
sprzedawcy w ciągu 14 dni?
Czy otrzymał Pan/Pani pełny egzemplarz umowy wraz ze wzorem odstąpienia?”.
(21) Od 2 marca 2020 r. rozmowy weryfikacyjne prowadzone są z wykorzystaniem skryptu w
nowym, opisanym powyżej brzmieniu (dowód: karty nr 23, 1039-1041, 1045, 1046, 1049).
(22) Każda rozmowa weryfikacyjna z klientem jest nagrywana. Nagrania są przechowywane
przez okres trwania umowy z klientem – dotyczy to jednak wyłącznie umów skutecznie
zawartych.
(23) Enrex do zawierania umów z konsumentami wykorzystuje wzorce umowne (dowód: karty
nr 44, 63-58, 83-105).
(24) Pierwsze umowy zarówno na sprzedaż energii elektrycznej, jak i na sprzedaż gazu
ziemnego Enrex zawarła w 2016 r. (dowód: karta nr 41).
(25) Prezes Urzędu ustalił, że na początku 2019 r. miały miejsce zmiana właściciela spółki
Enrex oraz zmiana prezesa zarządu. Spółka przygotowała nową ofertę skierowaną do
nowych klientów obejmującą m.in. Cennik Standardowy i wprowadziła ją do stosowania
od 1 sierpnia 2019 r. (dowód: karta nr 179).
(26) Enrex zawarła z konsumentami następującą liczbę umów sprzedaży energii elektrycznej:
w 2018 r. – (…) umów,
w 2019 r. – (…) umów,
w 2020 r. – (…) umowy (dowód: karty nr 44, 1042).
(27) Enrex zawarła z konsumentami następującą liczbę umów sprzedaży gazu ziemnego:
w 2018 r. – (…) umowy,
w 2019 r. – (…) umów,
w 2020 r. – (…) umowy (dowód: karty nr 44, 1042).
(28) Według stanu na 31 sierpnia 2020 r. Enrex posiadała (…) aktywnych punktów poboru
energii elektrycznej, na które zostały zawarte umowy sprzedaży energii elektrycznej z
konsumentami oraz (…) aktywne punkty poboru gazu, na które zostały zawarte umowy
kompleksowego dostarczania paliwa gazowego z konsumentami (dowód: karta nr 638).
(29) Enrex zawiera z konsumentami umowy sprzedaży energii elektrycznej na czas określony
24, 36, 48 lub 60 miesięcy. Enrex poinformowała, że zawiera z konsumentami również
umowy sprzedaży energii elektrycznej na czas nieokreślony. Takich umów Enrex zawarła
z konsumentami (…), wszystkie w 2020 r. Ponadto po okresie obowiązywania umowy na
czas określony może ona zostać przedłużona na czas nieokreślony (dowód: karty nr 63,
179, 637).
(30) Umowy kompleksowe dostarczania paliwa gazowego Enrex zawiera z konsumentami także
na czas określony 24, 36, 48 lub 60 miesięcy. Enrex poinformowała, że zawiera z
konsumentami umowy na czas nieokreślony. Takich umów Enrex zawarła z konsumentami
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 9
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(…) (wszystkie w 2020 r.). Ponadto po okresie obowiązywania umowy na czas określony
może ona zostać przedłużona na czas nieokreślony (dowód: karty nr 191, 637).
(31) Informacje o liczbie oświadczeń o odstąpieniu od umowy sprzedaży energii elektrycznej
złożonych przez konsumentów w latach 2018-2020 oraz wniosków o rozwiązanie umowy
sprzedaży energii elektrycznej w trybie przewidzianym w umowie, a także o wyniku ich
rozpatrzenia przedstawia poniższa tabela (dowód: karty nr 190, 1042).
Tabela nr 1 (opracowanie własne Prezesa Urzędu)
Rok Ilość umów
zawartych z
konsumentami*
Oświadczenia o odstąpieniu
od zawartych umów
Wnioski o rozwiązanie umowy w trybie
przewidzianym w tych umowach
Liczba
złożonych
oświadczeń
Liczba
oświadczeń
rozpatrzonych
pozytywnie
(rozwiązanie
umowy na
zasadzie
odstąpienia)
Liczba
złożonych
wniosków
Liczba
rozwiązanych
umów z
naliczeniem
opłaty
jednorazowej
Liczba umów
rozwiązanych
bez naliczenia
opłaty
jednorazowej
2018 (…) Brak
danych**
Brak danych Brak
danych
Brak danych Brak danych
2019 (…) (…) (…) (…) (…) (…)
2020 (…) (…) (…) (…) (…) (…)
* umowy, które pozostały w mocy, tzn. nie doszło w związku z nimi do skutecznego odstąpienia od umowy
przez konsumenta
**Spółka poinformowała, że w związku ze zmianą właściciela oraz zarządu na początku 2019 r. nie posiada
wszystkich żądanych przez Urząd informacji
(32) Informacje o liczbie oświadczeń o odstąpieniu od umowy kompleksowej dostarczania
paliwa gazowego złożonych przez konsumentów w latach 2018 - 2020 oraz wniosków o
rozwiązanie ww. umowy w trybie przewidzianym w umowie, a także o wyniku ich
rozpatrzenia przedstawia poniższa tabela (dowód: karty nr 191, 1042).
Tabela nr 2 (opracowanie własne Prezesa Urzędu)
Rok Ilość umów
zawartych z
konsumentami
*
Oświadczenia o odstąpieniu
od zawartych umów
Wnioski o rozwiązanie umowy w trybie
przewidzianym w tych umowach
Liczba
złożonych
oświadczeń
Liczba
oświadczeń
rozpatrzonych
pozytywnie
(rozwiązanie
umowy na
zasadzie
odstąpienia)
Liczba
złożonych
wniosków
Liczba
rozwiązanych
umów z
naliczeniem
kary umownej
Liczba umów
rozwiązanych
bez naliczenia
kary umownej
2018 (…) Brak
danych
Brak danych Brak
danych
Brak danych Brak danych
2019 (…) (…) (…) (…) (…) (…)
2020 (…) (…) (…) (…) (…) (…)
*umowy, które pozostały w mocy, tzn. nie doszło w związku z nimi do skutecznego odstąpienia od umowy
przez konsumenta
(33) Prezes Urzędu ustalił, że w przypadku wskazania przez klienta konkretnego powodu
odstąpienia od umowy każdorazowo Spółka weryfikuje jego zasadność, np. poprzez
odsłuchanie nagrania weryfikacyjnego z rozmowy przeprowadzonej z danym klientem po
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 10
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
zawarciu przez niego umowy. Spółka rozpatrywała negatywnie tylko te wnioski, przy
których przekroczony został ustawowy termin 14 dni na odstąpienie od dnia podpisania
umowy. Spółka twierdzi, że w przypadku skarg z jednoczesnym odstąpieniem od umowy,
gdy minął ustawowy termin na odstąpienie Spółka każdorazowo sprawdzała podane przez
klienta informacje i na tej podstawie podejmowała decyzję co do uznania bądź nie
oświadczenia klienta.
(34) Z ustaleń Prezesa Urzędu wynika, że realizowane są wyłącznie te umowy, które zostały
pozytywnie zweryfikowane podczas rozmowy telefonicznej. Jeśli klient podczas rozmowy
poinformuje Spółkę o jakichś nieprawidłowościach to umowa zostaje zweryfikowana
negatywnie i nie jest realizowana, (umowa jest uznawana za nieważną). Nagrania rozmów
weryfikacyjnych dotyczących tych umów nie są przechowywane przez Spółkę (dowód:
karty nr 641, 1096). Enrex nie stwierdziła żadnych nieprawidłowości podczas rozmów
weryfikacyjnych dotyczących skutecznie zawartych umów sprzedaży energii elektrycznej
i/lub umów kompleksowych dostarczania paliwa gazowego (dowód: karta nr 636, 1096).
Sygnały od konsumentów
(35) Do Prezesa Urzędu w 2019 r i w 2020 r. wpłynęły sygnały od konsumentów opisujące
zachowanie przedstawicieli Enrex w czasie wizyt u konsumentów, które kończyły się
podpisaniem przez konsumentów umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów
kompleksowego dostarczania paliwa gazowego oferowanych przez Spółkę. Poniżej
przytoczono fragmenty przykładowych pism konsumentów dotyczące działań osób
reprezentujących i działających w imieniu i na rzecz Spółki:
„Dnia 25.11.2019 roku, odwiedził mnie przedstawiciel handlowy Enrex Energy sp. z o.o.
(…). Zapytałem tej Pani czemu nie chce mi zostawić umowy, którą podpisałem, na moje
zapytanie otrzymałem odpowiedź, iż otrzymam oryginał umowy listownie poprzez pocztę
polską, umowę do dnia dzisiejszego tj.: 22.01.2020 roku nie otrzymałem ani poprzez
pocztę polską ani mailowo” (dowód: karta nr 1164).
„Prosząc o kopie podpisanych dokumentów zostałem poinformowany, że otrzymam je w
najbliższym czasie pocztą” (dowód: karta nr 1096).
„Nie zostawił mi żadnych dokumentów. Moja żona dzwoniąc na infolinię Energii
dowiedziała się, że prawdopodobnie zostaliśmy oszukani. Nie mogłem odstąpić w
terminie od umowy, bo nie wiedziałem z kim ją zawarłem.” (dowód: karta nr 1098).
„Ponadto informuję, że nie pozostawiono mi żadnych dokumentów po ich podpisaniu, a
informację o zmianie operatora otrzymałam 21.01.2020 od Energa SA” (dowód: karta nr
1110).
„Państwa przedstawiciel nie przekazał mi egzemplarza podpisanej umowy wraz z
załącznikami” (dowód: karta nr 1141).
„Powiedziała mi, że umowa przyjdzie do mnie pocztą więc nie mogłem zapoznać się z
treścią umowy” (dowód: karta nr 1142).
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 11
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
„Pan szybko zabrał wszystkie papiery i wyszedł z mojego mieszkania nie zostawiając kopii
umowy” (dowód: karta nr 1143).
„Nie pozostawiono mi kopii umowy co już uważam za złamanie podstaw praw
konsumentów” (dowód: karta nr 1161).
„Po wypełnieniu i podpisaniu przeze mnie dokumentów zabrał je informując, że wkrótce
otrzymam je zwrotną pocztą. Dopiero w pierwszych dniach marca br. otrzymałam
wiadomość, że jestem klientką firmy Enrex (…)” (dowód: karta nr 1146).
„Dałem mu umowy, gdy skończył pisanie prosił mnie abym podpisał ja chciałem
przeczytać a on powiedział później pan przeczyta ja panu zostawię. Jak podpisałem to
zaczął chować papiery, ja mu mówię, że miałem przeczytać a on mi odpowiedział, że nie
ma co czytać, to ja mówię, aby mi zostawił a on na to, że jak będzie wszystko załatwione
to przyjdzie pocztą i ruszył do drzwi i poszedł” (dowód: karta nr 1158).
„Nie otrzymałem od niego żadnych dokumentów, które podpisałem. Poinformował mnie,
że wszystko otrzymam pocztą” (dowód: karta nr 1139).
„Nie otrzymałam wówczas swojej kopii umowy, ani formularza odstąpienia. Nie mogłam
zatem na spokojnie jej przeczytać po wyjściu przedstawicieli handlowych. Zapewniono
mnie, że dokumenty zostaną do mnie przesłane pocztą. O zmianie dostawcy
dowiedziałam się w momencie otrzymania blankietów opłat (…)” (karta nr 1131).
„Przedstawiciele obiecali odesłanie umowy pocztą, nie pozostawili żadnego dokumentu.
Nie wiedziałam, że podpisuję nową umowę, wobec zapewnień przedstawicieli uważałam
że podpisuję aktualizację umowy z niższymi stawkami z dotychczasowym dostawcą. Po
otrzymaniu faktur z firmy Enrex Energy zrozumiałam, że zostałam oszukana” (karta nr
1132).
„Dnia 15.11.2019 r. w godz. około 14.00 przyszli do mojego mieszkania dwaj mężczyźni,
nie przedstawiając się, ale mówili, że przyszli w sprawie zmniejszenia opłaty za r-ki za
energię elektryczną i gaz. Poprosili o moje r-ki i ja im udostępniłam. Jeden z nich pisał
umowę. Potem nie dali jej przeczytać i kazali podpisać. (…) Tej umowy nie dali do
przeczytania, nawet nie było fizycznej możliwości, gdyż to były dwie kartki na energię i
dwie kartki na gaz, druk tych umów był napisany drobnym drukiem (mój wiek 80 lat). Oni
wymusili ten podpis gdyż ja się ich bałam, bo byłam sama w domu. Ja poprosiłam o 1-
egzemplarz nie dali, powiedzieli, że przyślą pocztą. (…) Dnia 3.02.2020 otrzymałam od
nich plik rachunków i innych pism” (dowód: karta nr 1102).
„Poza tym twierdzą, że nie pozostawiono im żadnych dokumentów po ich podpisaniu, a
informację o zmianie operatora otrzymywali od Energa S.A. lub wskutek dostarczenia im
faktur od innego przedsiębiorcy” (dowód: karta nr 1109).
„Informuję, iż przedstawiciel handlowy nie pozostawił mi powyższych dokumentów ani
oświadczenia o odstąpieniu i ja nie byłam w stanie zapoznać się z ich treścią. Powiedział,
że dostarczy umowę w ciągu 14 dni – do dnia dzisiejszego tj. 07.05.2020 r. jej nie
otrzymałam (…)” (dowód: karta nr 1111).
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 12
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
„Mojemu mocodawcy nie wydano jako konsumentowi, który zawarł umowę poza siedzibą
przedsiębiorstwa, egzemplarza umowy oraz nie przekazano mu informacji o prawie
odstąpienia od umowy ani formularza o odstąpieniu” (dowód: karta nr 1114).
„Przedstawiciel ten kazał podpisać mi umowę grożąc konsekwencjami finansowymi z tego
tytułu. Przedstawiciel ten nie zostawił mi żadnej kopii umowy. Nieświadomy tego
podpisałem umowę. (…) W dniu podpisania umowy przedstawiciel ten nie zostawił mi
egzemplarza umowy więc nie wiedziałem do jakiego operatora wysłać odstąpienie od
umowy. (…) Wiem, że jako konsumentowi mam prawo do odstąpienia od umowy tym
bardziej, że ten przedstawiciel nie zostawił mi żadnej kopii umowy przez co nie mogłem
w ciągu 14 dni napisać odstąpienia do ww. firmy” (dowód: karta nr 1129).
„Ewentualnie z ostrożności odstępuję od umowy na podstawie art. 27 i 29 ustawy o
prawach konsumenta w związku z brakiem pozostawienia przez przedstawiciela Państwa
firmy dokumentów umowy i wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy oraz wzywam
do przesłania uwierzytelnionej kopii wszystkich dokumentów jakie winienem otrzymać w
dniu zawarcia umowy” (dowód: karta nr 1130).
„W dniu zawarcia umowy z Państwa akwizytorem nie byłem świadomy tego co mogłem
podpisać, jak również nie otrzymałem żadnych dokumentów (ani jednej strony), które
potwierdzałyby, że zawarłem jakąkolwiek umowę” (dowód: karta nr 1134).
„Obiecano odesłanie umowy za 2 tygodnie” (dowód: karta nr 1135).
„Powiedziałem siostrze o tym zdarzeniu i dopiero gdy ona chciała zobaczyć moją umowę
okazało się, że niczego mi nie zostawiono” (dowód: karta nr 1137).
„(…) ja to wszystko podpisałam i on zabrał wszystkie dokumenty i nic mi nie zostawił”
(dowód: karta nr 1155).
Obrót osiągnięty przez stronę postępowania
(36) W 2020 r. Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach uzyskała obrót w wysokości
3.793.755,51 zł (dowód: karta nr 1170).
Wyjaśnienia Enrex
(37) W odpowiedzi na zawiadomienie z 14 grudnia 2020 r. o wszczęciu postępowania Enrex nie
zgodziła się z postawionym zarzutem. Spółka wskazała, że każda osoba mająca działać w
charakterze jej przedstawiciela musi przejść rekrutację i szkolenie. Poza elementami
dotyczącymi technik sprzedaży szkolenie obejmuje także zapoznanie przyszłych
przedstawicieli z przepisami dotyczącymi ich pracy, w szczególności obowiązków
informacyjnych określonych w ustawie o prawach konsumenta. Od kandydatów wymagane
jest również zapoznanie się z Kodeksem Etycznym Spółki oraz pisemne zobowiązanie się
do ich stosowania.
(38) Mając na względzie, że to na Spółce spoczywa obowiązek udowodnienia, że spełnione
zostały odpowiednie obowiązki informacyjne, każde zawarcie umowy wymaga
weryfikacji. Weryfikacja ma postać rozmowy telefonicznej prowadzonej przez
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 13
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
pracownika Spółki w pierwszej kolejności z przedstawicielem, który podaje dane klienta,
a następnie z samym klientem.
(39) Spółka zaznaczyła, że to właśnie weryfikacja telefoniczna jest najbardziej istotna i służy
identyfikacji nieprawidłowości mogących wystąpić na etapie pozyskania klienta oraz
zawierania umowy. Przeprowadzona rozmowa weryfikacyjna jest tym samym gwarantem
poprawności całego procesu i pośrednim dowodem dla Spółki zawarcia umowy,
świadomości klienta oraz działania zgodnie z przepisami prawa.
(40) Spółka przyznała, że pomimo stosowanych środków bezpieczeństwa do nieprawidłowości
dochodzi. Jej zdaniem są to jednak sytuacje marginalne. Spółka stwierdziła, że stara się
wówczas niwelować negatywne skutki tych nieprawidłowości i np. umożliwia bezkosztowe
rozwiązanie zawartej umowy. Spółka zaznaczyła, że zajmuje stanowisko w każdej
konkretnej sprawie w oparciu głównie o posiadane nagranie rozmowy weryfikacyjnej, po
potwierdzeniu autentyczności nagrania. Spółka rozpatruje istniejące wątpliwości na
korzyść klienta, jeżeli twierdzenia konsumenta pozostają w zgodzie z posiadanymi przez
nią dowodami.
(41) Spółka ustosunkowując się do postawionego zarzutu przesłała nagrania 150 wybranych
przez siebie rozmów weryfikacyjnych przeprowadzonych w 2019 r. i w 2020 r. (dowód:
karty nr 23, 1039-1041).
(42) W ocenie Spółki nie jest możliwe w przewidzianym terminie przesłanie do Prezesa Urzędu
wszystkich posiadanych przez Spółkę nagrań rozmów weryfikacyjnych, Spółka wniosła
więc o określenie przez Prezesa Urzędu, które nagrania mogą mieć wpływ na wynik
sprawy, a następnie o umożliwienie stronie przesłania tych nagrań.
(43) Z ostrożności procesowej, mając na względzie rodzaje rozstrzygnięć merytorycznych
kończących postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów, Spółka wniosła także o wskazanie przez Prezesa Urzędu przedstawicieli
handlowych zawierających umowy z osobami sygnalizującymi nieprawidłowości oraz
umożliwienie jej wypowiedzenia się co do tego, czy z danymi osobami w dalszym ciągu
współpracuje czy też współpraca została już zakończona. Kwestia ta zdaniem Spółki
pozostaje o tyle istotna, że wszelkie ewentualne naruszenia przepisów mogą być ściśle
powiązane z konkretną osobą lub osobami.
(44) Spółka zaznaczyła, że wszelkie nieprawidłowości w zakresie pozyskiwania klientów i
zawierania z nimi umów nie są efektem jej celowego działania. Jakkolwiek za działania
przedstawicieli, nawet działających za pośrednictwem innych podmiotów, Spółka
odpowiada w oparciu o art. 474 K.c., jak za własne działanie lub zaniechanie, to dołożyła
starań mających na celu zapewnienie prawidłowego procesu pozyskania klienta. W
przypadku powtarzających się skarg na przedstawiciela handlowego, Spółka współpracę z
takim przedstawicielem handlowym kończyła wypowiadając udzielone mu
pełnomocnictwo.
(45) Spółka oświadczyła, że w ramach jej procedur wewnętrznych nie przewiduje się sytuacji
wysłania umowy wraz z załącznikami drogą pocztową w przypadku zawarcia umowy w
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 14
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
miejscu zamieszkania klienta. Zdaniem Spółki ocena tego, czy dana praktyka wprowadza
w błąd wymaga odniesienia do adresata – przeciętnego konsumenta i wskazała na
definicję z art. 2 pkt 8 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.
Spółka zawiera umowy z każdym zainteresowanym i ofertę kieruje do wszystkich
niezależnie od płci i wieku. Jakkolwiek uwzględnienie czynników społecznych, w tym
świadomości prawnej, każe nadać konsumentowi szczególny profil, tak zdaniem Spółki,
twierdzenie o tym, że konsument taki, w przypadku zawierania umowy w jego miejscu
zamieszkania nie żąda pozostawienia egzemplarza wszelkiej podpisanej przez siebie
dokumentacji, dając się przy tym zbyć informacją o jej przyszłym przesłaniu pocztą, nie
mieści się w opinii Spółki w ramach zachowań „przeciętnego konsumenta”. Trudno jest
bowiem uwierzyć, że jakikolwiek konsument godzi się na takie rozwiązanie w sytuacji,
gdy jest to zachowanie oczywiście nieracjonalne, a nadto w trakcie rozmowy
weryfikacyjnej ten sam konsument zapewnia Spółkę o otrzymaniu kompletu dokumentacji
lub przynajmniej wzoru odstąpienia od umowy zawierającego wszystkie dane Spółki –
nowego sprzedawcy.
(46) Spółka zgodziła się z twierdzeniem, że wydanie dokumentacji konsumentowi nie tylko
stanowi wypełnienie ustawowego obowiązku, ale jest gwarantem umożliwienia mu
skorzystania z jego praw, w tym prawa do odstąpienia od umowy i nie zakwestionowała,
że niewydanie tych dokumentów narusza przepisy. Spółka zakwestionowała jednak
twierdzenia o niewydawaniu tych dokumentów, oraz zadeklarowała przedstawienie
dowodu w każdym jednostkowo określonym przypadku, takiego zarzutu w postaci
odpowiedniego nagrania z rozmowy weryfikacyjnej.
(47) Spółka wniosła o przeprowadzenie dowodu ze świadków na okoliczność przebiegu i treści
prowadzonego przez nią szkolenia dla kandydatów na przedstawicieli, zasad i wytycznych
obowiązujących przedstawicieli, procesu pozyskiwania klienta i zawierania umowy, w tym
pozostawiania egzemplarza umowy wraz z załącznikami każdorazowo przy podpisywaniu
z klientem umowy.
(48) Podsumowując, Spółka podkreśliła, że jeżeli jakiekolwiek nieprawidłowości miały
miejsce, to były zdarzeniami marginalnymi, nie zgodziła się tym samym z twierdzeniem
o naruszeniu zbiorowego interesu konsumentów (dowód: karty nr 5-7).
OCENA PRAWNA USTALONYCH FAKTÓW
I. Praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów
Interes publiczny
(49) Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów określa ona „warunki
rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym
ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów”. Tak określony cel ustawy oznacza,
że ma ona charakter publiczny i służy ochronie interesu publicznego (ogólnospołecznego),
a Prezes Urzędu nie może podejmować działań w celu ochrony interesów indywidualnych.
Interpretacja pojęcia interesu publicznego, wymaga odniesienia do ukształtowanego w
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 15
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
tym zakresie orzecznictwa, zgodnie z którym naruszenie interesu publicznego ma
miejsce, gdy skutkami działań sprzecznych z przepisami prawa dotknięty jest „szerszy
krąg uczestników rynku”, a także, gdy działania te wywołują na rynku inne niekorzystne
zjawiska.
(50) Zdaniem Prezesa Urzędu rozpatrywana sprawa ma charakter publicznoprawny, ponieważ
wiąże się z ochroną interesu wszystkich konsumentów, którzy skorzystali lub mogli
skorzystać z oferty Spółki dotyczącej zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej lub
dostarczania paliwa gazowego. Objęte zarzutami działanie przedsiębiorcy wymierzone
jest w szeroki krąg uczestników rynku, gdyż jest ono skierowane do członków określonej
zbiorowości, tj. wszystkich rzeczywistych i potencjalnych odbiorców świadczonych przez
przedsiębiorcę usług w zakresie sprzedaży energii elektrycznej i dostarczania paliwa
gazowego. W tym stanie rzeczy uznać należy, że w niniejszej sprawie możliwość
zagrożenia interesu publicznoprawnego uzasadnia ocenę zachowań Spółki w świetle
przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Naruszenie art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
(51) Zgodnie z art. 24 ust. 1 uokik, zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe
interesy konsumentów. Zgodnie z dyspozycją art. 24 ust. 2 ww. ustawy, przez praktykę
naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z
prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności: naruszanie
obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji (pkt 2),
nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji (pkt 3), proponowanie
konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych
konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji
w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób
nieadekwatny do ich charakteru (pkt 4).
Status przedsiębiorcy
(52) Zakaz stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów adresowany jest
wyłącznie do przedsiębiorców. Zgodnie z definicją przedsiębiorcy, zawartą w art. 4 pkt 1
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów pod pojęciem tym należy rozumieć m.in.
przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo
przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r., poz. 162). W myśl аrt. 4 ust. 1 ww. ustawy,
przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca
osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność
gospodarczą. Działalność gospodarcza to zgodnie z art. 3 ww. ustawy zorganizowana
działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Za
przedsiębiorcę uznaje się więc podmiot, który spełnia łącznie określone ww. przepisami
kryteria podmiotowe i przedmiotowe: po pierwsze jest osobą fizyczną, osobą prawną lub
jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność
prawną, po drugie wykonuje działalność gospodarczą.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 16
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(53) Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach prowadzi działalność gospodarczą,
posiada zatem status przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo
przedsiębiorców. W konsekwencji jest ona również przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4
pkt 1 uokik i podlega regulacjom tej ustawy, w tym mają do niej zastosowanie przepisy
dotyczące zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Bezprawność
(54) Jako bezprawne należy kwalifikować zachowania sprzeczne z prawem, bez względu na
winę, a nawet świadomość sprawcy. Dla ustalenia bezprawności działania wystarczy, że
określone zachowanie koliduje z przepisami prawa.
(55) Bezprawność tradycyjnie ujmowana jest jako sprzeczność z obowiązującym porządkiem
prawnym. Jest kategorią obiektywną, tj. niezależną od wystąpienia szkody czy też
zamiaru po stronie przedsiębiorcy dopuszczającego się działań bezprawnych.
(56) Rozważenia przy ocenie bezprawności wymaga kwestia, czy zachowanie przedsiębiorcy
było zgodne, czy też niezgodne z obowiązującymi zasadami porządku prawnego. Źródłem
tych zasad są normy prawa powszechnie obowiązującego, a także nakazy i zakazy
wynikające z zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów1
. O bezprawności
działania decyduje w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego całokształt okoliczności
konkretnego stanu faktycznego2
.
(57) W ocenie Prezesa Urzędu działania podejmowane przez Spółkę wypełniają znamiona
bezprawności poprzez niezgodność z przepisami ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach
konsumenta (Dz.U. z 2020 r. poz. 287 ze zm., zwanej dalej również: „upk”), która określa
w szczególności obowiązki przedsiębiorcy zawierającego umowę z konsumentem oraz
zasady i tryb zawierania z konsumentem umowy poza lokalem przedsiębiorstwa.
Praktyka opisana w punkcie I sentencji niniejszej decyzji
(58) Prezes Urzędu postawił Enrex zarzut naruszenia art. 15 ust. 1 upk, tj. niewydawania
konsumentom dokumentów w postaci zawartych z Enrex poza lokalem przedsiębiorstwa
umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów kompleksowych dostarczania paliwa
gazowego i załączników do przedmiotowych umów (w tym Ogólnych Warunków Umowy,
Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, Cenników) lub potwierdzeń zawarcia tych umów
utrwalonych na papierze, lub za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku.
(59) Na podstawie sygnałów pochodzących od konsumentów i opisanych przez nich sytuacji,
Prezes Urzędu uznał, że Spółka nie wydawała konsumentom dokumentów w postaci
zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów
kompleksowych dostarczania paliwa gazowego i załączników do przedmiotowych umów
(Ogólnych Warunków Umowy, Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, Cenników) lub
potwierdzeń zawarcia tych umów utrwalonych na papierze, lub za zgodą konsumenta, na
1 wyrok SOKiK z 13 listopada 2007 r., sygn. XVII AmA 45/07
2 wyrok SN z 8 maja 2002 r., sygn. I PKN 267/2001
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 17
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
innym trwałym nośniku. Osoby reprezentujące Spółkę, po podpisaniu przez konsumenta
przedłożonych mu dokumentów, nie pozostawiały konsumentom ich egzemplarza. Z
oświadczeń konsumentów wynika, że przedstawiciele Spółki niekiedy informowali ich, że
dokumenty zostaną im odesłane pocztą. Jak wskazują konsumenci, przedmiotowe
dokumenty były zabierane bezpośrednio po ich podpisaniu, i pomimo deklaracji osób
reprezentujących Spółkę, nie były odsyłane do konsumentów. Spółka w toku niniejszego
postępowania zaprzeczyła, aby praktykowała przesyłanie umowy konsumentom za
pośrednictwem poczty.
(60) Powyższe potwierdzają fragmenty przykładowych pism przytoczone powyżej w niniejszej
decyzji, w jej fragmencie zatytułowanym Sygnały od konsumentów.
(61) Zgodnie z art. 15 ust. 1 upk przedsiębiorca jest zobowiązany wydać konsumentowi
dokument umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub potwierdzenie jej
zawarcia, utrwalone na papierze lub, za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku.
(62) Ze względu na specyfikę okoliczności i trybu zawierania umowy poza lokalem
przedsiębiorstwa szczególnie istotne jest, aby przedsiębiorca umożliwił konsumentowi
zapoznanie się z treścią umowy i dokumentami stanowiącymi jej integralną część przed
jej zawarciem, w trakcie jej zawierania, jak i po jej zawarciu. Konsument - na skutek
opisanych wyżej zachowań Spółki - polegających na niewydawaniu konsumentom
egzemplarza zawartych umów oraz wskazanych w nich dokumentów, będących
załącznikami do tych umów i stanowiących integralną ich część lub potwierdzeń ich
zawarcia, utrwalonych na papierze lub, jeżeli konsument wyraził na to zgodę, na innym
trwałym nośniku, był pozbawiany możliwości zapoznania się z warunkami wiążącej go ze
Spółką umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, określającej zarówno obowiązki
przedsiębiorcy, jak i prawa konsumenta wynikające z takiego trybu jej zawierania.
(63) Opisane zachowanie Spółki skutkowało brakiem po stronie konsumenta informacji co do
jego praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy. W przypadku umów
zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, ze względu na specyfikę okoliczności
zawierania umowy konsument może nie zostać poinformowany o wszelkich warunkach
wiążącego go kontraktu. Stąd też szczególnie istotne jest, aby konsument miał możliwość
zapoznać się z treścią zawartej umowy zarówno bezpośrednio po jej zawarciu, jak i w
dowolnym momencie w trakcie trwania umowy.
(64) Podkreślenia również wymaga, że niewydanie konsumentowi dokumentów umowy
zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, de facto uniemożliwia mu skorzystanie z jego
podstawowego uprawnienia, jakim jest prawo do odstąpienia od umowy wynikające z art.
27 upk w terminie 14 dni od jej zawarcia. Konsument pozbawiony przedmiotowych
dokumentów nie posiada bowiem informacji, z jakim podmiotem umowę podpisał, tym
samym nie wie, do kogo miałby skierować swoje oświadczenie o odstąpieniu od umowy
zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. Oceny tej nie zmienia ewentualne ustne
przekazanie konsumentowi ww. informacji w trakcie wizyty przedstawiciela handlowego
Spółki w domu konsumenta.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 18
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(65) Spółka odpowiadając na postawiony zarzut – odwołując się do nagrań rozmów
weryfikacyjnych – podniosła, że w trakcie ich przeprowadzania pozyskiwała ona od
konsumentów potwierdzenie otrzymania kompletu dokumentacji lub przynajmniej wzoru
odstąpienia od umowy zawierającego wszystkie dane Spółki – nowego sprzedawcy. W
ocenie Prezesa Urzędu przebieg rozmów weryfikacyjnych, podczas których do
konsumenta kierowano pytania „Ma pan świadomość możliwości odstąpienia od umowy
zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa w ciągu 14 dni” i „W dokumentach znajduje się
również druk odstąpienia. Zgadza się?”, nawet jeśli konsument odpowiedział na nie
twierdząco, nie daje podstaw do wyprowadzenia wniosku, że konsument rzeczywiście
otrzymał od przedstawiciela handlowego Spółki przedmiotową umowę wraz ze wszystkimi
załącznikami. Twierdzeniom Spółki o tym, że pozyskiwała od konsumentów potwierdzenie
otrzymania kompletu dokumentacji przeczą wystąpienia konsumentów znajdujące się w
aktach postępowania, które Prezes Urzędu uznał za wiarygodne.
(66) Enrex zadeklarowała również, że przedstawi dowód w postaci odpowiedniego nagrania z
rozmów weryfikacyjnych w każdym jednostkowym przypadku twierdzenia o
niewydawaniu dokumentów. Postanowieniem nr 3 z 31 maja 2021 r. do akt
przedmiotowego postępowania zaliczone zostały dokumenty uzyskane przez Prezesa
Urzędu w innych sprawach, w tym sygnały od konsumentów, których wypowiedzi
przytoczono w niniejszej decyzji. Spółka mogła się więc ustosunkować do tego materiału
dowodowego w tym przedstawić nagrania rozmów weryfikacyjnych z tymi konsumentami,
czego jednak nie uczyniła.
(67) W tym miejscu należy również zwrócić uwagę, że o pozyskaniu od konsumenta w trakcie
rozmowy weryfikacyjnej potwierdzenia, że otrzymał umowę z załącznikami można mówić
dopiero od 2 marca 2020 r. To dopiero od tej daty Spółka pyta konsumenta, czy otrzymał
pełny egzemplarz umowy wraz ze wzorem odstąpienia. Treść rozmów weryfikacyjnych
prowadzonych przed tą datą pozwala co najwyżej na wyprowadzenie wniosku, że
konsument potwierdził otrzymanie wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy.
Zaznaczyć również trzeba, że sygnały od konsumentów, z których wynika, iż nie
pozostawiono im kompletu dokumentów dotyczą oferty przygotowanej przez Spółkę i
skierowanej do konsumentów od 1 sierpnia 2019 r., a pierwsze wizyty przedstawicieli
handlowych Spółki opisane przez konsumentów miały miejsce we wrześniu 2019 r.
(68) Spółka w toku postępowania wniosła o wskazanie jej przedstawicieli, którzy zawarli
umowy z konsumentami zgłaszającymi nieprawidłowości. Odnosząc się do powyższego
wniosku podnieść należy, że nie jest rolą Prezesa Urzędu ustalanie danych osobowych
przedstawicieli handlowych, którym Spółka udzieliła pełnomocnictwa, a którzy nie
pozostawili wymaganych dokumentów konsumentom po podpisaniu przez nich umów.
(69) Podkreślenia wymaga natomiast to, z czym Spółka nie polemizuje, że odpowiada ona w
oparciu o art. 474 Kodeksu cywilnego, za działania swoich przedstawicieli, jak za swoje
własne działanie lub zaniechanie. To, którzy konkretnie przedstawiciele nie pozostawili
umów konsumentom, nie wpływa na zakres odpowiedzialności Spółki za zarzucaną jej
praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 19
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(70) Zdaniem Spółki ocena tego, czy dana praktyka wprowadza w błąd wymaga odniesienia do
adresata – przeciętnego konsumenta, którego definicję zawiera art. 2 pkt 8 ustawy z dnia
23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (tekst jedn.
Dz.U. z 2017 r., poz. 2070). Odnosząc się do tej wypowiedzi Prezes Urzędu wskazuje, że
przepisy ww. ustawy nie miały zastosowania w przedmiotowej sprawie, a zarzut
postawiony Spółce dotyczy niewydawania dokumentów zawartych umów, a nie
wprowadzania konsumentów w błąd. Pomimo, że Spółka poddaje w wątpliwość zaistnienie
sytuacji w których, konsument w razie nie przekazania mu przez przedstawiciela Spółki
egzemplarza podpisanych dokumentów przyjmował wyjaśnienie, że dokumenty te
otrzyma pocztą, to z przytoczonych powyżej w niniejszej decyzji sygnałów konsumentów
wynika, że sytuacje takie miały miejsce. Konsumenci wskazują, że po wypełnieniu i
podpisaniu dokumentów przedstawiciel handlowy zabierał je informując, że dokumenty
zostaną odesłane konsumentom pocztą, co jednak nie następowało.
(71) Spółka w odpowiedzi na postawiony zarzut złożyła wniosek o przeprowadzenie dowodu ze
świadków na okoliczność przebiegu i treści szkolenia dla kandydatów na przedstawicieli
prowadzonego przez Enrex, zasad i wytycznych obowiązujących przedstawicieli, w tym
pozostawiania egzemplarza umowy wraz z załącznikami każdorazowo przy podpisywaniu
umowy z klientem. W tym kontekście należy podnieść, że fakty, które Spółka chciałaby
wykazywać przy pomocy tego dowodu, nie są przedmiotem sporu i nie są istotne dla
stwierdzenia zarzucanej praktyki. Dla stwierdzenia, bądź nie, czy zarzucana Spółce
praktyka miała miejsce, istotne jest nie to, jak przedstawiciel został przeszkolony, lecz
to jak się zachował w czasie wizyty u konsumenta i czy zostawił konsumentowi
dokumenty.
(72) Wobec powyższego Prezes Urzędu uznał, że działania Enrex polegające na niewydawaniu
konsumentom kopii zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa umowy, dokumentów
będących załącznikami do tej umowy lub potwierdzenia jej zawarcia, utrwalonego na
papierze lub, jeżeli konsument wyraził na to zgodę, na innym trwałym nośniku, stanowią
niedopełnienie przez przedsiębiorcę obowiązków nałożonych na niego przez ustawodawcę
przepisami art. 15 ust. 1 upk, Tym samym Prezes Urzędu stwierdził, że zakwestionowane
w postawionym zarzucie zachowanie Spółki było bezprawne.
Naruszenie zbiorowego interesu konsumentów
(73) Stosownie do art. 24 ust. 3 uokik, przez zbiorowy interes należy rozumieć interes
dotyczący ogółu (zbiorowości), zaś jego naruszenie ma miejsce, gdy skutkami działań
dotknięty jest pewien krąg uczestników rynku – konsumentów. Z tego względu zachowanie
Spółki godzące w zbiorowe interesy konsumentów jest w stanie wywołać niekorzystne
następstwa w odniesieniu do każdego z konsumentów – nie zaś jedynie określonego
konsumenta – i zagraża ono, przynajmniej potencjalnie, interesom każdego z członków
zbiorowości konsumentów. Zaistnienie przesłanki naruszenia zbiorowego interesu
konsumentów nie jest przy tym bezpośrednio uzależnione od liczby konsumentów, których
interesy zostały naruszone wskutek działań przedsiębiorcy.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 20
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(74) Zbiorowe interesy konsumentów to prawa nieograniczonej liczby konsumentów. Sąd
Najwyższy wyjaśnił, że gramatyczna wykładnia pojęcia zbiorowy interes konsumentów
prowadzi do wniosku, że chodzi o zachowanie przedsiębiorcy, które godzi w interesy grupy
osób stanowiących określony zbiór. Rezultaty tej wykładni modyfikuje zastrzeżenie, że
nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma interesów indywidualnych. Sąd
Najwyższy stanął na stanowisku, że przy konstruowaniu pojęcia „zbiorowy interes
konsumentów” nie można opierać się tylko i wyłącznie na tym, czy oceniana praktyka
skierowana jest do nieoznaczonego z góry kręgu podmiotów. Zdaniem Sądu,
wystarczające powinno być ustalenie, że zachowanie przedsiębiorcy nie jest
podejmowane w stosunku do zindywidualizowanych konsumentów, lecz względem
członków danej grupy (określonego kręgu podmiotów), wyodrębnionych spośród ogółu
konsumentów za pomocą wspólnego dla nich kryterium. Sąd Najwyższy uznał, że praktyką
naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest (...) takie zachowanie przedsiębiorcy,
które podejmowane jest w warunkach wskazujących na powtarzalność zachowania w
stosunku do indywidualnych konsumentów wchodzących w skład grupy, do której
adresowane są zachowania przedsiębiorcy, w taki sposób, że potencjalnie ofiarą takiego
zachowania może być każdy konsument będący klientem lub potencjalnym klientem
przedsiębiorcy3
.
(75) Interes konsumentów należy rozumieć jako interes prawny (a nie faktyczny), a więc
uznany przez ustawodawcę za zasługujący na ochronę i zabezpieczenie. W literaturze
przedmiotu zwraca się uwagę, że określenie stałego czy zamkniętego katalogu interesów
konsumentów nie jest możliwe, ani też zasadne4
. Naruszenie zbiorowego interesu
konsumentów powiązane jest z naruszaniem interesów gospodarczych konsumentów. Pod
tym pojęciem należy rozumieć zarówno naruszenie interesów stricte ekonomicznych (o
wymiarze majątkowym), jak również prawo konsumentów do uczestniczenia w
przejrzystych i niezakłóconych przez przedsiębiorcę warunkach rynkowych (wymiar
niemajątkowy).
(76) W ocenie Prezesa Urzędu, kwestionowane działania Spółki naruszają interesy
konsumentów. Konsumenci, którym przedstawiciele Spółki nie pozostawili podpisanych
przez nich dokumentów, nie mieli możliwości podjęcia świadomej decyzji, czy chcą się
związać ze Spółką umową sprzedaży energii elektrycznej lub umową kompleksową
dostarczania paliwa gazowego. Ponadto, działania Spółki w poważnym stopniu
ograniczają uprawnienia konsumenckie lub utrudniają konsumentom ich wykonanie. Nie
ulega przy tym wątpliwości, że interes konsumentów naruszany wskutek zachowania
Spółki ma charakter zbiorowy. Działania Spółki dotykają bowiem z góry nieograniczonego
i bliżej nieokreślonego kręgu odbiorców.
(77) Zarzucona Spółce praktyka naruszała pozaekonomiczne i ekonomiczne interesy
konsumentów na etapie wykonywania umowy.
3 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SK 27/07
4 M. Szydło, Publicznoprawna ochrona zbiorowych interesów konsumentów, Monitor Prawniczy 2004, nr 17, s.
791.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 21
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(78) Przedmiotowa praktyka Spółki godziła bowiem w prawo konsumentów do otrzymania
dokumentów umownych po zawarciu umowy, ograniczała ich prawo do rzetelnej i pełnej
informacji na temat umowy, a w konsekwencji, godziła również w niezwykle istotne dla
konsumenta prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa.
Nie otrzymując umowy wraz z załącznikami konsument mógł mieć problem z ustaleniem,
czy przysługuje mu prawo do odstąpienia od umowy bez ponoszenia kosztów, czy upłynął
już lub nie termin, w którym może z tego prawa skorzystać i do kogo skierować swoje
oświadczenie. Wskutek stosowanej przez Spółkę praktyki konsument mógł więc
kontynuować umowę ze Spółką wbrew swojej woli. W konsekwencji zachowanie Spółki
narażało konsumentów na koszty, których nie musieliby ponosić, gdyby wycofali się z
umowy w ustawowym terminie przysługującym na odstąpienie od umowy.
(79) Praktyka stosowana przez Spółkę zagrażała też niemajątkowym interesom konsumentów
ponieważ narażała ich na zdenerwowanie i stres związane z koniecznością ustalania z kim
i na jakich warunkach zawarli umowę, a także uciążliwości wiążące się z podejmowaniem
czynności mających na celu wypowiedzenie umowy lub uznanie jej za niezawartą.
(80) W tym stanie rzeczy, Prezes Urzędu uznał, że wszystkie przesłanki z art. 24 ust. 1 i 2
uokik zostały spełnione, co oznacza, że Spółka dopuściła się stosowania praktyki
naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.
Zaniechanie stosowania praktyki określonej w pkt I sentencji decyzji
(81) Zgodnie z art. 27 ust. 1 uokik nie wydaje się decyzji, o której mowa w art. 26, jeżeli
przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 24. Stosownie do
art. 27 ust. 2 uokik, w przypadku określonym w ust. 1 Prezes Urzędu wydaje decyzję o
uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą
zaniechanie jej stosowania. Wskazać również należy, że ciężar udowodnienia
okoliczności, o których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy (art. 27 ust. 3 uokik).
(82) Praktyka będąca przedmiotem zarzutu postawionego Enrex w niniejszym postępowaniu
polegała na niewydawaniu konsumentom dokumentów w postaci zawartych z Enrex poza
lokalem przedsiębiorstwa umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów kompleksowych
dostarczania paliwa gazowego i załączników do przedmiotowych umów (w tym Ogólnych
Warunków Umowy, Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, Cenników) lub potwierdzeń
zawarcia tych umów utrwalonych na papierze, lub za zgodą konsumenta, na innym
trwałym nośniku. Przedstawiciele handlowi Spółki w czasie wizyt w miejscu zamieszkania
konsumentów uzyskiwali podpis konsumenta na przedłożonych mu dokumentach, lecz
wychodząc nie pozostawiali mu tych dokumentów.
(83) W toku postępowania w oparciu o oświadczenia konsumentów Prezes Urzędu ustalił, że
konsumenci nie otrzymywali od przedstawicieli dokumentów zawartych umów. Ustalenia
te poczyniono w oparciu o sygnały konsumentów dotyczące sytuacji (wizyt przedstawicieli
Spółki), które miały miejsce w drugiej połowie 2019 r. lub na początku 2020 r. Prezes
Urzędu zważył przy tym, że od 2 marca 2020 r. to, czy konsument otrzymał pełny
egzemplarz umowy jest sprawdzane w trakcie rozmowy weryfikacyjnej. Z przebiegu
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 22
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
przykładowych rozmów weryfikacyjnych – przedstawionych przez Spółkę -
przeprowadzonych począwszy od marca 2020 r. wynika, że konsumenci byli o to pytani i
potwierdzali fakt otrzymania kompletu dokumentów. Prezes Urzędu wziął również pod
uwagę, że konsumenci nie zgłaszali ww. problemu nieotrzymania umowy w związku z
wizytami przedstawicieli, które miały miejsce po 2 marca 2020 r. i zawartymi wówczas
umowami.
(84) W tych okolicznościach Prezes Urzędu uznał, że praktyka, o której mowa w punkcie I
sentencji niniejszej decyzji została zaniechana z dniem 2 marca 2020 r.
(85) Wobec powyższego, Prezes Urzędu orzekł jak w punkcie I sentencji niniejszej decyzji.
II. Obowiązek usunięcia trwających skutków naruszenia
(86) Zgodnie z art. 26 ust. 2 uokik w zw. z art. 27 ust. 4 uokik w decyzji stwierdzającej
stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, Prezes Urzędu może
określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów
konsumentów, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub
wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. W myśl art. 26 ust.
4 uokik środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju
naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków.
(87) W niniejszej sprawie Prezes Urzędu zdecydował o zastosowaniu środków usunięcia
trwających skutków stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów
opisanej w punkcie I sentencji niniejszej decyzji, tj. o nałożeniu na Spółkę obowiązku
wysłania do konsumentów, z którymi w okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 1 marca 2020 r.
zawarła umowę sprzedaży energii elektrycznej lub umowę kompleksową dostarczania
paliwa gazowego, informacji o treści określonej w punkcie II.1 niniejszej decyzji oraz o
nałożeniu na Spółkę obowiązku opublikowania na jej stronie internetowej oświadczenia o
treści określonej w punkcie II.2 niniejszej decyzji.
(88) Zarówno listy wysłane do konsumentów, jak i oświadczenie zamieszczone na stronie
internetowej Spółki, mają za zadanie poinformowanie konsumentów o fakcie wydania
decyzji, jej oznaczeniu i dacie wydania (w celu jej późniejszej identyfikacji lub
ułatwienia dotarcia do jej treści) oraz wskazanie, jakie zachowanie Spółki zostało uznane
za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Informacja o wydaniu decyzji
zostanie przekazana konsumentom, którzy mogli być poszkodowani w wyniku działań
Enrex. Posiadając taką wiedzę, będą oni mogli podjąć decyzję, co do ewentualnego
dochodzenia swoich indywidualnych roszczeń, o ile roszczenia te nie ulegną
przedawnieniu.
(89) Ponadto, w tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z poglądem występującym w
orzecznictwie prawomocna decyzja Prezesa Urzędu ma charakter prejudykatu przeciwko
przedsiębiorcy, któremu zarzucany był czyn z zakresu praktyk ograniczających
konkurencję (i odpowiednio praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów) i
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 23
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
może znacząco ułatwić dochodzenie roszczeń przez podmiot poszkodowany przed sądem
cywilnym5
.
(90) Spółka powinna poinformować konsumentów o swojej nieuczciwej praktyce, co spełni
również funkcję edukacyjną. Dzięki zaprezentowanemu oświadczeniu wiedza o
rozstrzygnięciu będzie mogła dotrzeć do konsumentów, a także innych przedsiębiorców
działających w branży. Powyższy środek może mieć więc również znaczenie prewencyjne,
zniechęcając przedsiębiorcę, któremu zarzucono stosowanie zakwestionowanej w
sentencji decyzji praktyki oraz innych przedsiębiorców do stosowania podobnego rodzaju
praktyk.
(91) Określenie parametrów technicznych wysłanej informacji i publikowanego oświadczenia
ma za zadanie zapewnić jego widoczność i czytelność na stronie internetowej Spółki. W
ocenie Prezesa Urzędu, obowiązek ten nie powinien ulec modyfikacji w przypadku zmian
organizacyjnych przedsiębiorcy. Dlatego też powinien być wykonany także w razie zmiany
firmy przedsiębiorcy, jej przekształcenia lub przejścia praw i obowiązków na inny
podmiot pod jakimkolwiek tytułem lub też w przypadku zmiany treści sentencji decyzji
lub jej uzasadnienia przez Prezesa Urzędu lub sąd powszechny, w zakresie podlegającym
obowiązkowi publikacji. Obowiązki te w powyższych sytuacjach się nie dezaktualizują i
winny być wówczas wykonane z uwzględnieniem powyższych zmian i nie powinny zostać
zaniechane.
(92) Równocześnie zakres nałożonego na Spółkę obowiązku jest proporcjonalny do jej
możliwości i wagi stwierdzonego naruszenia. Jest to obowiązek, którego realizacja nie
będzie dla Spółki uciążliwa, a jednocześnie przyczyni się do zrealizowania funkcji
edukacyjnej decyzji.
(93) W związku z powyższym, Prezes Urzędu orzekł jak w punkcie II sentencji decyzji.
III. Kara pieniężna
(94) Zgodnie z art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes
Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości
nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok
nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie, dopuścił się naruszenia
zakazu określonego w art. 24 ustawy. Art. 106 ust. 3 uokik, wskazujący sposób obliczania
obrotu, przewiduje m.in. w pkt 1, że obrót oblicza się jako sumę przychodów wykazanych
w rachunku zysków i strat - w przypadku przedsiębiorcy sporządzającego taki rachunek
na podstawie przepisów o rachunkowości.
(95) Art. 106 ust. 5 uokik stanowi przy tym, że w przypadku gdy przedsiębiorca w roku
obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary nie osiągnął obrotu lub osiągnął obrót w
wysokości nieprzekraczającej równowartości 100.000 euro, Prezes Urzędu nakładając
karę pieniężną na podstawie ust. 1 uwzględnia średni obrót osiągnięty przez
5
vide: wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2008 r., IV CSK 441/07; uchwała Sądu Najwyższego z 23 lipca 2008 r.
III CZP 52/08; postanowienie Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2015 r., sygn. III SK 61/14
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 24
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
przedsiębiorcę w trzech kolejnych latach obrotowych poprzedzających rok nałożenia
kary.
(96) Z kolei art. 106 ust. 6 uokik przewiduje, że w przypadku, gdy przedsiębiorca nie osiągnął
obrotu w okresie trzyletnim, o którym mowa w ust. 5, lub gdy obrót przedsiębiorcy
obliczony na podstawie tego przepisu nie przekracza równowartości 100.000 euro, Prezes
Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości
nieprzekraczającej równowartości 10.000 euro.
(97) Na podstawie przedstawionego przez Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach
rachunku zysków i strat ustalono, że w 2020 r. przedsiębiorca uzyskał obrót w wysokości
3.793.755,51 zł, co uwzględniając średni kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski
w dniu 31 grudnia 2020 r., tj. 4,6148 zł, stanowi po zaokrągleniu równowartość 600.585,57
euro (stosownie do art. 5 uokik, przeliczenie wartości euro oraz innych walut obcych na
złote oraz wartości złotego na euro jest dokonywane według kursu średniego walut obcych
ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku kalendarzowego
poprzedzającego rok nałożenia kary). Wysokość obrotu Enrex Energy sp. z o.o. z siedzibą
w Katowicach w roku poprzedzającym rok nałożenia kary przekracza zatem 100.000 euro,
co uzasadnia zastosowanie przy nałożeniu na przedsiębiorcę kary pieniężnej art. 106 ust.
1 uokik, bez odniesienia do szczegółowych zasad ustalania wysokości kary przewidzianych
w ust. 5 i 6 tego przepisu.
(98) Kara pieniężna za naruszenie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów, o którym mowa w art. 24 uokik, ma charakter fakultatywny. O tym, czy w
konkretnej sprawie w odniesieniu do wskazanego przedsiębiorcy zasadne jest nałożenie
kary pieniężnej decyduje, w ramach uznania administracyjnego, Prezes Urzędu.
(99) W niniejszej sprawie Prezes Urzędu uznał za zasadne skorzystanie z przysługującego mu
na mocy przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uprawnienia do
nałożenia kary pieniężnej na przedsiębiorcę za stosowanie praktyki naruszającej zbiorowe
interesy konsumentów, o której mowa w punkcie I sentencji niniejszej decyzji. Zdaniem
Prezesa Urzędu, okoliczności niniejszej sprawy – w szczególności charakter stosowanej
przez przedsiębiorcę praktyki i jej negatywne skutki w sferze zarówno ekonomicznych,
jak i pozaekonomicznych interesów konsumentów, wskazują na celowość zastosowania
tego środka represji.
(100) Należy zwrócić uwagę, że przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie
określają przesłanek, od których uzależnione byłoby podjęcie decyzji o nałożeniu kary.
Ustawodawca wskazał jedynie w art. 111 uokik te okoliczności, które Prezes Urzędu ma
obowiązek uwzględnić decydując o wymiarze kary pieniężnej. Są to w szczególności:
okoliczności naruszenia przepisów ustawy, uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a
także: okres, stopień oraz skutki rynkowe naruszenia przepisów ustawy, przy czym stopień
naruszenia Prezes Urzędu ocenia biorąc pod uwagę okoliczności dotyczące natury
naruszenia, działalności przedsiębiorcy, która stanowiła przedmiot naruszenia (art. 111
ust. 1 pkt 1 uokik).
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 25
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(101) Nakładając kary pieniężne na przedsiębiorców, Prezes Urzędu bierze pod uwagę
konieczność ustalenia, czy naruszenie dokonane było umyślnie czy też nieumyślnie.
Zgodnie z art. 106 ust. 1 uokik kara pieniężna może być nałożona, gdy do naruszenia
przepisów tej ustawy doszło choćby nieumyślnie. W świetle obowiązujących przepisów
prawa, stwierdzenie nawet nieumyślnego naruszenia uokik daje zatem podstawę do
nałożenia kary pieniężnej.
(102) Ocena zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje na umyślne naruszenie przez
przedsiębiorcę przepisów ustawy.
(103) W ocenie Prezesa Urzędu Enrex miała świadomość, że mają miejsce przypadki
niepozostawiania konsumentom przez przedstawicieli Spółki dokumentów zawartych
umów wraz z załącznikami. Konsumenci niejednokrotnie zwracali się do Spółki o
przesłanie im kopii zawartych umów lub wprost zgłaszali, że przedstawiciel Enrex nie
przekazał im egzemplarza podpisanej umowy.
(104) W opinii Prezesa Urzędu niewydanie konsumentom dokumentów umownych po podpisaniu
umowy, wynikało ze świadomych, celowych działań Spółki ukierunkowanych na
utrzymanie w mocy zawartej umowy. Spółka miała świadomość, że poprzez niewydanie
dokumentów umownych ogranicza prawo konsumenta do uzyskania rzetelnej i pełnej
informacji na temat umowy (w tym informacji z kim umowa została zawarta, na jaki
okres, ile wynoszą stawki cen i opłat, na jakich warunkach umowa będzie wykonywana,
czy i na jakich warunkach można ją rozwiązać) i może co najmniej utrudnić konsumentowi
skorzystanie z prawa odstąpienia od umowy, np. poprzez niemożność ustalenia terminu
do odstąpienia od umowy i kontrahenta, z którym faktycznie zawarł umowę.
Uwzględniając ww. okoliczności nie ma podstaw do stwierdzenia, że zakwestionowane
zachowanie Spółki wobec konsumentów było przypadkowe i miało marginalny charakter.
(105) Stąd płynie wniosek, że Enrex działała w sposób przemyślany, powtarzalny i celowy, a
zarzucona przedsiębiorcy praktyka miała charakter umyślny.
Umyślność została wymieniona w art. 111 ust. 4 pkt 1 lit. d w zw. z art. 111 ust. 4 pkt 2
lit. c i uokik jako okoliczność obciążająca, którą należy uwzględnić ustalając wysokość
kary pieniężnej. W związku z tym okoliczność ta nie zostanie uwzględniona przy
obliczaniu kwoty bazowej, zostanie natomiast uwzględniona w dalszej części decyzji jako
okoliczność obciążająca.
(106) Ustalenie wymiaru kary pieniężnej ma charakter wieloetapowy. Ustalając wysokość
nakładanej kary pieniężnej należy uwzględnić w szczególności okoliczności naruszenia
przepisów ustawy, uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także okres, stopień oraz
skutki rynkowe naruszenia. Na tej podstawie ustalona zostaje kwota bazowa. W dalszej
kolejności należy rozważyć, czy w sprawie występują okoliczności obciążające i łagodzące
oraz jaki powinny mieć wpływ na wysokość kary.
(107) Okoliczności naruszenia zostały opisane już szczegółowo wcześniej w niniejszej decyzji.
Spółka nie wydawała konsumentom dokumentów w postaci zawartych poza lokalem
przedsiębiorstwa umów sprzedaży energii elektrycznej lub umów kompleksowych
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 26
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
dostarczania paliwa gazowego i załączników do tych umów. Osoby reprezentujące Spółkę
po podpisaniu przez konsumentów przedłożonych im dokumentów, nie pozostawiały
konsumentom ich egzemplarza.
(108) Przy ustalaniu kwoty bazowej kary Prezes Urzędu uwzględnił to, że praktyka stosowana
przez Spółkę ujawniała się na etapie wykonywania kontraktu. Przedmiotowa praktyka
Spółki godziła bowiem w prawo konsumentów do otrzymania dokumentów umownych po
zawarciu umowy, a w konsekwencji, godziła również w niezwykle istotne dla konsumenta
prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. W ustalonych
okolicznościach niewydanie konsumentowi dokumentu umowy i załączników, względnie
potwierdzenia zawarcia umowy, pozbawia konsumenta informacji co do tego z kim i na
jakich warunkach zawarł umowę. Nie otrzymując umowy wraz z załącznikami konsument
może też mieć problem z ustaleniem, czy przysługuje mu prawo do odstąpienia od umowy
bez ponoszenia kosztów, czy upłynął już lub nie termin, w którym może odstąpić od
umowy i do kogo skierować swoje oświadczenie. Wskutek stosowanej przez Spółkę
praktyki konsument może więc kontynuować umowę ze Spółką wbrew swojej woli, co
niewątpliwie godzi w jego interesy ekonomiczne.
(109) Oceniając stopień szkodliwości opisanej powyżej praktyki Prezes Urzędu uznał, że była
ona szkodliwa dla interesów ekonomicznych konsumentów, którzy nie mając dokumentów
podpisanej umowy tracili możliwość zapoznania się z jej treścią już po wizycie
przedstawiciela Spółki i ponownego zastanowienia się, czy chcą zmienić sprzedawcę
energii elektrycznej lub gazu i pozostać stroną umowy zawartej z Enrex, czy też odstąpić
od tej umowy. Konsumenci w istocie mieli nie mieć nawet świadomości zmiany
sprzedawcy energii, a brak tych dokumentów uniemożliwiał im jego weryfikację.
Zachowanie Spółki narażało przy tym konsumentów na koszty, których nie musieliby
ponosić, gdyby wycofali się z umowy w ustawowym terminie przysługującym na
odstąpienie od umowy.
(110) Zakwestionowane w niniejszej decyzji zachowanie Spółki godziło także w sferę
niemajątkowych interesów konsumentów, ponieważ narażało ich na stres i uciążliwości
związane z koniecznością podejmowania dodatkowych działań w celu ustalenia z kim i na
jakich warunkach zawarli umowę.
(111) Prezes Urzędu wziął również pod uwagę okres trwania praktyki od 1 sierpnia 2019 r. do 1
marca 2020 r. Oferta, w związku z którą konsumenci zaczęli zgłaszać nieprawidłowości
co do niepozostawiania im egzemplarzy umowy została przygotowana od 1 sierpnia 2019
r., zaś z dniem 2 marca 2020 r. doszło do zaniechania praktyki. Przedmiotowa praktyka
trwała więc krócej niż rok, wobec czego nie miała charakteru długotrwałego.
(112) Prezes Urzędu wziął także pod uwagę charakter oferowanego przez Spółkę produktu, z
którym związana jest praktyka Spółki. Wskazać bowiem należy, że dostęp do energii
elektrycznej i gazu stanowi jeden z podstawowych i niezbędnych elementów
warunkujących funkcjonowanie gospodarstwa domowego konsumenta, przerwanie
dostaw energii i/lub gazu może natomiast prowadzić do poważnego jego paraliżu. Tym
samym przy ustaleniu kwoty bazowej konieczne było uwzględnienie przymiotu
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 27
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
niezbędności oferowanego przez Spółkę produktu do funkcjonowania przeciętnego
konsumenta.
(113) Mając na względzie przedstawione powyżej okoliczności kwotę bazową kary stanowiącą
punkt wyjścia dla dalszych obliczeń, ustalono na poziomie 3,3 % obrotu osiągniętego przez
Enrex w 2020 r., czyli na poziomie 125.193,93 zł.
(114) Po ustaleniu kwoty bazowej przystąpiono do analizy, czy w niniejszej sprawie zaszły
okoliczności łagodzące i obciążające, które mogłyby mieć wpływ na wymiar kary. Zgodnie
z art. 111 ust. 3 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, okolicznościami
łagodzącymi są w szczególności: dobrowolne usunięcie skutków naruszenia, zaniechanie
stosowania zakazanej praktyki przed wszczęciem postępowania lub niezwłocznie po jego
wszczęciu, podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub
usunięcia jego skutków oraz współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania, w
szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania.
Wśród zamkniętego katalogu okoliczności obciążających art. 111 ust. 4 pkt 2 ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów wymienia: znaczny zasięg terytorialny naruszenia
lub jego skutków, znaczne korzyści uzyskane przez przedsiębiorcę w związku z dokonanym
naruszeniem, dokonanie uprzednio podobnego naruszenia oraz umyślność naruszenia.
(115) W niniejszej sprawie jako okoliczność łagodzącą Prezes Urzędu potraktował fakt
zaniechania stosowania zakwestionowanej praktyki, gdyż doszło do tego zaniechania w
toku postępowania wyjaśniającego poprzedzającego niniejsze postępowanie w sprawie
praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Okoliczność ta uzasadnia
obniżenie wymiaru kary pieniężnej o 10%.
(116) Prezes Urzędu, kalkulując karę pieniężną, wziął pod uwagę jako okoliczność obciążającą
znaczny zasięg terytorialny naruszenia zbiorowych interesów konsumentów z uwagi na to,
że praktyki Spółki miały miejsce na terytorium kilku województw, co ustalił mając na
uwadze miejsce zamieszkania osób, których skargi zostały zaliczone do materiału
dowodowego), i co związane jest z tym, że Spółka zawiera umowy z konsumentami
mieszkającymi na terenie całego kraju. Prezes Urzędu uznał, że ta okoliczność
obciążająca uzasadnia podwyższenie kwoty bazowej o 20 %. Z kolei umyślność naruszenia
(opisana na s. 25-26 decyzji) uzasadnia podwyższenie wymiaru kary pieniężnej o 50 %.
(117) Powyższe uzasadnia zatem finalne podwyższenie wymiaru kary pieniężnej o 60 %.
(118) W wyniku obliczeń przeprowadzonych w wyżej opisany sposób, karę pieniężną z tytułu
naruszenia art. 24 ust. 1 i 2 uokik w zakresie opisanym w punkcie I sentencji niniejszej
decyzji określono na poziomie 200.310 zł (dwieście tysięcy trzysta dziesięć złotych - po
zaokrągleniu do pełnego złotego), co stanowi 5,28 % obrotu oraz 52,8 % maksymalnego
wymiaru kary. Na ostatnim etapie sprawdzono, czy kara obliczona w ww. sposób nie
przewyższa kary w maksymalnej wysokości, jaka została przewidziana w przepisie art.
106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Sytuacja taka nie ma
jednak w niniejszym przypadku miejsca.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 28
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(119) Nakładając niniejszą decyzją karę pieniężną za naruszenie przepisów ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu kierował się przesłankami wskazanymi w art.
106 oraz art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Kara w powyższej
wysokości jest, w ocenie Prezesa Urzędu, adekwatna do okresu, stopnia zawinienia oraz
okoliczności naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zaś jej
wysokość może być na tyle dolegliwa dla przedsiębiorcy, że skutecznie zapobiegnie
podobnym naruszeniom w przyszłości (prewencja indywidualna). Kary nakładane przez
Prezesa Urzędu na przedsiębiorcę, który dopuścił się stosowania praktyk naruszających
zbiorowe interesy konsumentów służą podkreśleniu naganności ocenianych zachowań. W
opinii Prezesa Urzędu należy podkreślić także aspekt edukacyjny i wychowawczy
zastosowanego środka. Poza wymiarem indywidualnym kary należy zwrócić także uwagę
na jej wymiar ogólny, funkcję odstraszającą i wychowawczą w stosunku do innych
uczestników. Przedmiotowe rozstrzygnięcie będzie sygnałem dla innych przedsiębiorców
informującym, że w razie podjęcia w przyszłości podobnych praktyk do praktyki ocenionej
w niniejszej decyzji, mogą ponieść dotkliwą sankcję finansową (prewencja ogólna).
(120) Zgodnie z art. 112 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów karę pieniężną
należy uiścić w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji na konto
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie w NBP o/o Warszawa Nr 51
1010 1010 0078 7822 3100 0000.
(121) Wobec powyższego Prezes Urzędu orzekł jak w punkcie III sentencji niniejszej decyzji.
IV. Koszty postępowania
(122) Zgodnie z art. 80 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu rozstrzyga
o kosztach w drodze postanowienia, które może być zamieszczone w decyzji kończącej
postępowanie. Zgodnie z art. 77 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,
jeżeli w wyniku postępowania Prezes Urzędu stwierdził naruszenie przepisów ustawy,
przedsiębiorca, który dopuścił się tego naruszenia, jest obowiązany ponieść koszty
postępowania.
(123) Zgodnie z art. 263 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego do kosztów postępowania
zalicza się koszty podróży i inne należności świadków i biegłych oraz stron w przypadkach
przewidzianych w art. 56 Kodeksu postępowania administracyjnego, a także koszty
spowodowane oględzinami na miejscu, jak również koszty doręczenia stronom pism
urzędowych. Zgodnie z art. 264 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego
jednocześnie z wydaniem decyzji organ administracji publicznej ustali w drodze
postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia
oraz termin i sposób ich uiszczenia.
(124) W wyniku przeprowadzonego postępowania w sprawie stosowania przez przedsiębiorcę
praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, Prezes Urzędu w pkt I sentencji
niniejszej decyzji stwierdził naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów w zakresie naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe
interesy konsumentów. Kosztami niniejszego postępowania są wydatki związane z
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 29
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
korespondencją prowadzoną przez Prezesa Urzędu ze stroną postępowania. W związku z
powyższym, postanowiono obciążyć stronę postępowania kosztami postępowania w
wysokości 59 zł (słownie: pięćdziesiąt dziewięć złotych).
(125) Wobec powyższego, orzeczono jak w punkcie IV sentencji decyzji.
(126) Koszty niniejszego postępowania przedsiębiorca obowiązany jest wpłacić na konto Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie w NBP o/o Warszawa Nr 51 1010 1010
0078 7822 3100 0000 w terminie 14 dni od uprawomocnienia się decyzji.
POUCZENIA
(127) Stosownie do treści art. 81 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku
z art. 47928 § 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z
2020 r. poz. 1575 ze zm.) od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego
w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie miesiąca od dnia
jej doręczenia. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów – Delegatury UOKiK w Katowicach, ul. Kościuszki 43, 40-048
Katowice.
(128) W przypadku kwestionowania wyłącznie postanowienia o kosztach zawartego w punkcie
IV sentencji niniejszej decyzji, stosownie do treści art. 264 § 1 Kodeksu postępowania
administracyjnego w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz
stosownie do art. 81 ust. 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z
47932 §1 Kodeksu postępowania cywilnego, przedsiębiorcy przysługuje prawo wniesienia
zażalenia do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
w terminie tygodnia od dnia doręczenia niniejszej decyzji, za pośrednictwem Prezesa
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów w Katowicach, ul. Kościuszki 43, 40-048 Katowice.
(129) Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 9 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 755 ze zm.),
odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podlega
opłacie stałej w kwocie 1000 zł. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 9 w zw. z art. 32 ust. 2 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów podlega opłacie stałej w kwocie 500 zł.
(130) Zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd może
przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej
niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że
nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Art. 103 ust. 2 ww. ustawy stanowi zaś,
że spółka handlowa powinna wykazać także, że jej wspólnicy albo akcjonariusze nie mają
dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki.
(131) Zgodnie z art. 105 ust. 1 zd. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wniosek
o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do
protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 30
Delegatura w Katowicach
ul. Tadeusza Kościuszki 43 < 40-048 Katowice
tel. 32 256 46 96 < faks 32 256 37 64
katowice@uokik.gov.pl < www.uokik.gov.pl
(132) Stosownie do treści art. 117 § 1, § 3 i § 4 zd. 1 Kodeksu postępowania cywilnego strona
zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części, może domagać się
ustanowienia adwokata lub radcy prawnego.
(133) Osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność
sądową, niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, może się domagać ustanowienia
adwokata lub radcy prawnego, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na
poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.
(134) Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona zgłasza wraz z wnioskiem o
zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie,
w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.
Z up. Prezesa
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Dyrektor Delegatury UOKiK w Katowicach
Maciej Fragsztajn
